Το ζήτημα της παιδείας συνδιαμορφώνει τον πυρήνα του προβλήματος της ελληνικής κοινωνίας.

Γι αυτό επιδιώκουμε με τα κείμενά μας όχι απλά να κάνουμε επίκαιρες τις διαπιστώσεις μας. Επιδιώκουμε να μετατρέψουμε τις ιδέες, εμπειρίες και απόψεις που κινούνται στα πλαίσια του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ σε συλλογική πολιτική. Σκοπός μας είναι να δώσουμε περισσότερο πλούσιο περιεχόμενο στην πρότασή μας και να αναδείξουμε τα χαρακτηριστικά της, που την καθιστούν απολύτως ευδιάκριτη και μονοσήμαντη.

Για τον ΣΥΝ η παιδεία αποτελεί μια μοναδική αξία, αναντικατάστατο αγαθό για κάθε άνθρωπο προσωπικά και για την κοινωνία στο σύνολό της. Στο σύστημα των ιδεών της σύγχρονης Αριστεράς κατέχει κεντρική θέση για το ρόλο της στην προσωπική πληρότητα, την απελευθέρωση από αναχρονισμούς, την αντιμετώπιση της κοινωνικής ανισότητας, την ανάπτυξη των πιο πολύτιμων αξιών του ανθρώπινου πολιτισμού. Επιπλέον, σήμερα, με την ανάδειξη της γνώσης, της επιστήμης, της πληροφορίας, σε άμεσες παραγωγικές δυνάμεις, με ισχύ που δεν έχει προηγούμενο, η παιδεία καθίσταται αναγκαία προϋπόθεση για να μπορούν οι οργανωμένες κοινωνίες να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα επιτεύγματα, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός ανοικτού, όσο και ανταγωνιστικού κόσμου, να διαφυλάξουν την πολιτιστική τους κληρονομιά και την ανεξάρτητη πολιτική τους οντότητα.

Στην αντίληψη που θέλει την παιδεία υπηρέτη των τρεχουσών αναγκών της οικονομίας, ο ΣΥΝ αντιπαραθέτει την αντίληψη ενός αυτόνομου ρόλου της παιδείας, που ωστόσο δεν περιφρονεί το έδαφος της πραγματικότητας. Στην αντίληψη που θέλει την παιδεία μηχανή διάπλασης σε προεπιλεγμένα πρότυπα, ο ΣΥΝ αντιπαραθέτει την αντίληψη ότι η παιδεία πρέπει να προσφέρει την δυνατότητα ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας ενός κριτικά σκεπτόμενου ανθρώπου, που μπορεί να κατανοεί τα προβλήματα της κοινωνίας και του περιβάλλοντος και να παρεμβαίνει ενεργητικά για την αντιμετώπισή τους. Στην παιδεία που διαπνέεται και πασχίζει να ενσταλάξει ένα κράμα διεθνιστικού συμπλέγματος καταδίωξης, με ένα εθνικιστικό σύμπλεγμα ανωτερότητας, ο ΣΥΝ αντιπαραθέτει την παιδεία που διαπνέεται από την αναγνώριση του ρόλου κάθε επιμέρους πολιτισμού, και του ελληνικού, στο πλαίσιο της ενότητας και της συνέχειας του παγκόσμιου πολιτισμού. Στην παιδεία του ατομικισμού, του στενού ωφελιμισμού, ο ΣΥΝ αντιπαραθέτει την παιδεία των ουμανιστικών αξιών. Στην παιδεία- εμπόρευμα της ελεύθερης αγοράς, ο ΣΥΝ αντιπαραθέτει την παιδεία- αγαθό της ελεύθερης επιλογής.

Ο ΣΥΝ αναλύοντας την ποιότητα και το περιεχόμενο της παιδείας που προσφέρεται στη χώρα μας, τις δομές του εκπαιδευτικού μας συστήματος, την χρόνια αναντιστοιχία των ατομικών και κοινωνικών αναγκών με την εκπαιδευτική πραγματικότητα, έχει υποστηρίξει ότι παρόλο που επιμέρους παρεμβάσεις μπορεί να είναι χρήσιμες υπό όρους, το πρόβλημα χρειάζεται συνολική αντιμετώπιση με μια ριζική δημοκρατική μεταρρύθμιση. ‘Έχουμε περιγράψει με αρκετή σαφήνεια τον χαρακτήρα, τις γενικές κατευθύνσεις και το περιεχόμενο αυτής της μεταρρύθμισης. Η πρόταση αυτή είναι απολύτως διακριτή και συνιστά ουσιαστικό μέρος της ταυτότητας του κόμματός μας.

Μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ισχυρίζεται ότι προωθεί και η κυβέρνηση. Πρόκειται για έναν ισχυρισμό προπαγανδιστικής σκοπιμότητας. Η αναγκαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όπως τουλάχιστον την αντιλαμβανόμαστε εμείς, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Αναφέρεται στην ουσία του προβλήματος, την ποιότητα και το περιεχόμενο της παιδείας και όχι απλώς στις τεχνικές πλευρές του εκπαιδευτικού συστήματος. Απαιτεί εντελώς διαφορετικές λύσεις, την ταυτόχρονη αντιμετώπιση μια ευρύτατης θεματολογίας με μελετημένες ιεραρχήσεις. Απαιτεί επίσης την έμπρακτη αναγνώριση του ρόλου των πραγματικών της υποκειμένων, των εκπαιδευτικών και των μαθητών, τόσο στο στάδιο της προετοιμασίας όσο και στο στάδιο της εφαρμογής. Κατά την άποψή μας πρόκειται για μια προσπάθεια ανασυγκρότησης και τεχνοκρατικού εκσυγχρονισμού της ελληνικής εκπαίδευσης με σαφή στοιχεία αυταρχισμού και στη διαδικασία και στο περιεχόμενο. Έχει επίσης έντονα χαρακτηριστικά επικοινωνιακού τεχνάσματος: Η κυβέρνηση εμφανίζεται να προωθεί δημοφιλείς λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα, ενώ κάτι τέτοιο δεν είναι γεγονός. Επιπλέον αναιρούνται σταθερές, όπως αυτή της δωρεάν φοίτησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όσα εξαγγέλλονται δεν έχουν καμιά επιστημονική στήριξη, δεν έχουν τεθεί σε διάλογο, είναι συχνά αντίθετα σε κάθε παιδαγωγική ευαισθησία και ορισμένα αξίζει να εξετασθούν μόνο ως προς τη σχέση τους με την σοβαρότητα. Η σύγχυση είναι πλήρης. Το όλο κλίμα επιτείνει τα αποδιαρθρωτικά φαινόμενα, για τα οποία φέρει ακέραιη την ευθύνη η κυβέρνηση.

Ιδιαίτερα επισημαίνουμε ότι οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης συνοδεύονται με πρακτικές αυταρχισμού και επικίνδυνης αυτάρκειας. Η κυβέρνηση περιφρονεί τόσο τις ουσιαστικές, όσο και τις διαδικαστικές προτάσεις που κατατέθηκαν και από το ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ και από το συνδικαλιστικό κίνημα. Για αποφάσεις που το ίδιο το Υπουργείο χαρακτηρίζει κρίσιμες, δεν έχει συγκληθεί καν η θεσμοθετημένη διακομματική Επιτροπή Παιδείας ή το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας. Κάτι χειρότερο: παράλληλα με έναν βομβαρδισμό εξαγγελιών και μέτρων, το Υπουργείο Παιδείας επιδίδεται σε σειρά εχθροπραξιών και προκλήσεων προς τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, με μεθόδους και ύφος που δεν τιμά ούτε θεσμούς, ούτε πρόσωπα.

Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ άσκησε έντονη κριτική σ' αυτή την κυβερνητική πολιτική. Καταψήφισε τις σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Αντιμετώπισε το ζήτημα κινούμενος σταθερά στη γραμμή της προγραμματικής αντιπολίτευσης. Δεν περιορίστηκε στο τι δεν πρέπει να γίνει, αλλά κατέθεσε υπεύθυνα τις προτάσεις του και διεκδίκησε τις λύσεις που θεωρεί ορθές και αναγκαίες. Και θα συνεχίσει να κρατά την ίδια στάση. Να διεκδικεί την προβολή και εν τέλει υιοθέτηση των προτάσεών του. Αγωνιζόμαστε ώστε αυτές να μετατραπούν και σε θεσμικό πλαίσιο και αντιπαρατιθέμαστε στην κυβέρνηση από τη σκοπιά αυτής της διεκδίκησης και όχι φυσικά από τη σκοπιά υπεράσπισης του παλιού.

Θα επιμείνουμε ότι είναι αναγκαία η συνολική μεταρρύθμιση, καθώς και ότι προϋπόθεση κάθε προσπάθειας είναι να αναδιαρθρωθούν οι δαπάνες για την παιδεία, με αύξηση των δημόσιων και αντίστοιχη μείωση των ιδιωτικών. Η διάρθρωση αυτή συντηρεί σε χρόνιο υποσιτισμό τη δημόσια εκπαίδευση, ενώ δημιουργεί ανισορροπία στον οικογενειακό προϋπολογισμό όσων έχουν παιδιά, ανισορροπία που δεν έχει το ανάλογό της σε άλλη χώρα.

Ορισμένες από τις θέσεις τις οποίες πρώτοι -και κάποτε μόνοι- υποστηρίξαμε, όπως αυτή για την ανάγκη να ανοίξουν οι πύλες των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γίνονται σήμερα ευρύτατα δεκτές. Ο καταιγισμός των κυβερνητικών μέτρων μας βρήκε ικανοποιητικά έτοιμους, από άποψη θέσεων. Εξαίρεση αποτέλεσαν ένα ή δύο επιμέρους θέματα.

Εντούτοις πρέπει να πούμε ότι η Γραμματεία Παιδείας δεν κατάφερε να κάνει τις επεξεργασίες της κτήμα όλου του κόμματος. Δεν κατάφερε επίσης να δημιουργήσει πολιτικά γεγονότα με την δική μας σφραγίδα, στον τομέα της παιδείας. Ακόμη, ενώ ξεκίνησε μια καλή προσπάθεια με το περιοδικό "παιδεία", η προσπάθεια αυτή προσέκρουσε σε δυσκολίες οργανωτικού κυρίως χαρακτήρα, που πρέπει να αντιμετωπιστούν. 'Έγκαιρα διαπιστώσαμε μια δυσανάλογη ενασχόληση μας με τα θέματα του εκπαιδευτικού συστήματος, έναντι εκείνων της παιδείας.

Στο επόμενο διάστημα καλούμαστε:

• Να ενισχύσουμε την αμφίδρομη επαφή με τις οργανώσεις και τον κόσμο του Συνασπισμού.
• Να συμβάλλουμε στην αναβάθμιση των θεμάτων παιδείας στον πολιτικό λόγο του ΣΥΝ.
• Να βελτιώσουμε δραστικά την πολιτική μας παρέμβαση και δράση για τα θέματα παιδείας.

Σήμερα θα συζητήσουμε για ορισμένα ζητήματα, που όχι απλώς βρίσκονται στην επικαιρότητα, αλλά και είναι κεντρικά στην πρότασή μας για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι θέσεις που θα παρουσιαστούν βασίζονται σε προηγούμενες επεξεργασίες μας, αλλά δεν μένουν σ' αυτές. Με τη σημερινή μας συζήτηση φιλοδοξούμε να μετατρέψουμε σε συλλογικό κεκτημένο ό,τι έχουμε ομόθυμα υιοθετήσει, να δώσουμε τη δυνατότητα συνάντησης σ' όλες τις εμπειρίες και έκφρασης σ' όλες τις ιδέες που παράγονται στο χώρο μας, να συναποφασίσουμε για τις μορφές και τους τρόπους μιας ενεργότερης και συντονισμένης πολιτικής παρέμβασης στα θέματα της παιδείας. Όλες οι καταθέσεις θα αξιοποιηθούν με πνεύμα συνθετικό στη διαμόρφωση οριστικού κειμένου.