ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
του 2ου ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

14-17 Μαρτίου 1996

Το πρότυπο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε για πολλές δεκαετίες στηρίχθηκε στην άνευ όρων ανάπτυξη που σήμαινε υπερεκμετάλλευση των φυσικών οικοσυστημάτων. Εφαρμόστηκε ένα πρότυπο ανάπτυξης που κατασπατάλησε τους φυσικούς μη ανανεώσιμους πόρους και συνέβαλε στην τεράστια αύξηση των ενεργειακών απαιτήσεων, στην ένταση των ενεργειακών καταναλώσεων, με αποτέλεσμα να προκαλεί ποικίλα προβλήματα τόσο στη διογκούμενη ενεργειακή εξάρτηση της χώρας όσο και στο ίδιο το περιβάλλον, αλλά και στην ποιότητα ζωής των πολιτών.

Αυτό το πρότυπο ανάπτυξης οδήγησε στην κατασπατάληση εκτάσεων, στην καταστροφή παράκτιων ή άλλων υδάτινων οικοσυστημάτων, σημαντικών υγρότοπων και βιότοπων. Η έντονη αστικοποίηση με τον άναρχο και ανορθολογικό τρόπο που έγινε, η υπερσυγκέντρωση και ο γιγαντισμός των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, παράλληλα με την έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, επέφερε καταστροφές συχνά μη αναστρέψιμες στον περιαστικό χώρο, τη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, στα δάση και τους ορεινούς όγκους, στις ακτές, στους αρχαιολογικούς χώρους ή τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας ζει στο λεκανοπέδιο της Αττικής, δεν έχει αέρα ν’ αναπνεύσει, νερό να πιεί, κινδυνεύει να πνιγεί στο σκουπίδι.

Αντίστοιχα προβλήματα παρουσιάζονται και οξύνονται και σε άλλες πόλεις και περιοχές ολόκληρης της χώρας. Αυτό είναι κεντρικό πολιτικό πρόβλημα. Και όμως βρίσκεται στο περιθώριο της πολιτικής.

Το περιβαλλοντικό κόστος αυτής της ανάπτυξης ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, ακόμη και με όρους χρηματικής δαπάνης αποκαλύπτεται πιά σήμερα ότι είναι απαγορευτικό για την ίδια την αναπτυξιακή διαδικασία.

Σήμερα όλοι μιλούν για το περιβάλλον. Αυτό που παρακάμπτεται, απωθείται στο περιθώριο και μόνιμα αποσιωπάται είναι οι προϋποθέσεις, το κόστος και οι γενικότερες συνέπειες από την τολμηρή προώθηση αποτελεσματικών πολιτικών για το περιβάλλον.

Στην πραγματικότητα οι πολιτικές που θα οδηγούν στη βελτίωση του περιβάλλοντος απαιτούν μεγάλες ανατροπές στην παραγωγή και την κατανάλωση, στους τρόπους ζωής, στη συμπεριφορά και τη συνείδηση ανθρώπων.

Η σημερινή λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας οδηγεί στην αλληλοσυγκάλυψη των κομμάτων και μια στάση συνενοχής της κοινωνίας στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Αυτό δεν θα επηρεάσει απλώς τα σημερινά καταναλωτικά πρότυπα, αλλά και την ίδια την κατανομή των εισοδημάτων. Η κατανάλωση μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού βρίσκεται σήμερα σε επίπεδα κάτω από τα όρια της φτώχειας και επομένως δεν μπορεί να συμπιεσθεί.

Οι πολιτικές για το περιβάλλον προϋποθέτουν ριζική ανακατανομή στον τρόπο που κατανέμεται και δαπανάται το συνολικό προϊόν και ριζική ανακατανομή των εξουσιών. Θα απαιτήσουν, τέλος, γενική άνοδο του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου του λαού.

Γίνεται πλέον σήμερα όλο και πιό φανερή η απειλή από τη “χρήση” του περιβάλλοντος και της φύσης στην ίδια τη διεθνή ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Πυρηνικά ατυχήματα, διεθνής κρίση στον εφοδιασμό με καθαρό νερό, ατμοσφαιρική ρύπανση, κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη. Η συνειδητοποίηση αυτών των προβλημάτων οδήγησε στην ανάληψη πρωτοβουλιών σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδιαίτερα μετά την συνδιάσκεψη κορυφής για το Περιβάλλον, που έγινε στο Ρίο το 1992, η οποία κατέληξε στο σχέδιο δράσης για την προστασία του Περιβάλλοντος και στις συμβάσεις πλαίσιο για τις κλιματικές αλλαγές, τη βιοποικιλότητα και την προστασία των δασών.

Διατυπώθηκε παράλληλα η αρχή “ο ρυπαίνων πληρώνει”, που σύντομα δυστυχώς έφτασε στα όριά της, όταν αποδείχτηκε ότι “ο έχων να πληρώσει μπορεί να συνεχίσει να ρυπαίνει”.

Απαιτείται μια βαθειά τομή, μια ριζική αλλαγή στη φιλοσοφία της ανάπτυξης με την υιοθέτηση μιας συνολικής πολιτικής με βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα για την πρόληψη, διαφύλαξη και αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Μια πολιτική που θα περιλαμβάνει μέτρα και ρυθμίσεις διοικητικού και οικονομικού χαρακτήρα με τρόπο ώστε να ενσωματώνει πλήρως τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Στην καρδιά αυτής της ανάπτυξης πρέπει να βρίσκονται τα ζητήματα της ενέργειας, και πολιτικές που θα εξασφαλίζουν τόσο την ορθολογική χρήση και διαχείριση, όσο και την εξοικονόμηση ενέργειας και θα προωθούν ουσιαστικά τη χρήση χωρίς να εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι ώστε να μπορούν και οι μελλοντικές γενιές να ικανοποιούν τις ανάγκες τους.

Για να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της χώρας υπάρχει ανάγκη ενός συνολικού προγραμματισμού και διαδοχικών δράσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ενα πρόγραμμα για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων ενέργειας στο πλαίσιο μιας συνεκτικής πολιτικής για ορθολογική περιφερειακή ανάπτυξη. Ενα πρόγραμμα αποφυγής της παρακμής και της περιθωριοποίησης της χώρας που θα αποτελεί οργανικό τμήμα μιας ριζοσπαστικής κοινωνικής-οικολογικής πολιτικής και θα προσφέρει νέες θέσεις εργασίας, κοινωνική συνοχή και ανταγωνιστικότητα νέων τεχνολογιών.

Ο ΣΥΝ, σε συνεργασία με τις οικολογικές δυνάμεις και κινήσεις, αναδεικνύει την χρεωκοπία των πολιτικών που εφαρμόστηκαν για το περιβάλλον και διεκδικεί ουσιαστική συμβολή στην ενίσχυση των κινημάτων πολιτών που αγωνίζονται για μια άλλη ποιότητα ζωής και σχέση με τη φύση και το δομημένο περιβάλλον. Οι επιλογές για τα μεγάλα έργα (π.χ. Σπάτα) που κατασπαταλούν το Β' ΚΠΣ, η καζινοποίηση της χώρας, η ενίσχυση των ΙΧ σε βάρος των δημόσιων μέσων μεταφοράς, η άναρχη δόμηση, η προσφορά στα μεγάλα συμφέροντα των χώρων ζωής (π.χ. Πάρκο Ελευθερίας), η απαξίωση των εναλλακτικών μορφών ενέργειας, η συστηματική καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας, η άναρχη κερδοσκοπική δόμηση, είναι μερικές πλευρές από την πολιτική που ενθάρρυναν και ακολούθησαν οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Η ανάπτυξη ενόςκοινωνικά αρθρωμένου ριζοσπαστικού οικολογικού κινήματος, είναι οργανικό στοιχείο για την πρόοδο της κοινωνίας μας και την έκφραση νέων κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών.

Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα είναι απαραίτητο να αξιοποιηθεί η ευκαιρία του Β' Κ.Π.Σ., τα κονδύλια του οποίου πρέπει και μπορούν να κατευθυνθούν σε επενδύσεις υποδομής, δικτύων και έργων που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία της ανάπτυξης της χώρας, που θα αναδεικνύουν έργα και δραστηριότητες “φιλικές” προς το περιβάλλον, που θα προστατεύουν και θα αναβαθμίζουν το περιβάλλον και τη φυσική και την ιστορική κληρονομιά. Τέτοιες προτεραιότητες ευνοούν συγκεκριμένα την επέκταση, ολοκλήρωση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις πόλεις, την αυστηρή προστασία των βιοτόπων, των δέλτα των ποταμών, των δασών, της απειλούμενης πανίδας και χλωρίδας της χώρας. Μέσα σ’ αυτή τη λογική είναι επίσης αναγκαίο να επανεξεταστούν οι προτεραιότητες και οι περιβαλλοντικές προϋποθέσεις ορισμένων “μεγάλων έργων”, όπως π.χ. η εκτροπή του Αχελώου.