GMINA CHMIELNO - ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Opis ogólny
Tradycje turystyczne Chmielna
Muzeum Ceramiki NECLÓW. Zabytki Chmielna - przewodnik
Szlaki spacerowe
Szlaki piesze
Szlaki rowerowe
Szlaki samochodowe
Szlaki kajakowe

Chmielno - Mapa

OPIS OGÓLNY

To, co wszystkich urzeka i przyciąga do Chmielna to jeziora, otaczające je niemal ze wszystkich stron.Kiedy spojrzymy na mapę tego terenu,od razu wpada w oko duża ilość jezior połączonych ze sobą jak “paciorki różańca”.Każde z nich jest inne,posiada własne piękno wyrażające się mniej lub bardziej zróżnicowaną linią brzegową,ilością wysp, czy też roślinnością porastającą ich brzegi.Z wieloma z nich związane są kaszubskie legendy.

Spośród wszystkich wyróżnia się zdecydowanie jedno,największe i najdłuższe jezioro Szwajcarii Kaszubskiej,położone w całości na terenie gminy Chmielno.Jest to Jezioro Raduńskie Dolne o powierzchni 737 ha i długości 9670 m.Jego linia brzegowa jest szczególnie urozmaicona-liczne są tu półwyspy i zatoki.Gmina Chmielno,której powierzchnia wynosi 79 km kwadratowych, jest najbardziej “jeziorną” gminą Szwajcarii Kaszubskiej.Wszystkie jeziora, których jest 10, zajmują aż 14,9% powierzchni gminy.Oto podstawowe parametry tych jezior:

Jeziora te należą do systemu Jezior Raduńsko-Ostrzyckich i wpływają w decydujący sposób na piękno krajobrazu podnosząc jego walory i będąc prawdziwym “rajem” dla wypoczywających tu turystów.Chwalą je wszyscy: żeglarze i kajakarze oraz miłośnicy windsurfingu.Są to typowe jeziora polodowcowe o charakterze rynnowym będące pozostałością lodowca skandynawskiego.Część z nich łączy rzeka Radunia -“królowa rzek kaszubskich”,tworząc wraz z innymi jeziorami najpiękniejszy szlak wodny na Kaszubach o długości około 44 km,nazwany popularnie “Kółkiem Raduńskim”.W rozdziale dotyczącym szlaków turystycznych opisane zostały najciekawsze szlaki kajakowe.Wszystkie wymienione jeziora mają bardzo czystą wodę zaliczaną do I klasy czystości i objęte są strefą ciszy.Pomimo,że obfitują w różnorodne gatunki ryb,rybołóstwo nie stanowi, tak jak dawniej, źródła utrzymania mieszkańców.Wszystkie one użytkowane są przez spółkę wydającą m.in. zezwolenia na wędkowanie.

Piękno i niepowtarzalny charakter środowiska przyrodniczego oraz krajobrazu zadecydowały o włączeniu całego obszaru gminy w obręb powstałego w 1983 roku Kaszubskiego Parku Krajobrazowego.
Powrót do początku

TRADYCJE TURYSTYCZNE

Wszystko zaczęło się, kiedy pierwsi turyści zaczęli przybywać do Chmielna,a było to pod koniec ubiegłego stulecia-co prawda jeszcze nielicznie i to głównie z niedalekich stron-bo z Kartuz i Gdańska.Szczególnym powodzeniem cieszyła się trasa prowadząca z Kartuz przez osadę Kosy do miejsca zwanego Górą Tamową,z której roztaczał się rozległy i wspaniały widok na Chmielno i otaczające je jeziora.

Jak podaje Aleksander Majkowski w “Przewodniku po Szwajcarii Kaszubskiej wydanym w roku 1924, na szczycie Góry Tamowej (224,1 m n.p.m.) funkcjonowało już wtedy coś w rodzaju schroniska,w którym gospodarz utrzymywał księgę pamiątkową, gdzie figurowało dużo nazwisk turystów,nie tylko z Polski,lecz także z Niemiec i dalszych krajów Europy.Podobnymi punktami widokowymi dla coraz liczniejszych wycieczek była także Góra Biskupia (223,2 m n.p.m.),z której panoramę Chmielna oglądał biskup Okoniewski w 1926 roku (stąd jej nazwa) oraz Góra Chochowatka (215,1 m n.p.m.).Końca XIX wieku sięgają również początki słynnej chmieleńskiej karczmy,nazwanej dużo później “Józefinką”,która swoją działalność na większą skalę rozpoczęła w 1895 roku, czyli ponad 100 lat temu.

Szczególną renomą cieszyło się Chmielno jako letnisko w okresie międzywojennym,gdy po pierwszej wojnie światowej Kaszuby wróciły do Polski i zaczął rozwijać się na dużą skalę ruch turystyczny.Do popularności Chmielna przyczyniła się w dużym stopniu działalność warsztatu garncarskiego,prowadzonego przez Franciszka Necla,a później od 1935 roku przez jego syna Leona.Ceramika chmieleńska była już wtedy utożsamiana w całej Polsce z ceramiką kaszubską i stała się wielką atrakcją przyciągającą turystów do Chmielna.

Dlatego też już wtedy odwiedzali oni licznie warsztat Neclów, a wraz z nimi przyjeżdżali etnografowie,artyści i pierwsi letnicy odpoczywający w Chmielnie.Niezwykłym wydarzeniem w Chmielnie była wizyta samego Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego,który 28 kwietnia 1923 roku przybył osobiście do tej małej kaszubskiej wsi,ażeby zwiedzić warsztat Neclów,w którym zakupił na pamiątkę pobytu na Kaszubach sporo wyrobów ceramicznych.

W “Ilustrowanym Przewodniku Turystycznym po Ziemi Kaszubskiej”dr Mieczysława Orłowicza wydanym w 1924 roku, w opisie Chmielna jako bardzo atrakcyjnej wsi turystycznej zaznaczono również,że “...obok kościoła stoi gospoda Skrzypkowskiego z restauracją i kilkoma pokojami gościnnymi,a w sąsiedztwie jest też kilka mniejszych oberż...”.W tym, mniej więcej, czasie były w Chmielnie czynne dwa hoteliki z restauracjami,a wielu mieszkańców udostępniało swoje domy lub pokoje przyjeżdżającym do Chmielna turystom.

Korzystali oni również z prowizorycznie urządzonych pól biwakowych.Takim miejscem był przesmyk między Jeziorem Białym i Kłodnem,gdzie biwakowali uczestnicy wycieczek krajoznawczych,obozów harcerskich oraz grup studentów i miłośników Kaszub.Było to miejsce wielu ciekawych spotkań turystów z młodzieżą chmieleńską,które odbywały się przy ognisku i wspólnym śpiewie,bardzo często z udziałem kaszubskiej kapeli (B.Grzędzicki, Chmielno 1980).

Ach! Co to był za ślub!

Zaraz po II wojnie światowej, w okresie lat pięćdziesiątych, Chmielno zostało jak gdyby ponownie odkryte,a stało się to dzięki gdańskim malarzom z tzw.szkoły sopockiej.To właśnie oni,ze względu na unikalne walory krajobrazowe i wypoczynkowe Chmielna,organizowali tu plenery i spędzali wakacje.

Przyjeżdżali tu zarówno studenci, jak i profesorowie Państwowej Szkoły Sztuk Plastycznych z Gdańska,wśród których byli znani malarze:Juliusz Studnicki i Józefa Wnukowa.Zaznaczyć trzeba,że wówczas do Chmielna nie dojeżdżały jeszcze autobusy,i letników przewożono wozami konnymi z Garcza, dokąd przybywali oni pociągami z Gdańska.

To właśnie w Chmielnie 30 sierpnia 1960 roku odbyło się słynne “wesele”

Zbyszka Cybulskiego z panną Elżbietą Chwalibóg,na które zjechało ponad 150 gości ,głównie bimbomowców.To niezwykłe wydarzenie tak oto opisuje znany literat Jerzy Afanasjew “... Ach! Co to był za ślub!Hulaliśmy w Chmielnie,takiej małej kaszubskiej wiosce,gdzie wówczas bankietowali artyści z Trójmiasta i nie tylko,a trwało to kilka dni...”.Starsi mieszkańcy Chmielna jeszcze do dziś pamiętają jak Bogumił Kobiela niósł kwiczącego prosiaka przez wieś w otoczeniu barwnego korowodu i przy dźwiękach cygańskiej orkiestry.

Nie kto inny, tylko mieszkańcy wsi tworzyli ten swoisty,niepowtarzalny klimat,powodujący,że każdy czuł się w Chmielnie jak u siebie w domu,a jak raz tu przyjechał to zawsze chciał wracać.Długoletnia zażyłość z gdańską cyganerią wniosła w życie Chmielan wiele istotnych elementów:wyrozumiałość,gościnność i swoiste poczucie piękna.

“Jabłońscy zapraszają Matysiaków”

Koniec lat 50-tych był okresem bardzo szybkiego rozwoju turystyki na terenie Szwajcarii Kaszubskiej i w samym Chmielnie.Jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać w okolicy Chmielna zakładowe ośrodki wypoczynkowe.Pierwsze z nich już w latach 1951-53,a ich właścicielami były gdańskie zakłady pracy.W 1955 roku wytyczono pierwszy szlak turystyczny przebiegający przez Chmielno, zwany Kaszubskim Szlakiem Wczasowym,który przeznaczony był głównie dla turystów i wczasowiczów przemierzających go w czasie 14 dniowej wędrówki.W oparciu o kwatery prywatne rozwinęła się w Chmielnie ogólnodostępna baza noclegowa,z której korzystali goście niemal z całej Polski.

W ramach konkursu “Jabłońscy zapraszają Matysiaków” Chmielno przyjęło na wypoczynek kilka tysięcy turystów,co zaowocowało wyróżnieniem w skali ogólnopolskiej i odpowiednią nagrodą.W 1967 roku, w starej szkole, urządzone zostało schronisko młodzieżowe z 40 miejscami noclegowymi.Już w roku 1964 Chmielno dysponowało najliczniejszą bazą noclegową na terenie całej Szwajcarii Kaszubskiej liczącą 311 miejsc . Miejscowością turystyczną o znaczeniu krajowym Chmielno zostało uznane w 1965 roku,a jej funkcje określono jako wczasowo-krajoznawcze.

Dzięki staraniom Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i PTTK w Gdańsku w 1969 roku został wydany pierwszy przewodnik turystyczny “Chmielno i okolice”autorstwa Bernarda Grzędzickiego.Z biegiem lat Chmielno stawało się popularną miejscowością turystyczno -wypoczynkową,znaną głównie z pięknego położenia,czystych jezior,bogatych tradycji i garncarstwa kultywowanego przez przedstawiciela IX pokolenia Neclów-Ryszarda.

Na znaczeniu zyskało jeszcze bardziej po wybudowaniu w latach 1965-1967 tzw.Drogi Kaszubskiej, liczącej 22 km długości i prowadzącej z Garcza przez Chmielno do Wieżycy.Zwiększyła się wtedy znacznie ilość turystów przyjeżdżających do Chmielna autobusami,tu odpoczywali i stąd wyruszali na turystyczne szlaki.Stałe połączenie komunikacyjne z Kartuzami Chmielno uzyskało w 1961 roku.

Ciągle rozbudowywała się zakładowa baza noclegowa,a w miarę wzrostu popularności wsi jako letniska ,zaczęło się rozwijać w bardzo szybkim tempie budownictwo domków letniskowych.Od roku 1970 do 1990 wybudowano ich aż 308,w wielu przypadkach niezgodnie z planem przestrzennego zagospodarowania, czyli nielegalnie.

Wakacje u rolnika

Dzisiaj Chmielno nadal jest bardzo atrakcyjnym miejscem wypoczynku i należy do miejscowości szczególnie chętnie odwiedzanych na terenie Szwajcarii Kaszubskiej.Stało się tak również dlatego,że w ostatnich latach dla rozwoju turystyki zrobiono w Chmielnie najwięcej.Władze gminy coraz mocniej “stawiają” na turystykę i wspólnie ze Stowarzyszeniem Ruchu Turystycznego dbają, ażeby poziom świadczonych usług turystycznych był jak najlepszy.

Dzięki ich staraniom gmina Chmielno stała się jedną z pierwszych w Polsce,w której zaczął się rozwijać agroturyzm czyli wypoczynek w zagrodach rolników lub, jak kto woli, wakacje u rolnika.Dzięki współpracy wszystkich zainteresowanych i przy dużym zaangażowaniu miejscowych rolników przygotowane zostały mieszkania wakacyjne dla turystów krajowych i zagranicznych.Można z nich korzystać cały rok.Jest to powrót do starej dobrej tradycji tzw.wyjazdów na letnisko,z których Chmielno było znane przed wielu laty.

Na gości krajowych i zagranicznych czekają także pensjonaty,kwatery prywatne,pokoje gościnne,zajazd,ośrodki wypoczynkowe i dwa szkolne schroniska młodzieżowe. Samorząd gminy podjął także i inne bardzo ważne starania,ażeby stała się ona w najbliższym czasie realnym źródłem utrzymania mieszkańców Chmielna i całej gminy.W grudniu 1994 roku ruszyła oczyszczalnia ścieków,na teren gminy doprowadzony został gaz ziemny,a wszyscy chętni otrzymali telefony. Interesy osób prowadzących działalność turystyczną reprezentuje powołane również w 1994 roku Stowarzyszenie Ruchu Turystycznego oraz Biuro Informacji Turystycznej.

W ten oto sposób Chmielno na przestrzeni 100 lat stało się znaną miejscowością turystyczno - krajoznawczą na prawdziwie europejskim poziomie.
Powrót do początku

MUZEUM CERAMIKI NECLÓW. ZABYTKI CHMIELNA

Obok pięknego położenia, turystów i krajoznawców ściąga do Chmielna chęć poznania i zwiedzenia ciekawych zabytków kaszubskiej kultury materialnej i duchowej .A jest co oglądać, bowiem liczące ponad 700 lat Chmielno nagromadziło na swoim terenie sporo pamiątek minionych wieków.

Najwięcej turystów zatrzymuje się po to, ażeby zwiedzić warsztat garncarski Neclów położony przy głównej ulicy Chmielna,tuż nad Jeziorem Białym stanowiący dzisiaj Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów.Dzieje tej rodziny zostały opisane w rozdziale I (patrz Chmieleńska Dynastia).

Zaczęło ono powstawać na początku 1993 roku,kiedy wśród działaczy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Chmielnie zrodził się pomysł utworzenia w warsztacie muzeum ceramiki.Spotkał się on z akceptacją i wsparciem finansowym władz samorządowych gminy oraz uznaniem rodzin Neclów i Elasów.

Ekspozycje urządzono z wyrobów ceramicznych,które dzięki ofiarności dzieci i ich rodziców trafiły najpierw do Szkoły Podstawowej w Chmielnie.Był to ich ogromny wkład w ratowanie i zachowanie ceramiki neclowskiej dla współczesnych i przyszłych pokoleń oraz w celu jej prezentacji dla turystów odwiedzających Chmielno.

Uroczyste otwarcie muzeum odbyło się 23 czerwca 1993 roku,w 70 rocznicę wizyty Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego w warsztacie Neclów.

Jest to nietypowe muzeum,można w nim, na pierwszym piętrze, obejrzeć pracę garncarza na kole , i samemu spróbować sztuki wykonania naczynia glinianego,bowiem “nie święci garnki lepią”.Możliwość podziwiania pracy garncarza pozostawia u wielu oglądających niezapomniane wrażenia,gdyż są świadkami powstawania wspaniałych form ceramicznych,które garncarz potrafi wytoczyć z garści gliny,kładzionej na koło.

Warto również bliżej przyjrzeć się gotowym,wyrobionym już naczyniom,które ustawione na półkach ,czekają na dalszą obróbkę.Często można zastać siedzącą w tym pomieszczeniu malarkę,która wprawnymi ruchami nanosi wzory neclowskie na wypalone pierwszy raz naczynia.

Na ostatnim piętrze warsztatu znajduje się ekspozycja muzealna ceramiki trzech pokoleń.Ustawione w gablotach wyroby dają nam możliwość podziwiania ich i porównywania mistrzostwa, z jakim zostały wykonane przez Franciszka,Leona i Ryszarda Necla.Możemy tu również zapoznać się z bogatą historią tej rodziny,od stu lat związanej z Chmielnem,której wielki artyzm i wkład w rozwój kultury ludowej Kaszub dokumentują liczne dyplomy i wyróżnienia, jakimi nagradzano Neclów.

Na ścianie dumnie prezentują się wzory ceramiki neclowskiej przekazywane z pokolenia na pokolenie w niezmienionych kształtach,zdobiące i dzisiaj ich ceramikę.Zostały one namalowane nietypowo,bo na szkle- przez Krystynę Malek z Garcza,a ich orginalność potwierdził sam Ryszard Necel IX.Ciekawym eksponatem jest także stojące przy wejściu koło garncarskie,zwane też często toczkiem.Jest to stary typ koła,poruszanego nogami garncarza,którego przez wiele lat używał Leon Necel.Zostało wykonane w 1936 roku,a więc po śmierci Franciszka Necla VII,który także pracował na takim kole.

Przewodnikami po wystawie ,jak też po całym muzeum są: Karol Elas-Necel X i jego brat Rafał,którzy potrafią długo i ciekawie opowiadać o swoich wielkich przodkach.

Prawie na samym dole znajduje się najważniejsza część muzeum -jak mawiał Ryszard -“serce” każdego warsztatu garncarskiego.Jest to pomieszczenie,w którym mieści się piec do wypalania ceramiki.Tu kończy się ciężka praca garncarza,który po drugim wypalaniu wyjmuje naczynia z pieca i ustawia na deskach.Możemy już wtedy tylko podziwiać efekty jego pracy.Znajdujący się tu piec,używany jeszcze do dzisiaj do pierwszego wypalania,wybudowała kartuska Cepelia,kiedy w latach 1954-55 rozbudowała warsztat w celu zwiększenia jego produkcji.

Tu możemy także dokonać zakupu pięknych pamiątek ceramicznych,które zawsze będą przypominały pobyt w Chmielnie i zachęcały do ponownego przyjazdu na Kaszuby.

Do muzeum łatwo jest trafić,idąc z centrum Chmielna główną ulicą, w dół, nad Jezioro Białe,z daleka zobaczymy dom z czerwonej cegły z szyldem muzeum i wspaniałym betonowym dzbanem.

Niedaleko muzeum, wracając do centrum wsi, przechodzimy obok następnego zabytkowego budynku ,jakim jest stara chë cz kaszubska stojąca przy tzw.Kaczym Rynku.Jest to dom o konstrukcji szkieletowej będący reliktem starej zabudowy wsi,jedyny, jaki zachował się do dzisiaj.Trudno jest obecnie dokładnie ustalić, kiedy został on wybudowany.Być może chata ta przetrwała kilkaset lat, jak twierdziła jedna z jej mieszkanek.Miał on należeć do któregoś z chmieleńskich rybaków.

Jak ustalił Bernard Grzędzicki,autor monografii Chmielna,dom ten był kilkakrotnie przebudowywany.Nie zmienił zasadniczo kształtu, nawet na skutek przebudowy z konstrukcji zrębowej na ryglówkę.Obecny wygląd uzyskał w roku 1995,kiedy odcięto od całości część grożącą zawaleniem, należącą jak dawniej do drugiego właściciela.

W tym miejscu należy wyjaśnić jak budowano tego typu domy.Posiada on konstrukcję szkieletowo-szachulcową,to znaczy,że składa się z drewnianego szkieletu zbudowanego z belek ułożonych pionowo,poziomo i ukośnie.Powstałe w ten sposób kwadratowe,prostokątne i trójkątne pola wypełniane były następnie różnymi materiałami-głównie mieszaniną gliny ze słomą.Tworzą one w ten sposób ciekawą kolorystycznie i graficznie mozaikę.

Będąc w Chmielnie należy koniecznie zwiedzić wnętrze tutejszego kościoła z ciekawym wystrojem w stylu kaszubskim.Na uwagę zasługuje strop kościoła przyozdobiony w 1956 roku malowidłami wzorów haftu kaszubskiego wg.projektu prof.W.Szczeblewskiego.Remont generalny i ponowne malowanie kościoła przeprowadził w latach 1980-81 ks.proboszcz F.Koska.

We wnętrzu wart jest obejrzenia barokowy ołtarz główny z przełomu XVII i XVIII wieku.Jest on dwukondygnacyjny, w głównej jego wnęce znajduje się pełnoplastyczna rzeźba w typowym układzie:Chrystus na krzyżu,Matka Boska,św. Jan i Maria Magdalena pod krzyżem.W tle obraz olejny na płótnie przedstawiający widok Jerozolimy.Rzeźby te, będące 12 stacją drogi krzyżowej,przeniesione zostały w 1826 roku z kościoła kartuskiego po kasacie tamtejszego klasztoru.Po bokach dwie kolumny o gładkich trzonach i korynckich głowicach.Nad nimi stojące figury św.Piotra i św.Pawła.W górnej kondygnacji obraz św.Mikołaja z roku 1867 i rzeźby dwóch siedzących aniołów u dołu obrazu.

Z tego samego mniej więcej okresu są dwa ołtarze boczne.Jeden z nich to marmurowy ołtarz Serca Pana Jezusa pochodzący również z Kartuz,a drugi to ołtarz Najświętszej Maryi Panny z czczonym obrazem Matki Boskiej Chmieleńskiej.

Do dalszych zabytkowych przedmiotów należy zaliczyć chrzcielnicę z około 1800 roku bedącą dziełem ludowego rzeźbiarza oraz obraz św.Mikołaja z XVIII wieku.Cennym zabytkiem jest także legendarny dzwon,dzieło gdańskiego ludwisarza z XVI wieku z napisem gotyckim,zawierającym wezwanie do św.Anny,Barbary i Katarzyny o pomoc przeciw złym siłom.Dwa pozostałe dzwony pochodzą z roku 1958.Wszystkie zeelektryfikowano w 1978 roku.

Nie ma niestety w kościele cennej piety z początku XV wieku,która dzisiaj znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie.Przedstawia ona postać Matki Boskiej z leżącym na Jej kolanach Ciałem Chrystysa.

Wszystkie te zabytki pochodzą właśnie z tego pierwszego kościoła chmieleńskiego,ponoć bardzo pięknego,którego oto taki opis znajdujemy w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego z 1880 roku: “Był on trzynawowy, cały z grubych bali dębowych stawiany, nadto gontem zewnątrz poobijany,u góry miał małą wieżyczkę,po obu stronach były trzy małe okna.Długość jego wynosiła 75,szerokość 30 stóp...”.Jego piękność i starożytność chwaliły stare zapisy z wizytacji kościoła chmieleńskiego.Potwierdzają to badania archeologiczne przeprowadzone w 1981 roku.Odkryto wtedy na głębokości około 90 cm drewniane legary poprzedniego kościoła pomiędzy którymi znaleziono kilkanaście monet m.in. z okresu panowania w Polsce Kazimierza Jagiellończyka.

Fundatorką kościoła miała być legendarna Damroka,córka Świętopełka I,która zmarła 25.5.1223 roku jako norbertanka w Żukowie.

Niestety ten relikt drewnianej architektury,ponoć nienadający się do renowacji,rozebrano w 1845 roku i wybudowano nowy,murowany,bez stylu.W 1860 roku wybudowano wolno stojącą wieżę przed głównym wejściem,a w roku 1887 połączono ją ze znacznie powiększonym kościołem.Poświęcenie nowej świątyni odbyło się w listopadzie 1846 roku,a konsekracji dokonał dnia 22.9.1963 roku ks.bp Kazimierz Kowalski.

Kościół nosił pierwotnie tytuł św.Piotra i Pawła. Drugim patronem jest -od XVIII wieku-św.Mikołaj.Odpusty parafialne przypadają na dzień 29 czerwca i 6 grudnia.

Wypoczywając w Chmielnie nie sposób nie znaleźć się na terenie chmieleńskiego Grodziska położonego pomiędzy Jeziorem Białym i Kłodnem.Prowadzi bowiem tędy bardzo uczęszczana droga na plażę i dalej do ośrodków wypoczynkowych.Jest to najstarszy i najszacowniejszy zabytek Chmielna-pozostałość kasztelańskiego grodu z X-XIII wieku.

Miał tu znajdować się zamek księżniczki Damroki.Być może jego właśnie szczątki odkryli na początku lat siedemdziesiątych gdańscy archeolodzy.W rozpoczętych w 1971 roku pracach wykopaliskowych natrafiono na ślady wałów obronnych oraz liczne znaleziska z okresu X-XIII wieku,jak np.uszkodzony krzyż z bursztynu,żelazne noże i klamry do pasów.Odkryto także tajemniczy obiekt,który mógł być pozostałością kaplicy grodowej.

Można przyjąć,że chmieleński gród składał się z dwu członów o kształcie kolistym,tj.właściwego grodu-siedziby kasztelana od strony wschodniej i podgrodzia.Obie części oddzielone były od siebie wałem.Do dziś zachowały się częściowo jedynie zarysy wałów obwiednich.

Teren grodziska jest nadal objęty ochroną konserwatora zabytków,a wydobyte kiedyś przedmioty można oglądać w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.

Na terenie grodziska znajduje się jeszcze inny cenny zabytek w postaci żelaznego krzyża postawionego tutaj w 1888 roku przez Feliksa Gilmeistra w 25 rocznicę Powstania Styczniowego.

Kolejnym ,ostatnim już zabytkiem Chmielna, a właściwie Chmielonka, jest budynek młyna w Chmielonku pochodzący z roku 1738, zniekształcony podczas wielokrotnej przebudowy,ostatnio w 1990 roku,w związku z budową jazu spiętrzającego wody Raduni.

Młyn wodny działał tu przez wieki,poczynając od XIII wieku,w którym to Chmielonko uzyskali cystersi z Oliwy i to oni obiekt wybudowali.Później jego właścicielami były norbertanki z Żukowa,od 1316 roku aż do kasacji zakonu.Po II wojnie światowej młyn wodny przestał działać.W 1972 roku został przystosowany do pracy za pomocą energii elektrycznej.Wtedy to zniknęło z krajobrazu malownicze młyńskie koło.

Młyn jest własnością gminy. Od wielu lat młynarzem jest tu Benedykt Dejk,który chętnie pokaże, jak się otrzymuje mąkę.Jego wydajność to około 250 kg zmielonego ziarna w ciągu godziny.Głównymi klientami są miejscowi rolnicy,którzy w swoich domach wypiekają niekiedy jeszcze chleb domowym sposobem.

Wiele cennych zabytków Chmielna zniknęło bezpowrotnie z jego krajobrazu.Zostały rozebrane, ażeby zrobić miejsce nowo budowanym obiektom albo też runęło ze starości,wielka szkoda!
Powrót do początku

 

---

Tekst opracowano na podstawie wydawnictwa Stanisława Klimowicza "Całe Kaszuby w jednej miejscowości"
Site content and original site art copyright (c) 1999 Krzysztof Hilbrycht, KH Project.