Tabela 1. Produkty Microsoftu, w których występują problemy związane z rokiem 2000 i odpowiednie artykuły w bazie wiedzy.

Pyt. 7: Jakie są zakresy roku dat przechowywanych w produktach Microsoftu?

Odp. 7: Wiele produktów Microsoftu nie przechowuje w rzeczywistości dat. Natomiast wykorzystują one do przechowywania i przetwarzania dat system operacyjny, a czasem bazy danych. Tabela 2 (poniżej) zawiera wykaz wszystkich produktów Microsoftu, w których istnieje możliwość przechowywania i przetwarzania dat oraz zakresy roku dla dat wprowadzanych w formacie z rokiem czterocyfrowym. Wszystkie produkty Microsoftu nie wymienione w Tabeli 2 wykorzystują funkcje przetwarzania dat udostępniane przez system operacyjny lub bazy danych.

Tabela 2. Najwyższy rok, jaki obsługują wszystkie produkty Microsoftu przechowujące daty.

Pyt. 8: Jak dokładnie działa notacja daty z rokiem dwucyfrowym w systemach baz danych Microsoftu?

Odp. 8: Wszystkie systemy baz danych Microsoftu, w tym Microsoft Access, Visual FoxPro i Microsoft SQL Server, przechowują rok w postaci czterocyfrowej. Microsoft daje użytkownikom możliwość wprowadzania daty w notacji z rokiem dwucyfrowym (np. “96” zamiast “1996”). Kiedy użytkownik wprowadza rok dwucyfrowy, programy Microsoftu w rzeczywistości zapisują pełny rok czterocyfrowy – w przeciwieństwie do wielu przestarzałych programów przeznaczonych na komputery mainframe, które zapisują datę z rokiem dwucyfrowym. Nie istnieje zasada interpretowania roku skróconego do dwóch cyfr powszechnie uznana w branży i z tego powodu mogą pojawiać się błędy, jeśli daty są wprowadzane i wyświetlane w formacie z rokiem dwucyfrowym. Oczywiście użytkownicy produktów Microsoftu mogą zawsze wpisać wszystkie cztery cyfry roku, w ten sposób jednoznacznie określając datę, jaka ma zostać wprowadzona, i eliminując błędy przy wprowadzaniu danych.

Microsoft Access 97 interpretuje rok od “00” do “29” wprowadzony za pomocą klawiatury w postaci dwucyfrowej jako skróconą notację roku od “2000” do “2029”. Natomiast rok dwucyfrowy w importowanym pliku tekstowym Access 97 przekształca zawsze na rok 19xx. Zaleca się, aby wszystkie stare źródła danych, zawierające rok dwucyfrowy, zostały zaktualizowane do formatu z rokiem czterocyfrowym, co pozwoli uniknąć błędów przy konwersji. Microsoft Access 95 i wersje wcześniejsze interpretują rok od “00” do “29” wprowadzony za pomocą klawiatury w postaci dwucyfrowej jako skróconą notację roku od “1900” do “1929”.

Microsoft Excel 4, 5 i 7 interpretuje rok od “00” do “19” jako skróconą notację roku od “2000” do “2019”. Microsoft Excel 97 interpretuje rok od “00” do “29” jako rok od “2000” do “2029”, natomiast “30” zostanie przekształcone na “1930”.

32-bitowe systemy operacyjne Windows, tj. Windows 95 i Windows NT, zawierają bibliotekę oprogramowania, która m.in. udostępnia funkcje konwersji dat z formatu z rokiem dwucyfrowym na format z rokiem czterocyfrowym. Biblioteka ta nazywa się “Biblioteką Automatyzacji OLE” (nazwa pliku OLEAUT32.DLL). Korzystając z tej biblioteki, w nowych wersjach naszych produktów można ujednolicić sposoby dokonywania tej konwersji, a ponadto zasady konwersji można łatwo modyfikować przez zaktualizowanie odnośnej biblioteki. Tabela 3 (poniżej) podaje zasady przeprowadzania konwersji przez bibliotekę oraz przez inne produkty Microsoftu, które dokonują konwersji z roku dwucyfrowego na rok czterocyfrowy. Wczesna wersja biblioteki Automatyzacji OLE w systemie Windows 95 przekształcała rok dwucyfrowy zawsze na bieżące stulecie według daty systemowej.

Tabela 3. Zasady konwersji roku dwucyfrowego na rok czterocyfrowy w produktach Microsoftu.

Pyt. 9: Jaki jest zakres dat przetwarzanych przez Excel dla Windows 95 (wersja 7.0a)?

Odp. 9: Excel 95 jest przygotowany na rok 2000. Położenie miesiąca i dnia w formacie daty można zmieniać zgodnie z ustawieniami międzynarodowymi. Oto dokładny zakres przetwarzanych dat:

Ostatnia data nie rozpoznawana, nawet
w formacie z rokiem czterocyfrowym "YYYY": 31 grudnia 1899

Pierwsza data rozpoznawana w formacie
z rokiem czterocyfrowym "YYYY" (1.1.1900): 1 stycznia 1900

Pierwsza data rozpoznawana w formacie
z rokiem dwucyfrowym "YY" (1.1.00): 1 stycznia 2000

Ostatnia data rozpoznawana w formacie
z rokiem dwucyfrowym "YY" (31.12.19): 31 grudnia 2019

Ostatnia data rozpoznawana w formacie
z rokiem czterocyfrowym "YYYY" (31.12.2078): 31 grudnia 2078

Pierwsza data nie rozpoznawana: 1 stycznia 2079

Uwaga: Tak samo działają wersje 5 i 4 Excela.

Pyt. 10: Jaki jest zakres dat przetwarzanych przez Microsoft Excel 97?

Odp. 10: Excel 97 jest także przygotowany na rok 2000. Położenie miesiąca i dnia w formacie daty może być zmieniane zgodnie z ustawieniami międzynarodowymi. Oto dokładny zakres przetwarzanych dat:

Ostatnia data nie rozpoznawana, nawet
w formacie z rokiem czterocyfrowym ("YYYY"): 31 grudnia 1899

Pierwsza data rozpoznawana w formacie
z rokiem czterocyfrowym "YYYY" (1.1.1900): 1 stycznia 1900

Pierwsza data rozpoznawana w formacie
z rokiem dwucyfrowym "YY" (1.1.00): 1 stycznia 2000

Ostatnia data rozpoznawana w formacie
z rokiem dwucyfrowym "YY" (31.12.29): 31 grudnia 2029

Ostatnia data rozpoznawana w formacie
z rokiem czterocyfrowym "YYYY" (31.12.9999): 31 grudnia 9999

Pierwsza data nie rozpoznawana: 1 stycznia 10000

 

Pyt. 11: Czy Microsoft gwarantuje, że jego produkty są przygotowane na rok 2000?

Odp. 11: W rzeczywistości przygotowanie produktów na problemy z rokiem 2000 w większym stopniu dotyczy testowania, dobrych praktyk i szkolenia użytkowników niż gwarancji na produkty. Zamierzamy w dalszym ciągu rozpowszechniać szczegółowe informacje dotyczące działania produktów w roku 2000 i później. Uważamy jednak, że zawieranie umów gwarancyjnych specjalnie uwzględniających problem roku 2000 nie jest właściwe. Po pierwsze ze względu na naturę tych problemów, po drugie z tego powodu, że pojedynczy dostawca produktów, nawet tak dobrze przygotowany na rok 2000 jak Microsoft, nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów. Gwarancje na produkty Microsoftu są określone w umowach licencyjnych dla użytkownika, dołączanych do zakupionych produktów. Zalecamy, aby użytkownicy przeczytali te gwarancje, szczególnie pod kątem swoich uprawnień. To, że rozpowszechniamy informacje dotyczące działania programów i sprzętu od roku 2000, nie oznacza rozszerzenia gwarancji na produkty Microsoftu. Microsoft udostępnia te wiadomości, aby ułatwić klientom ocenę i przeciwdziałanie ewentualnym problemom przy używaniu dat od roku 2000.

Pyt. 12: Skoro produkty Microsoftu są przygotowane na rok 2000, dlaczego Microsoft zaleca aktualizację oprogramowania w komputerach osobistych na wersje z roku 1997 lub późniejsze?

Odp. 12: To jest jedynie zalecenie. Żadne oprogramowanie Microsoftu nie musi być aktualizowane. Zalecenie wiąże się z tym, że Microsoft dodaje w kolejnych wersjach produktów nowe możliwości funkcjonalne, wśród nich funkcje ułatwiające użytkowanie po roku 2000. Przykładem tego jest skrócona notacja dat w formacie z rokiem dwucyfrowym, dotycząca również następnego stulecia. Użytkownicy powinni ocenić przydatność aktualizacji produktów Microsoftu na podstawie korzyści gospodarczych, jakie wynikają z nowych możliwości, takich jak np. współpraca z Internetem.

Pyt. 13: Czy Microsoft zaleca, abym w celu przetestowania mojego obecnego komputera ustawił w nim datę i godzinę na parę minut przed rokiem 2000 i sprawdził, co się stanie?

Odp. 13: Microsoft zaleca, aby tak uczynić jedynie w systemie testowym (tj. w systemie nie używanym do faktycznej działalności). Mogą bowiem wystąpić przy tym różne efekty uboczne, które stworzą problemy, nawet jeśli system prawidłowo wejdzie w rok 2000. Np. jeżeli w systemie występuje jakiekolwiek oprogramowanie z ograniczeniem czasowym (np. wynajęte lub demonstracyjne), wówczas taki test może spowodować utratę ważności oprogramowania i trwałe zablokowanie możliwości jego użycia. Inne problemy, jakie mogą się pojawić, to np. unieważnienie certyfikatów bezpieczeństwa opatrzonych datami, pominięcie lub usunięcie ważnych terminów w kalendarzu, nieprawidłowa rejestracja komunikatów poczty elektronicznej.

Pyt. 14: Słyszałem, że BIOS w niektórych komputerach PC nie przechodzi prawidłowo do roku 2000, lecz powoduje przestawienie daty w systemie operacyjnym na rok 1980. Proszę o wyjaśnienie.

Odp. 14: W niektórych komputerach osobistych występuje problem polegający na tym, że po dojściu do roku 2000 data systemowa wraca do roku 1980. Problem ten wynika z błędnie zaprojektowanego sprzętu komputerowego i oprogramowania niskiego poziomu (BIOS), dostarczonego przez innych producentów.

BIOS (Basic Input Output System) można krótko określić jako oprogramowanie zapisane na stałe w układzie komputerowym, które obsługuje na niskim poziomie operacje sprzętowe wejścia-wyjścia w komputerze osobistym. System operacyjny jest warstwą oprogramowania występującą nad BIOS-em w tym sensie, że używa go do wykonywania podstawowych operacji.

Sposoby rozwiązania tego problemu:

1) Ręcznie ustawić datę po dojściu do stycznia 2000: Jeśli data przestawi się na rok 1980, najprościej jest ustawić poprawną datę ręcznie w chwili pierwszego użycia systemu w dniu 1 stycznia 2000 r. lub później. Jeśli używany jest system operacyjny Microsoftu, datę w komputerze można ustawić ręcznie przy użyciu polecenia “date” systemu MS-DOS (należy przy tym wpisać wszystkie cztery cyfry roku 2000), albo przy użyciu funkcji “Data/Godzina” w Panelu sterowania systemu Windows. Kłopot związany z jednokrotnym ustawieniem daty w komputerze osobistym jest mniejszy niż przestawienie zegarków na czas letni lub zimowy.

2) Przejść na Windows NT lub “Memphis": System operacyjny Windows NT (wersja 3.51 z pakietem uzupełniającym Service Pack 5, wersja 4.0 oraz wersje późniejsze) wykrywa i koryguje ten problem automatycznie. Będzie tak działać również następna wersja Windows (o kryptonimie “Memphis”). Prawdopodobieństwo, że komputer zawiera BIOS, w którym tego problemu nie można skorygować, jest niewielkie (patrz punkt 4).

3) Załadować program usługowy, korygujący błąd w BIOS-ie: Dostępny jest program usługowy, opracowany przez Toma Beckera (http://www.rightime.com/), który koryguje datę i godzinę systemową, jeżeli oprogramowanie BIOS dostarczone przez producenta sprzętu przestawi rok na 1980. Program ten jest oferowany bezpłatnie użytkownikom indywidualnym, natomiast firmy powinny skontaktować się z Tomem Beckerem w sprawie opłat. Zdaniem Microsoftu, w przypadku użytkowników indywidualnych zainstalowanie tego programu będzie bardziej kłopotliwe niż ręczne przestawienie daty po dojściu do roku 2000. Natomiast w przedsiębiorstwach działy informatyki mogą uznać za wskazane zastosowanie produktu takiego jak Systems Management Server, który pozwala automatycznie dystrybuować program usługowy do wszystkich systemów, których ten problem dotyczy.

4) Uzyskać nową wersję oprogramowania BIOS od dostawcy sprzętu: Firmie Microsoft znane są takie BIOS-y, w których po roku 1999 albo nie można w ogóle ustawić daty 1.1.2000, albo trzeba datę ustawiać na nowo za każdym razem po włączeniu systemu. Ogromna większość systemów tego rodzaju pochodzi z Azji. O pomoc w rozwiązaniu tego problemu należy zwrócić się do dostawcy BIOS-u lub sprzętu.

5) Zaplanować działalność na rok 2000 i później: Dział informatyki przedsiębiorstwa może uznać za wskazane określić procesy monitorowania danych wprowadzanych do najważniejszych baz danych pod kątem ewentualnych błędnych dat, które mogą spowodować problemy w funkcjonowaniu systemu. Jako element takiego procesu można użyć programu Systems Management Server, który ustawi prawidłową datę w systemie.

Mimo że problem z BIOS-em nie został spowodowany przez Microsoft, jest to dowód na to, że staramy się maksymalnie ułatwić przejście do roku 2000, udzielając naszym klientom informacji i proponując im rozwiązania.

Pyt. 15: Słyszałem, że polecenie “date” w MS-DOS sygnalizuje błąd “Invalid date” (“Niepoprawna data”), jeżeli wpisze się datę 01-01-00 oznaczającą 1 stycznia 2000 r. Proszę o wyjaśnienie.

Odp. 15: W celu wpisania daty po roku 1999 należy użyć formatu z pełnym rokiem czterocyfrowym (np. 01.01.2000). Polecenie “date” w MS-DOS używa skróconej notacji z rokiem dwucyfrowym dla dat od 1980 do 1999 roku, ale przy wpisywaniu dat po roku 1999 wymaga roku czterocyfrowego. Polecenie “date” jest także dostępne w oknie MS-DOS systemów Windows 3.x i Windows 95.

Pyt. 16: Jaki jest największy problem, jakiego spodziewa się Microsoft po dojściu do roku 2000?

Odp. 16: Najważniejszym problemem będzie zapewne przekonanie użytkowników, aby “nie zabijali posłańca przynoszącego złą wiadomość”. Obecnie wiele komputerów PC używanych jest jako środek dostępu do aplikacji wykonywanych na komputerach mainframe. Jest bardzo prawdopodobne, że nie wszystkie programy na komputerach mainframe będą działać poprawnie począwszy od roku 2000. Użytkownik jednak będzie widział informację wyprowadzaną przez komputer osobisty i może sądzić, że jest to wina Microsoftu. Musimy informować na tyle skutecznie, aby ludzie mogli szybko zidentyfikować rzeczywistą istotę problemu oraz podjąć właściwe i ekonomiczne działania, zmierzające do jego rozwiązania. Ponadto jest dla nas istotne, aby użytkownicy wiedzieli o opcjach naszych produktów, których celem jest zwiększenie niezawodności danych przez wyświetlanie dat z rokiem czterocyfrowym.

Pyt. 17: Czy w aplikacjach do komputerów PC wystąpią problemy z rokiem 2000?

Odp. 17: Jest to możliwe. Chociaż Microsoft oferuje narzędzia do tworzenia aplikacji, nie dostarcza aplikacji specjalistycznych (np. systemów płacowych, księgowych, medycznych, ubezpieczeniowych, podatkowych). Programiści mogą opracowywać własne oprogramowanie, które zbiera, przechowuje i przetwarza dane. Jeżeli takie oprogramowanie nie uwzględnia roku 2000, mogą w nim wystąpić problemy. Aby ich uniknąć, Microsoft radzi programistom używać funkcji przetwarzania dat udostępnianych przez system operacyjny, system programowania lub bazę danych. Firma zaleca również, aby podczas pracy nad programami uwzględnić testowanie ich prawidłowego działania w roku 2000 i później.

Pyt. 18: Jakie działanie podejmuje Microsoft wewnętrznie w ramach przygotowań do roku 2000?

Odp. 18: Microsoft utrzymuje zarówno intranetową witrynę WWW, przeznaczoną do ogólnego szkolenia w tym zakresie, jak również zbiór zalecanych zasad postępowania, podzielony na trzy grupy odbiorców: kierowników ds. programów, programistów i osób testujących.

Problemy dotyczące programistów polegają m.in. na tym, że:

• nie istnieje jednolity dla całej branży sposób interpretowania dat z rokiem skróconym do dwóch cyfr;
• reguły wyznaczania roku przestępnego są następujące: (1) rok podzielny przez 4 jest przestępny, ale (2) rok podzielny przez 100 nie jest przestępny, zaś (3) rok podzielny przez 400 jest przestępny. Programy zakodowane bez uwzględnienia reguły (3) będą w roku 2000 działać niepoprawnie. Przy niepoprawnym zakodowaniu reguły (3) program może uznać, że w lutym 2000 r. jest 27 lub 30 dni;
• przekształcenie daty sekwencyjnej (tzn. liczby dni od początku 1980 r.) na numer dnia w miesiącu lub na dzień tygodnia wymaga prawidłowego zastosowania reguł wyznaczania roku przestępnego.

Zalecenia dla programistów Microsoftu odnośnie projektowania, kodowania i kontroli kodu (lista skrócona):

• Należy używać systemowych formatów i procedur dla dat, chyba że wiadomo, iż problemy występują na danej platformie.
• Sprawdzić, czy w programie występują specjalne wartości roku (00 lub 99) albo daty (np. 9.9.99) do zakodowania przypadków szczególnych.
• Upewnić się, że rok dwucyfrowy jest prawidłowo wyświetlany w zakresie 00-09, 10-19 itd.
• Sprawdzić, czy w programie występuje kod obliczający dzień tygodnia, a jeśli tak, to w ilu miejscach. Uwaga: 2000 jest rokiem przestępnym.
• Sprawdzić ograniczenia, jakie występują pod względem zakresu dat. Czy format jest ze znakiem? Czy daty są “dodatnie” lub “ujemne”? Przy jakiej dacie najbardziej znaczący bit reprezentacji daty przestawia się na 1?
• Sprawdzić, czy występują formaty plików, w których pola daty zawierają rok dwucyfrowy.
• Czy rok jest używany do indeksowania, indeksowania mieszającego (hashing) lub sortowania?
• Czy założone wyniki obliczeń na datach i godzinach są weryfikowane przez asercje?
• Czy w programie występuje kod konwersji pomiędzy formatami danych? W ilu miejscach?
• Ustalić zagadnienia specyficzne dla danego produktu (lista pełna).

Zalecenia odnośnie testowania (lista skrócona):

• Podczas testowania platformy sprawdzić, jak obsługiwane są błędy BIOS-u związane z rokiem 2000. Sprawdzić wyświetlanie roku w każdej dekadzie od 2000 do 2099. Jeżeli platforma uwzględnia strefy czasowe, należy sprawdzić, kiedy UTC (uniwersalny czas skoordynowany; zob. szczegóły na stronie WWW Narodowego Instytutu Standardów i Technologii pod adresem http://www.bldrdoc.gov/timefreq/) należy do innego stulecia niż czas lokalny (zarówno jeśli czas lokalny jest wcześniejszy, jak i późniejszy niż UTC).
• Przetestować aplikację przy wprowadzaniu dat z rokiem dwucyfrowym oraz wyświetlanie dat z rokiem dwucyfrowym, przed rokiem 2000 i po nim. Sprawdzić wprowadzanie i wyświetlanie dat należących do innego stulecia, zarówno poprzedniego, jak i następnego.
• Sprawdzić wprowadzanie i wyświetlanie dat z rokiem czterocyfrowym.
• Sprawdzić sortowanie dat w przypadku, jeśli niektóre daty są przed rokiem 2000, a niektóre po nim.
• Sprawdzić dni tygodnia dla dat przed 29 lutego 2000, w dniu 29 lutego oraz późniejszych (1 lutego 2001).
• Czy program wylicza kiedykolwiek numer roku w przyszłości? Krytyczny może być test na rok 1999.
• Co się dzieje, jeżeli nastąpi połączenie w sieci z maszyną o źle ustawionym roku? Albo w innej strefie czasowej?
• Czy można utworzyć kopię zapasową przed rokiem 2000, a odtworzyć ją po tym roku?
• Czy występują zakresy dat? Czy zakres może objąć daty przed i po roku 2000?
• Czy jakakolwiek poprzednia wersja programu zapisuje dane w pliku w takim formacie, że rok 00 lub 99 oznacza jakiś przypadek szczególny (np. nieograniczony termin ważności)?
• Ustalić zakres dat, jakie program może przyjmować.
• Ustalić specyficzne problemy, związanie z testowaniem danego produktu (lista pełna).

Pyt. 19: Czy rok 2000 jest rokiem przestępnym?

Odp. 19: Rok 2000 będzie rokiem przestępnym. Lata podzielne przez 100 są latami przestępnymi, jeśli są też podzielne przez 400, np. 1600 i 2000. Podstawowe zasady wyznaczania lat przestępnych, stosowane przez Microsoft w jego oprogramowaniu, są następujące:

1) lata podzielne przez 4 są przestępne, ale

2) lata podzielne przez 100 nie są przestępne, ale

3) lata podzielne przez 400 są przestępne.

Potrzeba wprowadzenia lat przestępnych była wynikiem tego, że faktyczna długość roku wynosi 365,242 dni (a nie 365 dni, jak się powszechnie przyjmuje). Aby wyrównać tę różnicę, w latach podzielnych przez 4 (na przykład 1992) występuje dodatkowy dzień - 29 lutego. Ponieważ rok jest nieco krótszy niż 365,25 dni, dni dodawane co cztery lata spowodowałyby przesunięcie o około trzech dni po czterystu latach. Z tego powodu rokiem przestępnym jest tylko jeden rok na cztery lata podzielne przez 100.

Pyt. 20: Dlaczego Microsoft nie wprowadził jednolitego standardu formatu daty, NIST lub innego, we wszystkich swoich produktach?

Od. 20: Systemy operacyjne Windows Microsoftu prawidłowo obsługują standardowy format daty “YYYYMMDD”, jaki proponuje NIST (amerykański Narodowy Instytut Standardów i Technologii), jak również inne międzynarodowe standardy daty. W celu ustawienia domyślnego formatu daty na standard NIST, należy w Panelu sterowania kliknąć dwukrotnie ikonkę Ustawienia regionalne, następnie wybrać zakładkę Data i do pola Styl daty krótkiej: wpisać “YYYY/MM/DD”. Wówczas wszystkie aplikacje w systemie, np. Exchange i Eksplorator Windows, będą wyświetlały daty w standardzie NIST.

Standardowe formaty dat są propozycjami różnych komitetów standaryzacji. Produkty Microsoftu stosują się do standardów właściwych dla danego obszaru zastosowania (np. system programowania Microsoft Visual C++ stosuje się do standardowego formatu daty ANSI dla języka C++). Produkty Microsoftu zostały jednak zaprojektowane na tyle elastycznie, że mogą obsługiwać standardy formatów dat w ponad 70 krajach, w których firma prowadzi działalność.

Microsoft Corporation© Wszelkie prawa zastrzeżone