Powr≤t do wykazu artyku│≤w o Internecie
Ogromna techniczna │atwo╢µ i szybko╢µ wys│ania wiadomo╢ci do Usenetu lub listy dyskusyjnej powoduje, i┐ czΩsto pojawiaj▒ siΩ tam "╢mieci" - listy wys│ane bez g│Ωbszego zastanowienia, nieprzemy╢lane tak w tre╢ci, jak i w formie, kt≤rych pojawienie siΩ w grupie dyskusyjnej nie przynosi w│a╢ciwie nikomu ┐adnego po┐ytku, a czasami powoduje wrΩcz szkodΩ. U┐ytkownicy, kt≤rzy wysy│aj▒ takie listy, daj▒ dow≤d nieliczenia siΩ z tysi▒cami innych u┐ytkownik≤w, kt≤rzy bΩd▒ musieli je czytaµ, trac▒c na to sw≤j czas, a nierzadko i pieni▒dze - gdy np. korzystaj▒ z Internetu przez telefon, ka┐dy dodatkowy list wyd│u┐a czas pracy, a wiΩc zwiΩksza rachunek telefoniczny! Przestrzeganie zasad netykiety jest w│a╢nie motywowane dba│o╢ci▒ o innych u┐ytkownik≤w, kt≤rzy bΩd▒ musieli czytaµ nasze listy.
Netykieta dotyczy tak formy, jak i tre╢ci wysy│anych list≤w. Co do formy, generaln▒ zasad▒ jest, aby nie wysy│aµ do listy czy grupy dyskusyjnej informacji niepotrzebnych, nie wnosz▒cych dla uczestnik≤w tocz▒cych siΩ dyskusji ┐adnych nowych tre╢ci, a stanowi▒cych jedynie "szum informacyjny". Do takich niepotrzebnych informacji nale┐▒ np. nadmiernie d│ugie i rozbudowane sygnatury, czyli podpisy pod listami. W Usenecie istnieje zwyczaj do│▒czania na ko±cu swoich list≤w (newsreadery potrafi▒ robiµ to automatycznie) pewnego sta│ego, powtarzaj▒cego siΩ we wszystkich listach fragmentu tekstu. Jest to w│a╢nie sygnatura - co╢ w rodzaju wizyt≤wki nadawcy listu, zawieraj▒cej zwykle - opr≤cz podstawowych danych typu nazwisko, numer telefonu, adres e-mail itp. - jaki╢ element "upiΩkszaj▒cy", indywidualny "znak rozpoznawczy" u┐ytkownika: mo┐e to byµ np. niewielki motyw graficzny zbudowany ze znak≤w ASCII albo jaki╢ cytat, aforyzm czy has│o. Niekt≤rzy u┐ytkownicy jednak wyra╝nie przesadzaj▒ z wielko╢ci▒ swoich sygnatur, umieszczaj▒c w nich np. grafiki ASCII wielko╢ci ca│ego ekranu czy kilkana╢cie r≤┐nych adres≤w e-mailowych, ka┐dy w osobnym wierszu. Tego rodzaju sygnatury nie s▒ aprobowane przez netykietΩ. Przyjmuje siΩ, i┐ optymalna sygnatura nie powinna przekraczaµ piΩciu wierszy tekstu.
Podobne zasady dotycz▒ cytowania w tre╢ci naszego listu przesy│ki, na kt≤r▒ odpowiadamy. Cytowanie w swojej odpowiedzi tre╢ci ca│ego d│ugiego listu po to, aby na ko±cu dodaµ jedno zdanie w│asnego komentarza (sprowadzaj▒ce siΩ czΩsto do "Ja te┐ tak uwa┐am") nie jest mile widziane. W zasadzie, je┐eli nie mamy do przekazania nic wiΩcej, jak tylko poparcie lub sprzeciw wobec czyjego╢ zdania, bez szerszego rozwiniΩcia czy uzasadnienia, lepiej nie pisaµ w og≤le (chyba, ┐e odpowiadamy na list, kt≤rego autor pyta wprost, kto popiera jego propozycjΩ). Je┐eli natomiast cytujemy czyj╢ list, aby odnie╢µ siΩ do pewnych jego fragment≤w, pozostawmy z cytowanego listu tylko te fragmenty, na kt≤re odpowiadamy; wszystko pozosta│e usu±my (oczywi╢cie pod ┐adnym pozorem nie wolno przy tej operacji zmieniaµ s│≤w naszego przedm≤wcy!). Niekt≤re newsreadery w spos≤b sztuczny wymuszaj▒ przestrzeganie tej regu│y, nie pozwalaj▒c na wys│anie listu, w kt≤rym liczba linii zacytowanych jest wiΩksza ni┐ naszych w│asnych; nie jestem zwolennikiem takich rozwi▒za±, poniewa┐ jak od ka┐dej regu│y, i tu w uzasadnionych przypadkach mog▒ byµ wyj▒tki - a automat ich nie uwzglΩdni.
Na listy dyskusyjne i do grup Usenet-owych nie nale┐y wysy│aµ d│ugich, kilkunasto- czy kilkudziesiΩciokilobajtowych plik≤w tekstowych, nawet je┐eli stanowi│yby one odpowied╝ na zadane na li╢cie pytanie (np. w odpowiedzi na pytanie o spos≤b obs│ugi konkretnego programu nie nale┐y wysy│aµ na listΩ kompletnej instrukcji do niego). PamiΩtajmy o tym, ┐e plik ten "rozchodz▒c siΩ" w sieci zostanie powielony w wielkiej liczbie egzemplarzy! Zamiast tego nale┐y - o ile plik ten jest gdzie╢ dostΩpny, np. przez ftp - wskazaµ miejsce, sk▒d mo┐na go uzyskaµ. Je┐eli brak takiej mo┐liwo╢ci, nale┐y wysy│aµ plik prywatnym e-mailem osobom bezpo╢rednio zainteresowanym. Podobnie nie nale┐y te┐ - za wyj▒tkiem grup Usenet-owych przeznaczonych specjalnie do dystrybucji takich plik≤w (maj▒ one w nazwie s│owo "binaries") wysy│aµ na listy dyskusyjne jakichkolwiek plik≤w binarnych, zawieraj▒cych np. oprogramowanie.
B│Ωdem pope│nianym czasami przez pocz▒tkuj▒cych u┐ytkownik≤w
jest u┐ywanie w poczcie elektronicznej czy Usenecie SAMYCH DU»YCH
LITER. Opr≤cz tego, ┐e list napisany w ten spos≤b trudno siΩ
czyta, bywa on przez czΩ╢µ u┐ytkownik≤w odbierany jako
niegrzeczny, gdy┐ zgodnie z og≤lnie przyjΩt▒ konwencj▒ u┐ycie w
poczcie elektronicznej du┐ych liter oznacza krzyk lub co najmniej
podniesienie g│osu. Nale┐y dbaµ tak┐e o odpowiedni▒ d│ugo╢µ
linijek w pisanym li╢cie (nie powinny one przekraczaµ
standardowych 80 znak≤w) i │amaµ je w odpowiednim miejscu.
U┐ywaj▒c do pisania list≤w edytora, kt≤ry sam przenosi pisany
tekst do nowej linii, nale┐y koniecznie wcze╢niej sprawdziµ, w
jakiej dok│adnie postaci tekst zostaje zapisany do pliku;
niejednokrotnie zdarza siΩ bowiem, i┐ listy napisane za pomoc▒
takich program≤w trafiaj▒ potem do odbiorc≤w w postaci jednego
d│ugiego wiersza, kt≤rego newsreader na og≤│ nie potrafi
prawid│owo odczytaµ. Problemy mog▒ wynikn▒µ tak┐e przy stosowaniu
w listach polskich znak≤w; standardowo tak poczta elektroniczna,
jak i Usenet zapewniaj▒ przekazywanie tylko danych 7-bitowych, co
oznacza, ┐e nie mo┐na stosowaµ znak≤w innych ni┐ te, kt≤re
widniej▒ na standardowej klawiaturze komputera. R≤┐ne systemy
pocztowe r≤┐nie reaguj▒ na przesy│anie list≤w zawieraj▒cych
polskie (czy inne 8-bitowe) znaki; list mo┐e doj╢µ do odbiorcy
nienaruszony, a mo┐e i ca│kowicie zniekszta│cony - trudno to
przewidzieµ bez wcze╢niejszej pr≤by. P≤ki co, w listach
dyskusyjnych i w Usenecie, gdzie nasze listy mo┐e czytaµ wielu
u┐ytkownik≤w dysponuj▒cych najr≤┐niejszymi programami,
dzia│aj▒cymi w r≤┐nych systemach operacyjnych, najlepiej
powstrzymaµ siΩ od stosowania w korespondencji polskich znak≤w. * A
ju┐ w ┐adnym wypadku nie wolno u┐ywaµ ich w adresach (np. w swoim
adresie zwrotnym) - mo┐e to spowodowaµ kompletn▒ dezorientacjΩ ju┐
nie tylko u┐ytkownik≤w, ale serwer≤w pocztowych, kt≤re mog▒ nie
byµ w stanie ani dostarczyµ listu, ani zwr≤ciµ go do nadawcy.
To tyle odno╢nie formy, pora na zalecenia dotycz▒ce tre╢ci. Przede wszystkim nale┐y pisaµ na temat i do w│a╢ciwej grupy. Ka┐da lista dyskusyjna i grupa Usenetowa ma sw≤j okre╢lony temat i przesy│ki nie na temat (np. rozwa┐ania polityczne w grupie takiej jak np. comp.os.msdos.programmer) s▒ na og≤│ niemile widziane. Szczeg≤lnie ostro potΩpiane jest rozsy│anie przesy│ek o charakterze reklamowym do grup do tego nie przeznaczonych (istniej▒ specjalne grupy przeznaczone na og│oszenia) - o tego typu czynach i reakcjach u┐ytkownik≤w mo┐na obszerniej przeczytaµ tutaj. Nie nale┐y tak┐e braµ udzia│u w rozsy│aniu tzw. list≤w-│a±cuszk≤w, na kt≤re czasami mo┐na natrafiµ w grupach Usenetu (o tym r≤wnie┐ zobacz osobno). Niekt≤re wiadomo╢ci kwalifikuj▒ siΩ tematycznie do kilku grup - nie nale┐y jednak wysy│aµ tej samej wiadomo╢ci do wiΩcej ni┐ trzech-czterech grup r≤wnocze╢nie. Przed zadaniem pytania w grupie dyskusyjnej warto poczytaµ aktualnie dostΩpne w tej grupie wiadomo╢ci, aby przypadkiem nie zapytaµ o co╢, o co dopiero niedawno pytano i zosta│a ju┐ na to pytanie udzielona odpowied╝ - takie wypadki robi▒ na sta│ych uczestnikach grupy bardzo niemi│e wra┐enie (z tego te┐ wzglΩdu zaleca siΩ, aby w nowej dla nas grupie najpierw ograniczaµ siΩ tylko do czytania wiadomo╢ci przez tydzie±-dwa, zanim zaczniemy siΩ sami "odzywaµ"). Podobne zalecenie dotyczy FAQ, o ile takie grupa posiada - nie nale┐y pytaµ o co╢, na co odpowied╝ znajduje siΩ w FAQ! W ko±cu po to ≤w dokument zosta│ przygotowany... Mo┐na jednak (a nawet trzeba) zapytaµ, czy grupa posiada FAQ i gdzie je mo┐na znale╝µ.
Odpowiadaj▒c na pytanie zadane w grupie czy na li╢cie dyskusyjnej nale┐y zwracaµ uwagΩ na formΩ odpowiedzi, o kt≤r▒ prosi│ autor pytania - czy odpowiedzi maj▒ byµ wysy│ane do listy/grupy, czy te┐ na jego prywatny adres. Z drugiej strony, osoba prosz▒ca o odpowiedzi na prywatny adres powinna poczuwaµ siΩ do obowi▒zku kr≤tkiego, acz tre╢ciwego podsumowania otrzymanych odpowiedzi na forum listy czy grupy - chyba, ┐e zadane pytanie mia│o charakter prywatny, a odpowied╝ na nie jest nieinteresuj▒ca dla og≤│u uczestnik≤w grupy. Nie nale┐y jednak wysy│aµ przez grupy Usenetowe wiadomo╢ci stricte prywatnych, tzn. przeznaczonych tylko dla jednej konkretnej osoby - dla pozosta│ych u┐ytkownik≤w taka wiadomo╢µ jest "szumem informacyjnym". Do tego celu mamy prywatny e-mail.
Tak w poczcie elektronicznej, jak i w Usenecie, nag│≤wki wysy│anych list≤w zawieraj▒ pole "Subject:", przeznaczone na wpisanie kr≤tkiego (kilkuwyrazowego) okre╢lenia tematu, kt≤rego dotyczy list. Usenetowe zwyczaje wymagaj▒, aby po pierwsze - ten temat w og≤le wpisywaµ (niekt≤re newsreadery nie pozwalaj▒ na wys│anie listu z niewype│nionym polem "Subject:"), po drugie - aby zawiera│ on dostatecznie wiele tre╢ci. Wielu u┐ytkownik≤w USENETu selekcjonuje wiadomo╢ci, kt≤re chce czytaµ, w│a╢nie na podstawie tematu. Temat nie mo┐e byµ zbyt lakoniczny ani og≤lnikowy: tematy w rodzaju "Problemy z CorelDraw! 4.0" czy "Szukam adresu profesora XXX" s▒ znacznie lepsze od lakonicznych "Problem", "Pytanie" czy "Pomocy!" (zw│aszcza ten ostatni wariant pojawia siΩ w Usenecie bardzo czΩsto), albo og≤lnikowego "Program nie dzia│a". Z drugiej strony, nale┐y r≤wnie┐ unikaµ temat≤w przegadanych w rodzaju "Kr≤tkie rozwa┐ania na temat co by siΩ sta│o, gdybym mia│ dostΩp do Internetu w domu".
Je┐eli wysy│amy odpowied╝ na list, kt≤ry wcze╢niej przeczytali╢my w danej grupie, newsreader automatycznie kopiuje zawarto╢µ pola "Subject:". W razie, gdyby nasza odpowied╝ zaczΩ│a zd▒┐aµ w kierunku nieco innych spraw, ni┐ poruszone w oryginalnym li╢cie, powinni╢my to pole odpowiednio zmieniµ, aby unikn▒µ - w kt≤rej╢ nastΩpnej odpowiedzi na nasz▒ odpowied╝... - ca│kowitego rozminiΩcia siΩ tre╢ci listu z tematem deklarowanym w polu "Subject:".
Uczestnicy grup, czy list dyskusyjnych, oceniaj▒ nas wy│▒cznie na podstawie s│≤w zawartych w naszych listach. Nie znaj▒ nas osobi╢cie, nie mog▒ wzi▒µ pod uwagΩ cech naszego charakteru ani dostrzec emocji, kt≤re towarzyszy│y nam przy pisaniu listu. W naszych wypowiedziach na listach dyskusyjnych powinni╢my wiΩc u┐ywaµ tonu spokojnego i wywa┐onego, nie prowokowaµ, nie obra┐aµ innych uczestnik≤w listy, nie atakowaµ ich personalnie, lecz pogl▒dy, kt≤re prezentuj▒. W tek╢cie pisanym nie zawsze │atwo jest oddaµ ┐art lub ironiΩ, tote┐ dla ich zaznaczenia u┐ywajmy Internetowych "u╢mieszk≤w"; jak┐e inaczej wygl▒da│by tekst "Ale cholera z Ciebie... :-)" pozbawiony znaczka ":-)" (je┐eli kto╢ nie wie, co ten znaczek oznacza, naj│atwiej go odczytaµ przechylaj▒c g│owΩ w lewo). Je┐eli przeczytamy na li╢cie wiadomo╢µ, kt≤ra nas zbulwersuje, dobrze jest powstrzymaµ siΩ przed natychmiastowym wys│aniem pierwszej odpowiedzi, kt≤ra nam przyjdzie do g│owy; zamiast tego lepiej zastanowiµ siΩ przez chwilΩ i przemy╢leµ j▒ jeszcze raz. W ten spos≤b byµ mo┐e unikniemy wywi▒zania siΩ - co zdarza siΩ niestety nierzadko - tzw. "flame war" (wojny ogniowej), czyli ostrej "pysk≤wki" w grupie dyskusyjnej, w kt≤rej kilka os≤b ubli┐a sobie nawzajem, a pozostali u┐ytkownicy ju┐ w og≤le nawet nie czytaj▒ list≤w z tym tematem. Brania udzia│u w takich "pysk≤wkach" nale┐y naturalnie szczerze odradzaµ.
Grubym naruszeniem tak "netykiety", jak i po prostu obowi▒zuj▒cego prawa (tajemnica korespondencji!) jest wysy│anie do publicznych grup tre╢ci list≤w otrzymanych prywatnym e-mailem, b▒d╝ z zamkniΩtej listy dyskusyjnej, ograniczonej do pewnego grona os≤b, bez zgody nadawcy takiego listu. Jeszcze grubszym "przestΩpstwem" jest publikowanie tre╢ci prywatnych list≤w nie skierowanych do nas, w kt≤rych posiadanie weszli╢my przypadkowo.
"Netykieta" ma oczywi╢cie charakter raczej lu╝nych zalece±, dobrych zwyczaj≤w, kt≤rych przestrzeganie u│atwia ┐ycie wszystkim u┐ytkownikom Usenetu, ni┐ ╢ci╢le obowi▒zuj▒cych i egzekwowanych regu│. Z│amanie kt≤rej╢ z nich, zw│aszcza przez pocz▒tkuj▒cego u┐ytkownika, jest traktowane z wyrozumia│o╢ci▒, o ile oczywi╢cie nie jest dokonywane celowo i powtarzane wielokrotnie, tak jak to ma miejsce w przypadku opisywanego obok tzw. spamu. Warto jednak jej przestrzegaµ, gdy┐ w≤wczas u│atwiamy ┐ycie innym uczestnikom odwiedzanych przez nas grup dyskusyjnych i zyskujemy ich sympatiΩ.
1996 Jaros│aw Rafa. Prawa autorskie zastrze┐one.
»adna czΩ╢µ niniejszego tekstu nie mo┐e byµ nigdzie publikowana
ani rozpowszechniana w jakiejkolwiek innej formie (w│▒czaj▒c w to
umieszczanie na innych serwerach w Internecie) bez pisemnej zgody
autora.Wersja HTML opracowana 25.03.96, uzupe│nienie 24.11.96.
|
Powr≤t do wykazu artyku│≤w o Internecie
|
Statystyka
|