PC World Komputer 1997 November/Pcwk1197.iso/Wtestowe/CARTALL/ENC-SEX/TXP/T59.TXP

Text File | 1997-04-23 | 6KB | 120 lines

[font,"Arial CE";27;3;128]Rodzaje p│ci
[font,"Arial CE";21;0;0]
R≤┐nego rodzaju rozwa┐ania teoretyczne i praktyka kliniczna
spowodowa│y powstanie kilku r≤znych pojΩµ p│ci. Zgodnie z
A. Malinowskim (1994), podajΩ nastΩpuj╣ce pojΩcia p│ci.
Poni┐szy schemat przedstawia  wzajemne relacje miΩdzy
tymi pojΩciami.

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ chromosomalna
[font,"Arial CE";21;0;0]
Ten rodzaj p│ci jest okre£lony przez rodzaj chromosom≤w
p│ciowych, kt≤re zostaj╣ przekazane potomkowi przez parΩ
rodzicielsk╣. Zatem p│eµ mΩska czy p│eµ ┐e±ska potomk≤w
jest ustalona genetycznie, dziΩki odpowiedniemu uk│adowi
wspomnianych ju┐ [hotspot,"chromosom≤w p│ciowych";"T196.IFP";0]: w przypadku
p│ci mΩskiej s╣ to chromosomy XY, a w przypadku p│ci
┐e±skiej odpowiednio chromosomy XX. P│eµ chromosomalna
(genotyp) jest zdeterminowana ju┐ w chwili zap│odnienia
kom≤rki jajowej i zale┐y od rodzaju materia│u genetycznego,
kt≤ry znajduje siΩ w plemniku.

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ chromatynowa
[font,"Arial CE";21;0;0]
Ten rodzaj p│ci, podobnie jak poprzednia, jest zwi╣zany z
genotypem i determinowany jest ju┐ w chwili zap│odnienia.
P│eµ chromatynowa jest okre£lana w oparciu o obecno£µ lub
brak tak zwanych cia│ek Barra. Cia│ka te wystΩpuj╣ jedynie
w j╣drach kom≤rkowych kobiet, natomiast brak ich w j╣drach
kom≤rkowych u mΩ┐czyzn. Obydwa powy┐sze rodzaje p│ci,
tzn. chromosomalna i chromatynowa stanowi╣ o genetycznej
p│ci danej osoby.

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ gonadalna
[font,"Arial CE";21;0;0]
Ten rodzaj p│ci wynika bezpo£rednio z p│ci genetycznej. P│eµ
tΩ okre£la formowanie rodzaju gonad wykszta│caj╣cych siΩ w
procesie embriogenezy. W przypadku mΩ┐czyzn s╣ to[hotspot," j╣dra";"T787.IFP";0],
za£ w przypadku kobiet[hotspot," jajniki";"T617.IFP";0]. Nale┐y przy tym zauwa┐yµ,
┐e rozw≤j gonad zaczyna siΩ ju┐ w si≤dmym tygodniu ┐ycia
wewn╣trz│onowego. Obecnie ten rodzaj p│ci mo┐liwy jest do
okre£lenia jeszcze przed urodzeniem siΩ dziecka dziΩki
badaniu USG.
                                                                                                                 .
[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ hormonalna
[font,"Arial CE";21;0;0]
Ten rodzaj p│ci powi╣zany jest z metabolizmem ustroju.
Warunkuj╣ j╣ ilo£µ i jako£µ produkowanych i wydzielanych
do ustroju hormon≤w p│ciowych, okre£laj╣ce ukszta│towanie
oraz rozw≤j okre£lonych cech p│ciowych. Nale┐y pamiΩtaµ,
┐e zar≤wno j╣dra (mΩskie [hotspot,"gruczo│y p│ciowe";"T321.IFP";0]), jak i[hotspot," jajniki";"T617.IFP";0]
(┐e±skie gruczo│y p│ciowe) produkuj╣ oraz wydzielaj╣ tak
hormony mΩskie - [hotspot,"androgeny";"T108.IFP";0] i hormony ┐e±skie - [hotspot,"estrogeny";"T278.IFP";0].
W normalnie rozwijaj╣cych siΩ organizmach ┐e±skich jajniki
produkuj╣ znacznie wiΩcej estrogen≤w ni┐ androgen≤w. W
prawid│owo rozwijaj╣cym siΩ organiƒmie mΩskim, j╣dra
z kolei produkuj╣ znacznie wiΩksze ilo£ci androgen≤w ni┐
estrogen≤w. Androgeny produkowane s╣ dodatkowo przez
korΩ nadnerczy. We wszystkich tych przypadkach proporcja
androgen≤w do estrogen≤w okre£la p│eµ hormonaln╣.                       .

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ somatyczna
[font,"Arial CE";21;0;0]
Ten rodzaj p│ci znany jest r≤wnie┐ pod nazw╣ fenotypu. P│eµ
somatyczna okre£lana jest rozwojem wewnΩtrznych jak i
zewnΩtrznych [hotspot,"narz╣d≤w p│ciowych";"T414.IFP";0]. Inaczej mo┐na okre£liµ
jako p│eµ gonadoforyczn╣, kt≤r╣ w przypadku mΩ┐czyzn
okre£laj╣ j╣dra i narz╣dy wyprowadzaj╣ce - [hotspot,"nasieniowody";"T415.IFP";0].
U kobiet z kolei s╣ to jajniki, [hotspot,"jajowody";"T618.IFP";0] oraz macica i pochwa.
Wszystkie wymienione powy┐ej narz╣dy stanowi╣ zar≤wno
w przypadku kobiet jak i mΩ┐czyzn o p│ci wewnΩtrznych
narz╣d≤w p│ciowych. Drugim elementem okre£laj╣cym ten
rodzaj p│ci jest p│eµ zewnΩtrznych narz╣d≤w p│ciowych
znana te┐ pod nazw╣ p│ci genitalnej. W przypadku kobiet
okre£la j╣ obecno£µ sromu. P│eµ zewnΩtrznych narz╣d≤w
p│ciowych u mΩ┐czyzn okre£la obecno£µ pr╣cia i moszny.
P│eµ somatyczna zaznacza siΩ ju┐ w trzecim miesi╣cu
┐ycia p│odowego. Ten rodzaj p│ci dodatkowo okre£lany
jest wygl╣dem zewnΩtrznym doros│ego cz│owieka, kt≤ry
ukszta│towa│ siΩ w procesie ontogenezy. îwiadcz╣ o niej
miΩdzy innymi: wysoko£µ, masa i proporcje cia│a oraz typ
ow│osienia.

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ metrykalna
[font,"Arial CE";21;0;0]
P│eµ metrykalna,  inaczej socjalna jest okre£lana w chwili
narodzin dziecka w oparciu o budowΩ zewnΩtrznych narz╣d≤w
p│ciowych, czyli na podstawie om≤wionej uprzednio p│ci
genitalnej. Zdarza siΩ czasami, ┐e zaburzenia rozwojowe,
takie choµby jak przerost [hotspot,"│echtaczki";"T389.IFP";0], mog╣ byµ przyczyn╣
mylnego okre£lenia p│ci metrykalnej.

[font,"Arial CE";27;3;128]P│eµ psychiczna
[font,"Arial CE";21;0;0]
P│eµ psychiczna jest indywidualnym odczuciem ka┐dej
osoby doprzynale┐no£ci danego rodzaju p│ci. Poczucie tej
przynale┐no£ci kszta│tuje siΩ w ci╣gu ca│ego okresu ┐ycia
danej osoby. Jak dot╣d nie s╣ w pe│ni znane mechanizmy,
kt≤re odpowiadaj╣ za indywidualne wykszta│canie poczucia
przynale┐no£ci do p│ci mΩskiej lub ┐e±skiej. Niew╣tpliwie
maj╣ tu sw≤j udzia│ wzglΩdy kulturowe i spos≤b wychowania
jakim jest poddawane dziecko ju┐ w pierwszych tygodniach,
miesi╣cach i latach swego ┐ycia. To, czy ubieramy ch│opca
jak dziewczynkΩ, a dziewczynkΩ jak ch│opca, to tylko jeden
z przyk│ad≤w sposobu wychowania, kt≤ry w przysz│o£ci
mo┐e mieµ ogromne znaczenie w ustalaniu siΩ poczucia
przynale┐no£ci dziecka do danej p│ci. U os≤b prawid│owo
rozwijaj╣cych siΩ, wystΩpuje zgodno£µ miΩdzy poczuciem
p│ci psychicznej oraz p│ci╣ genetyczn╣ czy fenotypow╣.
Je┐eli za£ wystΩpuje niezgodno£µ, choµby w jednym z
podanych tu kryteri≤w, mo┐emy wtedy m≤wiµ o zjawisku
zaburzenia r≤┐nicowania p│ci. Zjawisko to okre£lane jest
jako mianem [hotspot,"interseksualizmu";"T351.IFP";0].