Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is bovendien heel leuk om te doen. Een te hoog lichaamsgewicht hoeft voor u geen belemmering te zijn om meer te gaan bewegen. Dat zullen we in deze folder uitleggen.
Bij overgewicht is de energie-opname een tijd lang groter geweest dan het energieverbruik. Het overschot aan energie wordt in het lichaam opgeslagen in de vorm van vet. Als maat voor overgewicht wordt de Quetelet Index (QI) gehanteerd. Bij ruim 40% van de volwassen Nederlanders is deze index te hoog. Dit is ongezond, zeker als u daarnaast onvoldoende aan beweging doet. Wat de Quetelet Index precies inhoudt zal hieronder uitgelegd worden.
De Quetelet Index wordt voor mannen en vrouwen op dezelfde manier berekend. Het gewicht in kilo's wordt gedeeld door het kwadraat van de lichaamslengte in meters (gewicht/lengte²). Een Quetelet Index van 18 tot 25 is normaal, maar een Quetelet Index tussen de 25 en 30 duidt op overgewicht. Van ernstig overgewicht (obesitas) is sprake bij een Quetelet Index hoger dan 30.
Aan de hand van de vetverdeling in het lichaam zijn globaal twee typen overgewicht te onderscheiden: het type waarbij het vet zich vooral heeft opgehoopt in en rond de buik (appelvorm) en het type waarbij het vet vooral op de heupen en dijen zit (peervorm). Met name een overmaat aan vet dat is opgeslagen in de buikholte (appelvorm) brengt gezondheidsrisico's met zich mee. Deze vorm gaat vaak samen met een verhoogde kans op hoge bloeddruk en suikerziekte. Een teveel aan vetweefsel op de dijen heeft minder gezondheidsrisico's tot gevolg.
Er zijn een aantal factoren die kunnen leiden tot een te hoog lichaamsgewicht. Het gaat daarbij om leefstijlfactoren en andere factoren. De leefstijlfactoren kunt u over het algemeen beïnvloeden, bijvoorbeeld doordat u meer aan lichaamsbeweging gaat doen en uw voedingspatroon verandert. Daarnaast spelen nog andere factoren een rol bij het ontstaan van overgewicht.
Het risico op hart- en vaatziekten is verhoogd bij overgewicht. Het risico neemt toe met de ernst van overgewicht. U heeft een verhoogd risico op het krijgen van hoge bloeddruk, suikerziekte en verhoogde vetgehalten in het bloed wanneer u vetophoping in de buikholte heeft. Tevens vormt overgewicht een risico voor het ontstaan van onder andere galstenen, borstkanker bij vrouwen in de overgang, gewrichtsslijtage in knieën, voeten en handen en psychologische problemen. Wist u dat de gezondheidsrisico's van overgewicht sterk kunnen afnemen zonder dat u gewicht verliest? Door meer en regelmatig te bewegen voelt u zich een stuk fitter en de kans op bepaalde ziektes neemt sterk af.
Als mensen hun gewicht willen verminderen wordt vaak snel gedacht aan een dieet. Door het "jojo-effect" is het resultaat vaak dat u uiteindelijk meer weegt dan voorheen. Dit komt omdat uw lichaam zich in stelt op minder energie. Op het moment dat u weer eet zoals voorheen "vliegen" de kilo's er dan weer snel aan. Als u een dieet, bestaande uit gezonde voeding, combineert met een extra hoeveelheid lichaamsbeweging is deze kans veel kleiner. Mensen van 70 jaar en ouder worden vooral aangeraden om gewicht te verminderen door extra lichaamsbeweging en niet door minder te eten. Juist op oudere leeftijd is het van belang om wel voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen.
Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de algemene conditie en de gezondheid van mensen: jong en oud, chronisch ziek of niet. Regelmatig bewegen kan leiden tot een verbetering van uithoudingsvermogen, spierkracht, lichaamsgewicht en algeheel welbevinden.
Mensen met overgewicht doen vaak minder aan lichaamsbeweging, terwijl bewegen nu juist zo belangrijk voor u is. Bewegingsactiviteiten die u goed kunt uitvoeren zijn activiteiten waar "grote" spieren aan te pas komen, zoals bij wandelen, zwemmen en fietsen. Ook is bewegen voor u van belang voor het op peil houden van de spiermassa. Belangrijk is dat u de duur en het tempo van de activiteiten langzaam opbouwt. Wanneer u te snel van start gaat, is de kans op een blessure groot en dat zal de motivatie om verder te gaan sporten niet te goede komen. Tevens is het mogelijk om meer lichaamsbeweging te krijgen door het veranderen van de dagelijkse gewoonten, zoals door traplopen, fietsen naar het werk en wandelend boodschappen doen, in plaats van het gebruik van lift en auto. Door meer te bewegen kan uw eetlust toenemen. Dit is prima, zolang u maar niet meer eet dan u nodig hebt voor de extra dagelijkse beweging.
Hieronder volgen nog een paar tips om op een verantwoorde wijze in beweging te komen en te blijven: