Miasto Opole le┐y nad rzek▒ Odr▒, na Nizinie ªl▒skiej. Jego nazwa pochodzi od wyrazu ,,opole'', kt≤rym okre╢lano poszczeg≤lne wsp≤lnoty terytorialne.
Pocz▒tki Opola siΩgaj▒ VIII wieku kiedy to na Pasiece - jednej z wysp na rzece Odrze, w p≤│nocnej czΩ╢ci, zwanej Ostr≤wkiem, powsta│a osada. Rozkwit osady, kt≤ra sta│a siΩ z czasem warownym grodem, przypada na X-XIII wiek. By│ on o╢rodkiem s│owia±skiego plemienia Opolan. Opole usytuowane by│o na skrzy┐owaniu starych dr≤g handlowych: Szlaku Bursztynowego, wiod▒cego znad Adriatyku ku Morzu Ba│tyckiemu oraz drogi │▒cz▒cej najwa┐niejsze o╢rodki Europy ze Wschodem. Pierwsza wzmianka o grodzie opolskim pojawi│a siΩ w IX wieku w notatkach tzw. Geografa Bawarskiego.
W X wieku Opole znajdowa│o siΩ w granicach pa±stwa utworzonego przez pierwszego w│adcΩ polskiego, Mieszka I z rodu Piast≤w. Z czasem zosta│o grodem kasztela±skim. Zgodnie z testamentem kr≤la Boles│awa Krzywoustego, w 1138 roku Polska zosta│a podzielona na dzielnice. ªl▒sk by│ dzielnic▒, kt≤ra przypad│a najstarszemu z rodu. W kolejnych stuleciach ulega│ on coraz dalszemu podzia│owi miΩdzy Piastowicz≤w.
Opole zosta│o stolic▒ ksiΩstwa opolsko-raciborskiego w 1211 roku. W│adc▒ jego by│ w≤wczas ksi▒┐Ω Kazimierz. Rozpocz▒│ on na Ostr≤wku w Opolu budowΩ murowanego zamku na wz≤r zachodnioeuropejski. Nast▒pi│o to prawdopodobnie po powrocie ksiΩcia z wyprawy krzy┐owej. Mieszka±cy grodu na Ostr≤wku przesiedlili siΩ na prawy brzeg Odry, gdzie ju┐ wcze╢niej wystΩpowa│o lu╝ne osadnictwo i targ. MiΩdzy rokiem 1211 a 1217 dosz│o do raptownego powiΩkszenia siΩ tego osiedla, co wi▒za│o siΩ z lokacj▒ miasta na prawie zachodnim.
Organizacja ╢redniowiecznego Opola zbli┐ona by│a do innych ≤wczesnych miast lokowanych na prawie zachodnim. Obejmowa│o ono powierzchniΩ 16 hektar≤w. Centralne miejsce zajmowa│ rynek z domem kupieckim, przekszta│conym p≤╝niej w ratusz. Wok≤│ rynku rozci▒ga│a siΩ, tworz▒ca szachownicΩ, sieµ ulic. Miasto otoczono wa│em drewniano-ziemnym. Trzynastowieczne rozplanowanie miasta zachowa│o siΩ z niewielkimi tylko zmianami do dnia dzisiejszego. Za czas≤w ksiΩcia Bolka I (1281-1313) Opole siΩ rozbudowywa│o. Otoczono je murowanymi umocnieniami obronnymi. Wyko±czono zamek ksi▒┐Ωcy. Dla wzmocnienia obronno╢ci wzniesiono pod koniec XIV wieku drugi zamek, na przeciwleg│ym kra±cu miasta, na G≤rce. W mie╢cie znajdowa│y siΩ klasztory zakon≤w ┐ebraczych: franciszkan≤w i dominikan≤w. Najstarszy w mie╢cie ko╢ci≤l ╢w. Krzy┐a otrzyma│ rangΩ kolegiaty. Przy nim funkcjonowa│a szko│a. Miasto posiada│o m│yn, rze╝niΩ, │a╝niΩ, p≤╝niej tak┐e szpital i browar.
Zabudowa ╢redniowiecznego Opola by│a przewa┐nie drewniana. W zwi▒zku z tym miasto nawiedza│y liczne po┐ary. Blisko╢µ rzeki przynosi│a natomiast powodzie. Podobnie jak w innych miastach tego czasu, nierzadko szerzy│y siΩ zarazy.
Od 1327 roku miasto rz▒dzi│o siΩ prawem ╢redzkim. Zaludnienie Opola okolo 1350 roku szacuje siΩ na 2500 os≤b. ¼r≤d│em utrzymania ludno╢ci by│o rzemios│o. Rzemie╢lnicy z czasem zorganizowali siΩ w cechach. Wa┐n▒ rolΩ odgrywa│o sukiennictwo. Mieszka±cy Opola zajmowali siΩ tak┐e warzeniem piwa i rybo│≤wstwem. Opole by│o wa┐nym miejscem handlu r≤┐nymi towarami. Miasto znane by│o z handlu smarami i smo│▒. Kontakty ekonomiczne nawi▒zywane przez opolan siΩga│y nieraz bardzo odleg│ych stron
Ksi▒┐Ωta opolscy starali siΩ na og≤│ unikaµ wojen. Bolko I wyruszy│ jednak zbrojnie dwukrotnie na Krak≤w: w 1289 - dzia│aj▒c w interesie ksiΩcia wroc│awskiego Henryka IV Probusa pragn▒cego zasi▒╢µ na polskim tronie oraz w 1312 - pr≤buj▒c samodzielnie opanowaµ stolicΩ Polski. NastΩpca, Bolko II, w 1327 roku uzna│ zwierzchnictwo czeskie. Jego syn, W│adys│aw II Opolczyk, zrobi│ karierΩ w s│u┐bie na dworze kr≤la WΩgier i Polski, Ludwika. Zyska│ dodatkowe posiad│o╢ci poza Opolszczyzn▒. Przez pewien czas by│ namiestnikiem kr≤la na Rusi. Z kolejnym w│adc▒ Polski, W│adys│awem Jagie││▒, │▒czy│y go pocz▒tkowo przyjazne stosunki, p≤╝niej jednak popad│ z nim w konflikt. Dosz│o nawet do wojny, podczas kt≤rej wojska kr≤la polskiego oblega│y Opole. Ostatecznie Opolczyk poni≤s│ ca│kowit▒ klΩskΩ.
W pierwszej po│owie XV wieku da│y siΩ we znaki opolanom najazdy husyt≤w.
Rozdrobnienie terytorialne ksiΩstwa w XV wieku by│o tak wielkie, ┐e nawet samo miasto Opole dzielone by│o miΩdzy cz│onk≤w rodziny ksi▒┐ecej. Ostatniemu w│adcy Opola z rodu Piast≤w, Janowi II Dobremu, uda│o siΩ w du┐ym stopniu scaliµ na nowo ziemie ksiΩstwa. Wraz z jego bezpotomn▒ ╢mierci▒ w 1532 roku, zosta│o ono wcielone do Korony Czeskiej, kt≤ra znajdowa│a siΩ w≤wczas w rΩkach Habsburg≤w, w│adc≤w Austrⁿ. W swoim testamencie Jan II Dobry przekaza│ ksiΩstwu sw≤j herb: z│otego or│a w koronie na niebieskim tle oraz prawo u┐ywania pieczΩci z tym samym or│em.
Jeszcze za ┐ycia ostatniego Piasta dociera│y do Opola echa reformacji. Na tle konflikt≤w religijnych, a tak┐e politycznych rozgorza│a wojna zwana "trzydziestoletni▒" (1618-1648). Przynios│a ona wielkie zniszczenie ªl▒ska, w tym i Opola. W mie╢cie pojawia│y siΩ na przemian wojska obu walcz▒cych stron: cesarza austriackiego oraz elektor≤w saskiego i brandenburskiego i popieraj▒cej ich Szwecji.
Opole i ca│e ksiΩstwo stawa│o siΩ niejednokrotnie zastawem za d│ugi Habsburg≤w. W ten spos≤b w latach 1645-1666 ksiΩstwo opolskie znalaz│o siΩ pod w│adz▒ kr≤l≤w polskich z dynastⁿ Waz≤w. Pocz▒tkowo ksiΩstwem rz▒dzi│ W│adys│aw IV, potem jego brat Ferdynand, biskup wroc│awski, i kr≤l Jan Kazimierz, kt≤ry zrzek│ siΩ swych praw na rzecz swojej ┐ony, kr≤lowej Ludwiki Marii Gonzagi. W czasie najazdu Szwed≤w na PolskΩ w 1655 roku, Jan Kazimierz wraz z dworem schroni│ siΩ na ªl▒sku, gdzie go╢ci│ go w G│og≤wku hrabia Franciszek Oppersdorff. W listopadzie 1655 roku Jan Kazimierz zwo│a│ do Opola konwokacjΩ polskich senator≤w, podczas kt≤rej zosta│ wydany uniwersa│ do narodu polskiego wzywaj▒cy do walki ze Szwedami.
W czasach kontrreformacji sprowadzono do Opola zakon jezuit≤w. Prowadziti oni w latach 1670-1773 kolegium. By│o ono cenione przez miejscow▒ szlachtΩ i mieszczan.
W latach 1740-1763 toczy│y siΩ trzy tzw. wojny ╢l▒skie miΩdzy kr≤lem Prus Fryderykiem II a austriack▒ cesarzow▒ Mari▒ Teres▒. W ich efekcie ªl▒sk przeszed│ pod panowanie Prus. W│adze pruskie prowadzi│y ╢wiadom▒ politykΩ germanizacyjn▒ w stosunku do ludno╢ci ªl▒ska.
W pocz▒tkach XIX wieku, podczas wojen napoleo±skich, Opole by│o terenem przemieszczania siΩ i kwaterunku wojsk. Mieszka±cy zmuszeni byli ponosiµ wielkie ciΩ┐ary na ich rzecz. Po okresie zastoju przypadaj▒cego na czasy napoleo±skie, nast▒pi│o o┐ywienie gospodarcze na ªl▒sku. Dla Opola znaczenie mia│ fakt, ┐e w 1816 roku zosta│o ono stolic▒ jednej z trzech rejencji w prowincji ╢l▒skiej. Zadbano o rozw≤j miasta. Rozebrano mury ograniczaj▒ce jego przestrze±. W po│owie XIX wieku uruchomiono liniΩ kolejow▒ │▒cz▒c▒ Opole z Wroc│awiem. W mie╢cie powstawa│y dwukondygnacyjne budynki mieszkalne wznoszone w miejsce rozbieranych dom≤w drewnianych. Budowano gmachy instytucji pa±stwowych. Miastu starano siΩ nadaµ estetyczny wygl▒d. Na ulicach zaprowadzono o╢wietlenie gazowe. W 1857 roku uruchomiono pierwsz▒ cementowniΩ, p≤╝niej powsta│y dalsze trzy. Wzrasta│o gospodarcze znaczenie miasta.
Wed│ug danych z 1858 roku w samym Opolu by│o w≤wczas 557 Polak≤w i 8 320 Niemc≤w, natomiast w powiecie opolskim mieszka│o 64 636 Polak≤w,10 915 Niemc≤w i 564 Morawian. W latach kulturkampfu (1871-1879) nast▒pi│o zaostrzenie germanizacji. Koniec XIX i pocz▒tek XX wieku przyni≤s│ o┐ywienie narodowego ┐ycia polskiego w Opolu. Wydawano polsk▒ prasΩ. Powsta│y polskie organizacje kulturalne i o╢wiatowe. Dzia│a│y dwa polskie banki.
Zahamowanie rozwoju Opola spowodowa│a I wojna ╢wiatowa (1914-1918). Podczas jej trwania miasto by│o terenem stacjonowania wojsk.
Po wojnie, w zwi▒zku z powstaniem niepodleg│ego pa±stwa polskiego, toczy│y siΩ w latach 1919, 1920, 1921 walki powsta±cze czΩ╢ci ludno╢ci ªl▒ska o przynale┐no╢µ do Polski. Nie ogarnΩ│y one samego Opola, ale rozgrywa│y siΩ w jego pobli┐u. W 1921 roku przeprowadzony zosta│ na ªl▒sku plebiscyt, kt≤ry ostatecznie zadecydowa│ o przynale┐no╢ci pa±stwowej tego terenu. Po podziale ªl▒ska miΩdzy PolskΩ i Niemcy, Opole znalaz│o siΩ po stronie niemieckiej. Polska mniejszo╢µ narodowa zorganizowa│a siΩ w≤wczas w Zwi▒zku Polak≤w w Niemczech. Opole sta│o siΩ siedzib▒ jego pierwszej Dzielnicy. Zwi▒zek skupia│ dzia│alno╢µ towarzystw, klub≤w instytucji finansowo-gospodarczych i o╢wiatowych. Jeszcze w 1919 roku powo│any zosta│ w Opolu Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej.
W ci▒gu okoto stu lat, od pocz▒tk≤w XIX wieku do II wojny ╢wiatowej liczba mieszka±c≤w Opola wzros│a z 3 000 do 50 000. W czasie II wojny ╢wiatowej miasto zosta│o niemal ca│kowicie wyludnione i w powa┐nym stopniu zniszczone. W pierwszych miesi▒cach 1945 roku Niemcy zostali wyparci z Opola przez pod▒┐aj▒c▒ na zach≤d ArmiΩ Radzieck▒. Miasto, wraz ze ªl▒skiem, znalaz│o siΩ po wojnie w granicach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Powr≤ci│a wtedy do Opola czΩ╢µ ludno╢ci miejscowej, kt≤ra wcze╢niej usz│a przed frontem dzia│a± wojennych. Poza tym osiedli│a siΩ w mie╢cie ludno╢µ przemieszczona z ziem wschodnich Polski przedwojennej, kt≤re w czasie wojny w│▒czono do ZSRR, oraz grupa przesiedle±c≤w z bli┐ej po│o┐onych teren≤w Polski. W 1950 roku Opole zosta│o miastem wojew≤dzkim.
Historia zosta│a przygotowana przez Muzeum ªl▒ska Opolskiego.
Strona: Pawe│ Go│uszko