ROZDZIAú 17

Systemy plik≤w

System Windows 2000 obs│uguje cztery systemy plik≤w u┐ywanych na dyskach zapisywalnych: NTFS oraz trzy rodzaje systemu plik≤w FAT (file allocation table): FAT12, FAT16 oraz FAT32. Windows 2000 obs│uguje tak┐e dwa systemy plik≤w u┐ywanych na dyskach CD-ROM oraz cyfrowych dyskach wideo (DVD): CDFS (Compact Disc File System) oraz UDF (Universal Disk Format). Struktury wolumin≤w oraz sposoby organizacji danych na dyskach formatowanych w powy┐szych systemach plik≤w r≤┐ni╣ siΩ w znacznym stopniu pomiΩdzy sob╣. R≤┐ne s╣ te┐ ich mo┐liwo£ci i ograniczenia.

Zawarto£µ rozdzia│u

      Przegl╣d system≤w plik≤w w Windows 2000
      Por≤wnanie system≤w plik≤w
      FAT
      NTFS
      CDFS
      UDF
      Korzystanie z d│ugich nazw plik≤w
      NarzΩdzia systemu plik≤w

Por≤wnaj

WiΩcej informacji na temat dysk≤w znajduje siΩ w rozdziale äDyski i rozwi╣zywanie problem≤wö.
WiΩcej informacji na temat magazyn≤w dyskowych znajduje siΩ w rozdziale äMagazyn wymienny i kopie zapasoweö.
WiΩcej informacji na temat odzyskiwania systemu znajduje siΩ w rozdziale. äNarzΩdzia i strategie rozwi╣zywania problem≤wö.

Przegl╣d system≤w plik≤w w Windows 2000

System plik≤w u┐ywany przez Windows 2000 wyznacza, kt≤re z zaawansowanych funkcji systemu bΩd╣ dostΩpne dla u┐ytkownika. Aby komputer korzystaj╣cy z systemu Windows 2000 m≤g│ byµ uruchamiany tak┐e pod kontrol╣ systemu MS-DOS, Windows 3.x lub Windows 95, nale┐y u┐ywaµ systemu plik≤w FAT16. W przypadku konfiguracji, w kt≤rej wykorzystywany jest tak┐e system Windows 95 OSR2 lub Windows 98 i u┐ywane s╣ bardzo du┐e woluminy, w│a£ciwym wyborem jest FAT32. Gdy istotne jest bezpiecze±stwo danych znajduj╣cych siΩ na dysku oraz wydajno£µ i efektywno£µ, powinno siΩ wybraµ system NTFS.

Nowo£ci

Wersja systemu plik≤w NTFS wprowadzona w systemie Windows 2000 zawiera wiele usprawnie± w por≤wnaniu z wersjami wcze£niejszymi. System Windows 2000 mo┐e tak┐e obs│ugiwaµ system FAT32.
Obs│uga systemu FAT32 Dla u┐ytkownik≤w systemu MS-DOS oraz Windows NT 4.0 i wcze£niejszych, obs│uga FAT32 jest now╣ funkcj╣ systemu Windows 2000. Ten system plik≤w, wcze£niej wykorzystany w systemach Windows 95 OSR2 i Windows 98, umo┐liwia u┐ytkownikom formatowanie znacznie wiΩkszych partycji FAT ni┐ to by│o mo┐liwe w przypadku systemu FAT16, a ponadto znacznie efektywniej przechowuje pliki w du┐ych woluminach.

Uwaga W dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u systemy FAT12, FAT16 i FAT32 bΩd╣ wsp≤lnie okre£lane jako FAT, chyba ┐e konieczne bΩdzie zaznaczenie r≤┐nicy pomiΩdzy nimi.

     Usprawnienia NTFS U┐ytkownicy system≤w MS-DOS, Windows 95 i Windows 98, wraz z systemem NTFS otrzymuj╣ nowe, bardziej zaawansowane mo┐liwo£ci. NTFS, preferowany i rodzimy system plik≤w w Windows 2000, jest znacznie bardziej zaawansowanym, odpornym i bezpiecznym systemem plik≤w ni┐ dowolna wersja systemu FAT. U┐ytkownicy systemu Windows NT powinni zauwa┐yµ nowe funkcje systemu NTFS w Windows 2000, miΩdzy innymi szyfrowanie, przydzia│y dysk≤w itd.
     Szyfrowanie Szyfrowanie systemu plik≤w EFS (Encrypting File System) jest technologi╣ umo┐liwiaj╣c╣ przechowywanie zaszyfrowanych plik≤w w woluminach NTFS. EFS zabezpiecza pliki przed intruzami, kt≤rzy mogliby uzyskaµ nieautoryzowany dostΩp do kluczowych danych (np. po kradzie┐y komputera przeno£nego lub zewnΩtrznego napΩdu dyskowego).
     Przydzia│y dysk≤w System Windows 2000 umo┐liwia przydzielanie przestrzeni dyskowej w woluminach NTFS. DziΩki temu mo┐na monitorowaµ i ograniczaµ przestrze± dyskow╣ wykorzystywan╣ przez u┐ytkownik≤w.
     Punkty specjalne S╣ to nowe obiekty systemu plik≤w NTFS, kt≤re mog╣ zostaµ przypisane dowolnemu plikowi lub folderowi NTFS. Plik lub folder, zawieraj╣cy punkt specjalny, zyskuje dodatkowe mo┐liwo£ci, kt≤re nie wynikaj╣ z u┐ywanego systemu plik≤w. Punkty specjalne s╣ u┐ywane przez wiele nowych technologii magazynowania danych w systemie Windows 2000, │╣cznie z punktami instalacji wolumin≤w.
     Punkty instalacji wolumin≤w Jest to nowy element systemu NTFS, dzia│aj╣cy w oparciu o punkty specjalne. Punkty instalacji umo┐liwiaj╣ administratorom przypisanie katalogu g│≤wnego jednego z wolumin≤w lokalnych do struktury folder≤w w innym woluminie.
     Pliki rozrzedzone Technologia ta umo┐liwia programom tworzenie bardzo du┐ych plik≤w, z kt≤rych na dysk zapisywane s╣ jedynie znacz╣ce dane.
     îledzenie │╣czy System NTFS umo┐liwia £ledzenie │╣czy, dziΩki kt≤remu zachowywana jest integralno£µ skr≤t≤w do plik≤w oraz │╣czy OLE w z│o┐onych dokumentach.

Szczeg≤│y dotycz╣ce system≤w plik≤w

To, czy system operacyjny mo┐e korzystaµ z plik≤w znajduj╣cych siΩ w woluminie, zale┐y od rodzaju systemu plik≤w zastosowanego podczas jego formatowania. Tabela 17.1 zawiera formaty system≤w plik≤w obs│ugiwane przez r≤┐ne systemy operacyjne.


Tabela 17.1 Zgodno£µ system≤w operacyjnych z systemami plik≤w


System operacyjny	Format systemu plik≤w


Windows 2000	NTFS
	FAT16
	FAT32
Microsoft Windows NT w wersji 4.0	NTFS
	FAT16
Windows 95 OSR2 (OEM Service Release 2) oraz Windows 98	FAT16
	FAT32
Windows 95 (wersje wcze£niejsze ni┐ OSR2)	FAT16
MS-DOS	FAT16

Zar≤wno w woluminach NTFS, jak i FAT mo┐na korzystaµ z d│ugich i kr≤tkich nazw plik≤w. D│uga nazwa pliku (LFN) mo┐e zawieraµ do 255 znak≤w. Kr≤tkie nazwy posiadaj╣ format 8.3 i s╣ zgodne z MS-DOS i innymi starszymi systemami operacyjnymi.

Uwaga Format 8.3 oznacza, ┐e plik mo┐e posiadaµ w swojej nazwie od 1 do 8 znak≤w. Nazwa musi zaczynaµ siΩ od litery lub cyfry oraz mo┐e zawieraµ dowolne znaki, za wyj╣tkiem nastΩpuj╣cych:


. ö / \ [ ] : ; | = , * ? (spacja)

Nazwa 8.3 zazwyczaj posiada rozszerzenie o d│ugo£ci od 1 do 3 znak≤w, r≤wnie┐ podlegaj╣ce powy┐szym ograniczeniom. Nazwa pliku jest oddzielona od rozszerzenia za pomoc╣ kropki.
NastΩpuj╣ce nazwy plik≤w s╣ zarezerwowane przez system operacyjny i nie mog╣ byµ u┐ywane przez pliki i foldery:
CON, AUX, COM1, COM2, COM3, COM4, LPT1, LPT2, LPT3, PRN, NUL

Por≤wnanie system≤w plik≤w

W ka┐dym komputerze mo┐na u┐ywaµ systemu FAT16, FAT32, NTFS lub dowolnej ich kombinacji, jednak┐e w jednym woluminie mo┐e byµ zainstalowany tylko jeden system plik≤w. Wybieraj╣c system plik≤w nale┐y rozwa┐yµ nastΩpuj╣ce czynniki:

W jaki spos≤b komputer jest u┐ywany (czy jest dedykowany systemowi Windows 2000, czy te┐ mo┐liwe jest uruchamianie innych system≤w).
Ilo£µ i rozmiar lokalnie zainstalowanych dysk≤w twardych.
Wymagania dotycz╣ce zabezpiecze±.
Konieczno£µ u┐ywania zaawansowanych funkcji systemu plik≤w.

Uwaga Zalecane jest, aby formatowaµ wszystkie woluminy Windows 2000 za pomoc╣ NTFS, za wyj╣tkiem komputer≤w, kt≤re korzystaj╣ z kilku system≤w operacyjnych. WiΩcej informacji na temat NTFS znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äSystem plik≤w NTFSö.

Niekt≤re systemy plik≤w posiadaj╣ ograniczenia dotycz╣ce minimalnych i maksymalnych rozmiar≤w wolumin≤w, jakie przy ich u┐yciu mo┐na sformatowaµ. Dodatkowym czynnikiem, kt≤ry mo┐e wp│yn╣µ na wyb≤r systemu plik≤w, jest rozmiar klastra. Zale┐y on od rozmiaru woluminu i maksymalnej ilo£ci klastr≤w, jak╣ dany system plik≤w mo┐e zarz╣dzaµ.
Tabela 17.2 zawiera por≤wnanie rozmiar≤w wolumin≤w i klastr≤w w systemach FAT16, FAT32 oraz NTFS.


Tabela 17.2 Domy£lne rozmiary klastr≤w w woluminach system≤w plik≤w obs│ugiwanych przez Windows 2000


Rozmiar woluminu	Rozmiar klastra FAT16	Rozmiar klastra FAT32	Rozmiar klastra NTFS


7 MBû16 MB	2 KB	Nie obs│ugiwany	512 bajt≤w
17 MBû32 MB	512 bajt≤w	Nie obs│ugiwany	512 bajt≤w
33 MBû64 MB	1 KB	512 bajt≤w	512 bajt≤w
65 MBû128 MB	2 KB	1 KB	512 bajt≤w
129 MBû256 MB	4 KB	2 KB	512 bajt≤w
257 MBû512 MB	8 KB	4 KB	512 bajt≤w
513 MBû1,024 MB	16 KB	4 KB	1 KB
1,025 MBû2 GB	32 KB	4 KB	2 KB
2 GBû4 GB	64 KB	4 KB	4 KB
4 GBû8 GB	Nie obs│ugiwany	4 KB	4 KB
8 GBû16 GB	Nie obs│ugiwany	8 KB	4 KB
16 GBû32 GB	Nie obs│ugiwany	16 KB	4 KB
32 GBû2 TB	Nie obs│ugiwany	Nie obs│ugiwany	4 KB

Nale┐y tak┐e wzi╣µ pod uwagΩ nastΩpuj╣ce cechy system≤w plik≤w:

Woluminy FAT mniejsze od 16 megabajt≤w (MB) s╣ formatowane jako FAT12.
Woluminy FAT16 wiΩksze ni┐ 2 gigabajty (GB) nie s╣ dostΩpne dla komputer≤w u┐ywaj╣cych systemu MS-DOS, Windows 95, Windows 98 i wielu innych.
Mimo ┐e woluminy FAT32 mog╣ teoretycznie osi╣gaµ rozmiar a┐ do 2 terabaj≤w (TB), to w systemie Windows 2000 istnieje ograniczenie rozmiaru formatowanego woluminu FAT32 do 32 gigabajt≤w. System Windows 2000 mo┐e jednak odczytywaµ i zapisywaµ wiΩksze woluminy FAT32, kt≤re zosta│y sformatowane w innych systemach operacyjnych.
Implementacja systemu FAT32 w systemie Windows 2000 ogranicza maksymaln╣ liczbΩ klastr≤w woluminu FAT32, kt≤ry mo┐e zostaµ zainstalowany, do 4.177.918. Jest to maksymalna ilo£µ klastr≤w w woluminie FAT32, kt≤ra mo┐e zostaµ sformatowana w systemie Windows 98.
Woluminy NTFS mog╣ teoretycznie osi╣gaµ rozmiar a┐ do 16 eksabajt≤w (EB), ale w praktyce s╣ ograniczone do 2 terabajt≤w.
U┐ytkownik mo┐e okre£liµ rozmiar klastra podczas formatowania woluminu NTFS. Kompresja NTFS nie jest jednak obs│ugiwana w przypadku klastr≤w wiΩkszych ni┐ 4 kilobajty (KB).

Uwaga Klastry s╣ te┐ czasem nazywane jednostkami alokacji.

Por≤wnanie system≤w plik≤w FAT

Liczby w nazwach FAT12, FAT16 i FAT32 oznaczaj╣ ilo£µ bit≤w, kt≤ra jest potrzebna do zapisania wpisu w tablicy alokacji plik≤w.

FAT12 u┐ywa 12-bitowych wpis≤w w tablicy alokacji plik≤w (212 klastr≤w).
FAT16 u┐ywa 16-bitowych wpis≤w w tablicy alokacji plik≤w (216 klastr≤w).
FAT32 u┐ywa 32-bitowych wpis≤w w tablicy alokacji plik≤w, jednak┐e system Windows 2000 rezerwuje pierwsze cztery bity, co oznacza, ┐e system FAT32 mo┐e teoretycznie posiadaµ maksymalnie 228 klastr≤w.

Uwaga System plik≤w FAT12 jest u┐ywany jedynie na dyskach elastycznych i w bardzo ma│ych woluminach systemu Windows 2000.

Istniej╣ r≤wnie┐ inne zalety i wady system≤w FAT16 i FAT32.

Zalety systemu FAT16

Do zalet systemu FAT16 zaliczaj╣ siΩ:

Mo┐liwo£µ korzystania z FAT16 przez systemy operacyjne MS-DOS, Windows 95, Windows 98, Windows NT, Windows 2000 i niekt≤re systemy typu UNIX.
Istnienie wielu narzΩdzi programowych, s│u┐╣cych do rozwi╣zywania problem≤w i odzyskiwania danych w woluminach FAT16.
W przypadku awarii systemu operacyjnego uniemo┐liwiaj╣cej uruchomienie komputera, mo┐na go uruchomiµ przy u┐yciu dysku startowego MS-DOS, po czym rozwi╣zaµ problem.
FAT16 jest efektywny pod wzglΩdem prΩdko£ci i magazynowania danych w woluminach mniejszych od 256 MB.

Wady systemu FAT16

Do wad systemu FAT16 zaliczaj╣ siΩ:

Katalog g│≤wny woluminu mo┐e zawieraµ maksymalnie 512 wpis≤w. Wykorzystanie d│ugich nazw plik≤w (LFN) mo┐e w znacz╣cy spos≤b ograniczyµ ilo£µ dostΩpnych wpis≤w.
System FAT16 posiada ograniczenie do 65.536 klastr≤w, z kt≤rych czΩ£µ jest zarezerwowana. Daje to praktyczne ograniczenie do 65.524 klastr≤w. NajwiΩkszy wolumin FAT16 w systemie Windows 2000 mo┐e mieµ rozmiar 4 GB i korzysta z klastr≤w o rozmiarze 64 KB. W celu zachowania zgodno£ci z systemami MS-DOS, Windows 95 i Windows 98 nie powinno siΩ tworzyµ wolumin≤w wiΩkszych ni┐ 2 GB.
FAT16 jest nieefektywny w przypadku du┐ych wolumin≤w, poniewa┐ rozmiar klastra szybko siΩ zwiΩksza. Miejsce na dysku alokowane dla ka┐dego pliku zale┐y od ziarnisto£ci klastr≤w, a nie od rozmiaru pliku. Na przyk│ad 10-kilobajtowy plik zapisany na woluminie o rozmiarze 1,2 GB (u┐ywaj╣cym klastr≤w o rozmiarze 32 KB) marnuje 22 KB przestrzeni dyskowej.
Sektor rozruchowy nie jest zabezpieczany za pomoc╣ kopii bezpiecze±stwa.
W systemie FAT16 nie istnieje ┐aden wbudowany schemat zabezpiecze± lub kompresji.

Zalety systemu FAT32

System FAT32 posiada nastΩpuj╣ce usprawnienia:

Katalog g│≤wny woluminu FAT32 jest zwyk│ym │a±cuchem klastr≤w i mo┐e byµ umieszczony w dowolnym miejscu woluminu. DziΩki temu system FAT32 nie ogranicza ilo£ci wpis≤w w katalogu g│≤wnym.
FAT32 korzysta z mniejszych klastr≤w (4 KB w przypadku wolumin≤w o rozmiarze do 8 GB), dziΩki czemu wydajniej ni┐ FAT16 alokuje przestrze± dyskow╣. W zale┐no£ci od rozmiaru u┐ywanych plik≤w, w du┐ych woluminach FAT32 zachowuje potencjalnie dziesi╣tki lub nawet setki megabajt≤w wolnej przestrzeni dyskowej, traconej w systemie FAT16.
FAT32 mo┐e automatycznie skorzystaµ z zapasowej kopii tablicy alokacji plik≤w (w systemie FAT16 jedynie narzΩdzia takie jak Chkdsk mog│y przeprowadziµ odtworzenie kopii zapasowej).
Sektor rozruchowy jest automatycznie zabezpieczany w okre£lonej lokalizacji woluminu, dziΩki czemu woluminy FAT32 s╣ mniej nara┐one na awarie ni┐ woluminy FAT16.

Wady systemu FAT32

Do wad systemu FAT32 zaliczaj╣ siΩ:

NajwiΩkszy wolumin FAT32, kt≤ry mo┐e zostaµ sformatowany przez system Windows 2000, ma rozmiar 32 GB.
Woluminy FAT32 s╣ bezpo£rednio dostΩpne tylko z system≤w operacyjnych Windows 95 OSR2 lub Windows 98.
W przypadku awarii uniemo┐liwiaj╣cej uruchomienie systemu operacyjnego, nie mo┐na uruchomiµ komputera za pomoc╣ dyskietki sformatowanej w systemie MS-DOS lub Windows 95 (wy│╣czaj╣c wersjΩ OSR2 i p≤ƒniejsze).
W systemie FAT32 nie istnieje ┐aden wbudowany schemat zabezpiecze± lub kompresji.

System plik≤w NTFS

Wersja systemu NTFS za│╣czona do Windows 2000 mo┐e korzystaµ z wielu zaawansowanych funkcji, niedostΩpnych w innych systemach plik≤w. Dlatego te┐ u┐ywanie NTFS zalecane jest zawsze, gdy jest to mo┐liwe. Pozwala to osi╣gn╣µ maksimum korzy£ci wynikaj╣cych z u┐ywania systemu Windows 2000.

Zalety NTFS

Formatowanie wolumin≤w Windows 2000 za pomoc╣ systemu plik≤w NTFS zamiast FAT umo┐liwia korzystanie z zaawansowanych funkcji, do kt≤rych zaliczaj╣ siΩ:

Odzyskiwanie systemu plik≤w. U┐ytkownik rzadko jest zmuszony do uruchamiania programu naprawczego. NTFS gwarantuje sp≤jno£µ woluminu u┐ywaj╣c standardowych technik rejestrowania transakcji i odzyskiwania danych. W przypadku awarii systemu NTFS korzysta ze swojego rejestru w celu automatycznego przywr≤cenia sp≤jno£ci systemu plik≤w.
Kompresja wolumin≤w, folder≤w i plik≤w. Pliki, kt≤re s╣ kompresowane w woluminie NTFS, mog╣ byµ odczytywane i zapisywane przez dowoln╣ aplikacjΩ systemu Windows bez uprzedniej dekompresji za pomoc╣ oddzielnego programu û dekompresja nastΩpuje automatycznie podczas otwierania pliku. Plik jest ponownie kompresowany po zamkniΩciu lub zapisaniu.
DostΩpno£µ wszystkich funkcji systemu Windows 2000 zwi╣zanych z systemami plik≤w.
Brak ogranicze± ilo£ci wpis≤w w katalogu g│≤wnym.
System Windows 2000 mo┐e formatowaµ woluminy NTFS o rozmiarze do 2 terabajt≤w.
Efektywniejsze zarz╣dzanie przestrzeni╣ dyskow╣ ni┐ w systemie FAT, dziΩki u┐yciu klastr≤w o mniejszym rozmiarze (4 KB dla wolumin≤w o rozmiarze do 2 terabajt≤w).
Kopiowanie sektora rozruchowego do sektora na ko±cu woluminu.
Minimalizacja ilo£ci dostΩp≤w do dysku, wymaganych do odnalezienia pliku.
Przydzielanie uprawnie± do udzia│≤w, folder≤w i plik≤w. Okre£laj╣ one, jakie grupy i u┐ytkownicy maj╣ dostΩp do tych obiekt≤w oraz w jakim stopniu. Uprawnienia plik≤w i folder≤w w systemie NTFS s╣ stosowane dla u┐ytkownik≤w pracuj╣cych lokalnie na komputerze oraz korzystaj╣cych z niego przez sieµ. Mo┐na tak┐e okre£liµ uprawnienia udzia│≤w, stosowane podczas pracy w sieci w kombinacji z uprawnieniami plik≤w i folder≤w.
Rodzimy dla NTFS system szyfrowania, EFS, korzystaj╣cy z kluczy symetrycznych w po│╣czeniu z technologi╣ kluczy publicznych. Umo┐liwia to zabezpieczenie zawarto£ci plik≤w przed niepowo│anym dostΩpem.
Punkty specjalne, umo┐liwiaj╣ce stosowanie nowych technologii, takich jak punkty instalacji wolumin≤w.
Przydzia│y dyskowe, kt≤re mog╣ byµ u┐ywane do ograniczania ilo£ci przestrzeni dyskowej wykorzystywanej przez u┐ytkownik≤w.
Dziennik zmian, umo┐liwiaj╣cy £ledzenie zmian dokonywanych w systemie plik≤w.
îledzenie │╣czy, zapewniaj╣ce integralno£µ skr≤t≤w oraz │╣czy OLE.
Obs│uga plik≤w rozrzedzonych, dziΩki kt≤rej bardzo du┐e pliki mog╣ byµ zapisywane przy wykorzystaniu jedynie niewielkiej przestrzeni dyskowej.

Wady NTFS

Mimo ┐e NTFS jest zalecany dla wiΩkszo£ci u┐ytkownik≤w Windows 2000, to w niekt≤rych sytuacjach nie jest odpowiednim systemem plik≤w. Do wad systemu NTFS zaliczaj╣ siΩ:

Woluminy NTFS nie s╣ dostΩpne z poziomu system≤w MS-DOS, Windows 95 i Windows 98. Zaawansowane funkcje NTFS wprowadzone w systemie Windows 2000 nie s╣ dostΩpne w systemie Windows NT.
W przypadku bardzo ma│ych wolumin≤w, zawieraj╣cych w wiΩkszo£ci ma│e pliki, zarz╣dzanie NTFS mo┐e spowodowaµ niewielki spadek wydajno£ci w por≤wnaniu do systemu FAT.

     W poprzednich wersjach systemu Windows istnia│o ograniczenie systemu NTFS, polegaj╣ce na tym, ┐e uszkodzone pliki systemowe w woluminie NTFS uniemo┐liwia│y start komputera. W przesz│o£ci, w celu uzyskania dostΩpu do uszkodzonego woluminu, konieczne by│o ponowne zainstalowanie systemu Windows NT w oddzielnym katalogu (innym ni┐ przy pierwszej instalacji).
     W systemie Windows 2000 rozwi╣zano ten problem udostΩpniaj╣c dwa nowe narzΩdzia. Pierwszym z nich jest tryb awaryjny, umo┐liwiaj╣cy uruchomienie systemu Windows 2000 jedynie z podstawowym zestawem sterownik≤w urz╣dze± i us│ug systemowych. Tryb awaryjny umo┐liwia unikniΩcie │adowania plik≤w blokuj╣cych start systemu, co umo┐liwia administratorowi rozwi╣zanie problemu.
     Je┐eli uszkodzenie systemu operacyjnego jest tak znaczne, ┐e komputera nie mo┐na uruchomiµ nawet w trybie awaryjnym, to mo┐na go uruchomiµ za pomoc╣ dysku CD systemu operacyjnego Windows 2000 lub dyskietek programu instalacyjnego, za pomoc╣ Konsoli odzyskiwania. Konsola ta jest specjalnym £rodowiskiem udostΩpniaj╣cym wiersz polece±, za pomoc╣ kt≤rego administrator mo┐e skopiowaµ pliki systemowe z dysku CD, naprawiµ b│Ωdy dyskowe lub w inny spos≤b rozwi╣zywaµ problemy, nie instaluj╣c drugiej kopii systemu operacyjnego. WiΩcej informacji na temat trybu awaryjnego i Konsoli odzyskiwania mo┐na znaleƒµ w rozdziale äNarzΩdzia i strategie rozwi╣zywania problem≤wö.

Formatowanie woluminu systemowego dla wielu system≤w operacyjnych

Gdy istnieje konieczno£µ uruchamiania innych system≤w operacyjnych, takich jak Windows 95, Windows 98, Windows for Workgroups lub MS-DOS, nale┐y dla woluminu systemowego (i rozruchowego dla innych system≤w) wybraµ FAT16.

Wydajno£µ

W przypadku ma│ych wolumin≤w, systemy FAT16 i FAT32 mog╣ umo┐liwiaµ nieco szybszy dostΩp do plik≤w ni┐ NTFS, poniewa┐:

Struktura FAT jest prostsza.
Dla tej samej ilo£ci plik≤w rozmiar folderu FAT jest mniejszy.
FAT nie kontroluje tego, czy u┐ytkownik mo┐e korzystaµ z danego pliku lub folderu, dziΩki temu system nie zu┐ywa czasu na sprawdzenie uprawnie±.

     NTFS minimalizuje ilo£µ dostΩp≤w do dysku i czas potrzebny do odnalezienia pliku. Dodatkowo, je┐eli folder jest wystarczaj╣co ma│y, aby zmie£ci│ siΩ w rekordzie tablicy plik≤w MFT (Master File Table), to NTFS odczytuje go wraz z tym rekordem.
     Wpis folderu FAT zawiera indeks tablicy alokacji plik≤w, kt≤ry identyfikuje numer jego pierwszego klastra. W celu odnalezienia pliku FAT musi przeszukaµ ca│╣ strukturΩ folderu.
     W przypadku operacji przeprowadzanych na du┐ych folderach, zawieraj╣cych zar≤wno d│ugie, jak i kr≤tkie nazwy plik≤w, prΩdko£µ dzia│ania FAT zale┐y od rodzaju tych operacji i rozmiaru folderu. Je┐eli FAT szuka pliku kt≤ry nie istnieje, to musi przeszukaµ ca│y folder û operacja ta w przypadku struktury FAT trwa d│u┐ej ni┐ w przypadku struktury NTFS.
     PrΩdko£µ odczytu lub zapisu pliku w systemie Windows 2000 zale┐y od kilku czynnik≤w:

Je┐eli plik jest w znacznym stopniu sfragmentowany, to system NTFS zazwyczaj wymaga mniejszej ilo£ci dostΩp≤w do dysku w celu odnalezienia wszystkich fragment≤w.
W obydwu systemach plik≤w domy£lny rozmiar klastra zale┐y od rozmiaru woluminu i jest zawsze potΩg╣ dw≤jki. Adresy w systemie FAT16 s╣ liczbami 16-bitowymi, FAT32 u┐ywa adres≤w 32-bitowych, natomiast NTFS û 64-bitowych.
Domy£lny rozmiar klastra woluminu FAT16 jest zawsze wiΩkszy, ni┐ domy£lny rozmiar klastra woluminu FAT32 lub NTFS o tej samej pojemno£ci. WiΩkszy rozmiar klastra woluminu FAT16 mo┐e jednak powodowaµ mniejsz╣ fragmentacjΩ plik≤w.
W przypadku NTFS rekord MFT mo┐e w ca│o£ci zawieraµ ma│e pliki, natomiast w systemie FAT rekordy tablicy plik≤w zawsze zawieraj╣ wskaƒniki. Rozmiar pliku, kt≤ry mie£ci siΩ w rekordzie MFT, zale┐y od rozmiaru klastra i ilo£ci przypisanych do niego atrybut≤w.

Ograniczenia maksymalnych rozmiar≤w plik≤w

Na bardzo du┐ych dyskach maksymalny rozmiar woluminu lub pliku oraz maksymalna ilo£µ plik≤w w woluminie zale┐y od systemu plik≤w u┐ywanego do sformatowania tego woluminu.

Uwaga System Windows 2000 mo┐e scalaµ roz│╣czne obszary dysk≤w, tworz╣c zestawy wolumin≤w i zbiory paskowe. Woluminy te posiadaj╣ takie same ograniczenia, jak pojedyncze.

Maksymalne rozmiary w woluminach FAT16

FAT16 mo┐e obs│ugiwaµ do 65.524 klastr≤w w woluminie. Tabela 17.3 zawiera ograniczenia rozmiar≤w w systemie FAT16.

Uwaga W systemach Windows NT i Windows 2000 rozmiar klastra w woluminie FAT16 o rozmiarze pomiΩdzy 2 GB a 4 GB wynosi 64 KB. Mo┐e to powodowaµ problemy ze zgodno£ci╣ z niekt≤rymi aplikacjami. Na przyk│ad program instalacyjny mo┐e nie obliczyµ prawid│owo wolnego miejsca w woluminie z klastrami o rozmiarze 64 KB i z tego powodu odm≤wiµ dzia│ania. Dlatego te┐ w woluminach wiΩkszych ni┐ 2 GB powinien byµ u┐ywany system NTFS lub FAT32. NarzΩdzie Format w systemie Windows 2000 wy£wietla ostrzegawczy komunikat i ┐╣da potwierdzenia przed sformatowaniem woluminu, w kt≤rym klastry maj╣ rozmiar 64 KB.


Tabela 17.3 Ograniczenia rozmiar≤w w systemie FAT16


Opis	Ograniczenie


Maksymalny rozmiar pliku	232 minus 1 bajt
Maksymalny rozmiar woluminu	4 GB
Maksymalna ilo£µ plik≤w w woluminie	216

Maksymalne rozmiary w woluminach FAT32 Wolumin FAT32 musi zawieraµ minimum 65.527 klastr≤w. Maksymalna ilo£µ klastr≤w, kt≤re system Windows 2000 mo┐e zainstalowaµ w woluminie FAT32, wynosi 4.177.918. System Windows 2000 jest w stanie formatowaµ woluminy FAT32 o rozmiarze do 32 GB, mo┐e jednak wykorzystywaµ wiΩksze woluminy utworzone przez inne systemy operacyjne. Tabela 17.4 zawiera ograniczenia rozmiar≤w w systemie FAT32.


Tabela 17.3 Ograniczenia rozmiar≤w w systemie FAT32


Opis	Ograniczenie


Maksymalny rozmiar pliku	232 minus 1 bajt.
Maksymalny rozmiar woluminu	32 GB (wynika to z ograniczenia narzΩdzia Format w systemie Windows 2000; maksymalny rozmiar woluminu, jaki mo┐e utworzyµ system Windows 98, wynosi 127,54 GB).
Maksymalna ilo£µ plik≤w w woluminie	W przybli┐eniu 222.

Maksymalne rozmiary w woluminach NTFS

     Teoretycznie maksymalny rozmiar woluminu NTFS to 264 klastr≤w. WystΩpuj╣ jednak inne ograniczenia maksymalnego rozmiaru woluminu, zwi╣zane np. z tabelami wolumin≤w. Standardy przemys│owe ograniczaj╣ tabelΩ wolumin≤w do 232 sektor≤w.
     Inne ograniczenie, rozmiar sektora, wynosi zazwyczaj 512 bajt≤w. Rozmiary sektor≤w mog╣ siΩ w przysz│o£ci zwiΩkszyµ, jednak┐e aktualny ich rozmiar nak│ada na wolumin ograniczenie do 2 terabajt≤w (232 * 512 bajt≤w lub 241 bajt≤w).
     Tabela 17.5 zawiera ograniczenia rozmiar≤w w systemie NTFS.


Tabela 17.5 Ograniczenia rozmiar≤w w systemie NTFS


Opis	Ograniczenie


Maksymalny rozmiar pliku	264 - 1 KB (teoretycznie)
	244 - 64 KB (implementacja)
Maksymalny rozmiar woluminu	264 klastr≤w (teoretycznie)
	232 klastr≤w (implementacja)
Maksymalna ilo£µ plik≤w w woluminie	232 - 1

Kontrolowanie dostΩpu do plik≤w i folder≤w W woluminach NTFS mo┐liwe jest przydzielenie plikom i folderom uprawnie±, kt≤re okre£laj╣ grupy i u┐ytkownik≤w mog╣cych uzyskiwaµ do nich dostΩp oraz jego zakres. Uprawnienia w systemie NTFS s╣ stosowane zar≤wno w przypadku u┐ytkownik≤w pracuj╣cych na komputerze lokalnie, jak i korzystaj╣cych z niego za po£rednictwem sieci. System NTFS umo┐liwia tak┐e korzystanie z uprawnie± udzia│≤w, maj╣cych zastosowanie w przypadku udostΩpnianych folder≤w, w po│╣czeniu z uprawnieniami ustawionymi dla plik≤w i folder≤w. Atrybuty plik≤w (tylko do odczytu, ukryty i systemowy) tak┐e mog╣ ograniczaµ dostΩp.

Uprawnienia plik≤w i folder≤w

     Wersja systemu NTFS do│╣czona do systemu Windows 2000 umo┐liwia stosowanie uprawnie± dziedziczonych. W oknie dialogowym W│a£ciwo£ci, na zak│adce Zabezpieczenia, mo┐na ustawiµ opcjΩ Zezwalaj na propagowanie uprawnie± dziedziczonych obiektu nadrzΩdnego do tego obiektu. Opcja ta jest domy£lnie w│╣czona. Funkcja ta zmniejsza ilo£µ czasu i operacji wej£cia/wyj£cia koniecznych do zmiany uprawnie± wielu plik≤w i podkatalog≤w. Na przyk│ad, je┐eli u┐ytkownik chce zmieniµ uprawnienia ca│ego drzewa katalog≤w zawieraj╣cego kilka tysiΩcy plik≤w, to wystarczy, aby ustawi│ odpowiednie uprawnienia dla folderu nadrzΩdnego.
     Na rysunku 17.1 pokazano uprawnienia wymienione na zak│adce Zabezpieczenia w oknie dialogowym W│a£ciwo£ci pliku typu DOC.


Rysunek 17.1 Okno dialogowe uprawnie±

     Na rysunku 17.2 pokazano uprawnienia dostΩpne po klikniΩciu przycisku Zaawansowane na zak│adce Zabezpieczenia w oknie dialogowym W│a£ciwo£ci.


Rysunek 17.2 Okno dialogowe zaawansowanych uprawnie±

Uwaga Aby uprawnienia zosta│y zachowane podczas kopiowania lub przenoszenia plik≤w pomiΩdzy folderami NTFS, nale┐y pos│u┐yµ siΩ narzΩdziem Robocopy znajduj╣cym siΩ na dysku CD Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit.
W woluminach FAT i NTFS mo┐liwe jest tworzenie kopii bezpiecze±stwa i odtwarzanie danych. Je┐eli jednak utworzy siΩ kopiΩ woluminu NTFS, a nastΩpnie odtworzy siΩ j╣ w woluminie FAT, to ustawienia zabezpiecze± zostan╣ utracone. Ponadto zostan╣ zagubione inne informacje o plikach, kt≤re s╣ specyficzne dla systemu NTFS.

     Mimo ┐e NTFS umo┐liwia kontrolowanie dostΩpu do poszczeg≤lnych plik≤w i folder≤w, u┐ytkownicy mog╣ wykonywaµ pewne czynno£ci nawet je┐eli ich uprawnienia uniemo┐liwiaj╣ im dostΩp. Przyk│adowo rozwa┐my folder, do kt≤rego u┐ytkownik posiada uprawnienie Pe│na kontrola, zawieraj╣cy plik, do kt≤rego temu u┐ytkownikowi odm≤wiono dostΩpu (posiada do niego uprawnienie Brak dostΩpu). U┐ytkownik mo┐e w dalszym ci╣gu usun╣µ ten plik, poniewa┐ jego uprawnienie do folderu umo┐liwia usuwanie jego zawarto£ci.
     Aby temu zapobiec, nale┐y okre£liµ wymagane uprawnienia dla danego pliku, a nastΩpnie zmieniµ uprawnienia folderu na takie, kt≤re ich nie przes│oni╣. W omawianym przyk│adzie nale┐y odebraµ u┐ytkownikowi uprawnienie Pe│na kontrola, a przyznaµ Modyfikacja, Odczyt i wykonanie, Odczyt i Zapis.
     Ka┐dy, kto posiada w stosunku do folderu uprawnienie Wy£wietlanie, Odczyt lub silniejsze, mo┐e przegl╣daµ w│a£ciwo£ci dowolnego znajduj╣cego siΩ w nim pliku, nawet je┐eli jego uprawnienia uniemo┐liwiaj╣ mu obejrzenie zawarto£ci tego pliku.

Uprawnienia udzia│≤w

Systemy FAT16 i FAT32 umo┐liwiaj╣ przydzielenie ograniczonego zestawu atrybut≤w plik≤w, jednak┐e nie umo┐liwiaj╣ okre£lania uprawnie± poszczeg≤lnych plik≤w i folder≤w. Jedynym dostΩpnym w tym przypadku zabezpieczeniem s╣ uprawnienia przypisywane do ca│ego udzia│u, wp│ywaj╣ce na wszystkie znajduj╣ce siΩ w nim pliki i foldery. Uprawnienia te s╣ stosowane jedynie w przypadku uzyskiwania dostΩpu z sieci. Po udostΩpnieniu folderu mo┐na zabezpieczyµ go okre£laj╣c jeden wsp≤lny zestaw uprawnie± dla wszystkich zawartych w nim plik≤w i podfolder≤w. Uprawnienia udzia│≤w ustawia siΩ w taki sam spos≤b, jak uprawnienia plik≤w i folder≤w w systemie NTFS. Poniewa┐ uprawnienia udzia│≤w s╣ ustawiane globalnie dla wszystkich zawartych w nim plik≤w i folder≤w, to s╣ one znacznie mniej elastyczne ni┐ uprawnienia u┐ywane w woluminach NTFS. Uprawnienia udzia│≤w nie wp│ywaj╣ na mo┐liwo£ci u┐ytkownik≤w korzystaj╣cych z zawarto£ci udostΩpnianych folder≤w, je┐eli s╣ one umieszczone na lokalnie zainstalowanym dysku.
Uprawnienia udzia│≤w mog╣ byµ stosowane w takim samym stopniu do folder≤w FAT i NTFS. Po przeniesieniu lub skopiowaniu pliku z woluminu NTFS do woluminu FAT wszystkie uprawnienia i inne atrybuty NTFS pliku docelowego zostaj╣ utracone.

Zgodno£µ z POSIX

NTFS jest zgodny z interfejsem POSIX (Portable Operating System Interface for UNIX), umo┐liwiaj╣cym przenoszenie program≤w systemu UNIX do systemu Windows 2000. System Windows 2000 jest w pe│ni zgodny ze standardem IEEE 1003.1, kt≤ry dotyczy nazewnictwa i identyfikacji plik≤w.
W systemie NTFS zosta│y wprowadzone nastΩpuj╣ce funkcje zgodne z POSIX:

Nazwy plik≤w wra┐liwe na wielko£µ liter. Na przyk│ad POSIX interpretuje README.TXT, Readme.txt i readme.txt jako nazwy oddzielnych plik≤w.
Dowi╣zania sta│e. Plik mo┐e posiadaµ wiΩcej ni┐ jedn╣ nazwΩ. Umo┐liwia to istnienie dw≤ch nazw pliku, z kt≤rych ka┐da mo┐e byµ umieszczona w innym folderze, wskazuj╣cych na te same dane.
Dodatkowe znaczniki czasu. S│u┐╣ one do zaznaczenia ostatniego dostΩpu i modyfikacji pliku.

Ostrze┐enie W celu zarz╣dzania plikami o nazwach r≤┐ni╣cych siΩ jedynie wielko£ci╣ znak≤w, konieczne jest u┐ywanie program≤w zgodnych ze standardem POSIX. Nie mo┐na korzystaµ ze standardowych narzΩdzi wiersza polece± Windows 2000 (takich jak copy, del lub move) oraz z ich odpowiednik≤w w Eksploratorze Windows. Na przyk│ad, je┐eli w wierszu polece± wpisze siΩ del M≤jDokument.Doc, to zostanie usuniΩty zar≤wno plik m≤jdokument.doc, jak i M≤jDokument.Doc.

FAT

System plik≤w FAT umieszcza tablicΩ alokacji plik≤w w pobli┐u pocz╣tku woluminu. System FAT16 zosta│ zaprojektowany dla niewielkich dysk≤w i prostej struktury folder≤w. FAT32 umo┐liwia u┐ytkownikom tworzenie du┐ych wolumin≤w na du┐ych dyskach. W woluminie s╣ przechowywane dwie kopie tablicy alokacji plik≤w. W przypadku uszkodzenia jednej z nich, system automatycznie korzysta z drugiej. Tablica alokacji plik≤w jest przechowywana pod adresem okre£lonym w sektorze rozruchowym, w bloku BPB (BIOS Parameter Block), dziΩki czemu mo┐liwe jest zlokalizowanie plik≤w niezbΩdnych do uruchomienia systemu.

Uwaga FAT32 mo┐e automatycznie korzystaµ z kopii zapasowej tabeli alokacji plik≤w, je┐eli g│≤wna tabela alokacji jest uszkodzona. Woluminy FAT16 wymaga│y w tym celu u┐ycia narzΩdzia naprawczego, takiego jak Chkdsk.

System plik≤w FAT16

Obs│uga systemu plik≤w FAT16 zosta│a za│╣czona do systemu Windows 2000 z nastΩpuj╣cych powod≤w:

Umo┐liwia zachowanie wstecznej zgodno£ci i stanowi £cie┐kΩ do uaktualnienia wcze£niejszych wersji systemu Windows.
Jest zgodny z wiΩkszo£ci╣ innych system≤w operacyjnych.

System plik≤w FAT16 nie jest zalecany dla wolumin≤w wiΩkszych ni┐ 511 MB. Gdy w woluminie FAT16 znajduje siΩ du┐o niewielkich plik≤w, to przestrze± dyskowa jest zarz╣dzana bardzo nieefektywnie. System FAT16 nie mo┐e byµ u┐ywany w woluminach wiΩkszych ni┐ 4 gigabajty (GB).

Uwaga W woluminach posiadaj╣cych mniej ni┐ 32.680 sektor≤w, rozmiar klastra mo┐e wynosiµ do 8 sektor≤w. W tej sytuacji program formatuj╣cy tworzy 12-bitow╣ tablicΩ FAT. Woluminy mniejsze ni┐ 16 MB s╣ zazwyczaj formatowane przy u┐yciu systemu FAT12, jednak┐e dok│adny rozmiar graniczny zale┐y od geometrii dysku. Wyznacza ona tak┐e konieczno£µ skorzystania z klastr≤w o wiΩkszym rozmiarze, poniewa┐ ich ilo£µ w woluminie musi byµ mo┐liwa do zapisania za pomoc╣ ilo£ci bit≤w u┐ywanych do tego celu przez system plik≤w zarz╣dzaj╣cy woluminem. Z tego powodu mo┐liwe jest istnienie woluminu o pojemno£ci 33 MB, kt≤ry posiada jedynie 1 sektor na klaster. FAT12 jest implementacj╣ systemu FAT zaprojektowan╣ do u┐ywania na bardzo niewielkich no£nikach. Tablica alokacji plik≤w w systemie FAT12 jest mniejsza ni┐ w przypadku system≤w FAT16 i FAT32, poniewa┐ u┐ywa mniej miejsca dla ka┐dego wpisu, pozostawiaj╣c wiΩcej przestrzeni dla danych. Wszystkie 3.5-calowe dyskietki o pojemno£ci 1.44 MB s╣ formatowane przy u┐yciu systemu FAT12.

Rysunek 17.3 ilustruje w jaki spos≤b system FAT16 mapuje klastry w woluminie. Tablica alokacji plik≤w (opisana na rysunku jako FAT1 i FAT2) identyfikuje ka┐dy klaster woluminu jako:

Nieu┐ywany
U┐ywany przez plik
Uszkodzony
Uszkodzony i u┐ywany przez plik

Rysunek 17.3 Organizacja woluminu FAT16

Folder g│≤wny jest umieszczony w okre£lonej lokalizacji woluminu i mo┐e zawieraµ maksymalnie 512 wpis≤w. Maksymalna ilo£µ wpis≤w na dyskietce zale┐y od jej rozmiar≤w.

Uwaga Ka┐dy folder i nazwa pliku 8.3 jest liczona jako wpis. Na przyk│ad, je┐eli maksymalna liczba wpis≤w w folderze g│≤wnym wynosi 512 i znajduje siΩ w nim 100 folder≤w, to mo┐liwe jest utworzenie w nim jeszcze tylko 412 plik≤w lub folder≤w. Je┐eli te foldery lub pliki posiadaj╣ nazwy wykraczaj╣ce poza format 8.3, to ilo£µ plik≤w lub folder≤w, jakie mo┐na utworzyµ, zmniejsza siΩ.

Foldery zawieraj╣ 32-bajtowe wpisy dla ka┐dego pliku i folderu, kt≤ry siΩ w nich znajduje. Wpisy te zawieraj╣ nastΩpuj╣ce informacje:

Nazwa w formacie 8.3 (11 bajt≤w)
Atrybuty (1 bajt, opisany dalej w bie┐╣cym paragrafie)
Czas utworzenia (3 bajty)
Data utworzenia (2 bajty)
Data ostatniego dostΩpu (2 bajty)
Czas ostatniej modyfikacji (2 bajty)
Data ostatniej modyfikacji (2 bajty)
Numer pocz╣tkowego klastra w tablicy alokacji plik≤w (2 bajty)
Rozmiar pliku (4 bajty)

Uwaga Trzy bity w ka┐dym z wpis≤w zosta│y zarezerwowane.

     W tablicy alokacji plik≤w woluminu FAT16 plikom przydzielana jest pierwsza dostΩpna lokalizacja w woluminie. Numer pocz╣tkowego klastra jest adresem pierwszego klastra u┐ywanego przez plik. Ka┐dy klaster posiada wskaƒnik do kolejnego klastra pliku lub indykator ko±ca pliku (0xFFFF), informuj╣cy o tym, ┐e bie┐╣cy klaster jest ostatnim zawieraj╣cym dany plik. Wskaƒniki oraz indykatory ko±ca pliku s╣ pokazane na rysunku 17.4


Rysunek 17.4 Pliki w woluminie FAT

     Rysunek 17.4 ilustruje trzy pliki znajduj╣ce siΩ w folderze. Plik1.txt zajmuje trzy klastry, natomiast Plik2.txt, r≤wnie┐ wymagaj╣cy trzech klastr≤w, uleg│ fragmentacji. Plik3.txt mie£ci siΩ w jednym klastrze. W ka┐dym przypadku wpis w tablicy alokacji plik≤w wskazuje na pierwszy klaster pliku.
     Informacje zawarte w folderze s╣ u┐ywane przez wszystkie systemy operacyjne, kt≤re obs│uguj╣ FAT. System Windows 2000 mo┐e przechowywaµ we wpisie folderu FAT dodatkowe znaczniki czasowe. Znaczniki te informuj╣ o czasie utworzenia pliku oraz ostatniego dostΩpu do niego.
     Poniewa┐ wszystkie wpisy w folderze s╣ tego samego rozmiaru, to rodzaj wpisu jest oznaczany przez bajt atrybut≤w. Przyk│adowo, jeden z bit≤w oznacza, ┐e wpis dotyczy podkatalogu, a inny zaznacza wpis jako wolumin. KontrolΩ nad tymi bitami zazwyczaj sprawuje system operacyjny.
     Bajt atrybut≤w zawiera tak┐e cztery bity, kt≤re mog╣ byµ ustawiane przez u┐ytkownika. Atrybuty te mog╣ zaznaczaµ plik jako archiwalny, systemowy, ukryty i tylko-do-odczytu.

System plik≤w FAT32

Nowo£ci╣ w systemie Windows 2000 jest obs│uga systemu FAT32. Jego format i funkcje s╣ podobne do znanych z system≤w Windows 95 OSR2 i Windows 98.
Rozmiar klastra FAT32 jest okre£lany przez system i mo┐e siΩ mie£ciµ w zakresie od 1 sektora (512 bajt≤w) do 128 sektor≤w (64 KB), zmieniaj╣c siΩ wraz z kolejnymi potΩgami liczby 2.

Uwaga Korzystanie z klastr≤w o rozmiarze 64 KB w systemie FAT32 mo┐e prowadziµ do problem≤w zwi╣zanych ze zgodno£ci╣ z pewnymi programami. Maksymalny zalecany rozmiar klastra dla woluminu FAT32 wynosi 32 KB.

     Poniewa┐ FAT32 u┐ywa 4 bajt≤w do zapisywania warto£ci klastr≤w, to wiele wewnΩtrznych struktur dysku zosta│o zmienionych lub rozszerzonych w por≤wnaniu z systemem FAT16. Zmiany te nie wp│ynΩ│y na dzia│anie wiΩkszo£ci aplikacji, jednak┐e narzΩdzia dyskowe bezpo£rednio odczytuj╣ce te struktury musz╣ zostaµ zaktualizowane tak, aby mog│y obs│ugiwaµ system FAT32.
     Najbardziej znacz╣c╣ r≤┐nic╣ pomiΩdzy FAT16 a FAT32 jest maksymalna ilo£µ obs│ugiwanych klastr≤w, co z kolei wp│ywa na maksymalny rozmiar woluminu i efektywno£µ przechowywania danych. FAT32 przekracza 4-GB ograniczenie rozmiaru woluminu dziΩki zwiΩkszeniu maksymalnej ilo£ci klastr≤w do ponad 4 milion≤w. FAT32, w formie zaimplementowanej w systemie Windows 2000, mo┐e zainstalowaµ wolumin o rozmiarze nawet 127 GB. DziΩki wiΩkszej ilo£ci klastr≤w dostΩpnych w woluminie FAT32 mog╣ byµ one mniejsze, co zwiΩksza efektywno£µ przechowywania danych. Woluminy FAT16 o rozmiarze pomiΩdzy od 2 do 4 GB korzystaj╣ z klastr≤w o rozmiarze 64 KB, natomiast w systemie FAT32 woluminy o rozmiarze od 256 MB do 8 GB u┐ywaj╣ klastra o wielko£ci 4 KB.
     NajwiΩkszy plik, jaki mo┐e zostaµ utworzony w woluminie FAT32, ma rozmiar 4 GB minus 2 bajty. FAT32 zawiera w tablicy alokacji plik≤w 4 bajty adresu dla ka┐dego klastra, podczas gdy FAT16 u┐ywa jedynie 2 bajt≤w, a FAT12 jeszcze mniej, bo 1,5 bajta na klaster. Wolumin FAT32 mo┐e zawieraµ od 65.527 do 4.177.918 klastr≤w.
     W systemie Windows 2000 nie mo┐na formatowaµ wolumin≤w FAT32 wiΩkszych ni┐ 32 GB. W celu formatowania wiΩkszych wolumin≤w nale┐y korzystaµ z systemu plik≤w NTFS. WiΩcej informacji o tym, dlaczego zaleca siΩ formatowania wszystkich wolumin≤w Windows 2000 przy u┐yciu NTFS, znajduje siΩ wcze£niej w tym rozdziale, w paragrafie äSystem plik≤w NTFSö.

Uwaga Sterownik Fastfat zawarty w systemie Windows 2000 umo┐liwia instalowanie i pe│n╣ obs│ugΩ wolumin≤w FAT32 wiΩkszych ni┐ 32 GB. Woluminy takie mog╣ byµ tworzone przez inne systemy operacyjne.

Nazwy plik≤w w woluminach FAT

     Pliki tworzone w woluminach FAT mog╣ u┐ywaµ bit≤w atrybut≤w i obs│ugiwaµ w ten spos≤b d│ugie nazwy, nie zak│≤caj╣c dostΩpu do woluminu przez system MS-DOS.
     Zawsze gdy jest tworzony plik z d│ug╣ nazw╣, system Windows 2000 tworzy dla niego konwencjonaln╣ nazwΩ 8.3 oraz jeden lub wiΩcej dodatkowych wpis≤w w folderze. Ka┐dy z tych wpis≤w zawiera 13 znak≤w d│ugiej nazwy pliku. Ka┐dy kolejny wpis folderu przechowuje fragment d│ugiej nazwy zapisany w standardzie Unicode. System MS-DOS korzysta z takiego pliku u┐ywaj╣c jego konwencjonalnej nazwy 8.3, r≤wnie┐ zapisanej we wpisie folderu.
     System Windows 2000 zaznacza kolejne wpisy w folderze jako czΩ£µ d│ugiej nazwy pliku, ustawiaj╣c jednocze£nie bity identyfikatora woluminu, tylko-do-odczytu oraz pliku ukrytego. System MS-DOS ignoruje wpisy z tak ustawionymi atrybutami, dziΩki czemu s╣ one dla tego systemu niewidoczne.
     Rysunek 17.5 ilustruje wszystkie wpisy w folderze dla pliku Tenchy~1.lis, posiadaj╣cego d│ug╣ nazwΩ Ten chytry rudy.lis. D│uga nazwa jest zapisana w standardzie Unicode, dlatego ka┐dy jej znak wykorzystuje 2 bajty we wpisie folderu. Pole atrybutu dla wpis≤w nazwy d│ugiej zawiera warto£µ 0x0F, natomiast dla nazwy kr≤tkiej 0x20.


Rysunek 17.5 D│uga nazwa pliku w woluminie FAT

Uwaga Systemy Windows NT i Windows 2000 korzystaj╣ z innego algorytmu do tworzenia d│ugich i kr≤tkich nazw plik≤w ni┐ systemy Windows 95 i Windows 98. W komputerach, kt≤re mo┐na uruchomiµ pod kontrol╣ r≤┐nych system≤w operacyjnych, pliki utworzone w jednym systemie mog╣ byµ jednak u┐ywane w drugim.

WiΩcej informacji o tym, w jaki spos≤b system Windows 2000 tworzy skr≤ty nazw plik≤w, znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äKorzystanie z d│ugich nazw plik≤wö.
Domy£lnie system Windows 2000 obs│uguje d│ugie nazwy plik≤w w woluminach FAT. Mo┐na zapobiec ich tworzeniu ustawiaj╣c warto£µ wpisu Win31FileSystem w rejestrze (klucz HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control\FileSystem) na 1. Warto£µ ta zapobiega tworzeniu nowych d│ugich nazw plik≤w we wszystkich woluminach FAT, ale nie wp│ywa na istniej╣ce ju┐ nazwy.

Ostrze┐enie Nie nale┐y u┐ywaµ bezpo£rednio edytora rejestru do momentu, gdy nie pozostaje ┐adne inne wyj£cie. Edytory rejestru omijaj╣ standardowe £rodki bezpiecze±stwa zapewniane przez narzΩdzia administracyjne. Zabezpieczenia te zapobiegaj╣ wprowadzeniu sprzecznych, mog╣cych zmniejszyµ wydajno£µ systemu lub uszkodziµ go ustawie±. Edycja rejestru mo┐e skutkowaµ powa┐nymi i niespodziewanymi konsekwencjami, prowadz╣cymi nawet do zablokowania rozruchu systemu i konieczno£ci ponownej jego instalacji. Aby konfigurowaµ lub dostosowywaµ system Windows 2000 nale┐y u┐ywaµ program≤w w Panelu Sterowania lub Microsoft Management Console (MMC), je£li tylko jest to mo┐liwe.

U┐ywanie systemu FAT w Windows 2000

System FAT16 dzia│a w Windows 2000 w taki sam spos≤b, jak w systemach MS-DOS, Windows 3.x, Windows 95 i Windows 98. Podobnie, system FAT32 dzia│a w Windows 2000 w taki sam spos≤b, jak w systemach Windows 95 OSR2 i Windows 98. Instalowanie systemu Windows 2000 jest mo┐liwe w istniej╣cych g│≤wnych lub logicznych woluminach FAT. U┐ywaj╣c systemu Windows 2000 mo┐na przenosiµ lub kopiowaµ pliki pomiΩdzy woluminami FAT i NTFS.

Uwaga Gdy kopiuje siΩ plik z woluminu NTFS do woluminu FAT, wszystkie specyficzne dla NTFS w│a£ciwo£ci tego pliku, takie jak uprawnienia, kompresja, szyfrowanie i obs│uga plik≤w rozrzedzonych, zostaj╣ trwale utracone. Nie mo┐na u┐ywaµ systemu Windows 2000 wraz z oprogramowaniem kompresuj╣cym lub partycjonuj╣cym, kt≤re wymaga za│adowania sterownik≤w dysku przez system MS-DOS, Windows 95 lub Windows 98. Z tego powodu niemo┐liwe jest korzystanie z program≤w DoubleSpace, DriveSpace lub DriveSpace 3 w woluminach FAT16, kt≤re maj╣ byµ u┐ywane przez system Windows 2000.

NTFS

     System Windows 2000 zawiera now╣ wersjΩ systemu plik≤w NTFS, udostΩpniaj╣c╣ wydajno£µ, niezawodno£µ i zaawansowan╣ funkcjonalno£µ nieobecn╣ w ┐adnej wersji systemu FAT. Struktury danych NTFS umo┐liwiaj╣ korzystanie z nowych funkcji, takich jak funkcje sk│adowania danych zwi╣zane z punktami specjalnymi, oprogramowaniem zarz╣dzaj╣cym oraz, je┐eli komputer u┐ywaj╣cy systemu Microsoft Windows 2000 Professional jest po│╣czony z sieci╣ obs│ugiwan╣ przez system Microsoft Windows 2000 Server, z us│ugi katalogowej Active Directory.
     NTFS zawiera tak┐e funkcje zabezpiecze± wymagane przez serwery plik≤w oraz komputery osobiste w £rodowisku korporacyjnym, funkcje zwi╣zane z kontrol╣ dostΩpu do danych oraz przywilejami w│a£ciciela. S╣ one istotne dla zachowania integralno£ci danych.
     System plik≤w NTFS u┐ywa klastr≤w jako podstawowej jednostki alokacji na dysku. W snap-in Zarz╣dzanie dyskami, podczas formatowania woluminu, mo┐na wybraµ klaster o rozmiarze do 64 kilobajt≤w. Je┐eli korzysta siΩ z polecenia format nie podaj╣c rozmiaru klastra za pomoc╣ prze│╣cznika /A:rozmiar, to u┐ywane s╣ domy£lne warto£ci wymienione w tabeli 17.2.

Uwaga System Windows 2000, podobnie jak Microsoft Windows NT w wersji 3.51 i Windows NT 4.0, obs│uguje kompresjΩ plik≤w. Poniewa┐ kompresja ta nie jest mo┐liwa w przypadku klastr≤w wiΩkszych ni┐ 4 KB, to domy£lny rozmiar klastra NTFS w systemie Windows 2000 nigdy nie przekracza tej warto£ci. WiΩcej informacji na temat kompresji NTFS znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äKompresja wolumin≤w, folder≤w i plik≤wö.

Punkty instalacji wolumin≤w

     Mo┐liwe jest do│╣czanie wolumin≤w do systemu bez dodawania dla ka┐dego z nich oddzielnej liter dysku, podobnie do sposobu, w jaki Rozproszony system plik≤w │╣czy razem odleg│e udzia│y sieciowe. Punkty instalacji wolumin≤w s╣ odporne na zmiany w systemie zachodz╣ce podczas dodawania i usuwania urz╣dze± z komputera.
     Punkt instalacji woluminu mo┐e zostaµ umieszczony w dowolnym pustym folderze g│≤wnego woluminu NTFS. Instalowanie odbywa siΩ w spos≤b przezroczysty dla u┐ytkownika i aplikacji. W g│≤wnym woluminie musi byµ u┐ywana wersja systemu NTFS za│╣czona do systemu Windows 2000. Instalowane woluminy mog╣ byµ sformatowane przy u┐yciu dowolnego obs│ugiwanego przez Windows 2000 systemu plik≤w, w│╣czaj╣c NTFS, FAT16, FAT32, CDFS i UDF.
     Jeden wolumin mo┐e zawieraµ wiele punkt≤w instalacji. Umo┐liwia to lokalnym administratorom │atwe rozszerzanie pojemno£ci dowolnego woluminu w systemie Windows 2000. U┐ytkownicy lokalnego systemu oraz u┐ytkownicy │╣cz╣cy siΩ z nim poprzez sieµ, mog╣ w dalszym ci╣gu u┐ywaµ tej samej litery napΩdu w celu uzyskiwania dostΩpu do woluminu. Za pomoc╣ tej jednej litery mog╣ jednak korzystaµ z wielu r≤┐nych wolumin≤w. System Windows 2000 automatycznie zapobiega problemom powstaj╣cym przy zmienianiu wewnΩtrznej nazwy urz╣dzenia woluminu docelowego (instalowanego). Punkt instalacji woluminu reprezentuje go w taki sam spos≤b, jak mo┐e reprezentowaµ go litera napΩdu.
     Przyk│ad u┐ywania punkt≤w instalacji wolumin≤w mo┐e byµ przedstawiony za pomoc╣ nastΩpuj╣cego scenariusza. U┐ytkownik zainstalowa│ system Windows 2000 na stosunkowo niewielkim dysku C i zale┐y mu, aby nie zu┐ywaµ bez potrzeby jego pojemno£ci. Domy£lny folder dokument≤w (Moje dokumenty) znajduje siΩ na dysku C, natomiast u┐ytkownik korzysta ze swojego komputera do tworzenia i edycji obraz≤w cyfrowych, grafiki wektorowej oraz sk│adu publikacji (DTP). Dokumenty te mog╣ w szybkim tempie zu┐yµ du┐╣ ilo£µ przestrzeni dyskowej, w zwi╣zku z czym u┐ytkownik tworzy punkt instalacji woluminu na dysku C, w podfolderze folderu Moje dokumenty, nazwanym Sztuka. Wszystkie podfoldery folderu Sztuka w rzeczywisto£ci znajduj╣ siΩ w innym woluminie, oszczΩdzaj╣c miejsce na dysku C.

Uwaga W celu utworzenia punktu instalacji woluminu konieczne jest posiadanie lokalnych uprawnie± Administratora.

Aby utworzyµ punkt instalacji woluminu w folderze C:\Moje dokumenty, nale┐y:

W razie potrzeby dodaµ nowy dysk twardy w celu utworzenia nowego woluminu.
Zalogowaµ siΩ do komputera u┐ywaj╣c konta, kt≤re posiada lokalne uprawnienia Administratora.
W Panelu sterowania klikn╣µ dwukrotnie opcjΩ NarzΩdzia administracyjne.
W folderze NarzΩdzia administracyjne klikn╣µ dwukrotnie opcjΩ Zarz╣dzanie komputerem.
W folderze Zarz╣dzanie komputerem klikn╣µ dwukrotnie opcjΩ Zarz╣dzanie dyskami.
Je┐eli chce siΩ korzystaµ z istniej╣cego ju┐ woluminu, nale┐y przej£µ od razu do punktu 10. W przeciwnym przypadku nale┐y klikn╣µ prawym przyciskiem myszy na nieprzydzielon╣ przestrze± dysku, w kt≤rym ma zostaµ utworzony nowy wolumin, a nastΩpnie klikn╣µ polecenie Utw≤rz partycjΩ, co spowoduje uruchomienie Kreatora tworzenia partycji. NastΩpnie nale┐y postΩpowaµ zgodnie z poleceniami Kreatora w celu utworzenia partycji rozszerzonej, alokuj╣c tyle miejsca, ile bΩdzie potrzebne do pomieszczenia wszystkich przewidywanych plik≤w.

Mo┐na tak┐e utworzyµ partycjΩ podstawow╣, po czym przej£µ do punktu 6.

Uwaga Wykorzystywanie ca│ej partycji rozszerzonej dla jednego dysku logicznego nie jest konieczne . Poniewa┐ partycje rozszerzone mog╣ zawieraµ wiele wolumin≤w logicznych, to mo┐na przydzieliµ jedynie jej czΩ£µ dla tworzonego aktualnie woluminu. W terminie p≤ƒniejszym bΩdzie mo┐liwe utworzenie jednego lub kilku wolumin≤w logicznych.
Je┐eli dysk zosta│ zaktualizowany do dysku dynamicznego, to w narzΩdziu Zarz╣dzanie dyskami nie bΩd╣ widoczne takie opcje, jak partycja podstawowa, partycja rozszerzona oraz wolumin logiczny. Terminy te maj╣ zastosowanie tylko w przypadku dysk≤w podstawowych. Dla dysk≤w dynamicznych mo┐na jedynie utworzyµ wolumin prosty. WiΩcej informacji na temat partycji podstawowych i rozszerzonych, wolumin≤w logicznych oraz dysk≤w podstawowych i dynamicznych znajduje siΩ w rozdziale äDyski i rozwi╣zywanie problem≤wö.
Je┐eli w kroku 4 zosta│a utworzona partycja rozszerzona, to nale┐y klikn╣µ j╣ prawym przyciskiem myszy i wybraµ polecenie Utw≤rz dysk logiczny. Nale┐y przydzieliµ tyle miejsca, ile bΩdzie potrzebne do pomieszczenia wszystkich przewidywanych plik≤w.
Na ekranie Przypisywanie litery napΩdu lub £cie┐ki w Kreatorze tworzenia partycji, nale┐y wybraµ opcjΩ Zainstaluj ten wolumin w pustym folderze, kt≤ry obs│uguje £cie┐ki dysk≤w, a nastΩpnie klikn╣µ Przegl╣daj.
W Eksploratorze Windows rozwin╣µ napΩd C, przej£µ do folderu, w kt≤rym ma zostaµ zainstalowany wolumin û w omawianym przyk│adzie jest to C:\Moje dokumenty û i klikn╣µ Nowy folder. Jako nazwΩ tworzonego folderu podaµ np. Sztuka, a nastΩpnie klikn╣µ przycisk OK. NastΩpnie nale┐y klikn╣µ przycisk Dalej w Kreatorze tworzenia partycji.
Sformatowaµ nowy wolumin u┐ywaj╣c systemu NTFS i jednostek alokacji o domy£lnym rozmiarze (NTFS nie jest wymagany, ale jest zalecany). NastΩpnie nale┐y podaµ now╣ etykietΩ woluminu lub wyczy£ciµ domy£ln╣ zawarto£µ pola tekstowego Etykieta woluminu i dwa razy klikn╣µ Dalej w celu zako±czenia pracy kreatora. Nowy wolumin jest automatycznie formatowany po utworzeniu.
Woluminy i punkty instalacji wolumin≤w mog╣ byµ adresowane za pomoc╣ r≤┐nych nazw w przestrzeni nazewnictwa systemu plik≤w. Aby instalowany wolumin by│ dostΩpny bezpo£rednio za pomoc╣ litery napΩdu w Eksploratorze Windows, nale┐y klikn╣µ prawym przyciskiem myszy zainstalowany wolumin w narzΩdziu Zarz╣dzanie dyskami, wybraµ opcjΩ Zmie± literΩ dysku i £cie┐kΩ, a nastΩpnie klikn╣µ Dodaj w celu przypisania litery dysku. Mo┐na tak┐e zainstalowaµ ten wolumin do innego folderu w tym samym lub innym woluminie. Po zako±czeniu nale┐y klikn╣µ przycisk OK i przej£µ do punktu 13.
Aby zainstalowaµ istniej╣cy wolumin jako punkt instalacji woluminu w folderze znajduj╣cym siΩ w innym woluminie, nale┐y klikn╣µ prawym przyciskiem myszy instalowany wolumin, wybraµ opcjΩ Zmie± literΩ dysku i £cie┐kΩ, a nastΩpnie klikn╣µ przycisk Dodaj.
Wybraµ opcjΩ Zainstaluj w tym folderze NTFS, a nastΩpnie klikn╣µ przycisk Przegl╣daj.
W Eksploratorze Windows rozwin╣µ napΩd C i przej£µ do katalogu (przyk│adowo) C:\Moje dokumenty, utworzyµ nowy folder o nazwie Sztuka, a nastΩpnie dwa razy klikn╣µ przycisk OK w celu zamkniΩcia kreatora.
W Eksploratorze Windows przej£µ do katalogu (przyk│adowo) C:\Moje dokumenty\Sztuka i utworzyµ wymagane podfoldery, np. ZdjΩcia, Grafika oraz DTP.

Wszystkie pliki obraz≤w znajduj╣ siΩ w folderze ZdjΩcia w komputerze u┐ytkownika. Punkt instalacji woluminu u┐ywany do do│╣czenia woluminu do folderu C:\Moje dokumenty\Sztuka przekazuje wszystkie ┐╣dania odczytu i zapisu do folderu ZdjΩcia w woluminie zainstalowanym. Wszystkie pliki przechowywane w folderze C:\Moje dokumenty\Sztuka s╣ w rzeczywisto£ci zapisywane w folderze g│≤wnym zainstalowanego woluminu. Wszystkie inne foldery tworzone w zwyk│y spos≤b w folderze C:\Moje dokumenty w dalszym ci╣gu powstaj╣ na dysku C.

Uwaga W systemie Windows 2000 jedynie foldery NTFS mog╣ byµ mapowane pomiΩdzy sob╣. Pliki NTFS nie mog╣ byµ w ten spos≤b wykorzystywane.

NarzΩdzie Mountvol mo┐e identyfikowaµ i zarz╣dzaµ punktami instalacji wolumin≤w. WiΩcej informacji na temat Mountvol znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafieäNarzΩdzia systemu plik≤wö.

Szyfrowanie

     EFS korzysta z szyfrowania za pomoc╣ klucza symetrycznego w po│╣czeniu z technologi╣ kluczy publicznych. Pozwala to zabezpieczyµ pliki i zagwarantowaµ, ┐e jedynie ich w│a£ciciel bΩdzie mia│ do nich dostΩp. U┐ytkownicy EFS otrzymuj╣ certyfikat cyfrowy oraz parΩ klucza publicznego i prywatnego. EFS korzysta z zestawu kluczy u┐ytkownika zalogowanego w lokalnym komputerze, w kt≤rym przechowywany jest klucz prywatny.
     U┐ytkownicy pracuj╣ z zaszyfrowanymi plikami i folderami w taki sam spos≤b, jak z innymi plikami. Szyfrowanie jest dla nich przezroczyste, system automatycznie odszyfrowuje plik lub folder, gdy u┐ytkownik z niego korzysta. Podczas zapisania pliku wykonywany jest proces jego szyfrowania. Intruzi usi│uj╣cy uzyskaµ dostΩp do zaszyfrowanego pliku lub folderu (pr≤buj╣c go otworzyµ, skopiowaµ, przenie£µ lub zmieniµ jego nazwΩ) otrzymuj╣ komunikat äOdmowa dostΩpuö.
     Aby zaszyfrowaµ lub odszyfrowaµ folder lub plik, nale┐y ustawiµ dla niego atrybut Zaszyfrowany, w taki sam spos≤b, jak ustawia siΩ inne atrybuty. Po zaszyfrowaniu folderu wszystkie znajduj╣ce siΩ w nim pliki i podfoldery s╣ automatycznie szyfrowane. Zalecane jest szyfrowanie na poziomie folderu.
     Mo┐na tak┐e szyfrowaµ lub deszyfrowaµ plik lub folder za pomoc╣ narzΩdzia Cipher dostΩpnego z wiersza polece±. Informacje na temat zaszyfrowanego pliku lub folderu mo┐na uzyskaµ korzystaj╣c z narzΩdzia Efsinfo, znajduj╣cego siΩ na do│╣czonym do Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit dysku CD-ROM. WiΩcej informacji na temat narzΩdzi Cipher i Efsinfo znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äNarzΩdzia systemu plik≤wö.

Szyfrowanie systemu plik≤w a odzyskiwanie danych

     Odzyskiwanie zaszyfrowanych danych zosta│o umo┐liwione jako element ca│o£ciowej polityki zabezpiecze± systemu. Na przyk│ad, je┐eli zostanie utracony certyfikat szyfrowania plik≤w i zwi╣zany z nim klucz prywatny (np. z powodu awarii dysku), dane mog╣ byµ odzyskane przez wyznaczon╣ osobΩ zwan╣ agentem odzyskiwania. Domy£lnie jest nim lokalny administrator systemu, je┐eli jednak komputer jest do│╣czony do sieci Windows 2000 Server u┐ywaj╣cej Active Directory, to agentem odzyskiwania danych staje administrator domeny.
     W EFS s╣ wbudowane funkcje odzyskiwania danych, kt≤re wymagaj╣, aby zasada odzyskiwania zosta│a zdefiniowana, zanim u┐ytkownicy bΩd╣ mogli szyfrowaµ swoje pliki. Zasada ta wyznacza, kto jest agentem odzyskiwania. Podczas pierwszego logowania do systemu agentem odzyskiwania zostaje automatycznie jego administrator.
     Agent odzyskiwania posiada specjalny certyfikat i zwi╣zany z nim klucz prywatny, kt≤ry umo┐liwia odzyskiwanie danych znajduj╣cych siΩ w strefie wp│yw≤w zasady odzyskiwania. U┐ytkownik bΩd╣cy agentem odzyskiwania powinien skorzystaµ z polecenia Eksportuj w snap-in Certyfikaty w celu skopiowania certyfikatu ze swojego prywatnego magazynu do bezpiecznego miejsca. Po skopiowaniu certyfikatu konieczne jest jego usuniΩcie z magazynu prywatnego. Aby przeprowadziµ operacjΩ odzyskiwania danych, nale┐y za pomoc╣ polecenia Importuj w snap-in Certyfikaty skopiowaµ certyfikat do prywatnego magazynu agenta odzyskiwania. Po odzyskaniu danych konieczne jest usuniΩcie tego certyfikatu z magazynu prywatnego, nie trzeba jednak powtarzaµ procesu eksportu. UsuniΩcie certyfikatu odzyskiwania z komputera i przechowywanie go w innym miejscu pozwala na zachowanie wysokiego stopnia bezpiecze±stwa.

Uwaga Stref╣ wp│yw≤w zasady odzyskiwania w domenie jest lokalizacja, domena lub jednostka organizacyjna. W grupie roboczej strefa wp│yw≤w jest ograniczona do lokalnego dysku twardego.

Domy£lna zasada odzyskiwania jest konfigurowana lokalnie dla komputer≤w nie pod│╣czonych do sieci. W przypadku komputer≤w dzia│aj╣cych w sieci, zasada odzyskiwania jest konfigurowana na poziomie domeny, jednostki organizacyjnej lub pojedynczego komputera. Jest ona stosowana dla wszystkich komputer≤w u┐ywaj╣cych systemu Windows 2000 znajduj╣cych siΩ w jej strefie wp│yw≤w. Certyfikaty odzyskiwania s╣ wystawiane przez urz╣d certyfikacji (CA). Zarz╣dza siΩ nimi za pomoc╣ snap-in Certyfikaty.
Wymuszaniem, replikowaniem i buforowaniem zasady odzyskiwania zajmuje siΩ podsystem zabezpiecze± Windows 2000. DziΩki temu u┐ytkownicy mog╣ implementowaµ szyfrowanie plik≤w w systemie, kt≤ry jest tymczasowo od│╣czony od sieci (np. w komputerze przeno£nym). Proces ten jest podobny do logowania siΩ do domeny za pomoc╣ buforowanych po£wiadcze±.

Kopie zapasowe i odzyskiwanie danych

     G│≤wnymi czynno£ciami administracyjnymi zwi╣zanymi z EFS jest tworzenie kopii zapasowych i odtwarzanie zaszyfrowanych plik≤w, konfigurowanie zasady odzyskiwania oraz odzyskiwanie zaszyfrowanych danych.
     Gdy u┐ywa siΩ programu do tworzenia kopii zapasowych zaprojektowanego dla Windows 2000, kopie zaszyfrowanych plik≤w s╣ tak┐e zaszyfrowane i pozostaj╣ takie r≤wnie┐ po ich odtworzeniu.
     Odzyskiwanie danych przez agenta polega na odszyfrowaniu pliku bez posiadania prywatnego klucza u┐ytkownika, kt≤ry go zaszyfrowa│. Mo┐e byµ to konieczne, gdy:

U┐ytkownik opu£ci organizacjΩ.
U┐ytkownik utraci sw≤j klucz prywatny.
Za┐╣da tego prokuratura lub inny upowa┐niony urz╣d.

Aby odzyskaµ plik, agent odzyskiwania:

Tworzy kopie zapasowe zaszyfrowanych plik≤w.
Przenosi te kopie do bezpiecznego systemu.
Importuje do tego systemu certyfikat odzyskiwania i zwi╣zany z nim klucz prywatny.
Odtwarza pliki z kopii zapasowej.
Odszyfrowuje pliki za pomoc╣ Eksploratora Windows lub polecenia Cipher.

W celu zdefiniowania zasady odzyskiwania danych dla serwer≤w cz│onkowskich domeny lub serwer≤w autonomicznych i grup roboczych, nale┐y skorzystaµ ze snap-in Zasady grup. Mo┐liwe jest za┐╣danie certyfikatu odzyskiwania lub jego eksportowanie i importowanie.
Zarz╣dzanie zasad╣ odzyskiwania nale┐y przydzieliµ wyznaczonemu administratorowi. Mimo ┐e zalecane jest ograniczenie liczby os≤b, kt≤re mog╣ odzyskiwaµ zaszyfrowane dane, to dobr╣ praktyk╣ jest wyznaczenie kilku agent≤w odzyskiwania. Pracuj╣c z zaszyfrowanymi plikami i folderami, nale┐y pamiΩtaµ o nastΩpuj╣cych ograniczeniach:

Nie mo┐na szyfrowaµ plik≤w i folder≤w, kt≤re s╣ skompresowane. Najpierw nale┐y poddaµ taki plik lub folder dekompresji, a dopiero p≤ƒniej szyfrowaniu. W skompresowanym woluminie nale┐y zdekompresowaµ foldery, kt≤re maj╣ byµ szyfrowane.
Jedynie u┐ytkownik, kt≤ry zaszyfrowa│ plik, mo┐e go otworzyµ.
Nie mo┐na udostΩpniaµ zaszyfrowanych plik≤w.
Zaszyfrowany plik jest odszyfrowywany po skopiowaniu lub przeniesieniu go do woluminu FAT. Plik pozostaje jednak zaszyfrowany po utworzeniu jego kopii zapasowej za pomoc╣ programu przeznaczonego dla systemu Windows 2000.
Aby przenie£µ pliki do zaszyfrowanego folderu nale┐y je wyci╣µ i wkleiµ. Je┐eli przenosi siΩ je za pomoc╣ operacji przeci╣gnij-i-upu£µ, to nie s╣ one automatycznie szyfrowane w docelowym folderze.
Pliki systemowe nie mog╣ byµ szyfrowane.
Zaszyfrowanie pliku lub folderu nie zabezpiecza go przed usuniΩciem. Ka┐dy, kto posiada uprawnienie do usuniΩcia go, mo┐e to zrobiµ.
Pliki tymczasowe tworzone podczas edycji zaszyfrowanych plik≤w s╣ tak┐e szyfrowane, je┐eli znajduj╣ siΩ w woluminie NTFS i w zaszyfrowanym folderze. Aby zapewniµ szyfrowanie plik≤w tymczasowych, nale┐y zaszyfrowaµ tak┐e folder Temp. Po utworzeniu nowego dokumentu lub otworzeniu za│╣cznika poczty e-mail, jest on umieszczany jako zaszyfrowany dokument w folderze Temp. Je┐eli zapisze siΩ go w innej lokalizacji w woluminie NTFS, to pozostaje on zaszyfrowany.
Je┐eli EFS nie jest wy│╣czone w zasadzie grupowej, to mo┐na szyfrowaµ i odszyfrowywaµ pliki i foldery w odleg│ym komputerze, kt≤ry na to zezwala. WiΩcej informacji na ten temat mo┐na otrzymaµ od administratora domeny. Po otwarciu zaszyfrowanego pliku za po£rednictwem sieci jest on przesy│any w formie jawnej. Aby dane przesy│ane w sieci by│y szyfrowane, konieczne jest zaimplementowanie protoko│u takiego jak SSL (Secure Sockets Layer), TSL (Transport Layer Security) lub IPSec.
Zasada odzyskiwania jest implementowana automatycznie podczas szyfrowania pierwszego pliku lub folderu. Po utraceniu certyfikatu i zwi╣zanego z nim klucza prywatnego dane mog╣ zostaµ odzyskane jedynie przez wyznaczonego agenta.

Zalecenia zwi╣zane z EFS

Warto zaszyfrowaµ folder, w kt≤rym jest przechowywana wiΩkszo£µ prywatnych dokument≤w. Gwarantuje to, ┐e wszystkie one bΩd╣ domy£lnie zabezpieczane.
Warto zaszyfrowaµ folder Temp, dziΩki czemu pliki tymczasowe bΩd╣ automatycznie szyfrowane.
Powinno siΩ szyfrowaµ foldery zamiast poszczeg≤lnych plik≤w, poniewa┐ dziΩki temu s╣ szyfrowane tak┐e pliki tymczasowe tworzone przez programy podczas edycji dokument≤w.
Warto pos│u┐yµ siΩ poleceniem Eksportuj w snap-in Certyfikaty w celu zapisania certyfikatu szyfrowania pliku i zwi╣zanego z nim klucza prywatnego na dyskietce. DyskietkΩ t╣ nale┐y przechowywaµ w bezpiecznym miejscu.

WiΩcej informacji na temat EFS znajduje siΩ w rozdziale äSzyfrowanie systemu plik≤wö w tomie Systemy Rozproszone publikacji Microsoft Windows 2000 Server Resource Kit.

Pliki rozrzedzone

     Plik rozrzedzony posiada atrybut, kt≤ry nakazuje podsystemowi I/O alokowanie miejsca na dysku jedynie dla znacz╣cych (niezerowych) znajduj╣cych siΩ w nim danych. Dane znacz╣ce s╣ zapisywane na dysku, natomiast dane zerowe (d│ugie ci╣gi zer) s╣ pomijane. Podczas odczytu pliku rozrzedzonego pominiΩte dane s╣ odtwarzane.
     NTFS zapisuje jedynie niezerowe dane pochodz╣ce z luƒnych strumieni danych. Gdy program korzysta z pliku rozrzedzonego, to system plik≤w zwraca zapisane dane bez zmian oraz dodaje wymagane ci╣gi zer.
     System NTFS obs│uguje pliki rozrzedzone zar≤wno w przypadku plik≤w skompresowanych, jak i nieskompresowanych. Mo┐liwe jest odczytanie pliku rozrzedzonego bez odtwarzania ca│o£ci danych, jednak NTFS domy£lnie t╣ operacjΩ przeprowadza.
     Gdy ustawiony jest atrybut pliku rozrzedzonego, to system plik≤w mo┐e zwr≤ciµ aplikacji dane zerowe jako zakres, zamiast odtwarzania ich jako w│a£ciwego ci╣gu zer. Interfejsy programowania aplikacji (API) systemu plik≤w umo┐liwiaj╣ kopiowanie plik≤w w postaci oryginalnej lub w formie strumieni rozrzedzonych. Rezultatem takiego podej£cia jest bardziej efektywne przechowywanie plik≤w i dostΩp do nich. Rysunek 17.6 przedstawia spos≤b przechowywania danych w pliku rozrzedzonym.


Rysunek 17.6 Przechowywanie danych w pliku rozrzedzonym

Uwaga Po skopiowaniu pliku rozrzedzonego do woluminu FAT lub woluminu NTFS nie sformatowanego przez system Windows 2000, jest on rozbudowywany do oryginalnego rozmiaru. Je┐eli brak jest odpowiedniej ilo£ci wolnego miejsca na dysku, to operacja ta ko±czy siΩ niepowodzeniem.

Dziennik zmian

     Dziennik zmian jest now╣ funkcj╣ NTFS w systemie Windows 2000, udostΩpniaj╣c╣ trwa│y rejestr zmian dokonywanych w plikach w woluminie. NTFS korzysta z dziennika zmian w celu £ledzenia informacji o dodawanych, usuwanych i modyfikowanych plikach w ka┐dym woluminie. Gdy dowolny plik jest tworzony, modyfikowany lub usuwany, system NTFS dodaje odpowiedni rekord do dziennika zmian w danym woluminie.
     Dziennik zmian umo┐liwia znaczn╣ skalowalno£µ aplikacji, kt≤re bez jego wykorzystywania musia│yby przeszukiwaµ ca│y wolumin w poszukiwaniu zmian. Projektanci aplikacji indeksuj╣cych system plik≤w, tworz╣cych przyrostowe kopie zapasowe, mened┐er≤w replikacji lub skaner≤w antywirusowych mog╣ korzystaµ z dziennika zmian w celu zwiΩkszenia ich wydajno£ci.
     Dziennik zmian jest znacznie bardziej efektywnym sposobem rozpoznawania zmian w danym woluminie ni┐ znaczniki czasu lub powiadomienia plik≤w. Aplikacje, kt≤re do tej pory musia│y skanowaµ ca│y wolumin w celu odnalezienia zmian, mog╣ teraz wykonaµ ten proces jednorazowo, a nastΩpnie odwo│ywaµ siΩ do dziennika zmian. Koszt operacji wej£cia/wyj£cia w tych aplikacjach staje siΩ zale┐ny od ilo£ci zmienionych plik≤w, a nie od ilo£ci plik≤w w woluminie.
     Ka┐dy rekord w dzienniku zmian zajmuje w przybli┐eniu 80-100 bajt≤w. Dziennik zmian posiada okre£lony limit rozmiaru, kt≤ry nigdy nie jest przekraczany. Po jego osi╣gniΩciu usuwana jest odpowiednia czΩ£µ najstarszych rekord≤w.
     API zwi╣zane z dziennikiem zmian s╣ w pe│ni udokumentowane. Mog╣ z nich korzystaµ wszyscy dostawcy oprogramowania. Firma Microsoft korzysta z dziennika zmian w takich komponentach systemu Windows 2000, jak Us│uga indeksowania. Dostawcy oprogramowania planuj╣ wykorzystaµ t╣ funkcjΩ do zwiΩkszenia skalowalno£ci i wydajno£ci wielu r≤┐norodnych produkt≤w, takich jak oprogramowanie s│u┐╣ce do tworzenia kopii zapasowych, audytu oraz antywirusowe.
     WiΩcej informacji na temat dziennika zmian mo┐na uzyskaµ korzystaj╣c z odno£nika do Platform Software Development Kit (SDK) znajduj╣cego siΩ na stronie Web Resources, pod adresem http://windows.microsoft.com/windows2000/reskit/webresources.

Przydzia│y dysku

Przydzia│y dysku s╣ okre£lane osobno dla ka┐dego u┐ytkownika i woluminu. Pod uwagΩ brany jest rozmiar jedynie tych plik≤w, kt≤rych w│a£cicielem jest dany u┐ytkownik. Przydzia│y s╣ £ledzone osobno w ka┐dym woluminie, nawet je┐eli woluminy stanowi╣ oddzielne partycje tego samego fizycznego dysku twardego. Je┐eli jednak w jednym woluminie utworzono wiele udzia│≤w, to przydzia│y dysku s╣ stosowane dla nich jednocze£nie. Wykorzystanie przez u┐ytkownika miejsca we wszystkich tych udzia│ach nie mo┐e przekroczyµ przydzielonego mu limitu w danym woluminie.W oknie dialogowym W│a£ciwo£ci woluminu zak│adka Przydzia│ umo┐liwia administratorowi wykonywanie nastΩpuj╣cych czynno£ci:

W│╣czanie i wy│╣czanie przydzia│≤w dysku dla danego woluminu.
Blokowanie u┐ytkownikom mo┐liwo£ci zachowywania nowych danych po przekroczeniu przydzia│u.
Okre£lanie domy£lnego poziomu ostrzegawczego oraz limitu przydzia│u, kt≤re bΩd╣ przypisywane nowym u┐ytkownikom woluminu.
Przegl╣danie informacji o przydzia│ach dla ka┐dego z u┐ytkownik≤w, w oknie Wpisy przydzia│≤w.

Przydzia│y dyskowe £ledz╣ i kontroluj╣ wykorzystanie przestrzeni dyskowej w woluminie. Administratorzy mog╣ skonfigurowaµ system Windows 2000 tak, aby wykonywa│ nastΩpuj╣ce czynno£ci:

Zapobiega│ dalszemu wykorzystaniu przestrzeni dysku i rejestrowa│ zdarzenie, gdy u┐ytkownik przekroczy przydzielony mu limit przestrzeni dysku.
Rejestrowa│ zdarzenie, gdy u┐ytkownik przekroczy okre£lony poziom ostrzegawczy wykorzystania przestrzeni dysku.

     Po w│╣czeniu przydzia│≤w dyskowych mo┐na okre£liµ limit przydzia│u oraz poziom ostrzegawczy. Limit okre£la ilo£µ przestrzeni dysku, kt≤ra jest przydzielana u┐ytkownikowi. Poziom ostrzegawczy okre£la moment zbli┐ania siΩ do ustalonego limitu, na przyk│ad przydzia│ dysku mo┐e wynosiµ 50 megabajt≤w (MB), natomiast poziom ostrzegawczy 45 MB. U┐ytkownik nie mo┐e zapisaµ w woluminie wiΩcej ni┐ 50 MB danych, natomiast po osi╣gniΩciu 45 MB system zarejestruje odpowiednie zdarzenie.
     Od momentu w│╣czenia przydzia│≤w dysku w woluminie £ledzone jest jego wykorzystanie przez nowych u┐ytkownik≤w. Dotychczasowi u┐ytkownicy nie maj╣ na│o┐onych limit≤w przestrzeni dysku. Aby zastosowaµ przydzia│y dysku dla istniej╣cych u┐ytkownik≤w woluminu, nale┐y dodaµ nowe wpisy przydzia│≤w w oknie Wpisy przydzia│≤w.
     WiΩcej informacji na temat ustawiania przydzia│≤w dysku znajduje siΩ w Pomocy systemu Windows 2000 Professional.

Przydzia│y dysku a wolna przestrze±

Przydzia│y dysku s╣ przezroczyste dla u┐ytkownika. Gdy ┐╣da on informacji o wolnej przestrzeni na dysku, to system informuje go jedynie o dozwolonych limitach okre£lonych w przydziale. Je┐eli u┐ytkownik przekroczy dozwolony limit, to system poinformuje go o tym, ┐e dysk jest pe│ny.
Aby zyskaµ wiΩcej przestrzeni dyskowej po przekroczeniu limitu okre£lonego przez przydzia│, u┐ytkownik musi wykonaµ jedn╣ z nastΩpuj╣cych czynno£ci:

Usun╣µ pliki.
Poprosiµ innego u┐ytkownika o przejΩcie w│asno£ci niekt≤rych plik≤w.
Poprosiµ administratora o zwiΩkszenie przydzia│u dysku.

Gdy stosuje siΩ przydzia│y dysku, maj╣ zastosowanie nastΩpuj╣ce ograniczenia:

Przydzia│y dysku s╣ stosowane jedynie dla tego woluminu, dla kt≤rego zosta│y okre£lone.
Przydzia│y dysku nie mog╣ byµ okre£lane dla poszczeg≤lnych plik≤w lub folder≤w.
Przydzia│y dysku dzia│aj╣ w oparciu o rozmiar pliku nie poddanego kompresji. Nie mo┐na zwiΩkszyµ ilo£ci dostΩpnej przestrzeni przez skompresowanie danych (za pomoc╣ kompresji NTFS).
Je┐eli komputer zawieraj╣cy wolumin z okre£lonymi przydzia│ami dysku jest skonfigurowany tak, aby m≤g│ byµ uruchamiany pod kontrol╣ system≤w Windows 2000 oraz Windows NT 4.0, to limit nie jest wymuszany i mo┐e zostaµ przekroczony podczas korzystania z Windows NT 4.0. Po ponownym uruchomieniu komputera pod kontrol╣ systemu Windows 2000, u┐ytkownik kt≤ry przekroczy│ przyznany mu limit, musi usun╣µ pliki lub przenie£µ je do innego woluminu. Dopiero po zej£ciu poni┐ej limitu u┐ytkownik mo┐e zapisaµ nowe pliki w woluminie.
Aby przydzia│y dyskowe mog│y byµ obs│ugiwane, wolumin musi byµ sformatowany przy u┐yciu systemu NTFS. Woluminy, kt≤re by│y sformatowane przy u┐yciu wcze£niejszych wersji tego systemu, s╣ aktualizowane automatycznie podczas instalacji Windows 2000.
Aby zarz╣dzaµ przydzia│ami w woluminie, u┐ytkownik musi byµ cz│onkiem grupy Administratorzy w komputerze, w kt≤rym wolumin ten siΩ znajduje.
Je┐eli wolumin nie zosta│ sformatowany przy u┐yciu NTFS lub u┐ytkownik nie nale┐y do grupy Administratorzy, to zak│adka Przydzia│ nie jest wy£wietlana w oknie W│a£ciwo£ci woluminu.

Limity przydzia│≤w dysku

     Przestrze± dyskowa wykorzystywana przez dany plik jest przypisywana jego w│a£cicielowi, kt≤ry jest identyfikowany przez znacznik SID w informacjach o zabezpieczeniach danego pliku. Ca│kowita przestrze± dyskowa przeznaczona dla danego u┐ytkownika jest sum╣ d│ugo£ci wszystkich strumieni danych. Poniewa┐ kompresowanie lub dekompresowanie plik≤w nie wp│ywa na informacje o ich rozmiarach, to ustawienia limit≤w w jednym woluminie mog╣ byµ por≤wnywane z ustawieniami w innym.
     Rozr≤┐nia siΩ nastΩpuj╣ce limity przydzia│≤w dysku:
     Poziom ostrzegawczy Mo┐na skonfigurowaµ system tak, aby generowa│ wpis w dzienniku systemowym komputera zawieraj╣cego wolumin z okre£lonym przydzia│em po przekroczeniu tej warto£ci przez u┐ytkownika. U┐ytkownik nie jest powiadamiany o przekroczeniu poziomu ostrzegawczego.
     Poziom przydzia│u Mo┐na skonfigurowaµ komputer zawieraj╣cy wolumin z okre£lonym przydzia│em tak, aby generowa│ wpis w dzienniku systemowym lub odmawia│ u┐ytkownikowi dodatkowej przestrzeni dyskowej po przekroczeniu przez niego tej warto£ci.
     System NTFS automatycznie tworzy wpis przydzia│u u┐ytkownika, gdy po raz pierwszy zapisuje on plik w danym woluminie. Wpisy tworzone automatycznie otrzymuj╣ domy£lny poziom ostrzegawczy i poziom przydzia│u okre£lone dla tego woluminu.

Stany przydzia│≤w dysku

Administrator mo┐e w│╣czaµ i wy│╣czaµ wymuszanie przydzia│≤w. Przydzia│y mog╣ znajdowaµ siΩ w jednym z trzech stan≤w opisanych w tabeli 17.6.


Tabela 17.6 Stany przydzia│≤w dysku


Stan	Opis


Przydzia│ wy│╣czony	Zmiany wykorzystania przydzia│u nie s╣ £ledzone, jednak┐e limity nie s╣ usuniΩte. W tym stanie przydzia│y nie wp│ywaj╣ na wydajno£µ dysku. Jest to stan domy£lny.
Przydzia│ £ledzony	Zmiany wykorzystania przydzia│u s╣ £ledzone, jednak┐e limity nie s╣ wymuszane. W tym stanie nie s╣ generowane zdarzenia zwi╣zane z przekroczeniem przydzia│u i operacje na plikach nie s╣ przerywane.
Przydzia│ wymuszony	Zmiany wykorzystania przydzia│u s╣ £ledzone, a limity przydzia│≤w s╣ wymuszane.

Administrowanie przydzia│ami dysku Przydzia│y dysku monitoruj╣ wykorzystanie woluminu, uniemo┐liwiaj╣c wp│yw u┐ytkownik≤w na rozmiar dostΩpnej dla innych przestrzeni dyskowej. Na przyk│ad, je┐eli u┐ytkownik zapisze 50 MB danych w woluminie, w kt≤rym ka┐demu u┐ytkownikowi przydzielono 50 MB, to czΩ£µ tych danych musi zostaµ przeniesiona lub usuniΩta przed zapisaniem nowych. Inni u┐ytkownicy mog╣ w dalszym ci╣gu zapisywaµ w tym woluminie do 50 MB danych.

Uwaga Przydzia│y dysku nie zabraniaj╣ administratorom alokacji wiΩkszej przestrzeni, ni┐ jest dostΩpna na dysku. Na przyk│ad w woluminie o pojemno£ci 8 GB, z kt≤rego korzysta 100 u┐ytkownik≤w, mo┐liwe jest przydzielenie ka┐demu z nich 100 MB przestrzeni.

     Przydzia│y dysku s╣ oparte na przynale┐no£ci plik≤w i s╣ niezale┐ne od ich lokalizacji w woluminie. Je┐eli u┐ytkownik przeniesie pliki z jednego folderu do drugiego, znajduj╣cego siΩ w tym samym woluminie, to wykorzystanie przez niego przestrzeni dyskowej siΩ nie zmieni. Je┐eli u┐ytkownik skopiuje pliki do innego folderu w tym samym woluminie, to ilo£µ dostΩpnej dla niego przestrzeni dyskowej zmniejszy siΩ o ilo£µ skopiowanych bajt≤w.
     Administrator mo┐e okre£liµ domy£lne przydzia│y dla woluminu lub przypisaµ je jedynie niekt≤rym u┐ytkownikom. Nowy u┐ytkownik otrzymuje domy£lny przydzia│, chyba ┐e administrator przydzieli mu miejsce na dysku indywidualnie. Administrator mo┐e przegl╣daµ poziom wykorzystania przydzia│≤w, ich domy£lne limity oraz informacje dotycz╣ce poszczeg≤lnych u┐ytkownik≤w, korzystaj╣c z zak│adki Przydzia│ w oknie dialogowym W│a£ciwo£ci danego woluminu. Informacje dotycz╣ce ka┐dego u┐ytkownika zawieraj╣ przydzielone mu limity oraz poziom ich wykorzystania.
     Je┐eli dany u┐ytkownik ma korzystaµ z innych ni┐ domy£lne parametr≤w przydzia│u, to nale┐y pos│u┐yµ siΩ przyciskiem Nowy wpis przydzia│u w celu okre£lenia dla niego indywidualnych warto£ci.
     Nie mo┐na usun╣µ wpisu przydzia│u u┐ytkownika, kt≤ry posiada pliki w danym woluminie. Aby usun╣µ wpis, konieczne jest ich usuniΩcie lub przeniesienie do innego woluminu.

W│╣czanie przydzia│≤w dysku

Po w│╣czeniu przydzia│≤w w woluminie, kt≤ry ju┐ zawiera pliki, obliczana jest przestrze± zajmowana przez wszystkie znajduj╣ce siΩ w nim pliki. NastΩpnie wszystkim aktualnym i nowym u┐ytkownikom s╣ przypisywane domy£lne poziomy przydzia│≤w. Od tego momentu mo┐liwe jest wy│╣czanie lub konfigurowanie indywidualnych przydzia│≤w dla poszczeg≤lnych u┐ytkownik≤w. Mo┐na tak┐e okre£laµ przydzia│y dla u┐ytkownik≤w, kt≤rzy nie posiadaj╣ jeszcze ┐adnych plik≤w w danym woluminie.
Mo┐na na przyk│ad skonfigurowaµ przydzia│ 50 MB dla wszystkich u┐ytkownik≤w udzia│u \\Workstation1\Public, jednocze£nie zezwalaj╣c dw≤m z nich na zapisywanie do 100 MB danych. W tym celu nale┐y otworzyµ okno dialogowe W│a£ciwo£ci dla woluminu \\Workstation1\Public, wybraµ zak│adkΩ Przydzia│ i klikn╣µ Wpisy przydzia│≤w. NastΩpnie nale┐y zaznaczyµ obydwu u┐ytkownik≤w, klikn╣µ prawym przyciskiem myszy i wybraµ polecenie W│a£ciwo£ci, po czym ustaliµ ich limit przydzia│u na 100 MB. Je┐eli u┐ytkownicy nie posiadaj╣ jeszcze ┐adnych plik≤w w konfigurowanym woluminie, to aby okre£liµ dla nich inny ni┐ domy£lny poziom przydzia│≤w, nale┐y pos│u┐yµ siΩ oknem Wybieranie u┐ytkownik≤w.

Implementacja lokalna i zdalna

Przydzia│y dysku mog╣ zostaµ w│╣czone zar≤wno w lokalnych, jak i w odleg│ych komputerach. W przypadku komputer≤w lokalnych przydzia│y mog╣ ograniczaµ ilo£µ przestrzeni dyskowej dostΩpnej dla u┐ytkownik≤w loguj╣cych siΩ lokalnie. W komputerach odleg│ych przydzia│y ograniczaj╣ wykorzystanie wolumin≤w przez u┐ytkownik≤w pracuj╣cych w sieci. Wolumin w komputerze odleg│ym musi byµ sformatowany przy u┐yciu wersji NTFS za│╣czonej do systemu Windows 2000 oraz musi byµ udostΩpniony w ca│o£ci, czyli od folderu g│≤wnego. Do w│╣czania, wy│╣czania i zarz╣dzania przydzia│ami konieczne jest posiadanie uprawnie± Administratora.
Korzystanie z przydzia│≤w pozwala zagwarantowaµ, ┐e:

Przestrze± dyskowa w publicznych serwerach nie zostanie zmonopolizowana przez jednego lub kilku u┐ytkownik≤w.
U┐ytkownicy nie bΩd╣ nadmiernie wykorzystywaµ przestrzeni dyskowej w udostΩpnionym folderze.
PamiΩµ masowa bΩdzie zarz╣dzana efektywnie.

Pliki systemu operacyjnego s╣ zaliczane do ca│kowitej sumy wykorzystania woluminu przez osobΩ, kt≤ra zainstalowa│a system Windows 2000 w lokalnym komputerze. Implementuj╣c przydzia│y dysku w lokalnym woluminie nale┐y wzi╣µ pod uwagΩ miejsce na dysku wykorzystane przez te pliki. W zale┐no£ci od wolnego miejsca dostΩpnego w woluminie, mo┐na okre£liµ wysoki limit dla u┐ytkownika, kt≤ry zainstalowa│ system operacyjny lub w og≤le nie nak│adaµ na niego ogranicze±.

Audyt wykorzystania przestrzeni dysku

W│╣czenie przydzia│≤w dysku powoduje pewne zwiΩkszenie obci╣┐enia serwera i niewielki spadek jego wydajno£ci. Okresowo w│╣czaj╣c i wy│╣czaj╣c przydzia│y mo┐na skorzystaµ z funkcji audytu wykorzystania dysku udostΩpnianych przez przydzia│y dysku Windows 2000, nie zmniejszaj╣c na sta│e wydajno£ci serwera.
Aby utworzyµ zapis audytu, nale┐y zapisaµ kopiΩ dziennika systemowego do pliku rozdzielonego przecinkami. Plik taki mo┐e byµ odczytywany i analizowany przez aplikacje takie jak Microsoft Excel.

Przekraczanie limit≤w przydzia│≤w dysku

     Je┐eli zosta│a wybrana opcja Odmawiaj miejsca na dysku u┐ytkownikom przekraczaj╣cym limit przydzia│u na zak│adce Przydzia│ w oknie dialogowym W│a£ciwo£ci woluminu, to u┐ytkownicy kt≤rzy przekroczyli sw≤j limit otrzymuj╣ komunikat o b│Ωdzie äZa ma│o miejsca dostΩpnego na dyskuö i nie mog╣ zapisywaµ w woluminie ┐adnych dodatkowych danych bez usuniΩcia lub przeniesienia czΩ£ci plik≤w. Z punktu widzenia aplikacji wolumin wydaje siΩ byµ zape│niony. Poszczeg≤lne programy mog╣ definiowaµ w│asny spos≤b obs│ugi tego b│Ωdu.
     Je┐eli powy┐sza opcja jest wy│╣czona, to u┐ytkownicy mog╣ przekraczaµ przydzielony im limit. Jest to u┐yteczne, je┐eli administrator nie chce ograniczaµ u┐ytkownikom dostΩpu do woluminu, a jedynie £ledziµ jego wykorzystanie. Mo┐na tak┐e wybraµ, czy po przekroczeniu poziomu ostrzegawczego lub poziomu przydzia│u przez u┐ytkownika zdarzenie ma byµ zapisywane w dzienniku systemowym.
     Podgl╣d zdarze± tworzy chronologiczny zapis u┐ytkownik≤w, kt≤rzy przekroczyli poziom ostrzegawczy przydzia│u oraz jego limit. Nie zawiera jednak informacji o tym, kt≤rzy u┐ytkownicy aktualnie znajduj╣ siΩ powy┐ej poziomu ostrzegawczego.
     WiΩcej informacji na temat w│╣czania przydzia│≤w dysku znajduje siΩ w Pomocy systemu Windows 2000 Professional.

Wielokrotne strumienie danych

System NTFS obs│uguje wielokrotne strumienie danych, w kt≤rych nazwa strumienia identyfikuje nowy atrybut danych w pliku. Ka┐dy strumie± danych stanowi alternatywny zbi≤r atrybut≤w pliku. Strumienie posiadaj╣ oddzielne blokady, rozmiary alokacji oraz rozmiary plik≤w, lecz mog╣ wsp≤│dzieliµ jeden plik.
Funkcja ta umo┐liwia zarz╣dzanie danymi jako pojedyncz╣ jednostk╣. Przy wykorzystaniu wielokrotnych strumieni danych plik mo┐e byµ powi╣zany z wiΩcej ni┐ jedn╣ aplikacj╣ na raz, np. Microsoft Word oraz WordPad.

Ostrze┐enie Podczas kopiowania pliku NTFS do woluminu FAT, takiego jak dysk elastyczny, strumienie danych i inne atrybuty nie obs│ugiwane przez FAT s╣ tracone.

îledzenie │╣czy

Funkcja £ledzenia │╣czy korzysta z unikalnego identyfikatora obiektu (ID) w celu lokalizowania plik≤w ƒr≤d│owych po ich przeniesieniu w obrΩbie lokalnego systemu lub domeny Windows 2000. Identyfikator obiektu jest przypisywany do pliku wtedy, gdy jest do niego tworzony skr≤t lub │╣cze OLE. NTFS potrafi zachowywaµ integralno£µ odwo│a± do plik≤w.
Funkcja £ledzenia │╣czy naprawia zerwane │╣cza w nastΩpuj╣cych sytuacjach:

Zosta│a zmieniona nazwa pliku ƒr≤d│owego.
Plik ƒr≤d│owy zosta│ przeniesiony w obrΩbie woluminu, pomiΩdzy dwoma woluminami w tym samym komputerze lub pomiΩdzy dwoma komputerami w tej samej domenie Windows 2000.
Wolumin zawieraj╣cy plik ƒr≤d│owy zosta│ zainstalowany w innym komputerze u┐ywaj╣cym systemu Windows 2000 i znajduj╣cym siΩ w tej samej domenie Windows 2000.
Zosta│a zmieniona nazwa komputera zawieraj╣cego plik ƒr≤d│owy i u┐ywaj╣cego systemu Windows 2000.
Zosta│a zmieniona nazwa udzia│u sieciowego zawieraj╣cego plik ƒr≤d│owy.

Kompresja wolumin≤w, folder≤w i plik≤w

     System Windows 2000 umo┐liwia kompresjΩ poszczeg≤lnych plik≤w, folder≤w oraz ca│ych wolumin≤w NTFS. Pliki skompresowane w woluminie NTFS mog╣ byµ odczytywane i zapisywane przez dowoln╣ aplikacjΩ systemu Windows bez dokonywania uprzedniej dekompresji za pomoc╣ oddzielnego programu. Dekompresja pliku nastΩpuje automatycznie podczas jego odczytu, natomiast kompresja jest wykonywana po jego zamkniΩciu lub zapisaniu. Skompresowane pliki i foldery posiadaj╣ atrybut C, widoczny podczas przegl╣dania ich w Eksploratorze Windows.
     Jedynie system plik≤w NTFS mo┐e odczytywaµ dane w formie skompresowanej. Przed udostΩpnieniem pliku aplikacji, takiej jak Microsoft Word, lub poleceniu systemu operacyjnego, takiemu jak copy, sterownik kompresji dokonuje jego dekompresji. Na przyk│ad, gdy plik taki jest kopiowany pomiΩdzy dyskami twardymi komputer≤w u┐ywaj╣cych systemu Windows 2000, to jest on w pierwszej kolejno£ci dekompresowany, nastΩpnie kopiowany, a w ko±cu kompresowany podczas zapisywania.
     Algorytm kompresji w systemie Windows 2000 jest zbli┐ony do u┐ywanego przez aplikacjΩ DriveSpace 3 w systemie Windows 98, z jedn╣ istotn╣ r≤┐nic╣ û aplikacja ta potrafi│a kompresowaµ jedynie wolumin podstawowy lub logiczny. System NTFS pozwala na kompresjΩ ca│ego woluminu, jednego lub kilku folder≤w w woluminie lub nawet poszczeg≤lnych plik≤w w folderze znajduj╣cym siΩ w woluminie NTFS.
     Algorytm kompresji w systemie NTFS zosta│ zaprojektowany do obs│ugi klastr≤w o rozmiarze do 4 KB. Je┐eli w woluminie NTFS rozmiar klastra jest wiΩkszy od 4 KB, to ┐adna z funkcji kompresji NTFS nie jest dostΩpna.

Kompresowanie i dekompresowanie wolumin≤w, folder≤w i plik≤w

Woluminy, foldery i pliki w systemie NTFS mog╣ byµ skompresowane lub zdekompresowane. Stan kompresji folderu nie musi odzwierciedlaµ stanu kompresji znajduj╣cych siΩ w nim plik≤w. Na przyk│ad folder mo┐e byµ skompresowany, natomiast niekt≤re znajduj╣ce siΩ w nim pliki nie û je┐eli u┐ytkownik selektywnie je zdekompresuje.
Stan kompresji folder≤w i plik≤w mo┐na zmieniaµ za pomoc╣ Eksploratora Windows lub narzΩdzia Compact dostΩpnego z poziomu wiersza polece±.

Korzystaj╣c z Eksploratora Windows

Za pomoc╣ Eksploratora Windows mo┐na ustawiµ stan kompresji folderu NTFS bez zmieniania stanu kompresji plik≤w, kt≤re siΩ w nim znajduj╣. U┐ytkownik, kt≤ry posiada uprawnienie Odczyt lub Zapis, mo┐e zmieniaµ stan kompresji plik≤w i folder≤w zar≤wno w systemie lokalnym, jak i za po£rednictwem sieci.

Aby ustawiµ stan kompresji woluminu, nale┐y:

Uruchomiµ Eksploratora Windows. W lewym jego panelu klikn╣µ prawym przyciskiem myszy g│≤wny folder woluminu, kt≤ry ma zostaµ skompresowany lub zdekompresowany.
Klikn╣µ opcjΩ W│a£ciwo£ci w celu wy£wietlenia okna dialogowego W│a£ciwo£ci.
Na zak│adce Og≤lne w│╣czyµ lub wy│╣czyµ opcjΩ Kompresuj dysk, aby zaoszczΩdziµ miejsce na dysku.
W oknie dialogowym Potwierdzanie zmiany atrybut≤w wybraµ, czy ustawienia kompresji maj╣ byµ zastosowane jedynie do folderu g│≤wnego, czy do ca│ego woluminu, a nastΩpnie klikn╣µ przycisk OK.

Zmiana atrybutu kompresji jest stosowana dla wybranych plik≤w i folder≤w. Kompresowanie ca│ego woluminu mo┐e, w zale┐no£ci od jego rozmiaru, ilo£ci znajduj╣cych siΩ w nim plik≤w i folder≤w oraz wydajno£ci komputera, potrwaµ nawet kilka minut.

Aby ustawiµ stan kompresji folderu lub pliku, nale┐y:

Uruchomiµ Eksploratora Windows. W lewym jego panelu klikn╣µ prawym przyciskiem myszy folder, kt≤ry ma zostaµ skompresowany lub zdekompresowany.
Klikn╣µ opcjΩ W│a£ciwo£ci w celu wy£wietlenia okna dialogowego W│a£ciwo£ci.
Na zak│adce Og≤lne klikn╣µ przycisk Zaawansowane.
W oknie dialogowym Atrybuty zaawansowane w│╣czyµ lub wy│╣czyµ opcjΩ Kompresuj zawarto£µ, aby zaoszczΩdziµ miejsce na dysku, a nastΩpnie klikn╣µ przycisk OK.
W oknie dialogowym W│a£ciwo£ci klikn╣µ przycisk OK.
Je┐eli stan kompresji by│ zmieniany dla folderu, to w oknie dialogowym Potwierdzanie zmiany atrybut≤w nale┐y wybraµ, czy ustawienia kompresji maj╣ byµ stosowane jedynie dla wybranego folderu, czy do wszystkich znajduj╣cych siΩ w nim plik≤w i podfolder≤w. NastΩpnie nale┐y klikn╣µ przycisk OK.

Uwaga System Windows 2000 nie zabrania kompresowania zamkniΩtych plik≤w stronicowania. Po ponownym uruchomieniu systemu Windows 2000 s╣ one jednak automatycznie przywracane do stanu nieskompresowanego. WiΩcej informacji na temat plik≤w stronicowania znajduje siΩ w rozdziale dotycz╣cym pamiΩci wirtualnej w Pomocy systemu Windows 2000 Professional.

Mo┐na skonfigurowaµ Eksploratora Windows tak, aby skompresowane pliki i folderyzaznacza│ innym kolorem .

Aby w│╣czyµ wy£wietlanie skompresowanych plik≤w i folder≤w innym kolorem, nale┐y:

W Eksploratorze Windows klikn╣µ menu NarzΩdzia.
W menu NarzΩdzia klikn╣µ Opcje folder≤w.
Na zak│adce Widok w│╣czyµ opcjΩ Wy£wietl skompresowane pliki i foldery innym kolorem.
Klikn╣µ przycisk OK w celu powr≤cenia do Eksploratora Windows.

Korzystaj╣c z narzΩdzia Compact

Polecenie Compact stanowi dostΩpny z wiersza polece± odpowiednik funkcji kompresji w Eksploratorze Windows. Polecenie compact wy£wietla i zmienia stan folder≤w i plik≤w w woluminach NTFS.
Z polecenia Compact warto korzystaµ zamiast Eksploratora Windows w dw≤ch sytuacjach:

W skrypcie systemu operacyjnego.
Podczas kompresji lub dekompresji plik lub folder jest zaznaczany odpowiednio jako Skompresowany lub Zdekompresowany, nawet je┐eli operacja ta nie zostanie zako±czona z powodu awarii systemu. W tym przypadku mo┐na u┐yµ polecenia Compact, aby wymusiµ jej zako±czenie w tle.

Uwaga W przeciwie±stwie do Eksploratora Windows, polecenie Compact automatycznie kompresuje lub dekompresuje wszystkie pliki, kt≤re nie znajduj╣ siΩ w stanie kompresji okre£lonym dla folderu.

WiΩcej informacji na temat polecenia Compact znajduje siΩ w paragrafie äNarzΩdzia systemu plik≤wö w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u.

Wp│yw kompresji na przenoszenie i kopiowanie plik≤w

Stan kompresji plik≤w i folder≤w mo┐e siΩ zmieniµ podczas ich przenoszenia lub kopiowania. Wp│yw tych operacji na obiekty, kt≤rych dotycz╣, zale┐y od ich aktualnego stanu kompresji oraz rodzaju systemu plik≤w, w kt≤rym zosta│y utworzone. Stan kompresji obiektu NTFS jest kontrolowany przez jego atrybut kompresji.

Uwaga Domy£lne zachowanie podczas operacji przeci╣gania i upuszczania plik≤w w Eksploratorze Windows zale┐y od zwi╣zku pomiΩdzy lokalizacj╣ ƒr≤d│ow╣ i docelow╣. Je┐eli wybrany obiekt jest przeci╣gany do folderu w tym samym woluminie, to zostaje przeniesiony, natomiast gdy jest on przeci╣gany do folderu znajduj╣cego siΩ w innym woluminie, to zostaje skopiowany. Mo┐na wymusiµ skopiowanie pliku przytrzymuj╣c podczas jego upuszczania w nowej lokalizacji wci£niΩty klawisz CTRL. Przytrzymanie klawisza SHIFT podczas upuszczania pliku powoduje jego przeniesienie. Je┐eli przeci╣gnie siΩ plik za pomoc╣ prawego klawisza myszy, to pojawi siΩ kontekstowe menu umo┐liwiaj╣ce wybranie pomiΩdzy operacjami kopiowania, przenoszenia i utworzenia skr≤tu lub anulowanie czynno£ci.

Przenoszenie plik≤w lub folder≤w w woluminach NTFS

     Gdy przenosi siΩ nieskompresowany plik lub folder, to jego stan pozostaje niezmieniony, niezale┐nie od stanu kompresji folderu docelowego. Na przyk│ad po przeniesieniu nieskompresowanego pliku do skompresowanego folderu pozostaje on nieskompresowany. Ilustruje to rysunek 17.7.


Rysunek 17.7 Przenoszenie pliku nieskompresowanego do skompresowanego folderu

     Gdy przenosi siΩ skompresowany plik lub folder, to jego stan tak┐e pozostaje niezmieniony, niezale┐nie od stanu kompresji folderu docelowego. SytuacjΩ t╣ ilustruje rysunek 17.8.


Rysunek 17.8 Przenoszenie pliku skompresowanego do nieskompresowanego folderu

Kopiowanie plik≤w lub folder≤w w woluminach NTFS

     Podczas kopiowania pliku przejmuje on atrybut kompresji folderu docelowego. Na przyk│ad, je┐eli kopiuje siΩ skompresowany plik do nieskompresowanego folderu, to jest on dekompresowany. Zosta│o to zilustrowane na rysunku 17.9.


Rysunek 17.9 Kopiowanie pliku skompresowanego do nieskompresowanego folderu

     Gdy plik jest kopiowany do folderu, kt≤ry ju┐ zawiera plik o tej samej nazwie, to kopiowany plik przejmuje atrybut kompresji od docelowego pliku, niezale┐nie od stanu kompresji folderu. Sytuacja ta zosta│a zilustrowana na rysunku 17.10.


Rysunek 17.10 Kopiowanie pliku do folderu, kt≤ry zawiera plik o tej samej nazwie

Przenoszenie i kopiowanie plik≤w miΩdzy woluminami FAT16, FAT32 i NTFS

Podobnie jak pliki kopiowane pomiΩdzy folderami NTFS, pliki przenoszone lub kopiowane z folderu FAT do folderu NTFS przejmuj╣ atrybut kompresji folderu docelowego. Poniewa┐ system Windows 2000 obs│uguje kompresjΩ jedynie w woluminach NTFS, to skompresowane pliki NTFS podczas przenoszenia lub kopiowania do woluminu FAT s╣ automatycznie dekompresowane. Podobnie dzieje siΩ podczas kopiowania lub przenoszenia plik≤w NTFS na dyskietkΩ.

Dodawanie plik≤w do prawie pe│nego woluminu NTFS

     Dodawanie plik≤w do woluminu NTFS, kt≤ry jest prawie ca│kowicie zape│niony, powoduje generowanie komunikat≤w o b│Ωdach informuj╣cych u┐ytkownika o braku wystarczaj╣cej ilo£ci przestrzeni dyskowej. NastΩpuje to wtedy, gdy plik nie mo┐e zostaµ poddany kompresji na dysku docelowym, niezale┐nie od jego stanu pierwotnego. Z tego powodu mo┐na otrzymaµ komunikat o b│Ωdzie podczas otwierania skompresowanego pliku.
     System NTFS oblicza zajΩt╣ przestrze± na dysku docelowym w oparciu o rozmiar nieskompresowanego pliku. Dlatego, gdy w folderze NTFS jest zbyt ma│o wolnego miejsca dla pomieszczenia plik≤w w stanie nieskompresowanym, to proces kopiowania zako±czy siΩ niepowodzeniem. System NTFS nie oczekuje na skompresowanie i zapisanie jednego pliku przed rozpoczΩciem pracy z kolejnym oraz nie zmniejsza przewidywanej ilo£ci zajΩtej przestrzeni po jego skompresowaniu. Dzieje siΩ tak dopiero po skompresowaniu i zapisaniu wszystkich wybranych plik≤w.
     Gdy zapisuje siΩ pliki do skompresowanego folderu w prawie pe│nym woluminie, sukces tej operacji zale┐y od takich czynnik≤w, jak stopie± kompresji pliku.
     Je┐eli na dysku nie ma ┐adnych plik≤w, kt≤re mo┐na usun╣µ lub poddaµ kompresji, to czasem i tak mo┐liwe jest skopiowanie wszystkich wymaganych plik≤w. W tym celu nale┐y zacz╣µ od plik≤w najwiΩkszych lub najlepiej siΩ kompresuj╣cych (np. pliki BMP lub pliki dokument≤w). Mo┐na tak┐e spr≤bowaµ skopiowaµ je w mniejszych grupach, zamiast wszystkie na raz.

Algorytm kompresji NTFS

     Kompresja w systemie NTFS korzysta z 3-bajtowego przeszukiwania minimalnego zamiast 2-bajtowego, u┐ywanego przez program DoubleSpace. Umo┐liwia ono w przybli┐eniu dwa razy szybsz╣ kompresjΩ i dekompresjΩ, kosztem jedynie 2-procentowego spadku stopnia kompresji dla typowego pliku tekstowego.
     Ka┐dy strumie± danych NTFS zawiera informacje okre£laj╣ce, czy jakikolwiek jego fragment jest skompresowany. Oddzielnie skompresowane bufory s╣ identyfikowane przez tzw. ädziuryö wystΩpuj╣ce po nich w informacjach przechowywanych dla danego strumienia. Je┐eli w strumieniu wystΩpuje ädziuraö, to NTFS automatycznie dekompresuje poprzedzaj╣cy j╣ bufor tak, aby j╣ wype│ni│.
     NTFS umo┐liwia dostΩp w czasie rzeczywistym do skompresowanego pliku, dekompresuj╣c go podczas otwierania i kompresuj╣c przy zamykaniu. Podczas zapisywania skompresowanego pliku, system rezerwuje przestrze± dyskow╣ dla jego postaci nieskompresowanej.

Uwaga Pewne programy nie alokuj╣ przestrzeni dyskowej przed rozpoczΩciem operacji zapisywania, a jedynie wy£wietlaj╣ komunikat o b│Ωdzie, gdy zabraknie miejsca na dysku podczas zapisu.

Wydajno£µ kompresji

     Kompresja NTFS mo┐e spowodowaµ spadek wydajno£ci, poniewa┐ skompresowany plik jest dekompresowany, kopiowany, a nastΩpnie ponownie kompresowany, nawet w przypadku operacji wykonywanych w obrΩbie jednego komputera. Podobnie jest on dekompresowany w przypadku transferu za po£rednictwem sieci, co wp│ywa ujemnie na przepustowo£µ i prΩdko£µ.
     Aktualna implementacja kompresji NTFS dzia│a wydajniej w systemie Windows 2000 Professional ni┐ w systemie Windows 2000 Server.
     Dwoma parametrami charakteryzuj╣cymi wydajno£µ kompresji danych w systemie NTFS s╣ jej prΩdko£µ oraz wielko£µ pliku wynikowego. Stopie± kompresji mo┐na okre£liµ por≤wnuj╣c rozmiary folderu przed i po kompresji. WiΩcej informacji na temat sprawdzania rozmiaru skompresowanych folder≤w mo┐na znaleƒµ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äNarzΩdzia systemu plik≤wö.

Inne metody kompresji

W komputerach u┐ywaj╣cych systemu Windows 2000 dostΩpne s╣ tak┐e inne narzΩdzia umo┐liwiaj╣ce kompresjΩ plik≤w. R≤┐ni╣ siΩ one od kompresji NTFS w nastΩpuj╣cy spos≤b:

S╣ zazwyczaj autonomicznymi aplikacjami lub programami uruchamianymi z poziomu wiersza polece±.
Pliki nie mog╣ byµ otwierane, gdy znajduj╣ siΩ w stanie skompresowanym û wymagaj╣ uprzedniej dekompresji. Po zamkniΩciu pliku jest on zapisywany w formie nieskompresowanej, aby go skompresowaµ konieczne jest ponowne pos│u┐enie siΩ odpowiednim programem.

Zestaw Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit zawiera narzΩdzie o nazwie Compress, kt≤re mo┐e byµ uruchamiane jedynie z poziomu wiersza polece±. Informacje na temat tego i innych program≤w mo┐na znaleƒµ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äNarzΩdzia systemu plik≤wö.

Funkcje odzyskiwania systemu NTFS

     NTFS jest systemem plik≤w gwarantuj╣cym sp≤jno£µ woluminu dziΩki korzystaniu ze standardowych technik rejestrowania transakcji i odzyskiwania danych. W przypadku uszkodzenia dysku NTFS uaktywnia procedurΩ odzyskiwania danych, korzystaj╣c╣ z informacji zapisanych w pliku rejestru transakcji. Procedura odzyskiwania NTFS gwarantuje, ┐e wolumin zostanie przywr≤cony do sp≤jnego stanu. Rejestrowanie transakcji zajmuje system w bardzo niewielkim stopniu.
     NTFS zapewnia integralno£µ wszystkich swoich wolumin≤w. Po awarii i ponownym uruchomieniu komputera, gdy jaki£ program po raz pierwszy korzysta z woluminu NTFS, system plik≤w automatycznie przeprowadza operacjΩ odzyskiwania.
     System plik≤w stosuje tak┐e technikΩ zwan╣ przemieszczaniem klastr≤w, umo┐liwiaj╣c╣ zminimalizowanie wp│ywu uszkodzonych sektor≤w na wolumin NTFS.

Uwaga Uszkodzenie g│≤wnego rekordu startowego (MBR) lub sektora startowego mo┐e spowodowaµ brak dostΩpu do danych w woluminie. WiΩcej informacji na temat odzyskiwania danych po awarii MBR lub sektora startowego znajduje siΩ w rozdziale äDyski i rozwi╣zywanie problem≤wö.

Odzyskiwanie danych w systemie NTFS

     NTFS traktuje wszystkie operacje modyfikuj╣ce pliki lub woluminy jako transakcje i wykonuje je jako integraln╣ ca│o£µ. Po rozpoczΩciu transakcja jest ko±czona lub, w przypadku problemu zwi╣zanego z dyskiem, wycofywana (tzn. odtwarzany jest stan woluminu NTFS sprzed jej rozpoczΩcia).
     Aby zagwarantowaµ zako±czenie lub wycofanie transakcji, NTFS zapisuje jej podoperacje w pliku rejestru transakcji przed zapisaniem ich na dysku. Po zapisaniu ca│ej transakcji w rejestrze, NTFS wykonuje jej podoperacje dzia│aj╣c na buforze woluminu. Po aktualizacji bufora NTFS potwierdza transakcjΩ zapisuj╣c w rejestrze, ┐e zosta│a ona zako±czona.
     Po potwierdzeniu transakcji system NTFS gwarantuje, ┐e zostanie ona w ca│o£ci zapisana w woluminie, nawet w przypadku uszkodzenia dysku. Podczas operacji odzyskiwania NTFS powtarza ka┐d╣ potwierdzon╣ transakcjΩ, kt≤r╣ znajdzie w pliku rejestru. NastΩpnie NTFS wyszukuje w pliku rejestru transakcje, kt≤re nie zosta│y potwierdzone w momencie awarii systemu, a nastΩpnie wycofuje wszystkie ich podoperacje. Niekompletne modyfikacje woluminu s╣ dziΩki temu niemo┐liwe.

Uwaga NTFS korzysta z funkcji rejestrowania transakcji i odzyskiwania danych, aby zagwarantowaµ sp≤jno£µ struktury woluminu. DziΩki temu wszystkie pliki systemu pozostaj╣ dostΩpne po jego awarii. Dane u┐ytkownika mog╣ jednak zostaµ utracone w wyniku awarii systemu lub uszkodzenia sektora.

Buforowanie a odzyskiwanie danych

Bufor jest obszarem pamiΩci RAM, kt≤ry zawiera ostatnio u┐ywane dane. Po zapisaniu danych przez aplikacjΩ, technika zapisu z op≤ƒnieniem wykorzystywana w systemie Windows 2000 powoduje poinformowanie aplikacji, ┐e dane zosta│y zapisane, podczas gdy wci╣┐ znajduj╣ siΩ w buforze. Dodatkowe bufory mog╣ wystΩpowaµ w kontrolerach dysk≤w, takich jak kontrolery SCSI, lub w samych napΩdach dysk≤w, jak w przypadku dysk≤w EIDE. Ni┐ej wymienione informacje mog╣ pom≤c w podjΩciu decyzji o w│╣czeniu bufora dysku lub kontrolera:

Buforowanie zapisu zwiΩksza wydajno£µ dysku, szczeg≤lnie gdy zapisywane s╣ du┐e ilo£ci danych.
Kontrola bufora zapisu jest funkcj╣ wbudowanego w dysk lub kontroler oprogramowania, dostarczonego przez jego producenta. W celu zmiany ustawie± tego bufora nale┐y skorzystaµ z dokumentacji do│╣czonej do dysku lub kontrolera. Nie mo┐na go konfigurowaµ z poziomu systemu Windows 2000.
Buforowania zapisu nie wp│ywa na niezawodno£µ w│asnych danych systemu plik≤w. NTFS wymusza na sterowniku dysku zapis tych danych niezale┐nie od tego, czy buforowanie zapisu jest w│╣czone. Inne dane s╣ zapisywane na dysk w zwyk│y spos≤b, dziΩki czemu mog╣ byµ buforowane.
Buforowanie odczytu przez dysk nie ma wp│ywu na niezawodno£µ systemu plik≤w.

Przemieszczanie klastr≤w

W przypadku wyst╣pienia uszkodzonego sektora NTFS automatycznie implementuje technikΩ odzyskiwania danych, okre£lan╣ jako przemieszczanie klastr≤w. Gdy system Windows 2000 wykrywa uszkodzony sektor, NTFS dynamicznie alokuje dla danych nowy klaster i przenosi do niego dane z klastra, kt≤ry zawiera ten sektor. Je┐eli b│╣d wyst╣pi podczas odczytu, to NTFS informuje program o b│Ωdzie odczytu, a dane zostaj╣ utracone. Je┐eli b│╣d ma miejsce podczas zapisu, to NTFS zapisuje dane do nowego klastra, co nie powoduje utracenia danych.
NTFS zapisuje adres klastra zawieraj╣cego uszkodzony sektor w pliku uszkodzonych sektor≤w, dziΩki czemu nie jest on ponownie wykorzystywany.

Uwaga Przemieszczanie klastr≤w nie jest alternatyw╣ dla tworzenia kopii zapasowych. Po wykryciu pierwszych b│Ωd≤w dysk musi byµ uwa┐nie monitorowany i wymieniony, gdy lista b│Ωd≤w siΩ zwiΩksza. Uszkodzenia klastr≤w s╣ zapisywane w Dzienniku systemowym, kt≤ry mo┐na przegl╣daµ za pomoc╣ Podgl╣du zdarze±.

System plik≤w FAT korzysta z pewnej formy przemieszczania klastr≤w, ale robi to jedynie podczas pocz╣tkowego formatowania woluminu. Je┐eli uszkodzony sektor wyst╣pi w woluminie FAT po jego sformatowaniu, to dane przechowywane w zawieraj╣cym go klastrze mog╣ zostaµ trwale utracone. NTFS obs│uguje przemieszczanie klastr≤w dynamicznie i stale, zapewniaj╣c tym samym integralno£µ danych. System plik≤w NTFS w Windows 2000 zosta│ rozszerzony o nowe funkcje. Aktualizacja do nowej wersji NTFS zachodzi podczas instalowania przez system Windows 2000 istniej╣cego, lokalnego woluminu NTFS. Jest ona automatyczna, a czas jej trwania nie zale┐y od rozmiaru woluminu.

Uwaga Lokalizacja g│≤wnej tabeli plik≤w w woluminach, kt≤re zosta│y przekonwertowane z poprzednich wersji NTFS, jest inna ni┐ w woluminach oryginalnie sformatowanych przy u┐yciu nowej wersji tego systemu. Z tego powodu woluminy przekonwertowane z systemu Windows NT mog╣ charakteryzowaµ siΩ ni┐sz╣ wydajno£ci╣.

Woluminy FAT16 oraz FAT32 mog╣ zostaµ przekonwertowane do NTFS w dowolnym momencie, za pomoc╣ narzΩdzia Convert.exe. Konwersja woluminu z systemu FAT do NTFS wymaga wolnego miejsca na dysku w ilo£ci odpowiedniej dla przygotowania struktur NTFS. WiΩcej informacji na temat narzΩdzia Convert znajduje siΩ w dalszej czΩ£ci tego rozdzia│u, w paragrafie äConvert: Konwertuje wolumin FAT do NTFSö. Dodatkowe informacje na temat korzystania z tego narzΩdzia mo┐na znaleƒµ korzystaj╣c z odno£nika do Knowledge Base, znajduj╣cego siΩ na stronie Web Resources pod adresem http://windows.microsoft.com/windows2000/reskit/webresources. BazΩ nale┐y przeszukiwaµ korzystaj╣c ze s│≤w kluczowych äConvertö, äNTFSö oraz äwinntö.

Dodatkowe informacje o konwersji wolumin≤w NTFS i FAT

     Systemy plik≤w FAT i NTFS u┐ywaj╣ r≤┐nych struktur reprezentuj╣cych alokacjΩ przestrzeni dysku dla plik≤w. Struktury te s╣ czasem nazywane metadanymi, a ich rozmiar stanowi koszt systemu plik≤w. Inny koszt zwi╣zany z systemami FAT i NTFS wynika z faktu, ┐e oba te systemy alokuj╣ przestrze± dysku w postaci klastr≤w o ustalonym rozmiarze. Dok│adny rozmiar tych klastr≤w jest okre£lany podczas formatowania i jest zale┐ny od rozmiaru woluminu. Domy£lne rozmiary klastr≤w dla ka┐dego z tych system≤w plik≤w zosta│y wymienione w tabeli 17.2.
     Podobnie jak system FAT, NTFS charakteryzuje siΩ kosztem zwi╣zanym z ustalonym rozmiarem jednostki alokacji oraz dodatkowym kosztem struktur systemowych dla ka┐dego pliku. Aby obs│uga zaawansowanych funkcji NTFS, takich jak odzyskiwanie, zabezpieczenia i obs│uga bardzo du┐ych wolumin≤w, by│a mo┐liwa, koszt metadanych NTFS musi byµ wiΩkszy ni┐ w przypadku systemu FAT. Mimo, poniewa┐ klastry NTFS s╣ mniejsze ni┐ klastry FAT w woluminie o tym samym rozmiarze, w woluminie NTFS mo┐na przechowaµ wiΩcej danych, nawet nie korzystaj╣c z kompresji.
     NarzΩdzie Convert tworzy metadane NTFS korzystaj╣c z wolnej przestrzeni na dysku. DziΩki temu, je┐eli konwersja siΩ nie powiedzie, to reprezentacja plik≤w u┐ytkownika w systemie FAT pozostaje poprawna.

Zgodno£µ NTFS

Gdy u┐ywa siΩ funkcji umo┐liwiaj╣cej uruchamianie na jednym komputerze zar≤wno systemu Windows NT, jak i Windows 2000, to zdolno£µ do korzystania z wolumin≤w NTFS zale┐y od u┐ywanej wersji systemu Windows NT. Wersja ta nie wp│ywa jednak na dzia│anie zdalnych klient≤w, korzystaj╣cych z wolumin≤w NTFS w serwerach plik≤w i wydruk≤w. Gdy korzysta siΩ z systemu Windows NT 4.0 z dodatkiem Service Pack 4 lub nowszym, to mo┐liwe jest odczytywanie wolumin≤w podstawowych sformatowanych przy u┐yciu nowej wersji NTFS.
Gdy wolumin Windows 2000 jest zainstalowany na komputerze u┐ywaj╣cym systemu Windows NT 4.0 z dodatkiem Service Pack 4 lub nowszym, to wiΩkszo£µ nowych funkcji NTFS nie jest dostΩpna. WiΩkszo£µ operacji odczytu i zapisu, nie korzystaj╣cych z tych funkcji, jest dozwolona. Do funkcji, na kt≤re wp│ywa taka konfiguracja, zaliczaj╣ siΩ:

Punkty specjalne. System Windows NT nie mo┐e przeprowadzaµ ┐adnych operacji, kt≤re korzystaj╣ z punkt≤w specjalnych.
Przydzia│y dysku. Gdy korzysta siΩ z systemu Windows NT w komputerze, na kt≤rym jest zainstalowany tak┐e system Windows 2000, to przydzia│y zaimplementowane przez Windows 2000 s╣ ignorowane. Umo┐liwia to u┐ytkownikowi wykorzystanie wiΩkszej ilo£ci miejsca na dysku, ni┐ pozwala mu jego przydzia│.
Szyfrowanie. System Windows NT nie mo┐e wykonywaµ ┐adnych operacji na plikach zaszyfrowanych w systemie Windows 2000.
Pliki rozrzedzone. System Windows NT nie mo┐e wykonywaµ ┐adnych operacji na plikach rozrzedzonych.
Dziennik zmian. System Windows NT ignoruje dziennik zmian i nie rejestruje w nim ┐adnych operacji.

Z wolumin≤w NTFS mog╣ korzystaµ jedynie systemy Windows NT oraz Windows 2000. Je┐eli zainstalowane s╣ inne systemy operacyjne, to konieczne jest korzystanie z innego systemu plik≤w dla wolumin≤w systemowych i rozruchowych.

Uwaga Poniewa┐ struktury danych NTFS s╣ r≤┐ne w systemach Windows NT 4.0 i Windows 2000, to stare wersje takich narzΩdzi dyskowych jak Chkdsk lub Autochk nie dzia│aj╣ w woluminach sformatowanych lub zaktualizowanych przez system Windows 2000. NarzΩdzia te sprawdzaj╣ znacznik wersji NTFS. Po zainstalowaniu systemu Windows 2000 u┐ytkownicy musz╣ korzystaµ z aktualnych wersji tych narzΩdzi.
Z powodu wy┐ej wymienionych problem≤w ze zgodno£ci╣, nie jest zalecane jednoczesne uruchamianie komputera przy u┐yciu system≤w Windows NT 4.0 i Windows 2000. Sterownik NTFS w systemie Windows NT 4.0 z dodatkiem Service Pack 4 lub nowszym zosta│ za│╣czony jedynie w celu u│atwienia migracji do systemu Windows 2000.

Operacja czyszczenia wolumin≤w Windows NT

     Pliki w woluminach sformatowanych przy u┐yciu wersji systemu NTFS do│╣czonej do Windows 2000 mog╣ byµ odczytywane i zapisywane przez system Windows NT 4.0 z dodatkiem Service Pack 4 lub nowszym. Po u┐yciu woluminu w systemie Windows NT mo┐e zaistnieµ potrzeba przeprowadzenia przez Windows 2000 operacji jego czyszczenia. Umo┐liwia ona zachowanie sp≤jno£ci struktur danych w takim woluminie. Operacja czyszczenia wp│ywa na nastΩpuj╣ce funkcje:
     Przydzia│y dysku Je┐eli przydzia│y dysku s╣ wy│╣czone, to system Windows 2000 nie przeprowadza operacji czyszczenia. Je┐eli przydzia│y s╣ w│╣czone, to system Windows 2000 automatycznie czy£ci informacje o przydzia│ach, odbudowuj╣c ich indeks.
     Je┐eli u┐ytkownik przekroczy│ sw≤j przydzia│ korzystaj╣c z woluminu NTFS zainstalowanego przez system Windows NT 4.0 z dodatkiem Service Pack 4 lub nowszym, a przydzia│y s╣ wymuszane, to wszystkie dalsze alokacje danych na dysku przez tego u┐ytkownika s╣ zabronione. U┐ytkownik ten mo┐e w dalszym ci╣gu odczytywaµ i zapisywaµ dane w dowolnym ze swoich plik≤w, ale nie ma mo┐liwo£ci zwiΩkszania jego rozmiaru. W dalszym ci╣gu jest mo┐liwe usuwanie i zmniejszanie rozmiar≤w plik≤w. Gdy u┐ytkownik zejdzie poni┐ej przypisanego mu przydzia│u dysku, mo┐e na nowo zacz╣µ alokowaµ przestrze± dyskow╣. System zachowuje siΩ w ten sam spos≤b po aktualizacji Windows NT do Windows 2000 i wymuszeniu przydzia│≤w dysku.
     Punkty specjalne Poniewa┐ pliki, kt≤re posiadaj╣ przypisane punkty specjalne, nie mog╣ byµ u┐ywane przez komputery korzystaj╣ce z systemu Windows NT 4.0, to operacja czyszczania nie jest konieczna.
     Szyfrowanie Poniewa┐ pliki zaszyfrowane nie mog╣ byµ u┐ywane przez komputery korzystaj╣ce z systemu Windows NT 4.0, to operacja oczyszczania nie jest konieczna.
     Pliki rozrzedzone Poniewa┐ pliki rozrzedzone nie mog╣ byµ u┐ywane przez komputery korzystaj╣ce z systemu Windows NT 4.0, to operacja oczyszczania nie jest konieczna.
     Identyfikatory obiekt≤w System Windows 2000 zapamiΩtuje dwa odniesienia do identyfikatora obiektu: jedno zwi╣zane z plikiem, a drugie umieszczone w indeksie identyfikator≤w obiekt≤w w danym woluminie. Je┐eli zostanie usuniΩty plik, kt≤ry posiada identyfikator obiektu, to system Windows 2000 musi odszukaµ i usun╣µ odpowiedni wpis w indeksie.
     Dziennik zmian Komputery korzystaj╣ce z systemu Windows NT 4.0 nie rejestruj╣ w dzienniku zmian dotycz╣cych plik≤w. Gdy system Windows 2000 jest uruchamiany, to dzienniki zmian w woluminach, z kt≤rych korzysta│ system Windows NT s╣ zaznaczane jako niekompletne. Aplikacje korzystaj╣ce z dziennik≤w zmian musz╣ byµ w stanie akceptowaµ takie dzienniki.

G│≤wna tablica plik≤w i metadane

Gdy wolumin jest formatowany przy u┐yciu NTFS, to tworzony jest plik MFT (g│≤wna tablica plik≤w) oraz inne elementy metadanych. W systemie NTFS metadane s╣ plikami u┐ywanymi w celu implementowania struktur systemu plik≤w. NTFS rezerwuje pierwsze 16 rekord≤w pliku MFT (w przybli┐eniu 1 MB) dla plik≤w metadanych.

Uwaga Lokalizacje segment≤w danych dla pliku MFT i zapasowego pliku MFT, $Mft oraz $MftMirr odpowiednio, s╣ zapisane w sektorze startowym. Je┐eli pierwszy rekord MFT jest uszkodzony, to system NTFS odczytuje drugi rekord w celu odnalezienia kopii zapasowej pliki MFT. Duplikat sektora startowego NTFS jest przechowywany na ko±cu woluminu.
WiΩcej informacji na temat sektora startowego znajduje siΩ w rozdziale äDyski i rozwi╣zywanie problem≤wö.

Tabela 17.7 opisuje metadane przechowywane w pliku MFT.


Tabela 17.7 Metadane przechowywane w g│≤wnej tablicy plik≤w


Plik systemowy	Nazwa pliku	Rekord MFT	Funkcja pliku


G│≤wna tablica plik≤w	$Mft	0	Zawiera jeden bazowy rekord pliku dla ka┐dego pliku w woluminie NTFS. Je┐eli informacje dotycz╣ce pliku lub folderu s╣ zbyt du┐e, aby zmie£ci│y siΩ w pojedynczym rekordzie, to alokowane s╣ rekordy dodatkowe.
G│≤wna tablica plik≤w 2	$MftMirr	1	Kopia pierwszych czterech rekord≤w w MFT. Plik ten gwarantuje dostΩp do MFT w przypadku awarii pojedynczego sektora.
Plik dziennika	$LogFile	2	Zawiera listΩ krok≤w transakcji, u┐ywan╣ przez funkcje zwi╣zane z odzyskiwaniem NTFS. Rozmiar pliku dziennika zale┐y od rozmiaru woluminu i mo┐e osi╣gaµ do 4 MB. Plik ten jest u┐ywany przez Windows 2000 do przywracania sp≤jno£ci systemu plik≤w po awarii systemu. WiΩcej informacji na ten temat znajduje siΩ wcze£niej w tym rozdziale, w paragrafie äFunkcje odzyskiwania systemu NTFSö.
Wolumin	$Volume	3	Zawiera informacje o woluminie, takie jak jego etykieta i wersja.
Definicje atrybut≤w	$AttrDef	4	Tabela nazw atrybut≤w, ich numer≤w i opis≤w.
Indeks folderu g│≤wnego	$	5	Folder g│≤wny
Mapa bitowa klastr≤w	$Bitmap	6	Reprezentacja wolumin≤w, ilustruj╣ca kt≤re klastry s╣ zajΩte.
Sektor startowy	$Boot	7	Zawiera informacje u┐ywane podczas instalowania woluminu oraz dodatkowy kod │aduj╣cy, u┐ywany je┐eli wolumin jest startowy.
Plik b│Ωdnych klastr≤w	$BadClus	8	Zawiera listΩ uszkodzonych klastr≤w w woluminie.
Plik zabezpiecze±	$Secure	9	Zawiera unikalne deskryptory zabezpiecze± dla wszystkich plik≤w w woluminie.
Tabela wielkich znak≤w	$Upcase	10	S│u┐y do konwersji ma│ych znak≤w na odpowiadaj╣ce im wielkie znaki w standardzie Unicode.
Plik rozszerze± NTFS	$Extend	11	Wykorzystywany przez r≤┐norodne opcjonalne rozszerzenia, takie jak przydzia│y, dane punkt≤w specjalnych i identyfikatory obiekt≤w.
		12û15	Zarezerwowane dla przysz│ych zastosowa±.

     Pozosta│e rekordy MFT zawieraj╣ informacje dotycz╣ce poszczeg≤lnych plik≤w i folder≤w w woluminie.
     System NTFS tworzy rekord dla ka┐dego pliku oraz dla ka┐dego folderu utworzonego w woluminie NTFS. MFT zawiera oddzielny rekord pliku dla samego pliku MFT. System NTFS alokuje miejsce dla ka┐dego rekordu MFT w oparciu o rozmiar pliku w klastrach. Atrybuty pliku s╣ zapisywane w miejscu przydzielonym w tablicy MFT. Opr≤cz atrybut≤w, ka┐dy rekord pliku zawiera informacje o po│o┐eniu pliku.
     Ka┐dy plik zazwyczaj wykorzystuje jeden rekord, je┐eli jednak plik posiada du┐╣ ilo£µ atrybut≤w lub jest znacznie sfragmentowany, to mo┐e wymagaµ wiΩkszej ilo£ci rekord≤w. W tym przypadku pierwszy rekord dla tego pliku, zwany rekordem bazowym, przechowuje informacje o innych rekordach wymaganych przez ten plik. Niewielkie pliki i foldery (zazwyczaj o rozmiarze 1.500 bajt≤w lub mniejszym) s╣ w ca│o£ci przechowywane w rekordzie MFT. Rysunek 17.11 przedstawia zawarto£µ rekordu MFT dla niewielkiego pliku lub folderu.


Rysunek 17.11 Rekord MFT dla niewielkiego pliku lub folderu

     Rekordy folder≤w zawieraj╣ informacje indeksuj╣ce. Niewielkie rekordy folder≤w s╣ zawarte w ca│o£ci w strukturze MFT, natomiast du┐e foldery s╣ zorganizowane w strukturΩ B-drzewa i posiadaj╣ rekordy ze wskaƒnikami do zewnΩtrznych klastr≤w, zawieraj╣cych wpisy w folderze, kt≤re nie mog╣ zostaµ zawarte w strukturze MFT.

Atrybuty plik≤w NTFS

     Ka┐dy przydzielony sektor w woluminie NTFS nale┐y do pliku. Nawet metadane systemu plik≤w s╣ czΩ£ci╣ pliku. System NTFS widzi ka┐dy plik (lub folder) jako zestaw atrybut≤w, do kt≤rych zaliczaj╣ siΩ nazwa pliku, informacje o jego zabezpieczeniach, a nawet jego dane. Ka┐dy atrybut jest definiowany przez kod typu atrybutu oraz opcjonalnie û przez nazwΩ.
     Atrybuty pliku mieszcz╣ce siΩ w rekordzie pliku MFT s╣ nazywane atrybutami rezyduj╣cymi. Nazwa pliku i znaczniki czasu s╣ zawsze rezyduj╣ce. Gdy informacje dotycz╣ce pliku nie mieszcz╣ siΩ w rekordzie pliku MFT, to pewne jego atrybuty staj╣ siΩ nierezyduj╣ce. Atrybutom takim przydziela siΩ jeden lub wiΩcej klastr≤w przestrzeni dyskowej. S╣ one przechowywane jako oddzielny strumie± danych w woluminie. System NTFS tworzy atrybut o nazwie Lista atrybut≤w, s│u┐╣cy do opisywania lokalizacji wszystkich rekord≤w atrybut≤w.
     Tabela 17.8 zawiera atrybuty plik≤w aktualnie zdefiniowane w systemie NTFS.


Tabela 17.8 Typy atrybut≤w plik≤w w systemie NTFS


Typ atrybutu	Opis


Informacje standardowe	Zawiera informacje takie jak znaczniki czasu oraz liczba │╣czy.
Lista atrybut≤w	Zawiera lokalizacjΩ wszystkich rekord≤w atrybut≤w, kt≤re nie mieszcz╣ siΩ w rekordzie MFT.
Nazwa pliku	Atrybut powtarzalny dla d│ugich i skr≤conych nazw plik≤w. D│uga nazwa pliku mo┐e sk│adaµ siΩ z maksymalnie 255 znak≤w w standardzie Unicode. Skr≤cona nazwa pliku jest zapisywana w formacie 8.3 i niewra┐liwa na wielko£µ znak≤w. Dodatkowe nazwy lub twarde dowi╣zania, wymagane przez standard POSIX, mog╣ byµ zapisywane jako dodatkowe atrybuty tego typu.
Deskryptor zabezpiecze±	Identyfikuje w│a£ciciela pliku oraz u┐ytkownik≤w, kt≤rzy mog╣ z danego pliku korzystaµ.
Dane	Zawiera dane pliku. System NTFS zezwala na wystΩpowanie wielu atrybut≤w danych dla jednego pliku. Ka┐dy plik posiada zazwyczaj jeden nienazwany atrybut danych. Plik mo┐e posiadaµ tak┐e jeden lub wiΩcej nazwanych atrybut≤w danych, z kt≤rych ka┐dy posiada indywidualn╣ sk│adniΩ.
ID obiektu	Identyfikator pliku unikalny w obrΩbie woluminu. Jest on wykorzystywany przez us│ugΩ £ledzenia │╣czy. Nie wszystkie pliki posiadaj╣ identyfikatory obiektu.
Rejestrowany strumie± pomocniczy	Zbli┐ony do strumienia danych, ale operacje na nim s╣ rejestrowane w pliku dziennika NTFS podobnie, jak zmiany metadanych NTFS. Jest u┐ywany przez szyfrowanie EFS.
Punkt specjalny	U┐ywany przez punkty instalacji wolumin≤w, a tak┐e przez sterowniki filtr≤w IFS (Installable File System) w celu oznaczenia niekt≤rych plik≤w jako specjalnych dla danego sterownika.
Indeks g│≤wny	U┐ywany do implementowania folder≤w i innych indeks≤w.
Alokacje indeksu	U┐ywany do implementowania folder≤w i innych indeks≤w.
Mapa bitowa	U┐ywany do implementowania folder≤w i innych indeks≤w.
Informacje o woluminie woluminu.	U┐ywany jedynie w przypadku pliku systemowego $Volume. Zawiera wersjΩ
Nazwa woluminu woluminu.	U┐ywany jedynie w przypadku pliku systemowego $Volume. Zawiera etykietΩ

Nazwy MS-DOS plik≤w w woluminach NTFS

Domy£lnie system Windows 2000 we wszystkich woluminach NTFS generuje nazwy MS-DOS plik≤w na u┐ytek program≤w 16-bitowych. W celu zwiΩkszenia wydajno£ci w woluminach zawieraj╣cych wiele d│ugich, podobnych nazw, mo┐na zmieniµ domy£ln╣ warto£µ wpisu NtfsDisable8dot3NameCreation w rejestrze (w kluczu HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control\FileSystem) na 1.

System Windows 2000 nie generuje kr≤tkich (8.3) nazw w przypadku plik≤w utworzonych w woluminie NTFS przez aplikacje POSIX, niezale┐nie od warto£ci wpisu NtfsDisable8dot3NameCreation w rejestrze. Oznacza to, ┐e aplikacje MS-DOS oraz 16-bitowe aplikacje Windows nie mog╣ przegl╣daµ tych nazw plik≤w, je┐eli nie s╣ one prawid│owymi nazwami 8.3. Je┐eli pliki tworzone przez aplikacje POSIX maj╣ byµ u┐ywane przez aplikacje MS-DOS lub 16-bitowe aplikacje Windows, to nale┐y nadawaµ im nazwy zgodne z konwencj╣ 8.3.

Porz╣dkowanie NTFS

Zaleca siΩ, aby korzystanie z Defragmentatora dysk≤w sta│o siΩ elementem czΩstego i regularnego programu porz╣dkowania systemu, gwarantuj╣cego zachowanie optymalnej wydajno£ci wolumin≤w NTFS. W przeciwie±stwie do wolumin≤w FAT, kt≤re mog╣ byµ w ca│o£ci defragmentowane w nieregularnych odstΩpach, woluminy NTFS czerpi╣ jedynie ograniczone korzy£ci z rzadko wykonywanej defragmentacji plik≤w. Jedynie regularne jej stosowanie pozwala systemowi NTFS na uzyskanie pe│nych korzy£ci. WiΩcej informacji na temat Defragmentatora dysk≤w znajduje siΩ w rozdziale äNarzΩdzia i strategie rozwi╣zywania problem≤wö.

System CDFS

System Windows 2000 obs│uguje zgodny ze standardem ISO 9660 system plik≤w dla dysk≤w kompaktowych (CDFS), umo┐liwiaj╣cy korzystanie z d│ugich nazw plik≤w zgodnie ze standardami ISO 9660 Level 2.
Przygotowuj╣c dysk CD-ROM, kt≤ry ma byµ u┐ywany w systemie Windows 2000, konieczne jest zachowanie nastΩpuj╣cych ogranicze±:

Wszystkie nazwy folder≤w i plik≤w musz╣ mieµ d│ugo£µ do 32 znak≤w.
Wszystkie nazwy folder≤w i plik≤w musz╣ byµ zapisane wielkimi literami.
Drzewo folder≤w nie mo┐e mieµ wiΩcej ni┐ osiem poziom≤w, licz╣c od korzenia.
Rozszerzenia nazw plik≤w nie s╣ obowi╣zkowe.

System UDF

Obs│uga formatu UDF (Universal Disk Format) jest nowo£ci╣ w systemie Windows 2000. UDF jest zgodnym ze standardem ISO 13346 systemem plik≤w, zdefiniowanym przez organizacjΩ OSTA (Optical Storage Technology Association), i stanowi nastΩpcΩ systemu plik≤w CDFS.
UDF jest przeznaczony dla no£nik≤w wymiennych takich jak dyski DVD, CD oraz magnetooptyczne (MO). Poniewa┐ UDF zosta│ oparty na otwartych standardach, to w za│o┐eniu umo┐liwia wymianΩ danych pomiΩdzy r≤┐nymi systemami operacyjnymi i urz╣dzeniami domowymi. Standard UDF udostΩpnia wiele zaawansowanych funkcji, w£r≤d nich:

D│ugie nazwy plik≤w, r≤wnie┐ w standardzie Unicode.
Obs│uga plik≤w rozrzedzonych.
Obs│uga r≤┐norodnych typ≤w no£nik≤w, w│╣czaj╣c dyski DVD (digital video disc), WORM (write once, read many) oraz CD-R (compact disc-recordable).

Uwaga System Windows 2000 odczytuje woluminy sformatowane przy u┐yciu obydwu wersji UDF: 1.02 oraz 1.50, jednak┐e nie umo┐liwia ich zapisu.

Korzystanie z d│ugich nazw plik≤w

     Nazwy plik≤w w systemie Windows 2000 mog╣ mieµ d│ugo£µ do 255 znak≤w, mog╣ te┐ zawieraµ spacje, kropki oraz inne znaki specjalne, kt≤re s╣ zabronione w nazwach MS-DOS. System Windows 2000 umo┐liwia innym systemom operacyjnym korzystanie z plik≤w posiadaj╣cych d│ugie nazwy, automatycznie generuj╣c nazwy skr≤cone w standardzie 8.3. DziΩki temu pliki s╣ dostΩpne za po£rednictwem sieci dla komputer≤w u┐ywaj╣cych system≤w MS-DOS lub Windows 3.x, jak r≤wnie┐ Windows 95, Windows 98, Windows NT oraz Windows 2000.
     Tworz╣c nazwy plik≤w w formacie 8.3, system Windows 2000 umo┐liwia tak┐e aplikacjom MS-DOS oraz Windows 3.x rozpoznawanie i │adowanie plik≤w, kt≤re posiadaj╣ d│ugie nazwy. Dodatkowo, je┐eli aplikacja zapisuje plik w komputerze u┐ywaj╣cym systemu Windows 2000, to zachowywane s╣ obie nazwy: w formacie 8.3 oraz d│uga (LFN).
     Je┐eli d│uga nazwa pliku lub folderu zawiera spacje, to korzystaj╣c z niej nale┐y otoczyµ j╣ znakami cudzys│owu. Znak≤w cudzys│owu nale┐y u┐ywaµ tak┐e w przypadku ka┐dego zestawu d│ugich nazw, gdy £cie┐ka wpisana w wierszu polece± zawiera spacje, jak w poni┐szym przyk│adzie:
     move öc:\Raporty z tego miesi╣ca\*.*ö öc:\Raporty z zesz│ego miesi╣caö
     W po│╣czeniu z poleceniami del oraz copy nale┐y ostro┐nie u┐ywaµ symboli wieloznacznych (gwiazdka [*] oraz znak zapytania [?]). System Windows 2000 przegl╣da zar≤wno d│ugie jak i kr≤tkie nazwy plik≤w, szukaj╣c nazw odpowiadaj╣cych symbolowi wieloznacznemu. Mo┐e to spowodowaµ, ┐e dodatkowe i niepo┐╣dane pliki zostan╣ usuniΩte lub skopiowane. Dobrym zwyczajem jest uruchomienie w pierwszej kolejno£ci polecenia dir, podaj╣c jako jego parametr wybran╣ nazwΩ pliku. Pozwala to upewniµ siΩ, czy wykonywane polecenie wp│ynie jedynie na te pliki, kt≤re u┐ytkownik zamierza usun╣µ lub skopiowaµ.
     W systemie Windows 2000 zar≤wno FAT, jak i NTFS u┐ywaj╣ zestawu znak≤w Unicode do zapisywania nazw plik≤w. Zestaw ten zawiera pewne zabronione znaki, kt≤rych system MS-DOS nie mo┐e odczytywaµ. W celu utworzenia czytelnej dla systemu MS-DOS nazwy skr≤conej, system Windows 2000 usuwa z d│ugiej nazwy wszystkie spacje i znaki specjalne. Poniewa┐ nazwy MS-DOS mog╣ zawieraµ tylko jedn╣ kropkΩ, to system Windows 2000 usuwa z nazwy tak┐e wszystkie dodatkowe kropki. NastΩpnie, w razie potrzeby system Windows 2000 obcina nazwΩ pliku do sze£ciu znak≤w i dodaje znak tyldy (~) oraz cyfrΩ. Ka┐da nie powt≤rzona nazwa pliku jest ko±czona znakami typu ~1. Zduplikowane nazwy plik≤w ko±cz╣ siΩ znakami ~2, nastΩpnie ~3 itd. Po obciΩciu nazw plik≤w ich rozszerzenia s╣ obcinane do trzech znak≤w. Na koniec, podczas wy£wietlania nazw plik≤w w wierszu polece±, system Windows 2000 przekszta│ca wszystkie litery w nazwie i rozszerzeniu na wielkie.

Uwaga Mo┐na zezwoliµ na wystΩpowanie rozszerzonych znak≤w w nazwach 8.3 ustawiaj╣c warto£µ wpisu NtfsAllowExtendedCharacterIn8dot3Name w rejestrze (klucz HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\FileSystem) na 1.

Gdy w folderze istnieje piΩµ lub wiΩcej plik≤w, kt≤re mog╣ dawaµ zduplikowane nazwy skr≤cone, to system Windows 2000 korzysta z nieznacznie zmienionej metody tworzenia nazw skr≤conych. W przypadku pi╣tego i kolejnych plik≤w, system Windows 2000:

Korzysta jedynie z dw≤ch pierwszych znak≤w d│ugiej nazwy.
Generuje nastΩpne cztery znaki nazwy skr≤conej za pomoc╣ matematycznej manipulacji pozosta│ymi znakami d│ugiej nazwy.
Dodaje do rezultatu ~1 (lub inn╣ cyfrΩ, je┐eli jest to konieczne).

Metoda ta zwiΩksza wydajno£µ w przypadku, gdy system Windows 2000 musi utworzyµ nazwy skr≤cone dla du┐ej ilo£ci plik≤w o podobnych nazwach d│ugich. System korzysta z niej do tworzenia nazw skr≤conych zar≤wno w woluminach FAT, jak i NTFS.
Tabela 17.9 zawiera skr≤cone nazwy plik≤w, utworzone dla sze£ciu plik≤w testowych:


Tabela 17.9 Skr≤cone nazwy plik≤w utworzone przez Windows 2000 û Przyk│ad pierwszy


D│uga nazwa pliku	Skr≤cona nazwa pliku


To jest test 1.txt	TOJEST~1.TXT
To jest test 2.txt	TOJEST~2.TXT
To jest test 3.txt	TOJEST~3.TXT
To jest test 4.txt	TOJEST~4.TXT
To jest test 5.txt	TOC36B~1.TXT
To jest test 6.txt	TOC36F~1.TXT

Je┐eli pliki o nazwach wymienionych w tabeli 17.9 zostan╣ utworzone w innej kolejno£ci, to ich nazwy skr≤cone te┐ bΩd╣ inne. Pokazano to w tabeli 17.10.


Tabela 17.10 Skr≤cone nazwy plik≤w utworzone przez Windows 2000 û Przyk│ad drugi


D│uga nazwa pliku	Skr≤cona nazwa pliku


To jest test 2.txt	TOJEST~1.TXT
To jest test 3.txt	TOJEST~2.TXT
To jest test 1.txt	TOJEST~3.TXT
To jest test 4.txt	TOJEST~4.TXT
To jest test 5.txt	TOC36B~1.TXT
To jest test 6.txt	TOC36F~1.TXT

Aby zobaczyµ zar≤wno d│ugie, jak i kr≤tkie nazwy dla ka┐dego pliku w folderze, nale┐y w wierszu polece± napisaµ:
dir /x

NarzΩdzia systemu plik≤w

NarzΩdzia opisane w tej sekcji s╣ dostΩpne na dysku CD systemu operacyjnego Windows 2000 oraz na dysku CD Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit. Tabela 17.11 pokazuje w jakich katalogach narzΩdzia te s╣ domy£lnie instalowane.


Tabela 17.11 Lokalizacja narzΩdzi systemu plik≤w


NarzΩdzie	Domy£lna lokalizacja instalacji


Cacls.exe	%SystemRoot%\System32
Cipher.exe	%SystemRoot%\System32
Compact.exe	%SystemRoot%\System32
Compress.exe	C:\Program Files\Resource Kit
Convert.exe	%SystemRoot%\System32
Diruse.exe	C:\Program Files\Resource Kit
Efsinfo.exe	C:\Program Files\Resource Kit
Expand.exe	%SystemRoot%\System32
Mountvol.exe	%SystemRoot%\System32

Cacls: Wy£wietla i modyfikuje listy kontroli dostΩpu NTFS NarzΩdzia Cacls mo┐na u┐ywaµ do wy£wietlania lub modyfikacji list kontroli dostΩpu (ACL) plik≤w lub folder≤w. Sk│adnia polecenia Cacls jest nastΩpuj╣ca:



cacls nazwa_pliku|katalog [/t] [/e] [/c] [/g u┐ytk:uprawn] 

           [/r u┐ytkownik [...]] [/p u┐ytk:uprawn [...]] [/d u┐ytkownik [...]]

Tabela 17.12 opisuje sk│adniΩ polecenia i dzia│anie jego prze│╣cznik≤w.


Tabela 17.12 Prze│╣czniki Cacls


Prze│╣cznik	Opis


I>nazwa_pliku lub katalog	Wy£wietla listy ACL.
/t	Zmienia listy ACL okre£lonych plik≤w w aktualnym katalogu i wszystkich podkatalogach.
/e	Umo┐liwia edycjΩ listy ACL zamiast jej zamieniania.
/c	Kontynuuje mimo b│Ωd≤w braku dostΩpu.
/g u┐ytk:uprawn	Przyznaje okre£lonemu u┐ytkownikowi prawa dostΩpu, takie jak: R (Odczyt) C (Zmiana [zapis]) F (Pe│na kontrola).
/r u┐ytkownik	Odwo│uje prawa okre£lonego u┐ytkownika (dzia│a tylko z /e).
/p u┐ytk:uprawn	Zamienia prawa dostΩpu okre£lonego u┐ytkownika. Uprawnienia mog╣ byµ nastΩpuj╣ce: N (Brak) R (Odczyt) C (Zmiana [zapis]) F (Pe│na kontrola).
/d u┐ytkownik	Odbiera prawa dostΩpu okre£lonemu u┐ytkownikowi.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

W celu wyspecyfikowania wielu plik≤w w jednym poleceniu mo┐na korzystaµ z symboli wieloznacznych. Mo┐na tak┐e okre£liµ wielu u┐ytkownik≤w, rozdzielaj╣c ich nazwy za pomoc╣ spacji.
Je┐eli uprawnienia dla wielu u┐ytkownik≤w dotycz╣ce folderu lub pliku zosta│y ju┐ ustawione i nie korzysta siΩ z prze│╣cznika /e, to wszystkie istniej╣ce uprawnienia zostan╣ usuniΩte i zast╣pione u┐ytkownikami i uprawnieniami okre£lonymi w wierszu polece±. Modyfikuj╣c uprawnienia u┐ytkownik≤w tak, aby umo┐liwia│y odczyt, zapis i pe│n╣ kontrolΩ nale┐y korzystaµ z nastΩpuj╣cej sk│adni:



cacls nazwa_pliku|katalog /e /r u┐ytkownik

     cacls nazwa_pliku|katalog /e /g u┐ytk:uprawn

     cacls nazwa_pliku|katalog /e /p u┐ytk:uprawn

NarzΩdzie Cacls nie udostΩpnia prze│╣cznika /y, powoduj╣cego automatyczn╣ odpowiedƒ na pytanie Czy na pewno (T/N)?. U┐ywaj╣c Cacls w skrypcie mo┐na jednak pos│u┐yµ siΩ poleceniem echo w celu przekazania znaku T jako odpowiedzi na to pytanie. Aby automatycznie odpowiedzieµ T, nale┐y pos│u┐yµ siΩ nastΩpuj╣c╣ sk│adni╣:



echo T|cacls nazwa_pliku|katalog /e /g u┐ytk:uprawn

Uwaga Nie nale┐y wprowadzaµ spacji pomiΩdzy T a symbolem (|), w przeciwnym przypadku polecenie Cacls nie bΩdzie w stanie wprowadziµ zmian w uprawnieniach.

Cipher: Wy£wietla lub zmienia ustawienia szyfrowania plik≤w lub folder≤w

Cipher jest narzΩdziem dostΩpnym z poziomu wiersza polece±, umo┐liwiaj╣cym zarz╣dzanie i wy£wietlanie ustawie± funkcji szyfrowania systemu plik≤w (EFS), dostΩpnej w NTFS. Polecenia tego mo┐na u┐ywaµ do szyfrowania i deszyfrowania plik≤w i folder≤w, ponadto mo┐na ustawiaµ prze│╣czniki powoduj╣ce ignorowanie b│Ωd≤w i wymuszaj╣ce szyfrowanie obiekt≤w, kt≤re mog╣ ju┐ byµ zaszyfrowane. Za jego pomoc╣ mo┐na te┐ utworzyµ nowy klucz szyfruj╣cy. NarzΩdzie Cipher jest szczeg≤lnie u┐yteczne do manipulowania atrybutami szyfrowania z poziomu plik≤w wsadowych.
Sk│adnia polecenia Cipher jest nastΩpuj╣ca:



cipher [/e|/d] [/s:katalog] [/a] [/i] [/f] [/q] [/h] [/k] [£cie┐ka [...]]

Tabela 17.13 opisuje prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Cipher.


Tabela 17.13 Prze│╣czniki polecenia Cipher


Prze│╣cznik	Opis


B>/e	Szyfruje okre£lone katalogi. Katalogi bΩd╣ oznaczone tak, ┐e dodawane do nich p≤ƒniej pliki bΩd╣ tak┐e szyfrowane.
/d	Odszyfrowuje okre£lone katalogi. Katalogi bΩd╣ oznaczone tak, ┐e dodawane do nich p≤ƒniej pliki nie bΩd╣ szyfrowane.
/s:katalog	Wykonuje okre£lon╣ operacjΩ na katalogach i wszystkich podkatalogach w podanym katalogu.
/a	Operacja bΩdzie wykonywana zar≤wno na plikach, jak i na katalogach. Plik zaszyfrowany mo┐e zostaµ odszyfrowany podczas jego modyfikacji, je┐eli jego katalog nadrzΩdny nie jest zaszyfrowany. Zaleca siΩ zaszyfrowanie zar≤wno pliku, jak i jego katalogu nadrzΩdnego.
B>/i	Kontynuuje wykonywanie okre£lonej operacji nawet po wyst╣pieniu b│Ωdu. Domy£lnie polecenie Cipher przerywa dzia│anie po wyst╣pieniu b│Ωdu.
/f	Wymusza operacjΩ szyfrowania na wszystkich okre£lonych obiektach, nawet tych, kt≤re s╣ ju┐ zaszyfrowane. Domy£lnie obiekty ju┐ zaszyfrowane s╣ pomijane.
/q	Wy£wietla tylko najistotniejsze informacje.
/h	Wy£wietla pliki ukryte lub systemowe. Domy£lnie te pliki s╣ pomijane.
/k	Tworzy nowy klucz szyfrowania plik≤w dla u┐ytkownika uruchamiaj╣cego polecenie Cipher. W przypadku wybrania tej opcji, inne opcje bΩd╣ ignorowane.
£cie┐ka	Okre£la plik lub katalog. Akceptowane s╣ symbole wieloznaczne.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

Uwaga Bez podania ┐adnych parametr≤w, polecenie Cipher wy£wietla stan szyfrowania bie┐╣cego katalogu i znajduj╣cych siΩ w nim plik≤w. Mo┐na u┐yµ wielu nazw katalog≤w lub symboli wieloznacznych. Poszczeg≤lne parametry musz╣ byµ oddzielone spacjami.

Compact: Kompresuje i dekompresuje pliki i foldery NTFS

Polecenie Compact udostΩpnia z poziomu wiersza polece± funkcjonalno£µ Eksploratora Windows, zwi╣zan╣ z kompresj╣ NTFS w czasie rzeczywistym. Compact wy£wietla i zmienia stan kompresji folder≤w i plik≤w w woluminach NTFS. Sk│adnia tego polecenia jest nastΩpuj╣ca:



compact [/c|/u] [/s[:katalog]] [/a] [/i] [/f] [/q] [plik [...]]

Tabela 17.14 zawiera opis prze│╣cznik≤w dostΩpnych dla polecenia Compact.


Tabela 17.14 Prze│╣czniki polecenia Compact


Prze│╣cznik	Opis


B>brak	Wy£wietla informacje o stanie kompresji bie┐╣cego katalogu i plik≤w, jakie on zawiera.
/c	Kompresuje okre£lony plik lub katalog.
/u	Dekompresuje okre£lony plik lub katalog.
/s[:katalog]	Wykonuje okre£lon╣ operacjΩ (kompresja lub dekompresja) na plikach w danym katalogu i wszystkich jego podkatalogach. Domy£lnym katalogiem jest katalog bie┐╣cy.
/a	Wy£wietla pliki ukryte i systemowe.
/i	Ignoruje b│Ωdy.
/f	Wymusza wykonanie operacji kompresji lub dekompresji na wszystkich podanych plikach, r≤wnie┐ tych, kt≤re s╣ ju┐ skompresowane lub zdekompresowane.
/q	Podaje tylko najwa┐niejsze informacje.
plik	Okre£la plik lub folder. Mo┐na u┐yµ nazw wielu plik≤w oraz symboli wieloznacznych.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

W nastΩpuj╣cych przypadkach narzΩdzie Compress ma przewagΩ nad Eksploratorem Windows:

Przy korzystaniu z niego w plikach wsadowych. Korzystanie z prze│╣cznika /i umo┐liwia pominiΩcie plik≤w, kt≤re nie mog╣ zostaµ otwarte, na przyk│ad u┐ywanych przez inny program.
Je┐eli system uleg│ awarii podczas kompresji lub dekompresji za pomoc╣ Eksploratora Windows, to plik lub folder jest oznaczany odpowiednio jako skompresowany lub zdekompresowany, nawet je┐eli operacja ta siΩ nie zako±czy│a. Mo┐na wymusiµ jej zako±czenie za pomoc╣ prze│╣cznika /f (w po│╣czeniu z prze│╣cznikiem /c lub /u).

Uwaga Polecenie Compact automatycznie kompresuje wszystkie pliki i podkatalogi po zmianie stanu kompresji katalogu dla nich nadrzΩdnego, nie zadaj╣c u┐ytkownikowi pytania czy ma to zrobiµ.
WiΩcej informacji na temat kompresji w czasie rzeczywistym w systemie NTFS znajduje siΩ wcze£niej w tym rozdziale, w paragrafie äKompresja wolumin≤w, plik≤w i folder≤wö.

Gdy kompresuje siΩ wolumin, w kt≤rym jest bardzo ma│o wolnego miejsca, mo┐na otrzymaµ komunikat o b│Ωdzie informuj╣cy, ┐e zabrak│o miejsca do wykonania danej operacji.
B│Ωdy te oznaczaj╣, ┐e system potrzebuje dodatkowego wolnego miejsca w celu przeprowadzenia kompresji. System nie zosta│ zaprojektowany do manipulowania danymi äw miejscuö na dysku. Wymagana jest dodatkowa przestrze± umo┐liwiaj╣ca buforowanie danych u┐ytkownika i przechowanie potencjalnych, dodatkowych metadanych systemu plik≤w. Ilo£µ wymaganej dodatkowej wolnej przestrzeni jest uzale┐niona od rozmiaru klastra, rozmiaru pliku i dostΩpnego ju┐ wolnego miejsca na dysku.

Compress: Kompresuje pliki lub foldery

Compress jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem, kt≤re mo┐e byµ u┐ywane do tworzenia skompresowanych kopii jednego lub wielu plik≤w, w spos≤b podobny do u┐ywanego przez narzΩdzia kompresuj╣ce innych firm. Je┐eli w wierszu polece± nie podano nazwy docelowej dla skompresowanego pliku, to u┐ywana jest jego nazwa oryginalna (nowa nazwa jest wymagana do zapisania skompresowanego pliku w tym samym folderze, co orygina│).
Z plikiem skompresowanym za pomoc╣ narzΩdzia Compress nie mo┐na pracowaµ do momentu dekompresji za pomoc╣ polecenia Expand. Gdy pr≤buje siΩ go wcze£niej u┐ywaµ, to wydaje siΩ on byµ uszkodzony. Zazwyczaj w nazwach plik≤w skompresowanych przy u┐yciu tego narzΩdzia zastΩpuje siΩ ostatni znak rozszerzenia symbolem podkre£lenia (_), co umo┐liwia │atw╣ ich identyfikacjΩ. Wiele plik≤w znajduj╣cych siΩ na dysku CD systemu operacyjnego Windows 2000 zosta│o skompresowanych. Korzystaj╣ one z tego w│a£nie schematu nazewnictwa, informuj╣cego u┐ytkownika o konieczno£ci dekompresji przed ich u┐yciem. Sk│adnia polecenia Compress jest nastΩpuj╣ca:



compress [ûr] [ûd] [-z] ƒr≤d│o cel

Tabela 17.15 opisuje prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Compress.


Tabela 17.15 Prze│╣czniki polecenia Compress


Prze│╣cznik	Opis


B>ûr	Zmienia nazwΩ kompresowanych plik≤w.
ûd	Aktualizuje skompresowane pliki jedynie w≤wczas, gdy data modyfikacji orygina│≤w zosta│a zmieniona.
-z	Rodzaj u┐ywanej kompresji: -z û kompresja MS-ZIP -zx û kompresja LZX -zq[n] û kompresja Quantum oraz opcjonalny jej poziom, z zakresu od 1 do 7 (domy£lnie 4)
ƒr≤d│o	Okre£la plik ƒr≤d│owy. Dopuszczalne jest korzystanie z symboli wieloznacznych.
cel	Okre£la docelowy plik lub £cie┐kΩ. Miejscem przeznaczenia mo┐e byµ folder. Je┐eli ƒr≤d│o okre£la wiele plik≤w, a prze│╣cznik ûr nie jest u┐ywany, to cel musi byµ folderem.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

Uwaga Nie nale┐y korzystaµ z polecenia Compress w celu kompresowania plik≤w lub folder≤w w woluminach NTFS. Zamiast tego nale┐y korzystaµ z polecenia Compact lub atrybutu Skompresowany w Eksploratorze Windows.
Compress jest narzΩdziem wchodz╣cym w sk│ad zestawu Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit.

Convert: Konwertuje wolumin FAT do NTFS

Convert jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem umo┐liwiaj╣cym wykonanie konwersji woluminu FAT16 lub FAT32 do NTFS. NarzΩdzie to wykonuje konwersjΩ istniej╣cego woluminu bez utraty znajduj╣cych siΩ w nim danych. Nie jest konieczne wykonywanie kopii zapasowej przed u┐yciem tego programu.
Wykonanie konwersji woluminu rozruchowego systemu Windows 2000 podczas jego u┐ywania nie jest to mo┐liwe. NarzΩdzie Convert pozwala na przeprowadzenie tej operacji podczas kolejnego uruchomienia komputera. Gdy wolumin jest konwertowany w ten spos≤b, to system Windows 2000 dwa razy restartuje komputer. Sk│adnia polecenia Convert jest nastΩpuj╣ca:



convert wolumin: /fs:ntfs [/v]

Tabela 17.16 opisuje prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Convert.


Tabela 17.16 Prze│╣czniki polecenia Convert


Prze│╣cznik	Opis


I>wolumin:	Okre£la literΩ dysku (z dwukropkiem), punkt instalacji woluminu lub nazwΩ woluminu.
/fs:ntfs	Okre£la, aby konwertowaµ wolumin na NTFS.
/v	Okre£la, aby konwertowaµ w trybie informacji pe│nej.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

Uwaga Woluminy, kt≤re zosta│y przekonwertowane z systemu FAT do NTFS charakteryzuj╣ siΩ ni┐sz╣ wydajno£ci╣ ni┐ oryginalnie sformatowane przy u┐yciu NTFS. Mo┐e w nich zachodziµ fragmentacja g│≤wnej tablicy plik≤w (MFT), a w przypadku wolumin≤w rozruchowych, po zako±czeniu konwersji, nie s╣ stosowane uprawnienia NTFS.

DirUse: Skanuje folder i informuje o wykorzystaniu miejsca na dysku

DirUse jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem, kt≤re mo┐e byµ u┐ywane do okre£lenia faktycznego wykorzystania przestrzeni dysku przez skompresowane pliki i foldery w woluminie NTFS. Sk│adnia tego polecenia jest nastΩpuj╣ca:



diruse [/s | /v] [/m | /k | /b] [/c] [/,] [/l] [/*] [/q:.>] [/a] [/d]

            [/o] [katalogi]

Tabela 17.17 opisuje prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia DirUse.


Tabela 17.17 Prze│╣czniki polecenia DirUse


Prze│╣cznik	Opis


B>/s	Okre£la, czy maj╣ zostaµ uwzglΩdnione podkatalogi.
/v	Okre£la, czy podczas skanowania podkatalog≤w ma byµ wy£wietlany wskaƒnik postΩpu. Ignorowany, je┐eli u┐yty zosta│ prze│╣cznik /s.
/m	Wy£wietla stopie± wykorzystania dysku w megabajtach.
/k	Wy£wietla stopie± wykorzystania dysku w kilobajtach.
/b	Wy£wietla stopie± wykorzystania dysku w bajtach (domy£lne).
/c	Korzysta z rozmiaru pliku skompresowanego zamiast rozmiaru widocznego.
/,	Korzysta z separatora tysiΩcy podczas wy£wietlania rozmiar≤w.
/l	Zapisuje do pliku Diruse.log wyniki przekraczaj╣ce okre£lony rozmiar.
/*	Korzysta z folder≤w najwy┐szego poziomu znajduj╣cych siΩ w okre£lonych katalogach.
/q:#	Zaznacza foldery, kt≤rych rozmiar przekracza okre£lony rozmiar (#) za pomoc╣ znaku ö!ö. Je┐eli nie jest u┐ywany prze│╣cznik /m lub /k, to przyjmuje siΩ warto£µ w bajtach.
/a	Okre£la, czy po przekroczeniu okre£lonego rozmiaru folderu ma byµ generowany alarm (konieczne jest dzia│anie us│ugi Alerter).
/d	Wy£wietla jedynie te foldery, kt≤re przekraczaj╣ okre£lony rozmiar.
/o	Okre£la, ┐e podkatalogi nie s╣ sprawdzane pod wzglΩdem przekroczenia okre£lonego rozmiaru.
katalogi	Okre£la listΩ £cie┐ek, kt≤re maj╣ zostaµ przeanalizowane.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

     Istotnym dla skompresowanych folder≤w i plik≤w prze│╣cznikiem jest /c, kt≤ry powoduje wy£wietlanie przez DirUse rzeczywistych ich rozmiar≤w, w miejsce widocznych rozmiar≤w plik≤w zdekompresowanych. Na przyk│ad, je┐eli napΩd D jest woluminem NTFS, to w celu otrzymania informacji o faktycznym wykorzystaniu miejsca (w megabajtach) oraz o ilo£ci plik≤w w poszczeg≤lnych folderach, nale┐y wpisaµ w wierszu polece±:
     diruse /s /m /c /d
     Aby zobaczyµ informacje o kompresji dla poszczeg≤lnych plik≤w, nale┐y uruchomiµ Eksploratora Windows, klikn╣µ plik prawym klawiszem myszy, a nastΩpnie wybraµ W│a£ciwo£ci.
     WiΩcej informacji na temat narzΩdzia DirUse znajduje siΩ w Pomocy narzΩdzi wchodz╣cych w sk│ad zestawu Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit.

Uwaga DirUse jest narzΩdziem wchodz╣cym w sk│ad zestawu Microsoft Windows 2000 Resource Kit.

Efsinfo: Wy£wietla informacje o zaszyfrowanych plikach i folderach

Efsinfo jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem, kt≤re mo┐e byµ u┐ywane do wy£wietlania informacji o plikach i folderach w woluminach NTFS zaszyfrowanych przy u┐yciu EFS (Encrypting File System). Umo┐liwia ono wy£wietlanie informacji o autoryzowanych u┐ytkownikach, agentach odzyskiwania oraz wyliczanie zaszyfrowanych plik≤w i folder≤w na lokalnym komputerze. Sk│adnia tego polecenia jest nastΩpuj╣ca:



efsinfo [/u] [/r] [/c] [/i] [/y] [/s:katalog] [£cie┐ka [...]]

Tabela 17.18 zawiera prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Efsinfo.


Tabela 17.18 Prze│╣czniki polecenia Efsinfo


Prze│╣cznik	Opis


B>/u	Wy£wietla informacje o u┐ytkowniku. Jest to opcja domy£lna.
/r	Wy£wietla informacje o agencie odzyskiwania.
/c	Wy£wietla informacje na temat miniatury certyfikatu.
/i	Kontynuuje wykonywanie okre£lonej operacji nawet po wyst╣pieniu b│Ωdu. Domy£lnie polecenie Efsinfo przerywa dzia│anie po wyst╣pieniu b│Ωdu.
/y	Wy£wietla miniaturΩ aktualnego certyfikatu EFS u┐ytkownika w lokalnym komputerze. Okre£lony plik mo┐e nie znajdowaµ siΩ na tym komputerze.
/s:folder	Wykonuje okre£lon╣ operacjΩ na katalogach i podkatalogach w okre£lonym folderze.
pathname	Okre£la plik lub folder. Akceptowane s╣ symbole wieloznaczne.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

Uwaga Efsinfo jest narzΩdziem wchodz╣cym w sk│ad zestawu Microsoft Windows 2000 Professional Resource Kit. Mo┐na je zainstalowaµ z dysku CD towarzysz╣cego niniejszej ksi╣┐ce.

Expand: Dekompresuje skompresowane pliki

Expand jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem, kt≤re mo┐e byµ u┐ywane do wykonywania zdekompresowanych kopii dowolnych plik≤w, kt≤re zosta│y skompresowane za pomoc╣ polecenia Compress.
Sk│adnia polecenia Expand jest nastΩpuj╣ca:



expand [ûr] ƒr≤d│o [cel]

Tabela 17.19 zawiera prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Expand.


Tabela 17.19 Prze│╣czniki polecenia Expand


Prze│╣cznik	Opis


B>ûr	Zmienia nazwΩ dekompresowanych plik≤w.
ƒr≤d│o	Okre£la plik ƒr≤d│owy. Akceptowane s╣ symbole wieloznaczne.
cel	Okre£la docelowy plik lub £cie┐kΩ. Miejscem docelowym mo┐e byµ folder. Je┐eli ƒr≤d│o okre£la wiele plik≤w, a prze│╣cznik ûr nie jest u┐ywany, to cel musi byµ folderem.
/?	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣.

Mountvol: Wy£wietla, tworzy i usuwa punkty instalacji wolumin≤w Mountvol jest dostΩpnym z poziomu wiersza polece± narzΩdziem, kt≤re mo┐e byµ u┐ywane do tworzenia, wy£wietlania i usuwania punkt≤w instalacji wolumin≤w w systemie. Sk│adnia tego polecenia jest nastΩpuj╣ca:



mountvol [[napΩd:]£cie┐ka NazwaWoluminu|/d|/l]

Tabela 17.20 zawiera prze│╣czniki dostΩpne dla polecenia Mountvol.


Tabela 17.20 Prze│╣czniki polecenia Mountvol


Prze│╣cznik	Opis


[napΩd]£cie┐ka	Okre£la istniej╣cy folder NTFS, w kt≤rym ma znajdowaµ siΩ punkt instalacji.
NazwaWoluminu	Tworzy nowy punkt instalacji woluminu. Okre£la ƒr≤d│ow╣ literΩ napΩdu, folder g│≤wny lub istniej╣cy pusty folder NTFS oraz docelow╣ nazwΩ woluminu.
/d	Usuwa punkt instalacji woluminu z okre£lonego foldera.
/l (katalogu).	Wy£wietla nazwΩ zainstalowanego woluminu dla okre£lonego punktu instalacji
/? lub brak parametr≤w	Wy£wietla pomoc podrΩczn╣ oraz nazwΩ, globalnie unikalny identyfikator (GUID) oraz lokalizacjΩ woluminu.

Uwaga Wolumin mo┐e posiadaµ przypisan╣ tylko jedn╣ literΩ napΩdu. Je┐eli wolumin posiada ju┐ przypisan╣ literΩ napΩdu, to przypisywanie innej litery za pomoc╣ narzΩdzia Mountvol zako±czy siΩ niepowodzeniem. Aby unikn╣µ tego problemu nale┐y usun╣µ przypisan╣ woluminowi literΩ napΩdu przed przydzieleniem mu nowej za pomoc╣ narzΩdzia Mountvol.