ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ

ΝΙΚΟΥ Α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΤΗΝ ΠΡΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΤΑΞΕΩΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

με θέμα: "Η πολιτική της Κυβέρνησης στο χώρο της Παιδείας"

25 Ιουνίου 1998

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μία ακόμα συζήτηση για την παιδεία, μία ακόμα αφορμή πικρών σκέψεων και οχληρών συναισθημάτων, λες και το κυρίαρχο σύνδρομο που υπάρχει στο δημόσιο βίο της χώρας είναι το σύνδρομο του πολιτικού μιθριδατισμού. Μία συζήτηση η οποία έδειξε την αδυναμία συνεννόησης, την ατολμία ανάληψης ευθυνών για την κακή πορεία της παιδείας και για τη σημερινή προβληματική της κατάσταση. Απουσία ενός οράματος που να εμπνέει, να συνεγείρει και να εξασφαλίζει συμμετοχή για την υλοποίηση αυτής της μεγάλης, της αδικαίωτης μεταρρύθμισης, της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.

Πόσοι και πόσοι δεν έχουν παλέψει επί χρόνια, πόσοι και πόσοι δεν την έχουν υποσχεθεί, πόσοι και πόσοι δεν έχουν δημαγωγήσει στο όνομά της, πόσοι και πόσοι δεν έχουν κατ΄ επανάληψη κακοποιήσει την ουσία και το περιεχόμενό της:

Στα ζητούμενα του δημόσιου βίου παραμένει ακόμα και σήμερα η ουσιαστική, η μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Στα ζητούμενα του δημόσιου βίου, αλλά με άνεση μιλάμε, εκ των αποθεμάτων που έχει ο καθένας, κάνοντας γενικές αναφορές. Ας συνεννοηθούμε κάποτε επιτέλους. Γιατί εμείς εδώ μπορεί να ανταλλάσσουμε διαξιφισμούς. Απέναντί μας είναι τα μάτια των παιδιών, απέναντί μας είναι τα πρόσωπα των νέων ανθρώπων που έχουν βιώσει στην καθημερινότητά τους και τον εμπαιγμό και την ταλαιπωρία. Έχουν βιώσει στην καθημερινότητά τους και την ανεπάρκεια, αλλά επιτρέψτε μου να πω και την ανευθυνότητα με την οποία η πολιτεία, το κράτος χειρίζεται τα θέματα της παιδείας, της εκπαίδευσης, της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.

Αναφερθήκατε, κύριε Πρωθυπουργέ, στο θέμα της έκθεσης για τη σημασία του γέλιου, που τέθηκε στις προχθεσινές εξετάσεις και το χρησιμοποιήσατε ως ένα πρωτότυπο και ριζοσπαστικό δείγμα, που σπάει τα τυποποιημένα και καθιερωμένα στερεότυπα. Είναι τόσο παλιό και τόσο συζητημένο αυτό το θέμα της σημασίας του γέλιου στην ανθρώπινη ατομική και συλλογική ζωή, ώστε πραγματικά έχει εξαντληθεί.

Ξέρετε ποιο θα ήταν το πρωτότυπο, το πραγματικά ενδιαφέρον; Να ρωτήσουμε, μέσα από το θέμα μιας έκθεσης, τα παιδιά του ελληνικού λαού με ποιο από αυτά που βλέπουν, που ακούν και ζουν γελάνε, γιατί γελάνε και πώς γελάνε. Γελάνε με γέλιο ευφροσύνης και χαράς ή με το πικρό γέλιο αγωνίας και ανασφάλειας; Γελάνε γιατί αισθάνονται ικανοποίηση από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η πολιτεία και οι θεσμοί της ή γελάνε για να διασκεδάσουν και να λυτρώσουν τους φόβους και τις απειλές που περιζώνουν την ύπαρξή τους και το μέλλον τους, που φράζουν το παρόν και την προοπτική τους; Εκεί θα μπορούσαμε να δούμε και να μετρηθούμε με τη σημασία του γέλιου.

Αν ρωτήσουμε κύριε Πρωθυπουργέ τα παιδιά μας τι τους προκαλεί γέλιο, είναι βέβαιο πως θα μας απαντήσουν σχεδόν ομόφωνα ότι αυτό που τους προκαλεί γέλιο είναι πολλά από αυτά που συμβαίνουν και διαδραματίζονται στο δημόσιο βίο της χώρας. Θα μας πουν πως μία ξεχωριστή πηγή σαρκασμού, ειρωνείας, αλλά και γέλιου οργής, είναι ο τρόπος με τον οποίο η πολιτεία, οι κυβερνήσεις της και οι ηγεσίες της αντιμετωπίζουν την παιδεία.

Κύριε Πρωθυπουργέ δεν νομίζω να πιστεύετε ότι η πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση στο χώρο της παιδείας είναι πηγή χαράς και αισιοδοξίας. Ούτε νομίζω να πιστεύετε ότι έχετε απέναντί σας μία κοινωνία η οποία είναι ξεχειλισμένη από ικανοποίηση. Επιτρέψτε μου μονάχα μία παρατήρηση. Έτσι όπως περιμέναμε με τις ώρες να έρθει και η σειρά μας να μιλήσουμε, σε επίπεδο αρχηγών, και παρακολουθούσαμε τους διαξιφισμούς του κυρίου Πρωθυπουργού και του κυρίου Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, σας λέω ότι και από αυτήν την εικόνα τα παιδιά μας γελάνε. Πρέπει, λοιπόν, να επισημάνω ότι και από αυτήν την εικόνα δεν παράγεται πολιτική, δεν παράγεται ικανοποίηση. Παράγονται εντυπώσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα. Αλλά δεν παράγεται περιεχόμενο ζωής που να αποτελεί πηγή αισιοδοξίας και στήριγμα προοπτικής για τα παιδιά μας. Τελικά είμαι και εγώ υποχρεωμένος να πω ότι φαίνεται πως το ανώτερο στάδιο του εκσυγχρονισμού είναι παρελθοντολογία και οι προσωποποιημένες μονομαχίες. Ας βγούμε από αυτό το στερεότυπο πιά! Φθάσαμε στο 2000!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πάντοτε οι εξελίξεις στο χώρο της παιδείας υπήρξαν ένα ακριβές βαρόμετρο των διεργασιών σε ολόκληρη την κοινωνία, ακριβές δείγμα της διαμόρφωσης του κοινωνικού και πολιτικού κλίματος. Με αυτήν την έννοια, τα όσα συμβαίνουν και συνέβησαν στο χώρο της παιδείας θα πρέπει να μας οδηγήσουν στη συναγωγή γενικότερων συμπερασμάτων. Είναι και η σημερινή συζήτηση με όλες τις αδυναμίες της, μία ευκαιρία να καταγράψουμε κάποια συμπεράσματα και επιτέλους να βρούμε κάποιους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων.

Εγώ θα ήθελα να κάνω ένα γενικό σχόλιο. Και αυτά που συνέβησαν και συμβαίνουν στην παιδεία δείχνουν ότι η κυβερνητική πολιτική, έτσι όπως σχεδιάστηκε και εφαρμόζεται, δεν παράγει συνθέσεις. Δημιουργεί διχαστικές καταστάσεις. Δεν ενοποιεί. Απεναντίας διχάζει, δεν εξασφαλίζει δηλαδή με τις κοινωνικές ομάδες, με τους κοινωνικούς χώρους ούτε προϋποθέσεις συναίνεσης, ούτε περιθώρια σύγκλισης. Και αυτή η πολιτική που δεν εξασφαλίζει συναινέσεις και στηρίγματα, η πολιτική που παράγει διχαστικές καταστάσεις, είναι μία πολιτική επιζήμια και πρέπει κάποια στιγμή να προβληματιστεί η κυβέρνηση, κυρίως όταν αυτά συμβαίνουν σε εύθραυστους, ευπαθείς, κακοποιημένους και ταλαιπωρημένους τομείς, όπως ο τομέας της παιδείας.

Μία χώρα όπως η Ελλάδα που αντιμετωπίζει τόσο μεγάλες ιστορικές επιβαρύνσεις και προκλήσεις από το μέλλον, που έχει να ξεπεράσει αποκλίσεις, που έχει να αντιμετωπίσει καθυστερήσεις και αδυναμίες προσανατολισμού της και σχεδιασμού της για το μέλλον, έπρεπε να έχει βάλει προ πολλού ως κεντρικό στόχο, ως εθνικής σημασίας στόχο τις προϋποθέσεις ενός αναγεννητικό κινήματος για την παιδεία και να εμπνεύσει την κινητοποίηση και τη συμμετοχή, την αξιοποίηση και τη δράση όλων των δυνάμεων του τόπου, πνευματικών, επιστημονικών, κοινωνικών, πολιτικών. Έπρεπε να εμπνεύσει έρευνα, αμφισβήτηση, να εμπνεύσει δημιουργία. Δεν υπάρχουν συνταγές, που καμία κυβέρνηση με δογματικό τρόπο δεν μπορεί να θεωρεί ως συνταγές επιτυχίας στον τομέα της παιδείας, όταν συντελούνται όλα αυτά που μας έχουν βάλει προ πολλού σε έναν κόσμο ασύλληπτης τεχνολογικής εξέλιξης, σε έναν κόσμο επιστημονικής φαντασίας, αλλά και σε έναν κόσμο φοβερών αλλοτριωτικών επιδράσεων, σε έναν κόσμο φοβερής αποξένωσης και αποθέωσης του ατομικισμού.

Έπρεπε και πρέπει - εμείς θα φωνάζουμε - στα θέματα της παιδείας να υπάρξουν εθνικοί σχεδιασμοί και όχι κυβερνητικές ντιρεκτίβες.

Θέλω ακόμη να σας πω κύριε Πρωθυπουργέ, με παράπονο και πικρία εκφράζοντας τα συναισθήματα του απλού πολίτη ότι έγιναν τραγικές συγκρούσεις στο χώρο της παιδείας, στο χώρο της μέσης εκπαίδευσης. Αυτή είναι η μία όψη μιας απογοητευτικής κατάστασης. Κανείς δεν μπορεί να επιχαίρει γι΄ αυτά που συμβαίνουν. Δεν αναφέρομαι όμως στην απαράδεκτη παρέμβαση των ΜΑΤ και στη σύγκρουση της κυβέρνησης με έναν ολόκληρο κόσμο εκπαιδευτικών. Αναφέρομαι και στη λυπηρή εικόνα της εσωτερικής σύγκρουσης, που προκλήθηκε στο χώρο των εκπαιδευτικών για την οποία, επιτρέψτε μου να πιστεύω, ότι μονάχα στενόμυαλες κυβερνητικές εκτιμήσεις μπορούν να επιχαίρουν.

Για να αναλογιστούμε ως πολίτες αυτής της χώρας ποια εικόνα βγήκε από αυτά τα γεγονότα, στην κοινωνία, στους εκπαιδευτικούς, στους γονιούς, στα παιδιά, στο διεθνή περίγυρο και να αποκομίσουμε τα συμπεράσματά μας. Κύριε Πρωθυπουργέ, αυτή η απαράδεκτη εικόνα είναι η εφαρμογή στην πράξη του δόγματος του κοινωνικού αυτοματισμού. Όταν διακηρύχθηκε ο κοινωνικός αυτοματισμός θα έπρεπε να ξέρουν τα κυβερνητικά στελέχη που τον διακήρυξαν ως δόγμα πολιτικής ότι αυτές θα είναι οι συνέπειες της εφαρμογής του στην πράξη. Το "ξέσκισμα" των κοινωνικών χώρων. Ο κοινωνικός εμφύλιος, ο πολιτικός αυταρχισμός και η κοινωνική σκληρότητα.

Άκουσα προχθές κάποιο στέλεχος της κυβερνητικής παράταξης - όχι της κυβέρνησης - να λέει με μία τάση ευφυολογήματος που λύνει το κοινωνικό αίνιγμα ότι "δεν γίνεται ομελέτα χωρίς να σπάσουν αυγά". Αυτά είναι ωραία ως ευφυολογήματα και ως ατάκες, αλλά όταν αρχίζει κανένας να τα ψάχνει από μέσα είναι υποχρεωμένος να ρωτήσει ποιοι καλούνται να παίξουν το ρόλο του αυγού που θα σπάσει; Ποιος καλείται να παίξει το ρόλο του μάγειρα που θα σπάσει τα αυγά, κραδαίνοντας στο χέρι το ρόπαλο, για να σπάει τα αυγά και να φτιάχνει ομελέτες; Ποιος είναι εκείνος που έχει τη γευστική συνταγή της θρεπτικής ομελέτας; Τι πράγματα είναι αυτά; Εδώ φθάσαμε; Ότι δεν γίνεται ομελέτα χωρίς να σπάσουμε αυγά;

Μήπως φθάσαμε στο ότι "όποιος σπέρνει ανέμους θερίζει θύελλες"; Η κυβέρνηση υπάρχει όμως και για να μην σπέρνονται άνεμοι και για να μη θερίζονται θύελλες. Εκτός αν θέλει να δημιουργούνται τέτοιες καταστάσεις οι οποίες τελικά τι δίνουν; Το αίσθημα του επιτελάρχη της καταστροφής που θερίζει θύελλες; Γιατί αυτός που θερίζει θύελλες, απ΄ όπου και αν προέρχονται, δεν μπορεί να δικαιώνεται κοινωνικά και πολιτικά παριστάνοντας τον επιτελάρχη της καταστροφής.

Είμαστε υποχρεωμένοι λοιπόν να επισημάνουμε αυτά τα ανορθόδοξα και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Γιατί, υπάρχουν και άλλα φαινόμενα κύριε Πρωθυπουργέ. Περίμενα να κάνετε κάποια μνεία στην ομιλία σας. Είναι συγκλονιστικό το φαινόμενο που συνέβη με την περίπτωση του καθηγητή Νανόπουλου, που δεν εξελέγη, διότι δεν εκρίθη κατάλληλος από το πανεπιστήμιο. Αυτό δείχνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει κυριαρχία εκπαιδευτικών συντεχνιακών συμφερόντων και εκμαυλίζουν και αποπροσανατολίζουν τους εκπαιδευτικούς προς άλλες από το επιστημονικό και εκπαιδευτικό έργο τους κατευθύνσεις.

Να σας πω και κάτι ακόμη, για να δείτε ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για γενικές εκθέσεις ιδεών. Υπάρχει το καθιερωμένο βιβλίο ιστορίας "Θέματα νεότερης και σύγχρονης ιστορίας από τις πηγές" της Γ' Λυκείου. Αυτό το βιβλίο κύριοι της κυβέρνησης γνωρίζετε ότι απετέλεσε βιβλίο βασανισμού γενεών με την αποστήθιση, με την παπαγαλία. Αυτό όμως το βιβλίο στη δεύτερη σελίδα έχει το εξής καταπληκτικό.

Τα έξι πρώτα κεφάλαια αυτού του βιβλίου γράφτηκαν από ομάδα εργασίας που την αποτελούσαν το 1979 οι παρακάτω πέντε συγγραφείς. Τα μέλη της ομάδας, προσπάθησαν, όσο τους επέτρεπαν οι περιστάσεις, να ανταποκριθούν σε μία επείγουσα σχολική ανάγκη. Γνωρίζουν τις ατέλειες της εργασίας τους και ελπίζουν ότι γρήγορα θα προκηρυχθεί διαγωνισμός για τη συγγραφή ενός νέου αρτιότερου βιβλίου που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τις σχολικές ανάγκες στο μέλλον. Το έβδομο βιβλίο γράφτηκε αργότερα το 1983.

Ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1979 υπό καθεστώς ανάγκης για την αναπλήρωση κενού εν γνώσει των ατελειών που με επιστημονική ευθύνη προτάσσουν οι συντάκτες. Αυτό, λοιπόν, το πρόχειρο και εξ ανάγκης βιβλίο είναι το επίσημο βιβλίο με το οποίο διαγωνίζονται τα παιδιά μας επί μία εικοσαετία.

Το αλλάζετε τώρα και καλά κάνετε. Δεν σας ελέγχω, γιατί το αλλάζετε. Σας ελέγχω, γιατί δεν το άλλαξαν οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα. Και δεν σας μέμφομαι διότι διαπιστώσατε πως πρέπει πράγματι να γίνει ενασχόληση συστηματική και με το περιεχόμενο των σπουδών, σας ελέγχω γιατί δεν δώσατε έμφαση σ΄ αυτά, γιατί δώσατε έμφαση στα άλλα και έτσι προκαλέσατε αυτή την ένταση και τον αποπροσανατολισμό.

Θα ήθελα να συνεχίσω επισημαίνοντας και κάτι που γνωρίζετε. Τούτη την ώρα δεν ξέρετε ότι στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων υπάρχει απεργία, γιατί δεν έχουν δημοπρατηθεί περίπου τριάντα δισεκατομμύρια (30.000.000.000) δραχμές; Δεν ξέρετε ότι υπάρχει πρόβλημα προώθησης του προγράμματος;

Θα μπορούσα να αναφέρω σειρά τέτοιων πραγμάτων εκεί που η παιδεία ζει και υπάρχει, αν ζει και υπάρχει. Στα χαρτιά: Στα χαρτιά όλοι ευτυχούμε.

Πρέπει να πω, όμως, κύριε Πρωθυπουργέ και κύριοι της Κυβέρνησης, ότι αυτό που έχει προκύψει και στο χώρο της παιδείας είναι ότι καταφέρατε, με τους χειρισμούς σας και με αυτές τις ανορθόδοξες προτεραιότητες που επιλέξατε, να φέρετε όλους σε κατάσταση ανασφάλειας. Επίσης έχετε δημιουργήσει μια αντίθεση της μεγάλης πλειοψηφίας, εκείνων που ασχολούνται με την παραγωγή και εφαρμογή εκπαιδευτικού έργου, τους έχετε φέρει, λέω, σε αντίθεση με την πολιτική σας.

Τα επισημαίνω αυτά, γιατί η δική σας εμμονή, κύριε Πρωθυπουργέ, που απορρίπτει η πλειοψηφία και εκείνων που ασχολούνται με το εκπαιδευτικό έργο, αλλά και του ελληνικού λαού, δημιουργεί συνθήκες γενικευμένης κοινωνικής σύγκρουσης, οδηγεί στο "όλοι εναντίον όλων" και τελικά φοβάμαι ότι αυτή η κοινωνική δυναμική θα οδηγήσει στην ακύρωση και στην υπονόμευση κάθε προσπάθειας ανόρθωσης της χώρας.

Τελικά και στο χώρο της παιδείας εμφανίζεται ένα ιδιότυπο φαινόμενο. Οι μισοί Υπουργοί συναγωνίζονται στο ποιος θα προκαλέσει με τις πρωτοβουλίες του τις μεγαλύτερες κοινωνικές εντάσεις. Και οι άλλοι μισοί συναγωνίζονται στο ποιος θα εκφράσει πιο έντονα και παραστατικά την ανησυχία του και διαφωνία του. Έτσι δεν παράγεται πολιτική, δεν εξασφαλίζεται στήριγμα για την κοινωνία και όροι και προϋποθέσεις για την ανόρθωση της χώρας και την ανασύνταξη του δημόσιου βίου της χώρας.

Κύριες Πρωθυπουργέ, σας άκουσα στην ομιλία σας και για μία ακόμα φορά κάνατε γενική περιγραφή θεωρητικών και διακηρυχτικών όρων, μια δεοντολογία για το πώς πρέπει να γίνει. Επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι τέτοιου είδους συζητήσεις και γενικές απόψεις, πράγματι είναι πάνω από το κεφάλι της κοινωνίας. Πίσω και έξω από το πεδίο των προβλημάτων. Απλή διακήρυξη προθέσεων και επανάληψη γενικών όρων για την παιδία δεν βρίσκεται σε αντιστοιχία με την πραγματικότητα της κυβερνητικής πολιτικής.

Αυτά τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η Κυβέρνησή σας κύριε Πρωθυπουργέ για την παιδεία δεν οδηγούν στην επίτευξη των στόχων που θέσατε με την ομιλία σας.

Φραστικά ισχυρίζεστε, παραδείγματος χάρη, ότι αυξάνεται ο αυτόνομος ρόλος του Ενιαίου Λυκείου. Στην πράξη ενισχύεται ο χαρακτήρας του ως προθάλαμος των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και των ΤΕΙ, ακριβώς επειδή αυξάνετε κατά πολύ τα εξεταζόμενα μαθήματα για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Εμείς έχουμε πρόταση ολοκληρωμένη για το Λύκειο και την γνωρίζετε, αλλά ουδέποτε την υπολογίσατε, όπως δεν υπολογίσατε γνώμες και απόψεις από άλλα κόμματα και από άλλους φορείς.

Ισχυρίζεσθε, παραδείγματος χάρη, ότι ανοίγουν οι πόρτες των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και των ΤΕΙ, δεν αυξάνετε όμως δραστικά τον αριθμό των εισακτέων, αλλά περιορίζεστε σε ημίμετρα που εκτονώνουν τη ζήτηση.

Παραδείγματος χάρη, το Πρόγραμμα Σπουδών Επιλογής ξέρετε ότι είναι ημίμετρο, ξέρετε ότι γίνεται για λόγους απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων. Δεν μπορεί, λοιπόν, να ταυτίζεται το Πρόγραμμα Σπουδών Επιλογής με το θεσμό του Ανοιχτού Πανεπιστημίου και δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που βάζετε στόχο.

Ισχυρίζεσθε, λόγου χάρη, ότι όλα τα κυβερνητικά μέτρα έχουν ευρωπαϊκό προσανατολισμό και ότι αυτά ισχύουν στις ανεπτυγμένες χώρες. Λοιπόν, σε δέκα από τις δεκαπέντε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ισχύει και εφαρμόζεται η πρόταση που κατατέθηκε και από το Συνασπισμό και από άλλους για πρόσληψη των εκπαιδευτικών με βάση τα ουσιαστικά προσόντα, τα οποία είναι τεκμηριωμένα και έχουν υποβληθεί, θα τα ακούσετε, κύριοι συνάδελφοι. Μόνο σε δύο χώρες της Ευρώπης ισχύει το καθεστώς προσόντων και διαγωνισμού και μόνο σε τρεις χώρες υπάρχει μόνο διαγωνισμός. Αυτή είναι η πραγματικότητα, θα έλθω παρακάτω να σας πω, με ποιο σύγχρονο τρόπο μπορεί πράγματι να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα που έχει δημιουργήσει η επετηρίδα.

Ισχυρίζεσθε ότι γίνεται στην Κυβέρνηση στείρα κριτική χωρίς προτάσεις και το επαναλαμβάνετε αυτό σε κάθε ευκαιρία.

Πότε πήρατε υπόψη σας ως Κυβέρνηση προτάσεις που υποβλήθηκαν από άλλους ειδήμονες, προτάσεις από άλλα κόμματα και πότε πραγματικά υιοθετήσατε απόψεις για το λύκειο, για την επετηρίδα, για την πρόσβαση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα; Πότε συνεδρίασε το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας; Πότε συνεδρίασε η θεσμοθετημένη διακομματική επιτροπή για τη χάραξη και την επεξεργασία πολιτικής, για την ανταλλαγή απόψεων, για το μίνιμουμ της απλής συνεννόησης;

Πολύ δε περισσότερο, δεν υιοθετήσατε προβληματισμό, ο οποίος έχει εξαντλήσει τα θέματα της παιδείας, διότι υιοθετήσατε κάποια άλλη αρχή, την οποία κατ΄επανάληψη διακηρύξατε, κύριε Πρωθυπουργέ.

Δηλώνετε κατ΄ επανάληψη, δεν θα κάνω βήμα πίσω, καμιά αλλαγή, καμιά τροποποίηση, καμιά παράταση ή διόρθωση στα αποφασισμένα μέτρα. Αυτό είναι και όποιος αντέξει!

Η κοινωνία δεν μπαίνει μέσα σε τέτοια καλούπια. Και όταν η κοινωνία αντιστέκεται, αγωνιά και αγωνίζεται, είναι θέμα κοινωνικής ευαισθησίας και πολιτικής διορατικότητας να ακούει η όποια κυβέρνηση και να αφουγκραστεί τον παλμό της κοινωνίας.

Το λέω αυτό, γιατί μόλις προχθές στο μνημόσυνο του Ανδρέα Παπανδρέου σωστά επισημάνθηκε, ότι η συμβολή της παρουσίας του και της πολιτικής του ήταν η διαμόρφωση προϋποθέσεων για κοινωνικό κράτος και η διαμόρφωση προϋποθέσεων για δημοκρατική νομιμότητα, που θα προστάτευε τον πολίτη από τους κυβερνητικούς, νομοθετικούς και πολιτικούς αυταρχισμούς.

Αυτά τα θετικά στοιχεία της κοινωνικής στήριξης και της κοινωνικής ευαισθησίας, της πολιτικής ευαισθησίας και της δημοκρατικότητας στην επιλογή των μέτρων εδώ έχουν εξαφανιστεί και υιοθετείται μια φρασεολογία, η οποία πηγαίνει κάπου αλλού, είναι επικίνδυνη και επιζήμια. Πολύ γρήγορα θα βρεθείτε πρόσωπο με πρόσωπο απέναντι σε αυτήν την αντιφατική επιχειρηματολογία την οποία αναπτύσσετε.

Κύριε Πρωθυπουργέ και στη σημερινή σας ομιλία κυριάρχησαν λέξεις, ποιότητα, αποτελεσματικότητα. Είσαστε δύο χρόνια στην Κυβέρνηση και στην πρωθυπουργία και όσες φορές και αν επαναλαμβάνετε αυτές τις λέξεις, το μόνο που καταφέρνετε είναι να δίνετε έμφαση στην έλλειψη της ποιότητας και στην έλλειψη της αποτελεσματικότητας. Είναι άλλο πράγμα να υπάρχει η διακήρυξη περί ποιότητας και αποτελεσματικότητας και άλλο πράγμα να υπάρχει αυτή πραγματικά και να παράγεται από τα αντίστοιχα μέτρα τα οποία επιλέγει η κυβέρνηση.

Τέλος θα ήθελα να πω ότι είπατε και σήμερα απευθυνόμενος στην Εθνική Αντιπροσωπεία και στον ελληνικό λαό ότι όλα αυτά τα αποφασισμένα θα εφαρμοστούν με τη σύμπραξη όλων των φορέων της εκπαίδευσης, εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές, ακαδημαϊκοί, φοιτητές και όλοι. Αυτό όμως που λέτε πράγματι είναι μεγάλη αλήθεια. Καμιά αλλαγή στον τομέα της εκπαίδευσης δεν μπορεί να προχωρήσει προς θετική κατεύθυνση αν δεν συνεγείρει έμπνευση και ενθουσιασμό αλλά και συμμετοχή και συναίνεση. Δεν μπορεί να είναι καμιά νομοθετική ρύθμιση εφαρμόσιμη αν δεν εξασφαλίσει τις δυνάμεις τις κοινωνικές, τις πνευματικές και τις πολιτικές που θα την εφαρμόσουν. Και σήμερα είσαστε υποχρεωμένοι να δείτε ότι οι διακηρύξεις σας αυτές για την ανάγκη συμμετοχής όλων στην εφαρμογή μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης με την καθημερινή πρακτική της Κυβέρνησης δεν συμβαδίζουν. Απεναντίας και στον τομέα αυτό προκαλούνται διασπάσεις.

Κύριε Πρωθυπουργέ, δεν χρειάζεται να πει κανένας απόψεις προσωπικές ή να προβάλει τις κομματικές του θέσεις. Εσείς οι ίδιοι, η Κυβέρνηση σας το 1996 φωνάξατε εμπειρογνώμονες από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Ανέλαβαν την ευθύνη μιας μελέτης και σας έδωσαν τα συμπεράσματά τους τα οποία τα κράτησαν στο συρτάρι οι κυβερνήσεις σας. Γιατί το λέω; Και για την επετηρίδα, κύριε Πρωθυπουργέ, έχουν προτάσεις οι εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ, διαφορετικές αυτές που πρότεινε ο Συνασπισμός ή που έχουν προτείνει άλλοι. Έχουν όμως προτάσεις διαφορετικές από αυτές που εφαρμόσατε, επισημαίνοντας από το 1996 ότι αν επιχειρήσετε με διαφορετικό τρόπο να λύσετε το πρόβλημα της επετηρίδας θα προκαλέστε με το νόμο της ετερογονίας των σκοπών αντίθετα αποτελέσματα.

Να σας το διαβάσω: "Κάθε παρατηρητής του ελληνικού εκπαιδευτικού σκηνικού εντυπωσιάζεται και προς στιγμή ξαφνιάζεται από μια αρχική αντίφαση. Υπάρχει μία μεγάλη εκτίμηση για την εκπαίδευση σε όλους τους τομείς της κοινωνίας ως καθοριστικού παράγοντα για τη διαμόρφωση της ελληνικής ταυτότητας σε όλες τις ιστορικές εκφάνσεις και για τη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών κατά τη διάρκεια της ζωής των ατόμων. Η παραπάνω αντίληψη αντανακλάται περίτρανα στις θυσίες που είναι έτοιμες να κάνουν οι οικογένειες για τη μόρφωση των παιδιών τους. Ταυτόχρονα όμως επικρατεί και μία σχεδόν καθολική αρνητική άποψη για το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα ότι είναι ανίκανο να ανταποκριθεί σε αυτό το κοινό αίτημα ή να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες μιας προικισμένης πελατείας με ισχυρά κίνητρα. Δεν υπερβάλλουμε όταν λέμε ότι δεν συναντήσαμε σχεδόν κανέναν άνθρωπο που να μην έχει σοβαρές επιφυλάξεις για το εκπαιδευτικό σύστημα. Η εκπαίδευση είναι συνδεδεμένη με ένα υπερβολικά νομικίστικο, συγκεντρωτικό και πολιτικοποιημένο σύστημα. Τα υψηλά επίπεδα ποιότητας της εκπαίδευσης επιτυγχάνονται πολλές φορές παρά το σύστημα και όχι λόγω του συστήματος. Αυτά λέει ο ΟΟΣΑ.

Όπως επίσης λέει ο ΟΟΣΑ και για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις: "Λίγες ωστόσο είναι οι χώρες που έχουν γνωρίσει τις εκπαιδευτικές ασυνέχειες τις οποίες έχει υποστεί η Ελλάδα ως αποτέλεσμα των πολιτικών αλλαγών, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και αλλαγές Υπουργών Παιδείας μέσα στην ίδια Κυβέρνηση. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια η παιδεία άλλαξε κατά μέσο όρο δύο Υπουργούς το χρόνο. Η ιστορία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι χρόνων βρίθει εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που νομοθέτησαν διαδοχικές κυβερνήσεις. Η ελληνική παιδεία χαρακτηρίστηκε από ένα συνονθύλευμα εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων οι οποίες καταργήθηκαν αργότερα από μεταγενέστερες κυβερνήσεις ή παρέμειναν σε ισχύ αλλά δεν εφαρμόστηκαν".

Αυτή είναι η μοίρα όλων των πρόχειρων αποσπασματικών νομοθετικού χαρακτήρα επιλογών και απ΄ αυτή την αδυσώπητη πραγματικότητα απ΄ αυτή την αμείλικτη πολιτική και κοινωνική κρίση κανένας δεν έχει ξεφύγει μέχρι σήμερα, ακριβώς γιατί δόθηκε έμφαση σε αυτό που αποτελεί και την αιτία του προβλήματος.

Θα ήθελα να προχωρήσω όμως και να πω ότι πράγματι τα τελευταία είκοσι δύο χρόνια η ελληνική βουλή ψήφισε πάνω από εκατόν είκοσι πέντε νομοσχέδια που αφορούν αλλαγές στην παιδεία και αντίστοιχες τροπολογίες. Μόνο την τελευταία περίοδο διακυβέρνησης της χώρας, από το 1993 έως το 1998, σε τεσσερισήμισι χρόνια, το Υπουργείο Παιδείας προώθησε και ψήφισε στη Βουλή δέκα αυτοτελή νομοσχέδια.

Αν συμπεριλάβουμε και τα προεδρικά διατάγματα που εξειδικεύουν τους νόμους τότε ο αριθμός αυτός τουλάχιστον πενταπλασιάζεται. Σε αυτή την εικόνα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια η παιδεία αλλάζει κατά μέσο όρο επιλογές και κριτήρια.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, νομίζω ότι σήμερα ο Έλληνας πολίτης, ο οικογενειάρχης, ο μαθητής, ο φοιτητής, περιμένουν απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Θα ξοδεύει περισσότερα ή λιγότερα για τις ανάγκες της μάθησης και της κατάρτισης της γνώσης και της παιδείας; Θα έχει καλύτερο ή όχι δάσκαλο; Θα περιοριστεί η ανάγκη να τρέχουν τα παιδιά από την ηλικία των επτά, οκτώ χρόνων όλη την ημέρα για να καλύπτουν ανάγκες που πρέπει να παρέχει το σχολείο και να εκμηδενίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους; Θα αλλάξει ή όχι προς το καλύτερο το σχολικό περιβάλλον; Θα βγει ο μαθητής από το σχολείο για να ασχοληθεί με οργανωμένο τρόπο μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα προκειμένου να αξιοποιήσει τα ενδιαφέροντά του από τις υπάρχουσες έστω και ελλειπείς δομές και υποδομές; Θα υποχρεωθεί ή όχι η οικογένεια ή ο φοιτητής να επωμισθούν πρόσθετο κόστος για να εξασφαλίσουν κατάρτιση στο εξωτερικό;

Και εκεί είναι που περιμένει κάποτε ο Έλληνας πολίτης και έναν απολογισμό, τι έγινε τέλος πάντων. Τι είδαν οι πολίτες από όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις που εξαγγέλθηκαν με όλους τους κανόνες της πολιτικής τέχνης και επιστήμης, αλλά χωρίς κανένα αντίκρισμα; Τι κέρδισε το εκπαιδευτικό σύστημα; Κέρδισε σε συνοχή και σε ενότητα; Τι κέρδισαν τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα; Τι κέρδισε η νεολαία; Γι αυτό εμείς λέμε, ότι στα ζητήματα της παιδείας επιβάλλεται η μεγαλύτερη δυνατή σωφροσύνη και η μεγαλύτερη δυνατή υπευθυνότητα. Δεν την έδειξε η Κυβέρνηση και γι΄ αυτό ασκούμε έλεγχο και λέμε ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί ο τρόπος με τον οποίο προωθούνται μέτρα και να εγκαταλειφθούν και μέτρα τα οποία δεν είναι σωστά.

Δεν επιδείξατε ικανότητα να συλλάβετε και να προβάλετε τη φιλοσοφία και το όραμα μιας αληθινής μεταρρύθμισης που θα μπορούσε να συγκινήσει και να ενθουσιάσει. Δεν θελήσατε - και γι΄ αυτό δεν προσπαθήσατε με το σωστό τρόπο - να συναντηθείτε με τις αγωνίες και τις ευαισθησίες της εκπαιδευτικής κοινότητας, της πανεπιστημιακής κοινότητας, των φοιτητών, της κοινωνίας για να αναδειχθεί το όραμα και η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης.

Σωστό είναι αυτό που λέτε ότι στο χώρο της παιδείας γίνονται οι ιδεολογικές, οι κοινωνικές και οι πολιτικές συγκρούσεις, αλλά γίνονται με βάση προγράμματα, αρχές και ολοκληρωμένα σχέδια. Δεν γίνονται σκιαμαχώντας με νομοσχέδια. Το όραμα λοιπόν και η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης να αναδειχθούν. Να προκύψει κλίμα και άνεμος μεταρρύθμισης στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στην κοινωνία ως αναγκαία προϋπόθεση. Είναι παγκόσμια πρωτοτυπία να επιδιώκεται η προώθηση μέτρων στην παιδεία ερήμην της εκπαιδευτικής κοινότητας, ερήμην της πανεπιστημιακής κοινότητας, ερήμην της νεολαίας και των φοιτητών, ερήμην της ίδιας της κοινωνίας με το επιχείρημα ότι όλοι όσοι έχουν άποψη είναι συντεχνίες. Βλέπω εδώ αρκετούς συναδέλφους και δεν θέλω να θυμηθώ ότι με το ίδιο επιχείρημα αντιμετωπιστήκαμε και εμείς το 1960-1961 όταν ξεκινήσαμε τον αγώνα για το 15%.

Για να πούμε λοιπόν την πικρή αλήθεια. υπάρχει αντίθεση που εκδηλώνεται από τους κοινωνικούς φορείς και πρέπει αυτή πραγματικά να την υπολογίσετε. Δεν μπορεί να πάτε με αντίθετη την εκπαιδευτική κοινότητα, με αντίθετη την πανεπιστημιακή κοινότητα, το φοιτητόκοσμο της χώρας, την νεολαία, με αμήχανη την ελληνική κοινωνία, η οποία βλέπει μια εικόνα διάλυσης και δεν ξέρει από που να πιαστεί και σε ποιόν να πιστέψει.

Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι δεν εμπνεύσατε και δεν πείσατε ακριβώς γιατί κάνατε λάθος επιλογές, τις ιεραρχήσατε με ανορθολογικό τρόπο και επιδιώξατε να τις επιβάλετε με ένα μείγμα πολιτικής που έχει έκδηλα συστατικά, πολιτικός αυταρχισμός, κοινωνική σκληρότητα.

Θα ήθελα να σας πως ότι επιβάλλεται κάποτε να μιλήσουμε επί της ουσίας. Υποκαταστήσατε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, την αναγκαία με την αλλαγή για μια ακόμα φορά του εξεταστικού συστήματος που το βαφτίσατε κατά παλιές αμαρτωλές συνταγές, κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων.

Επίσης, η κατάργηση της επετηρίδας διορισμού των εκπαιδευτικών έγινε με έναν τρόπο που δε λύνει το πρόβλημα, απεναντίας το κάνει πιο σύνθετο. Γι΄ αυτό εμείς λέμε ότι η άποψη της κυβέρνησης, ότι προωθεί μεταρρύθμιση είναι ψευδεπίγραφη, ότι είναι μια ψευδώνυμη μεταρρύθμιση αυτή, έτσι όπως προωθείται, είναι ένα ακόμα ομοίωμα.

Και να κάνω αυτή την ευρύτερη αναφορά. Είμαστε σε μια κοινωνία ομοιωμάτων και όχι πραγματικών καταστάσεων. Λοιπόν, ένα ακόμη ομοίωμα προστίθεται με την άποψη ότι αυτό αποτελεί εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Θα ήθελα να μιλήσω για συγκεκριμένα ζητήματα.

Υιοθετήστε, κύριοι της Κυβέρνησης, μια πρόταση. Αποτολμήστε μια έρευνα στην εκπαιδευτική και πανεπιστημιακή κοινότητα για να διαπιστώσετε αν γίνεται ή όχι αποδεκτή η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης και οι επιλογές που κάνατε. Αποτολμήστε την, για να δείτε την πραγματικότητα και ρωτήστε να σας θεμελιώσουν τις απόψεις.

Να πως όμως κάτι πιο συγκεκριμένο: Για την αξιολόγηση.

Κατ΄ επανάληψη η Κυβέρνηση αρέσκεται σ΄ ένα επιχείρημα ότι δεν ακούει προτάσεις από πουθενά, ότι μόνο αυτή έχει προτάσεις και ότι όλοι οι άλλοι μηδενίζουν ή κατακρίνουν, καταγγέλλουν ή δημαγωγούν και διαμορφώνουν πλαστά διλήμματα που λένε "είστε εναντίον της αξιολόγησης των καθηγητών". Ποιος σας είπε ότι ο Συνασπισμός ή και άλλα κόμματα είναι εναντίον της αξιολόγησης των καθηγητών; Ναι στην αξιολόγηση με ορθολογικό, αξιόπιστο και δημοκρατικό τρόπο, με εσωτερικές διαδικασίες και θεσμούς. Ακούσατε πουθενά, κύριοι της Κυβέρνησης, να γίνεται αξιολόγηση του δικαστή, του στρατιωτικού, του τραπεζικού από εξωτικούς, για να χρησιμοποιήσω θρησκευτική ορολογία, μηχανισμούς; Τον εκπαιδευτικό θα αξιολογήσετε με ειδικό σώμα; Και με ποιες εγγυήσεις κατοχύρωσης της προσωπικής ανεξαρτησίας, της διοικητικής αυτονομίας και της υπηρεσιακής εξέλιξής του; Μπας και ζούμε σε κανένα παράδεισο και δεν ξέρουμε ότι στο χώρο της εκπαίδευσης και η μετάθεση και η απόσπαση και άλλα διοικητικά μέτρα είναι πεδίο πελατειακών σχέσεων, πιέσεων, και, επιτρέψτε μου να πω ανορθόδοξων καταστάσεων; Ναι στην αξιολόγηση, αλλά όχι με τον τρόπο που την επιχειρείτε, γιατί πράγματι δεν θα κάνετε αξιολόγηση, θα διχάσετε ακόμη περισσότερο.

Η επετηρίδα. Να δούμε λοιπόν και την επετηρίδα. Είστε υπέρ της επετηρίδας. Αφήστε αυτά τα ψεύτικα διλήμματα. Κανείς δεν είπε ότι η επετηρίδα αυτή πρέπει να διατηρηθεί. Το λένε ορισμένοι από τους εκπαιδευτικούς, έχουν την άποψη τους με τις λειτουργίες του αυτόνομου συνδικαλιστικού τους κινήματος.

Στην προηγούμενη συζήτηση που έγινε στη Βουλή, ο Συνασπισμός σας κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση και σας την επαναλαμβάνω. Για πέντε χρόνια θα προσληφθούν τόσοι εκπαιδευτικοί, όσοι προσλήφθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια με το σύστημα της επετηρίδας. Οι επιπλέον ανάγκες που προκύπτουν από την επιδιωκόμενη μείωση αναπληρωτών και ωρομίσθιων από τη λειτουργία του ολοήμερου σχολείου, της ενισχυτικής διδασκαλίας και διακηρυγμένης μείωσης του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα, καλύπτονται με νέο σύστημα ποιοτικών μετρήσιμων κριτηρίων, όπως η προϋπηρεσία και η εμπειρία στην εκπαίδευση, η επίδοση στις σπουδές, οι μεταπτυχιακές σπουδές, τα μεταπτυχιακά πτυχία και διπλώματα, η παρακολούθηση ενημερωτικών προγραμμάτων, η κατοχή άλλου πτυχίου, η γνώμη ξένων γλωσσών, το συγγραφικό έργο και ο χρόνος απόκτησης του πτυχίου, κατοχή πιστοποιητικού παιδαγωγικής κατάρτισης ως προϋπόθεση και επίδοση με προϋποθέσεις και παράλληλα το ξεκαθάρισμα της επετηρίδας, την εκκαθάριση της επετηρίδας, την εφαρμογή στην πράξη των τάξεων των είκοσι πέντε μαθητών στο γυμνάσιο και στο λύκειο και αντίστοιχα έως δεκαοκτώ μαθητές στην υποχρεωτική εκπαίδευση, την αύξηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από εννιά στα δέκα χρόνια, από το αμέσως επόμενο σχολικό έτος.

Να, η συγκεκριμένη πρόταση, με την οποία δεν αδικείτε κανέναν, που εξασφαλίζει τα ουσιαστικά, ποιοτικά κριτήρια και που ταυτόχρονα αυτή η πρόταση είναι εκείνη που μπορεί πραγματικά να διαμορφώσει και ένα κλίμα εμπιστοσύνης στους εκπαιδευτικούς. Πράγματι, η επετηρίδα είναι για άλλες ανάγκες, ξεπλήρωσε την αποστολή της, εμφανίζει αγκυλώσεις και δυσλειτουργίες, οι οποίες είναι ανεπιθύμητες. Εμείς, αυτή την άποψη έχουμε. Σεβόμαστε την άποψη των εκπαιδευτικών και θέλουμε να τη συζητήσουμε με ειλικρινή τρόπο, προκειμένου να βρεθεί το διάδοχο σχήμα. Αναζητιέται πράγματι τρόπος, ώστε μαζί με το αδιάβλητο της πρόσληψης να υπάρχει και αξιοκρατία στην επιλογή.

Εμείς, σας κάνουμε συγκεκριμένη πρόταση και είπαμε ότι δεν είναι αυτό το πρώτο πρόβλημα της παιδείας και της εκπαίδευσης, άλλα είναι τα βασικά προβλήματα, η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες.

Το βιβλίο αυτό είναι που πρέπει να κραδαίνουν στα χέρια τους τα παιδιά μας και να μας ταρακουνάνε για λόγους παιδαγωγικούς, μπας και σωφρονιστούμε ως κοινωνία και ως ηγεσία αυτής της χώρας. Εδώ είναι που έπρεπε να δοθεί η έμφαση και σε άλλα - ξέρετε τι υπάρχει με τα βιβλία όπως ποιότητα των εκπαιδευτικών, αναλυτικά προγράμματα, μέθοδος διδασκαλίας, σχέσεις μαθητών ανά δάσκαλο, βιβλία και περιεχόμενο, εισαγωγή νέων τεχνολογιών, παροχή από τη δημόσια εκπαίδευση όλων των υπηρεσιών που αναζητούν γονείς και παιδιά έξω από το σχολείο, πρόγραμμα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των παιδιών.

Η ποιότητα του εκπαιδευτικού καθορίζεται από την κατάρτιση που παίρνει στο πανεπιστήμιο, από την επιμόρφωση που του παρέχεται και από τον προσωπικό του ζήλο για το λειτούργημα.

Δεν ξέρετε τι συμβαίνει με τα πανεπιστημιακά συγγράμματα; Θα αναγκαστούμε από το Συνασπισμό, για μία ακόμη φορά, να φέρουμε το θέμα στη Βουλή, γιατί δεν προχωράνε οι διαδικασίες και σε περιπτώσεις που διαπιστώθηκε τέλεση αξιόποινων πράξεων, πλαστογραφίας και υπεξαίρεσης για την εμπορία των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.

Ισχυρίζεστε ότι μέσα από την κατάργηση της επετηρίδας εξασφαλίζετε την ποιότητα των εκπαιδευτικών. Μα, στην πραγματικότητα έχετε καταργήσει το σύστημα επιμόρφωσης. Δεν είναι μόνο το πτυχίο και η επετηρίδα. Η επιμόρφωση; Την έχετε καταργήσει. Τα δύο, τρία τελευταία χρόνια με την επίκληση της δημιουργίας νέου συστήματος, έχει καταργηθεί το οποιοδήποτε σύστημα, εκτός από τα ταχύρυθμα σεμινάρια, που φυσικά, δεν υποκαθιστούν την περιοδική επιμόρφωση.

Στη σελίδα 45 των συμπερασμάτων των εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ, σας επισημαίνεται η κρισιμότητας του προβλήματος της επετηρίδας. Δεν την κοιτάξατε, διότι κάθε φορά - εγώ θα το πω ευθέως - ορισμένοι εκπαιδευτικοί επινοούν και επιλέγουν τη δική τους μεταρρύθμιση και οι μόνοι που την υποστηρίζουν είναι αυτοί, σε πείσμα όλων των άλλων. Ο ΟΟΣΑ σας το λέει, από το 1996, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.

"Μία φανερή λύση που εμείς την προτιμούμε, θα ήταν η θέσπιση νέων κριτηρίων για το διορισμό των εκπαιδευτικών, τα οποία θα βασίζονται στην αντικειμενική αξιολόγηση των προσόντων και των ικανοτήτων και όχι αποκλειστικά στο χρόνο υπηρεσίας.

Αναγνωρίζουμε πάντως, ότι μια τέτοια πρακτική θα συναντήσει αντίσταση. Η κατάργηση της επετηρίδας θα ισοδυναμούσε με στέρηση, για πολλές χιλιάδες αδιόριστων δασκάλων και καθηγητών, μίας σίγουρης, έστω και καθυστερημένης, προοπτικής για μία θέση εργασίας.

Τα προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης θα ήταν πολύ δαπανηρά. Έτσι ένα καλά σχεδιασμένο και ένα καλά χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα προ και ενδουπηρεσιακής κατάρτισης, συνοδευόμενο από μέτρα που αφορούν τις ευκαιρίες για προαγωγή και μισθολογική πρόοδο, ανάλογα με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων κατάρτισης, φαίνεται να αποτελεί τη μόνη ρεαλιστική εναλλακτική λύση. Ωστόσο, μια ανοιχτή συζήτηση πολλών εναλλακτικών λύσεων με τους εκπαιδευτικούς και τους αντιπροσώπους τους, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ραγδαία πρόοδο, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποδειχθεί εμπεριστατωμένα ότι το σημερινό σύστημα δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση της εκπαίδευσης στα ελληνικά σχολεία".

Τι σας λένε εκείνοι που και αμείφθηκαν και πήραν και την εντολή; Εμπεριστατωμένη συζήτηση, αναζήτηση πολλαπλών λύσεων, όχι ευκολίες μέσω ενδιάμεσων, έτσι ώστε να εκτονωθεί η εκρηκτικότητα του προβλήματος. Και δεν σας λένε άνθρωποι οι οποίοι διακατέχονται από μηδενιστικές τάσεις. Σας τα λένε άνθρωποι, οι οποίοι είναι τεχνοκράτες και καλούνται να εξασφαλίσουν προϋποθέσεις ανάπτυξης. Δεν σας τα λέει κανείς ο οποίος είναι υπονομευτής του κοινωνικού καθεστώτος. Σας το λέει ο κ. Δημαράς: "Προσβλητικές οι εξετάσεις". Στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ προχθές: "Αναξιόπιστες οι εξετάσεις".

Ξέρει ο κύριος Πρωθυπουργός και ο κύριος Υπουργός Παιδείας ποιο τεκμήριο γνώσης και αγωνίας έχει ο κ.Δημαράς για τα θέματα της παιδείας, αλλά και άλλοι, οι οποίοι επιβάλλεται και πρέπει πραγματικά να αξιοποιηθούν στα πλαίσια αυτών των συγκεκριμένων θεμάτων.

Το ίδιο υπάρχει και για το λύκειο. Να μην έχετε την αίσθηση ότι σε μία συζήτηση που γίνεται προ ημερησίας διατάξεως θα πρέπει να έρθουν εδώ τα κόμματα και να αντιπαραθέσουν το πλήρες πρόγραμμά τους. Υπάρχουν απόψεις και τις ξέρετε. Οργανώστε τη Διακομματική Επιτροπή Παιδείας και την Εθνική Επιτροπή Παιδείας να γίνει εκεί η συζήτηση.

Αλλά και εδώ ποιο είναι το πρόβλημα; "Όλοι οι τομείς που χρειάζεται το λύκειο πρέπει να πληρούν τρεις προϋποθέσεις. Να αναφέρονται στην ουσία και το περιεχόμενο της εκπαιδευτικής λειτουργίας του λυκείου, να αποτελεί το λύκειο την οργανική συνέχεια τομών που χρειάζονται στις χαμηλόβαθμες βαθμίδες, να λυθεί το πρόβλημα της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Το λύκειο χρειάζεται βαθειά τομή. Έχει χάσει τον αυτόνομο παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό του ρόλο και έχει μετατραπεί σε ένα εκδοτήριο απολυτηρίων, ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στις εξετάσεις των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

Το λύκειο πρέπει να δίνει στέρεη και γενική μόρφωση σε όλους τους μαθητές, να μην ενθαρρύνει την πρόωρη εξειδίκευση και να επιτρέπει στους μαθητές να αναπτύξουν τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα".

Θα ήθελα να πω ότι εμείς δεν συμφωνούμε. Έχουμε αυτές τις γενικές απόψεις, αλλά δεν συμφωνούμε. Συμμεριζόμαστε τον προβληματισμό των ειδικών και των μελετητών και δεν συμφωνούμε με το χωρισμό του λυκείου σε τρεις κατευθύνσεις. Πιστεύουμε ότι ο χωρισμός αυτός θα οδηγήσει σε απλή συστέγαση των σημερινών τριών τύπων λυκείου. Γι΄ αυτό και δίνουμε έμφαση στις υπόλοιπες προϋποθέσεις.

Υπάρχει και η περίπτωση της ενισχυτικής διδασκαλίας στο Ενιαίο Λύκειο. Και υπάρχουν πολλά, τα οποία μπορεί κανείς να παρατηρήσει για τον τρόπο με τον οποίο το εφαρμόσατε αυτό. Το ξέρετε πολύ καλά, ότι έφθασε και πέρασε ο Μάρτιος, μέχρις ότου συμπληρωθούν οι αιτήσεις των μαθητών, μέχρις ότου οριστεί το απαιτούμενο εκπαιδευτικό προσωπικό. Πλησίαζε ήδη το τέλος του τρίτου τριμήνου και του σχολικού έτους, όταν άρχισαν αυτά τα ενισχυτικά μαθήματα.

Οι σχεδιασμοί σας προέβλεπαν ειδική επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών, που θα αναλάμβαναν την ενισχυτική διδασκαλία. Προέβλεπαν εκπόνηση ειδικού διδακτικού υλικού κατά μάθημα. Ε, δεν υπήρξαν αυτά. Ούτε η κατάρτιση, ούτε το εκπαιδευτικό υλικό. Πως θα κάνετε την ενισχυτική διδασκαλία;

Θα μπορούσα να αναφερθώ και στις προϋποθέσεις για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και για την κατάσταση η οποία επικρατεί στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και στα Τεχνολογικά Ιδρύματα. Ξέρετε ότι υπάρχει στασιμότητα, ότι δεν υπάρχει ανανέωση του προσωπικού, ότι δεν υπάρχει ανανέωση στα τμήματα, ότι δεν υπάρχει ανανέωση στα προγράμματα σπουδών. Εξαγγέλλει η Κυβέρνηση άνοιγμα στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, αλλά μένουν στάσιμες και καθηλωμένες όλες οι άλλες προϋποθέσεις, που θα μπορούσαν πραγματικά να δώσουν αποτελεσματικότητα σ΄ αυτή την επιδίωξη.

Αν δεν αλλάξει δραστικό στα επόμενο δύο χρόνια η κατάσταση που υπάρχει στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, θα υποστούν λόγω της πίεσης από την απελευθέρωση, την κατάρρευση του επιπέδου και της ποιότητας σπουδών που παρέχουν, πλήρη κατάρρευση και το γνωρίζετε. Γι΄ αυτό και χρειάζεται πραγματικά να εξασφαλιστούν αυτά.

Θα ήθελα να πω ότι σε καμία άλλη χώρα ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως το θέμα της έρευνας, δεν αντιμετωπίστηκε σε τόσο λίγο χρόνο, με τόση προχειρότητα. Πριν πέντε χρόνια λειτουργούσαν ελάχιστα μεταπτυχιακά προγράμματα. Κύριο αίτημα ήταν η έλλειψη θεσμικού πλαισίου και πόρων. Μέσα σε μια πενταετία και κάτω από τη δραματική πίεση που ασκεί η ύπαρξη πόρων, που πρέπει να απορροφηθούν από το κοινοτικό πρόγραμμα και η ζήτηση από τους φοιτητές λογω της ανεργίας, έχουν θεσμοθετηθεί πάνω από διακόσια είκοσι μεταπτυχιακά προγράμματα και από αυτά λειτουργούν μόνο τα μισά. Αυτή είναι η πραγματικότητα της παιδείας.

Τελειώνω κύριε Πρωθυπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι με το εξής: Ξέρετε πολύ καλά ότι η κοινοπραξία, την οποία προσέλαβε η Κυβέρνηση σαν αξιολογητή του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, στην πρώτη έκθεσή της αμφισβητεί ότι η χώρα είναι σε θέση να απορροφήσει έγκαιρα και με τρόπο που να εγγυάται ικανοποιητικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα το σύνολο των πόρων από το ταμείο για το ανθρώπινο δυναμικό. Αυτή η διαπίστωση είναι προχθεσινή, του ειδικού εκτιμητή της κοινοπραξίας που προσέλαβε η Κυβέρνηση.

Κινδυνεύουμε έτσι να δούμε για μία ακόμα φορά να χάνονται πολύτιμοι πόροι, που προορίζονται για την αναμόρφωση της παιδείας και το εκπαιδευτικοί σύστημα. Δυσκολεύουν οι προϋποθέσεις διεκδίκησης για το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης αυξημένων πόρων για την παιδεία, το εκπαιδευτικό σύστημα και το ανθρώπινο δυναμικό.

Η αναξιοπιστία και η αναποτελεσματικότητα ακυρώνει κάθε εγχείρημα και υποθηκεύει τις αντίστοιχες επιλογές, αλλά και η συνολική κατάσταση απορρόφησης του προγράμματος, το οποίο ισχύει για την εκπαιδευτική και αρχική επαγγελματική κατάρτιση είναι 21,9%, όπως προκύπτει από την ενημέρωση στις 24/4/98. Είναι αποκαρδιωτικό ποσοστό.

Η προτεινόμενη αναμόρφωση που έγινε από την Κυβέρνηση σας, δεν έγινε αποδεκτή. Ο χαρακτήρας του προγράμματος, είπε η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα μεταβληθεί ριζικά. Έργα που είχαν σχεδιαστεί, δεν θα υλοποιηθούν, ενώ οι πόροι για τις νέες προτεραιότητες δεν επαρκούν.

Είναι ιδιαίτερα εύγλωττη η απάντηση που έδωσε ο επίτροπος κ. Φλυνν στο Βουλευτή του Συνασπισμού, τον κ. Αλαβάνο, για την κατάσταση που υπάρχει και που σας επιβάλλει, κύριε Πρωθυπουργέ και κύριε Υπουργέ της Παιδείας, να αλλάξετε τρόπο θεώρησης των πραγμάτων. Να μην επιμείνετε σε αδιέξοδες και επιζήμιες πολιτικές και πολύ περισσότερο να μην μιλάμε για την παιδεία με τον στερεότυπο φορμαλιστικό τρόπο, πάνω από τα κεφάλια της κοινωνίας και έξω από το πεδίο των προβλημάτων.

Από την πλευρά του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, σας καταθέσαμε προτάσεις, θα εξακολουθήσουμε να επιμένουμε και να πιέζουμε και θα σας καλούμε επιτέλους σε έμπρακτη εφαρμογή των όσων διακηρύσσετε. Οργανώστε τα θεσμοθετημένα όργανα, για να υπάρξει συλλογικός προβληματισμός και από κει και πέρα, πάρτε τις αποφάσεις σας. Εσείς έχετε την ευθύνη των αποφάσεων. Θα κριθείτε από τις αποφάσεις σας έτσι κι αλλιώς, αλλά μην περιπαίζετε τις πολιτικές δυνάμεις και την κοινωνία, λέγοντας ότι "συζητήσαμε, ακούσαμε, υιοθετήσαμε, ασπαστήκαμε απόψεις και αυτά που φέρνουμε είναι εκείνα, τα οποία χρειάζεται ο τόπος.

Αυτά που προωθείτε είναι εκείνα τα οποία θα διαιωνίσουν τη σημερινή ανορθολογική, παραμορφωμένη και προβληματική κατάσταση στην παιδεία. Αυτή η παραμορφωμένη κατάσταση στην παιδεία είναι προβληματική κατάσταση και για την κοινωνία και για τον άνθρωπο και για τους θεσμούς και για το παρόν και για το μέλλον του τόπου.

Αθήνα, 25 Ιουνίου 1998