Αρθρο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη Ευρωβουλευτή του ΣΥΝ

Παράλογες "θεωρίες" και αμυδρές ελπίδες.

Σε προηγούμενα κείμενα μου, στην ΑΥΓΗ και αλλού, διατύπωνα την άποψη ότι οι βόμβες και οι πύραυλοι του ΝΑΤΟ χτυπάνε τη Σερβία, την ΕΕ και τη Ρωσία, κατά σειρά και μαζί, και η εξήγηση μου φαίνεται όλο και περισσότερο προφανής, γι αυτό και δεν θα επανέλθω. Αντίθετα θα ήθελα σήμερα να σχολιάσω ένα επιχείρημα υπέρ των νατοϊκών επιδρομών που διεκδικεί υψηλή ιδεολογική ποιότητα και ευγένεια στόχων. Το επιχείρημα, που περιλαμβάνεται δυστυχώς και σε σχέδιο ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που τίθεται απόψε σε ψηφοφορία, λέει τα εξής: "Η ενδυνάμωση των παγκόσμιων προδιαγραφών για τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να έχει την προτεραιότητα σε σχέση με την έγνοια για την εθνική κυριαρχία".

Πράγματι υψηλόφρων η τοποθέτηση! Η εθνική κυριαρχία δεν θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως άλλοθι για την αυθαιρεσία και την καταπίεση εις βάρος των ανθρώπων, όλων των ανθρώπων. Πρέπει να επιφέρει κυρώσεις, ακόμη και με τη μορφή παρέμβασης στα εσωτερικά της κρατικής οντότητας που εκφράζει αυτήν την εθνική κυριαρχία, ώστε να αποτρέπεται και να επανορθώνεται, στο βαθμό του δυνατού, η παραβίαση.

Υπάρχουν ωστόσο και κάποια ερωτήματα που εύλογα τίθενται. Από ποιόν δεν θα πρέπει να αναγνωρίζεται αυτό το άλλοθι; Ποιός θα διαπιστώνει την παραβίαση;

Ποιός θα αποφασίζει την παρέμβαση; Πώς θα εξασφαλίζεται ότι όλα αυτά θα γίνονται στο όνομα μας, γιατί βέβαια η υψηλόφρων τοποθέτηση διεκδικεί ρητά ή σιωπηρά ένα μόνιμο πανανθρώπινο χαρακτήρα σε αντίθεση με τις συγκυρίες που κατά καιρούς δημιουργούν ή εξαλείφουν κράτη στη μια και ενιαία γή όπου ζούμε.

Έως τώρα, έστω και ατελέστατα, μια τέτοια θεμελιώδης λειτουργία είχε γενικότερα αναγνωριστεί στον ΟΗΕ, και ένας Θεός ξέρει πώς εμείς του ασκούσαμε κριτική και ζητούσαμε τον εκδημοκρατισμό του, δηλαδή τη μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα του ώστε να έχει ισχυρότερη νομιμοποίηση και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις όποιες παρεμβάσεις του. Και μακάρι να μπορούσαμε να εργαστούμε όλοι ώστε να μεταρρυθμιστεί ριζικά ο ΟΗΕ στην κατεύθυνση της δημοκρατικής πολιτικής διεύθυνσης ενός ραγδαία ενοποιούμενου κόσμου.

Όμως, και όλως περιέργως, οι ιδεαλιστές κήρυκες αυτών των υψηλοφρόνων μηνυμάτων δηλώνουν στο ίδιο κείμενο και με κάθε ευκαιρία ότι ναι μεν οι επιδρομές του ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία δεν έχουν την εντολή και τη νομιμομοποίηση του ΟΗΕ (όπως την είχαν σχετικά με το Ιράκ), είναι επομένως λέω εγώ παράνομες από την άποψη της διεθνούς τάξης, όμως αυτό ήταν αναπόφευκτο μια και δύο (Ρωσία και Κίνα) από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας θα πρόβαλλαν το "βέτο" τους (όπως είχαν το δικαίωμα να το κάνουν βάσει του καταστατικού )! Εδώ πια αγγίζουμε τα όρια του εξωφρενικού: θέλουμε να μιλάμε στο όνομα της "διεθνούς κοινότητας" και παράλληλα κουρελιάζουμε την μόνη, έστω και ατελή έκφραση της, και ταπεινώνουμε και αυτήν και τις επιμέρους συνιστώσες της. Και επιπλέον, τώρα που τα στρατιωτικά μέσα δεν δίνουν διέξοδο και λύση, προσπαθούμε να τις ξαναβάλουμε στο παιχνίδι !

Το εξωφρενικό όμως έχει την σιδερένια λογική του αν διαβαστεί αλλιώς. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ διεκδικούν να είναι εκείνοι που κάθε φορά θα ορίζουν τι είναι νομιμότητα και πόση έκταση θα έχει κάθε φορά η "διεθνής κοινότητα". Αυτό πράγματι μπορεί να επιβληθεί με τη βία ή την απειλή χρήσης βίας (που απαγορεύει ένα άλλο ταπεινωμένο μεταπολεμικό όραμα που είναι ο επίσης αγνοηθείς ΟΑΣΕ…), αλλά δεν μπορεί και να κερδίσει την οποιαδήποτε συναίνεση, που είναι απαραίτητη για μια σταθερή "ηγεμονική" (για να θυμηθούμε και τον Γκράμσι) σχέση, μια πραγματική νέα τάξη πραγμάτων στον κόσμο. Τέτοια τάξη δεν θα υπάρξει ποτέ αν δεν εξασφαλίζει τη συναίνεση των ενδιαφερομένων όχι στη βάση ιδεολογικών διακηρύξεων και επιλεκτικής εφαρμογής τους (και είναι επιλεκτική, αλλιώς θα πρέπει να έχει πέσει βαρύς φόβος στην Τουρκία, την Ινδονησία και πολλές χώρες της Αφρικής και της Λ.Αμερικής) αλλά στη βάση διαπραγμάτευσης συμφερόντων και επιδιώξεων με τρόπο και ουσία που να τις καθιστά έστω και άνισα κοινό κτήμα. Με άλλα λόγια: ναι στον περιορισμό της "εθνικής κυριαρχίας" αλλά μαζί με την από κοινού άσκηση της υπέρ κοινών στόχων. Αλλιώς το μόνο που αναδεικνύεται, πέρα από την υποκρισία, είναι ο επικίνδυνος εθνικισμός κάποιων επιπόλαιων "αντιεθνικιστών"…

Και η προσπάθεια τους να μας υποχρεώσουν ενόπλως και βιαίως να διαλέξουμε ανάμεσα στον εθνικισμό τους και τον εθνικισμό του κ.Μιλόσεβιτς δεν εξυπηρετεί με κανένα τρόπο ούτε τα γενικότερα συμφέροντα των Βαλκανίων, της Ευρώπης και του κόσμου, ούτε τους για αποτρόπαιους λόγους καταδιωκόμενους Κοσοβάρους, ούτε τον εκδημοκρατισμό της Σερβίας, ούτε τη σταθερότητα και την ανάπτυξη στην περιοχή.

Όσοι τέτοιες ανεύθυνες και αδιέξοδες "θεωρίες" διαδίδουν δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να προσφέρουν πρόσκαιρες υπηρεσίες για τις ανάγκες της στιγμής σε αυτούς που απλώς ξεκίνησαν μια βάναυση επέμβαση για άλλους λόγους και ψάχνουν τώρα και για την νομιμοποίηση της με το "δάνειον ένδυμα" του διεθνισμού. "Λόγια, λόγια, λόγια..." που θα έλεγε και ο σαιξπηρικός ήρωας.

Θα καταψηφίσω το σχέδιο ψηφίσματος και μόνο γι αυτόν το λόγο. Προτιμώ να περιμένω πράξεις σαν κι αυτές που απελπιστικά αργά άρχισαν να προδιαγράφονται μέσα στα αδιέξοδα των μεν και των δε: αναστολή των βομβαρδισμών, απόσυρση των δυνάμεων καταστολής από το Κόσσοβο, έναρξη της επιστροφής των προσφύγων, αυτονομία του Κόσοβο εντός των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας, δύναμη εφαρμογής των συμφωνιών με κάλυψη του έστω και ταπεινωμένου ΟΗΕ, βαλκανική διάσκεψη και σύμφωνο σταθερότητας, συνεργασίας και ανάπτυξης όλης της Βαλκανικής με την ΕΕ. Κι αυτά λόγια είναι, μπορεί ίσως και να οδηγήσουν στη μόνο διέξοδο που μπορεί να ευχηθεί κανείς σήμερα: ούτε μια άλλη βόμβα στη Γιουγκοσλαβία, ούτε ένας άλλος πρόσφυγας από το Κόσοβο. Για να εργαστούμε προς αυτήν την κατεύθυνση δεν έχουμε ανάγκη από τις λοιπές ιδεολογικές σάλτσες και τα στρεψόδικα επιχειρήματα που προανέφερα.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ στις 14/04/1999