Αρθρο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη Ευρωβουλευτή του ΣΥΝ

Επικίνδυνη επιδρομή και δύσκολη ειρήνη... - αλλά να επιμείνουμε!

Η αεροπορική επιδρομή του ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία:

• Δεν έχει καμιά διεθνή νομιμοποίηση. "Παρέβλεψε" την άδεια του ΟΗΕ και ως εκ τούτου δεν δικαιούται να ομιλεί στο όνομα της "διεθνούς κοινότητας", μια έννοια που ήδη ήταν αρκετά ασαφής αλλά που εν πάση περιπτώσει είχε οικοδομηθεί με δυσκολία και εν τω μέσω δυσπιστίας. Την δυσπιστία αυτή δικαίωσε η επιδρομή. Και είναι αξιοσημείωτο ότι υπάρχουν "έγκυροι" σχολιαστές που επαινούν την αμερικανική απόφαση για επιδρομή ακριβώς με αυτό το επιχείρημα, ότι δηλαδή κατέδειξε ότι υπάρχει αρκετή αποφασιστικότητα για τον παραμερισμό του ΟΗΕ, ο οποίος δεν ανταποκρίνεται πια στις σημερινές ανάγκες. Προσθέτουν και άλλα, όπως π.χ. ότι η επιδρομή παραμερίζει επίσης την παρωχημένη έννοια της "ακεραιότητας" και της "κυριαρχίας"των κρατών, καθώς και ότι επιβεβαιώνει την έννοια της αμερικανικής "ηγεσίας" (όλα αυτά στην International Herald Tribune 29.3.1999, άρθρο του J.Hoagland)

• Εχει ελάχιστη ηθική βάση, με την έννοια ότι το όντως υπαρκτό πρόβλημα των Κοσοβάρων το ανακαλύπτει και το διαχειρίζεται υπό συζητήσιμους όρους, ενώ παράλληλα άλλα αντίστοιχα προβλήματα τα αγνοεί ή ακόμη καλύτερα τα καλύπτει με διάφορα επιχειρήματα με διατυπώσεις περίπου ίδιες με εκείνες του κ.Μιλόσεβιτς: έτσι δέχεται π.χ. ότι οι Κούρδοι είναι Κούρδοι όταν ζουν στο Ιράκ ή το Ιράν αλλά νοτιοανατολικοί ή "ορεσίβειοι" Τούρκοι όταν ζουν στην Τουρκία.

• Εχει θολή, αντιφατική και επικίνδυνη πολιτική στόχευση, αν έχει κάτι από κάποιον συνεκτικό προγραμματισμό. Δεν σταματάει αλλά επιταχύνει και, ας το πω κυνικά, νομιμοποιεί για πολλούς την εθνική εκκαθάριση στο Κόσοβο, σε βαθμό που ορισμένοι αποδίδουν όλη την εκκαθάριση στους βομβαρδισμούς. Δεν αποσταθεροποιεί, αν αυτό σκόπευε, τον Μιλόσεβιτς (έγκυρος δημοσιογράφος έλεγε ότι η προσχώρση της αντιπολίτευσης στον Μιλόσεβιτς του θύμιζε το περίφημο γράμμα του Ζαχαριάδη…). Οδηγεί σε δαιμονοποίηση της Σερβίας και των Σέρβων, όσες και να είναι διακηρύξεις της κ.Ολμπράϊτ στα σερβικά. Αναστατώνει τους συσχετισμούς δύναμης ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη, με απροσδιόριστες συνέπειες, και πάντως χωρίς να είναι καθόλουεμφανές το ποιός τελικά θα επωφεληθεί από αυτήν την αναστάτωση. Φλερτάρει επικίνδυνα με την ιδέα επαναχάραξης των συνόρων, καθώς και με μια απόσχιση μέρους ή όλου του Κόσοβο προς την ανάδειξη ενός ακαθόριστης νομιμότητας "προτεκτοράτου", κατά το πρότυπο της τριχοτομημένης Βοσνίας: πόσα ακόμη "προτεκτοράτα" ετοιμάζονται, ποιός θα τα "προστατεύει" (αυτή είναι η έννοια του προτεκτοράτου), με ποιό κόστος, πόσα και ποιά στρατεύματα, ποιά προοπτική έστω κι αν ελπίζεται ότι σε κάποια χρόνια θα κατασιγάσουν τα πάθη.

Αυτά τα ολίγα και συνοπτικά αρκούν για να καταδικάσει κανείς τη φιλοσοφία και την προοπτική της επιδρομής. Και κυρίως για να ζητήσει την άμεση διακοπή των βομβαρδισμών και την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων. Η βάση και η στόχευση είναι γνωστή: ακεραιότητα της Γιουγκοσλαβίας, αυτονομία του Κόσοβο (που ο Τίτο είχε τη διορατικότητα να θεσμοθετήσει), εγγυήσεις από διεθνείς παρατηρητές και δύναμη του ΟΑΣΕ, επιστροφή των προσφύγων. Ξέρω ότι κάθε μέρα που περνάει κάνει αυτά τα στοιχεία μιας συμφωνίας και την ίδια την έννοια όλο και λιγότερο ρεαλιστικά. Αλλά η αριστερά έχει ακριβώς αυτό τον ρόλο, να είναι με τις διεκδικήσεις και τις προτάσεις πιο μπροστά από τα ρεαλιστικά και τα "λογικά" που δημιουργούν κάθε φορά τα τετελεσμένα της βίας. Φυσικά και δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει η αριστερά ή τέλος πάντων μια κάποια αριστερά (και σίγουρα όχι αυτή στην οποία θέλει να εντάσσεται ο ΣΥΝ: Φόρουμ της Νέας Αριστεράς, Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) να αρνείται ακόμα και την ύπαρξη προβλήματος στο Κόσοβο: είναι σύμφωνο με τις αρχές της το να διώκονται εκατοντάδες χιλιάδων άνθρωποι; βοηθάει αυτό την υπόθεση της βομβαρδιζόμενης Γιουγκοσλαβίας και πώς; δεν είναι στοιχείο της όποιας ειρηνικής και πολιτικής λύσης που απαιτούμε; Η κριτική που ασκούμε, η κινητοποίηση που επιθυμούμε και οι συμμαχίες που επιδιώκουμε κατά της επιδρομής και υπέρ της ειρηνικής και πολιτικής λύσης γίνονται πιο αξιόπιστες και αποτελεσματικές όταν τείνουν να ταυτιστούν με την πολιτική του κ.Μιλόσεβιτς και όχι όταν, όπως πρέπει, γίνονται στο όνομα αρχών, συμφωνημένων θεσμών και κανόνων για τη διεθνή συνύπαρξη, στο όνομα της συνεργασίας και της ειρήνης στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη; Για πολλοστή φορά οι συναισθηματικές εξάρσεις δεν υπηρετούν τη νηφάλια ανάλυση, τις αξιόπιστες και εποικοδομητικές προτάσεις, το συμφέρον της χώρας και των πολιτών, ελλήνων και λοιπών γειτόνων.

Και μια και έγινε λόγος και για την Ευρώπη: τώρα φαίνεται περισσότερο από ποτέ άλλοτε η έλλειψη της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας που ζητάνε όλες οι προοδευτικές δυνάμεις. Αν υπήρχε, ακόμα και αν κατέληγε σήμερα στην ίδια πολιτική απόφαση, θα ήταν ένα σημαντικό πεδίο διεργασιών για αλλαγή της, θα υπήρχε αποτελεσματικά το ενδεχόμενο να είναι άλλη η τελική επιλογή. Εξάλλου είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι αυτό το ενδεχόμενο πάνε να πλήξουν θανάσιμα οι επιδρομές και οι συμπλεύσεις διαφόρων ευρωπαϊκών Κυβερνήσεων, κάθε μια για δικούς της λόγους και με τις δικές της κοντόθωρες απόψεις και διεκδικήσεις ρόλων. Αλλά ακόμα και στη σημερινή κατάσταση μιας εμβρυώδους κοινής διαδικασίας για την παραγωγή κοινής πολιτικής είναι αξιοθρήνητο το ότι από καιρό τώρα δεν είχε υπάρξει διορατικότητα και προθυμία για διαμόρφωση άλλων προοπτικών στα Βαλκάνια: αν έστω και στον δεύτερο ή τρίτο κύκλο υποψηφίων για ένταξη στη Ε.Ε, περιλαμβανόταν και η Γιουγκοσλαβία, όπως ο ΣΥΝ επίμονα το ζητούσε από χρόνια μαζί και για τις άλλες χώρες της περιοχής, δεν θα είχαν διαμορφωθεί διαφορετικές προοπτικές και για τη στρατηγική της κάθε μιας από αυτές. Υποστηρίζω, ουτοπικά(;), ότι ακόμη και σήμερα κάτι τέτοιο θα έπρεπε να είναι βασικό στοιχείο μιας μακροχρόνια βιώσιμης λύσης στην κρίση…

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ στις 31/03/1999