Πανεπιστήμιο είναι, πάνω απ’ όλα, universitas, γνωστικό σύμπαν, παν-επιστήμιο.
Ένα πανεπιστήμιο, πάνω απ’ όλα, καλλιεργεί την διεπιστημονικότητα της γνώσης. Ως δε προς τον ανθρώπινο παράγοντα, καθηγητές - καθηγήτριες, φοιτητές - φοιτήτριες, το πανεπιστήμιο καλλιεργεί την διαπροσωπική σχέση, την τόσο απαραίτητη για την κατανόηση των παράλληλων και των συγκλινουσών ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων.
Στην Ελλάδα για εθνικούς αλλά και για τοπικιστικούς λόγους έχουμε εσχάτως αναπτύξει ένα πολυνησιακό μοντέλο διασποράς των πανεπιστημιακών τμημάτων στο Αιγαίο, στο Ιόνιο και (αργότερα ίσως) στο Λιβυκό πέλαγος.
Κάθε πόλη δικαιούται να διεκδικεί ένα πανεπιστήμιο, κάθε κεφαλοχώρι ένα ΤΕΙ και κάθε μικρό χωριό ένα ΙΕΚ. Αυτό δείχνει το ενδιαφέρον της κάθε περιοχής να φιλοξενεί πνευματικά ιδρύματα και τις αντίστοιχες πνευματικές και λοιπές δραστηριότητες. Παρά την υπερβολή του πράγματος, το ενδιαφέρον αυτό είναι 100% γνήσιο και κατά συνέπεια σεβαστό.
Γνήσιο, όμως, δεν είναι το πανεπιστήμιο που υπακούει στα κατά τόπους και νησιά κελεύσματα. Κολοβό είναι.
Η διεπιστημονικότητα των σοβαρών πανεπιστημίων συνδυάζεται (με πολλαπλασιαστικά ευεργετικά αποτελέσματα) με τις οικονομίες κλίμακας και την αποτελεσματική ενιαία διαχείριση. Κοινά μαθήματα συγγενών κλάδων. Δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων συναφών αλλά και μη συναφών κλάδων. Εμπλουτισμός και αναβάθμιση μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Σοβαρή βιβλιοθήκη και αξιοπρεπές αναγνωστήριο με όλες τις σύγχρονες διευκολύνσεις αντί των 4 ή 8 μικρών και μίζερων βιβλιοθηκών (αυτοί που κάνουν χρήση βιβλιοθηκών αντιλαμβάνονται πλήρως το επιχείρημα αυτό). Ενιαία διοικητική υπηρεσία με διευθύνσεις για κάθε δυνατή υποστήριξη.
Το πανεπιστήμιο ό,τι και να λέει ένας γραμματέας περιφέρειας έχει μια δική του universalis λογική. Αυτή η λογική προσβάλλεται από τις αλλότριες έγνοιες, που μερικές φορές κυριαρχούν.
(Η universalis λογική της διεπιστημονικότητας των μεσαιωνικών ευρωπαϊκών universities αποτέλεσε το θεμέλιο των καλών στιγμών του σύγχρονου Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Είναι δύσκολο να το διαστρέψουμε αυτό).
Η κοινή πανεπιστημιακή ζωή είναι μια δύσκολη ζωή. Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι μια δύσκολη κοινότητα. Ανταγωνισμοί και φιλοδοξίες. Ενίοτε τα πάθη υποχωρούν και προκύπτει η σύνθεση. Αυτή η σύνθεση, όμως, είναι υπόθεση της (επιβαλλόμενης και από το Σύνταγμα - άρθρο 16) αυτοτελούς - αυτόνομης λειτουργίας του πανεπιστημιακού ιδρύματος. Δεν είναι υπόθεση διορισμένων από το Υπουργείο επιτροπών, που, ως οι ισχυρές δυνάμεις, παίρνουν το μέρος της μιας ή της άλλης πανεπιστημιακής μερίδας και αναστέλλουν την εσωτερική δυναμική της αναγκαίας ανάπτυξης ενός πανεπιστημίου.
Η ultima ratio ενός “διαχυμένου” Ιονίου Πανεπιστημίου φαίνεται να είναι η ίδια η Ιόνιος Περιφέρεια. Δεν ζητούν, δηλαδή, κάποιοι να στηρίξει η περιφέρεια το πανεπιστήμιο, αλλά το πανεπιστήμιο (που, για την ώρα, είναι μισό) να διαχυθεί και να στηρίξει την περιφέρεια. Να θυσιασθεί η εσωτερική universalis λογική του πανεπιστημίου στον βωμό της τεχνητής λογικής μιας περιφέρειας, που, για την ώρα, μόνο συνεκτικό ιστό έχει τον περιφερειάρχη της και την κοινή λογοτεχνική της παράδοση (για την οποία, μου φαίνεται, δεν ενδιαφέρεται ούτε ο περιφερειάρχης της).
Στην πρόσφατη συνεδρίαση της διορισμένης Διοικούσας Επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κεφαλλονιά εκλήθησαν (από ποιους;) ένοπλες αστυνομικές δυνάμεις να καταθέσουν, και αυτές, τις κλομπικές τους απόψεις περί τα διοικητικά του πανεπιστημίου (πάνω στα κεφάλια των διαμαρτυρομένων φοιτητών και του φίλου μου Γιάννη Λαζαράτου).
Υπήρξε, μέχρι τώρα, γύρω από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο μια απίθανη συγκέντρωση δευτερευόντων ως προς το ίδιο το πανεπιστήμιο συμφερόντων, που σκίασαν την ουσία. Υπάρχει, όμως, πλέον και ένα θέμα κλομπς, δημοκρατίας και συντάγματος.
ΥΣΤ.: Εντύπωση, πάντως, προκαλούν οι “καλές” υπηρεσίες στη υπόθεση της “διάχυσης”, οι προσφερθείσες από εξέχοντα μέλη της Δ.Ε., που άλλα (εν-άρθρως) διατύπωναν το 1997 και άλλα (εν-πράκτως) το 1999.
ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΟΣ
