Το Κουρδικό 1-1-4 κι εμείς
Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΟΣ
ΑΝ ΠΡΙΝ φοβόμασταν να ασχοληθούμε με το Κουρδικό για να μη μας παρεξηγήσουν, τώρα οφείλουμε μετ' επιτάσεως να ασχοληθούμε για να μην και πάλι μας παρεξηγήσουν. Αν πριν φοβόμασταν να μιλήσουμε για το Κουρδικό κίνημα μήπως ενοχλήσουμε το σαβουάρ βιβρ των διεθνών σχέσεων, τώρα οφείλουμε να μιλήσουμε γιατί επιβάλλεται από το πρόσφατα γεγονότα.
Το Κουρδικό κίνημα δεν είναι απλά και μόνο ένα εθνικό κίνημα ενός λαού που δεν του επιτρέπεται να διδάξει (και να μιλήσει μέχρι το 1991) τη γλώσσα του δημοσίως. Το εθνικό Κουρδικό κίνημα ( ιδιαίτερα στην πιο μαζική και δυναμική του έκφραση, το PKK) είναι ένα βαθύτατα κοινωνικό κίνημα (δεδομένου ότι οι αφομοιωμένοι από το Τουρκικό καθεστώς Κούρδοι -όπως ο Turgut Ozal και ο Hikmet Cetin- είναι οι πλούσιοι Κούρδοι). Το εθνικό Κουρδικό κίνημα είναι, όμως, και ένα αντι-εθνικιστικό κίνημα κατά το ότι αφορά την αντίσταση στην διά της ανείπωτης βίας κατασκευή του σύγχρονου τουρκικού έθνους.
Είναι αλήθεια ότι η αριστερά δυσκολεύεται να μιλήσει για το εθνικό ζήτημα, εν γένει, μήπως την παρεξηγήσουν ως εθνικίστρια. Της επιτρέπεται όμως να μιλάει για τον αντιεθνικισμό όπου γης.
Το σύγχρονο τουρκικό κράτος (σε αντίθεση με την πιο ανεκτική Οθωμανική αυτοκρατορία) ακολουθεί συνειδητή εθνική και εθνικιστική πολιτική κατάπνιξης του δικαιώματος ύπαρξης άλλου έθνους στους κόλπους του "Το Τουρκικό κράτος προώθησε μια "Turkish only" πολιτική στις τέχνες, την κουλτούρα, την εκπαίδευση και την πολιτική ζωή" (Entesser 1989, 93).
Τα άρθρα 26 και 28 του Τουρκικού Συντάγματος του 1982 απαγορεύουν τη διάδοση της σκέψης σε οποιαδήποτε γλώσσα, που απαγορεύεται διά νόμου. Με την τροποποίηση του Συντάγματος το 1991 η Κουρδική γλώσσα επετράπη μόνον εφ' όσον αυτή θα χρησιμοποιείται για μη πολιτικούς και μη εκπαιδευτικούς σκοπούς. Πολλοί Κούρδοι δικάζονται με βάση το άρθρο 8 του Αντιτρομοκρατικού Νόμου, που παρά τις πρόσφατες τροποποιήσεις του δίνει ευρείες δυνατότητες εξαιρετικά διασταλτικής ερμηνείας ως προς το τι σημαίνει απειλή της "εθνικής και κρατικής ασφάλειας".
Τα δύο κοινοβουλευτικά κόμματα, που υποστηρίζουν την Κουρδική υπόθεση και που θέλησαν να ακολουθήσουν ειρηνικές διαδικασίες, δηλαδή το Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (DEP) και το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HADEP), ετέθησαν εκτός νόμου τον Ιούνιο του 1994 και τον Ιούνιο του 1996 αντιστοίχως. Το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), ένα μαρξιστικής προέλευσης κόμμα, που στρατολογεί τα μέλη του στις πιο καταπιεσμένες και καθυστερημένες οικονομικά περιοχές της Ανατολίας, αποτελεί τα τελευταία χρόνια τη μόνη φωνή της κουρδικής αντίστασης. Τα μέλη του είναι κυρίως εργάτες, αγρότες και άνεργοι και πέραν του εθνικού έχει σαφή κοινωνικό χαρακτήρα με στόχους τη διάλυση των φεουδαρχικών δομών και την κοινωνική δικαιοσύνη.
"Στον πολιτικό λόγο του PKK η καταπίεση των γυναικών συνδέεται με την 'αποικιοποίηση' του Κουρδιστάν και τις φεουδαρχικές δομές που οργανώνονται γύρω και μέσα στις οικογένειες. Αυτή η σύνδεση επιτρέπει στο PKK να ενώσει τρεις από τους σκοπούς του: την απελευθέρωση των γυναικών και τον τερματισμό των φεουδαρχικών δομών μαζί με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Αυτοί οι σκοποί μας επιτρέπουν να ορίσουμε το PKK ως ένα σύγχρονο κόμμα και να το διακρίνουμε από άλλες κουρδικές πολιτικές οργανώσεις και θέσεις, που παίρνονται από τον Κουρδικό λαό στην Νοτιοανατολική Τουρκία" ( Kim Rygiel 1998: 117).
Το PKK χαρακτηρίζεται από τις ΗΠΑ αλλά και από το πρώην μέλος του ΠΑΚ (που παρεμπιμπτόντως περιελάμβανε και ένοπλο σχεδιασμό για την ανατροπή του απριλιανού στρατιωτικού καθεστώτος) Κώστα Σημίτη ως τρομοκρατικό κόμμα. Ο τουρκικός στρατιωτικός νόμος (μπροστά στον οποίο η απριλιανή χούντα φαντάζει ως παιδική χαρά) επεβλήθη στην περιοχή, που δρα το PKK, το 1979. Νομίζω πως η ηθική που παράγει η ακροτελεύτιος διάταξη του Συντάγματός μας (αλλά, αν θέλετε, και άλλων ιερών κειμένων, όπως η Αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας) δεν μας επιτρέπει να απορούμε και πολύ για το γιατί το 1984 το PKK κήρυξε τον ένοπλο αγώνα.
Ο ένοπλος αγώνας του PKK γίνεται σε μια περιοχή τεραστίων συμφερόντων περί τους αγωγούς πετρελαίου από Μοσούλη και από Μπακού προς Τσεϊχάν, τεραστίων συμφερόντων περί την εκμετάλλευση των γειτονικών πετρελαίων του Βορείου Ιράκ (στο οποίο επικρατούν υπό τις ευλογίες ΗΠΑ και Τουρκίας εχθρικά προς το PKK κουρδικά φυλαρχικά κόμματα) και τεραστίων συμφερόντων περί το φαραωνικό πρόγραμμα GAP κατασκευής 22 φραγμάτων, που μέχρι το 2010 θα καταπιεί χιλιάδες χωριά, θα αρδεύσει όλη τη νότια Τουρκία και θα ελέγξει στο εξής την εκμετάλλευση του νερού στην ευρύτερη περιοχή. Ο ένοπλος αγώνας γίνεται και σε μια εποχή όμοια της οποίας δεν έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, σε μια εποχή γενικευμένης αστυνόμευσης της υφηλίου. Η τύχη του PKK είναι προδιαγεγραμμένη.
Εμείς, βεβαίως, στην Ελλάδα, που δεν απέχει καθόλου από όλα αυτά τα μέρη, πιστέψαμε τα τελευταία χρόνια ότι θα χορτάσουμε τις κοιλιές μας και τα μυαλά μας με δείκτες κατ' επιλογήν. Ξεπερνώντας σήμερα τον μακάριο χρηματιστηριακό ευδαιμονισμό μας αρχίζουμε να ξανασκεφτόμαστε και να παίρνουμε πρωτοβουλίες.
Οφείλουμε σήμερα να πάρουμε πρωτοβουλίες σε τρία επίπεδα: στο επίπεδο της διεθνούς κοινής γνώμης, στο διεθνές διπλωματικό επίπεδο και στο επίπεδο της έμπρακτης αλληλεγγύης. Είμαστε η μόνη χώρα που, έστω και υποχωρούσα, επέμεινε (ορθώς) στο απαραβίαστο των συνόρων της πάλαι ποτέ ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Πρέπει να επιμείνουμε και τώρα στο απαραβίαστο των Τουρκικών συνόρων. Και να καταστήσουμε το Κουρδικό θέμα υπόθεση ουμανισμού και δικαιωμάτων για όλη την Ευρώπη και για όλο τον κόσμο. Η δίκη του Οτσαλάν πρέπει να γίνει δίκη του στρατοκρατικού καθεστώτος της Τουρκίας αλλά και όλων των σύγχρονων Μέτερνιχ της διεθνούς πολιτικής.
Οι μικροπολιτικές μας αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της χώρας και η πρακτοροποίηση και ποινικοποίηση της πολιτικής μας ζωής δεν επιτρέπουν την άρθρωση του ουσιαστικού και τελεσφόρου πολιτικού λόγου. Η εκλογολογία σήμερα μετατρέπει τον πολιτικό λόγο σε μικροκομματικό υπολογισμό. Η εναλλαγή των δύο μεγάλων κομμάτων στην κυβέρνηση και η οριακή αύξηση της δύναμης των μικρών κομμάτων στη Βουλή δεν συνιστά βαρύνουσα πολιτική εξέλιξη. Η επί δίμηνο ενασχόληση με την προεκλογική δραστηριότητα υποψηφίων βουλευτών και η επί δίμηνο ενημέρωση των νέων υπουργών δεν συνιστούν βαρύνουσα πολιτική εξέλιξη. Το να μιλήσουμε αυτή την κρίσιμη ώρα σοβαρά πολιτικά σε μεγάλες ανοιχτές διαδικασίες είναι αυτό που συνιστά βαρύνουσα πολιτική εξέλιξη.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ Entesser, Nader 1989, The Kurdish Mosaic of Discord Third World Quarterly 2(4) Kim Rygiel 1998. Stabilizing Borders. Rethinking Geopolitics. London: Routledge
Κώστας Βέργος