Κουρδικό ζήτημα:
Το ξαναζωντάνεμα στη δύση του 20ού
των εθνικών κινημάτων του 19ου αιώνα;

Ενας ηττημένος από τον πανίσχυρο τουρκικό στρατό (και την αφειδώς παρασχεθείσα στην Τουρκία Αμερικανική και Ισραηλινή ηλεκτρονική τεχνολογία παρακολούθησης των στρατιωτικών κινήσεων του ΡΚΚ) στρατιωτικός ηγέτης, ο Αμπτουλάχ Οτσαλάν, με πολιτικά ρούχα παραδίδεται στην Ιταλία.
Κούρδοι, μέλη του ΡΚΚ, αυτοπυρπολούνται γιά να ακουστεί η διαμαρτυρία τους και η εικόνα της αυτοπυρπόλησης ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. Ενα ματωμένο Κουρδιστάν (κομματιασμένο σε τέσσερις γειτονικές χώρες) με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και με χιλιάδες χωριά ερειπωμένα συνοδεύει την κατασκευή ενός σύγχρονου έθνους (πχ Τουρκικού ή Ιρακινού κατά περίπτωση).
"Καθώς δείχνει η δίωξη των Κούρδων στην Τουρκία", γράφει η Τουρκολόγος Kim Rygiel του Carletron University, "σκοπός είναι η ομογενοποίηση του πληθυσμού και η παρουσίαση της εικόνας ενός ενοποιημένου έθνους ... Αυτή η πρακτική και λογική μπορούν μόνο να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη βία και ανασφάλεια σε αυτούς με (πχ γλωσσικές) διαφορές εναντίον των οποίων το κράτος παγιώνει την ταυτότητά του". Να σημειώσουμε εμείς ότι ο Κουρδικός πληθυσμός είναι εξαιρετικά ετερογενής (γλωσσικά, θρησκευτικά αλλα και οργανωτικά). Η δε επίσημη Τουρκία (απαγορεύοντας τη χρήση και διδασκαλία της γλώσσας τους μέχρι το 1991 και έντοε μόνον(!) τη διδασκαλία) θεωρεί τους Κούρδους ορεσίβιους Τούρκους. (Ενας δε εξ αυτών των ορεσιβίων Τούρκων ήταν και καθ' ομολογία του ο Οζάλ).
Η αρθρογραφία των ημερών στο σύνολό της δίνει ένα περίγραμμα της πολυπλοκότητας που συνθέτει το Κουρδικό.
Ενα έκαστο των άρθρων όμως τείνει να παραβλέπει την πολυπλοκότητα προβάλλοντας τρεις, δύο ή και ένα καμιά φορά παράγοντα του Κουρδικού ζητήματος: Πετρέλαια Μοσούλης και Κιρκούκ. Πετρελαιαγωγός Μπακού-Τσεϊχάν. Τίγρης, Ευφράτης και τα 22 φράγματα του φαραωνικού Νοτιανατολικού Σχεδίου (GAP) της Τουρκίας. Οι δρόμοι του βορειο-ιρακινού λαθρεμπορίου και οι αδελφοί Κούρδοι αλλά και άσπονδοι εχθροί Μπαρζανί και Ταλαμπανί (πολέμιοι του Σαντάμ Χουσεϊν αλλά και του ΡΚΚ, Τουρκικής και Ιρανικής επιρροής αντίστοιχα και προσφάτως αμφότεροι Αμερικανικής). Εντονες φατριαστικές παραδόσεις και διχόνοιες, εμφύλιοι πόλεμοι αλλά και ζωντανοί στόχοι Ιρακινών χημικών όπλν και Τουρκικών πυραύλων. Κυνική εγκατάλειψη του ΡΚΚ από Συρία και Ρωσία λόγω ισχυρών πιέσεων και φιλοδωρημάτων από πλευράς Τουρκίας και ΗΠΑ. Καθυστέρηση και ανέχεια του Κουρδιστάν και έλλειψη στοιχειώδους πρόνοιας στην περιοχή. Καθεστώς στρατιωτικού νόμου από το 1979 και έκτακτης ανάγκης από το 1987 και αναστολή των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη ΝΑ Τουρκία με παρουσία μόνιμου στρατιωτικού κυβερνήτη που αποστολή έχει την πλήρη καθυπόταξη των εξεγερμένων. Στο σύνολο όλων αυτών των ξεχωριστών αναφορών κρύβεται το εκρητικό μίγμα που προκαλεί τον πόλεμο και την ανείπωτη αιματοχυσία.
(Μιά ανακρίβεια της αρθρογραφίας των ημερών είναι η αναφορά στην κήρυξη του πολέμου από το ΡΚΚ το 1984 χωρίς να αναφέρεται η κήρυξη του στρατιωτικού νόμου στην περιοχή το 1979, ανακρίβεια που ισχυροποιεί την επίσημη τουρκική θέση περί μονομερούς τρομοκρατίας του ΡΚΚ).
Γιά τη νηφάλια ερμηνεία της σημερινής στάσης της Ευρώπης απέναντι στο αίτημα έκδοσης του Οτσαλάν στην Τουρκία χειάζεαι πέραν της περίφημης Ευρωπαϊκής ανθρωπιστικής ανωτερότητας να συνυπολογίσουμε την παγερή σιωπή τόσων χρόνων. Υπάρχει αναμφίβολα ένα Ιταλικό κράτος δικαίου που ενίοτε ενεργοποιείται. Και υπάρχει και μιά αριστερή κυβέρνηση που βασίζεται στις ισχυρές δημοκρατικές παραδόσεις της Ιταλικής αριστεράς. Δίπλα, όμως, στην Ιταλική στάση υπάρχει η Γερμανική στάση και η Κοινοτική στάση. Και υπάρχει πάντα και η Αμερικανική στάση (φωνασκούσα στην περίπτωση της έκδοσης του Οτσαλάν στην Τουρκία και εξαιρετικώς σιωπούσα στην περίπτωση της έκδοσης του ... δικού της τρομοκράτη Πινοσέτ στην Ισπανία).
Υπάρχει, όμως, τελικώς και πάνω απ' όλα, στη συλλογιστική της Ευρωπαϊκής αντίδρασης στο Τουρκικό αίτημα έκδοσης του Οτσαλάν το τεράστιο πρόβλημα των οικονομικών και πολιτικών προσφύγνω που κατακλύζουν κάθε χρόνο την Ευρώπη και που κατά 25% είναι Κούρδοι της Τουρκίας και του Ιράκ. Και ειδικώς το πρόβλημα των Κούρδων προσφύγων μετά την άφιξη το Γεράρη του 1998 1200 ρακένδυτων Κούρδων υπό μορφή ανθρωπίνων φορτίων κατ' ευθείαν στην Ιταλία, έγινε πρόβλημα Ιταλικό, Ευρωπαϊκό, διεθνές. Διότι μέχρι τότε και κατά τη μέχρι τότε γενικώς αποδεκτή επίσημη Τουρκική θεωρία ήταν πρόβλημα ... ελληνοτουρκικό.
Υπάρχουν, λοιπόν, σήμερα πολλοί λόγοι γιά να λυθεί το Κουρδικό. Και γιά τον αγώνα ανάμεσα στις δημοκρατικές αξίες και παραδόσεις από τη μιά και στην ισχύ των όπλων από την άλλη, τι πρόβλεψη συμβιβασμού να κάνω ...
Η διεθνοοικονομολόγος Suzan Strange γράφει σε πρόσφατο βιβλίο της γιά θέμα άσχετο με το Κουρδικό και σχετικό με τη σημερινή παγκοσμιοποίηση της οικονομίας: "Ενα από τα (τρία) παράδοξα της μετατόπισης της ισορροπίας δυνάμεων ανάμεσα στο κράτος και την αγορά (προς όφελος της αγοράς) είναι το μάκρεμα της σειράς των κοινωνιών που επιθυμούν το δικό τους κράτος ... Συχνά, όμως, ο αγώνας γιά εθνική ανεξαρτησία αποδεικνύεται πύρρεια νίκη στη δύση του 20ού αιώνα".

Κώστας Βέργος