Το πιστωτικό σύστημα βασίζεται στην πίστη, την εμπιστοσύνη. Οι ιστορικές κρίσεις του πιστωτικού συστήματος οφείλονταν ακριβώς σ' αυτό. Η πίστη είναι σαν το γυαλί. Όταν ραγίζει, δεν ξανακολλάει. Το τραπεζικό σύστημα φαίνεται ολοένα περισσότερο να το ξεχνάει αυτό.
Οι τράπεζες παράγουν και εμπορεύονται χρήμα, όπως άλλες επιχειρήσεις παράγουν και εμπορεύονται καραμέλες, σοκολάτες ή αεροπορικά ταξίδια. Όμως το χρήμα έχει μια ιδιαιτερότητα εν σχέσει με τα άλλα αγαθά. Αν δεν συνοδεύεται από το κοινωνικό κύρος και την αυστηρότατη νομιμότητα, δεν έχει καμία απολύτως αξία χρήσης. Μπορεί να ευτελιστεί σε μια μόνο νύχτα. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα άλλα αγαθά, που από μόνα τους έχουν αξία χρήσης.
Μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία θα επέβαλλε συγκεκριμένους όρους κοινωνικού κύρους και αυστηρότατης ηθικής νομιμότητας στην εμπορία του χρήματος. Μια απολίτικη, ατομιστική, πελατειακού τύπου κοινωνία δέχεται αδιαμαρτύρητα μια πειθαρχική λογική στρατοπέδου, που οι διοικήσεις των τραπεζών έχουν την εγγενή τάση να επιβάλλουν.
Κατ' αρχήν, το χρήμα είναι μια κοινωνική σύμβαση. Κατά συνέπεια η εμπορία του πρέπει να υπόκειται σε δημόσιο και πολιτικό έλεγχο. Η λειτουργία της τραπεζικής πίστης ασκείται κατά παραχώρηση. Σε μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία, αυτή η παραχώρηση θα έπρεπε να συνιστά ανά πάσα στιγμή ανακλητό προνόμιο. Σήμερα φαίνεται ότι αυτή η παραχώρηση έχου δοθεί εν λευκώ και άνευ όρων. (Θεωρητικά θα μπορούσε να υπάρξει και ένα παράλληλο κοινωνικό και οικονομικό δίκτυο με το δικό του νόμισμα!).
Εσωτερικοί έλεγχοι των τραπεζών βεβαίως υπάρχουν, αλλά αυτοί αφορούν την συμμόρφωση στα δήδη διατ4εταγμένα και όχι την ουσιαστική κρίση και αμφισβήτηση. Εξωτερικός κοινωνικός έλεγχος δεν υφίσταται επί της ουσίας. Η κριτική της αντιπολίτευσης στη Βουλή δεν καταλήγει σε ουσιαστικές ρυθμίσεις που να ανταποκρίνονται στην κοινωνική βαρύτητα του εξαιρετικού προνομίου που παραχωρείται στις τράπεζες.
Το ζήτημα των πανωτοκίων (δηλαδή των τόκων πάνω στους τόκους με αυθαίρετα, μέχρι την προ διετίας σχετική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μικρή περίοδο ανατοκισμού) αναδεικνύει την κορυφή μόνον του πολιτικού προβλήματος της άνευ όρων παραχώρησης του εξαιρετικού πιστωτικού προνομίου στις τράπεζες. Υπάρχουν πάμπολλες περιπτώσεις δανείων πραγματικού ύψους ιδοσύναμου με την αξία μισού σπιτιού, για τα οποία οι τράπεζες έχουν πάρει πίσω τέσσερα σπίτια και ζητούν άλλα τέσσερα! (Ο δε δανειολήπτης να βρίσκεται στην φυλακή!).
Η κριτική μου στην συζήτηση της Βουλής συνίσταται στο ότι, πέραν της γυμνής τοκογλυφίας, υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα που αναδεικνύεται ταυτόχρονα: το ζήτημα της συνυπευθυνότητας. Όταν δανείζεις, γίνεσαι συνιπεύθυνος του δανείου. Κατ' αυτή την έννοια γίνεσαι και υπεύθυνο μέλος αυτής της πράγματι δύσκολης κοινωνίας. Ειδάλλως είσαι ένας παρείσακτος τυχοδιώκτης.
Όταν δανείζεις δεν αδιαφορείς, αλλά αντιθέτως στηρίζεις τον δανειολήπτη συμβουλευτικά με την τεχνογνωσία και τις αντίστοιχες υπηρεσίες που πρέπει να διαθέτεις. Γίνεσαι υπεύθυνος και όχι ενεύθυνος μέτοχος στην επιχείρησή του, αφού τελικώς θα αμειφθείς. Και πρέπει, τέλος, να αναλάβεις και την ευθύνη ενός λελογισμένου ρίσκου. (Άσε, μη κάνεις έτσι! Το λελογισμένο ρίσκο ας είναι ένα μικρό ποσοστό των επισήμως δηλουμένων ετησίων υπερκερδών σου!).
Δουλειά σου δεν είναι να δένεις χειροπόδαρα τον δανειολήπτη. Εξ άλλου, πώς να δέσεις χειροπόδαρα, για παράδειγμα, ένα νέο παιδί που δεν έχει να σου προσφέρει καμία εμπράγματη ασφάλεια; Απλώς το αποκλείεις και ησυχάζεις; Δουλειά σου είναι, πάνω απ' όλα, να αναλαμβάνεις ευθύνες και πρωτοβουλίες. Να πας να βρεις εσύ νέους ανέργους και να τους στηρίξεις με τις δικές σου συμβουλευτικές υπηρεσίες και την δική σου τεχνογνωσία. Πάρε και κανένα νέο επιστήμονα να σου κάνει αυτή τη δουλειά! Αλλοιώς, άσε τα Super Markets να γίνουν και πιστωτικά ιδρύματα! Να μας δίνουν και κανένα κουπόνι προσφοράς παραπάνω ...
ΥΣΤ.: Όσο για τα θαλασσοδάνεια (τα δάνεια, δηλαδή, που κατά το περελθόν δόθηκαν με πελατειακά πολιτικά κριτήρια χαριστικά), πώς τυχαίνει οι χορηγήσαντες τα θαλασσοδάνεια να είναι τα ίδια πρόσωπα με τους σημερινούς υποστηρικτές των πανωτοκίων και της τοκογλυφίας, εν ονόματι της υγιούς οικονομίας (όπως πάντα);
ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΟΣ
