Συνέντευξη Τύπου του Προέδρου
του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου
Νίκου Α. Κωνσταντόπουλου
στο Ζάππειο, 18 Δεκεμβρίου 1998
με θέμα:

Η αγροτική πολιτική της κυβέρνησης

Σε μια στιγμή που το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης είναι στραμμένο στα προβλήματα της παιδείας και τις γενικότερες πολιτικές διεργασίες πήραμε την πρωτοβουλία να κάνουμε τη σημερινή συνέντευξη για τα προβλήματα των αγροτών, με στόχο να προειδοποιήσουμε έγκαιρα για την επερχόμενη αναταραχή στον αγροτικό κόσμο και να υποδείξουμε έγκαιρα μέτρα που πρέπει επιτέλους να παρθούν και πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν

Ηδη την προηγούμενη εβδομάδα έγιναν τα πρώτα αγροτικά συλλαλητήρια και είναι ανάγκη να σκεφθούμε και να παρέμβουμε πριν εκδηλωθεί η υποβόσκουσα κρίση

Οταν ξεσπάσουν και πάλι οι αγροτικές κινητοποιήσεις η κυβέρνηση θα επαναλάβει και πάλι τα περί συντεχνιών, περί κοινωνικού αυτοματισμού, κλπ

Θα κατηγορήσει και πάλι τα κόμματα της αντιπολίτευσης ότι δεν κάνουν προτάσεις

Εγκαιρα λοιπόν προειδοποιούμε και καταθέτουμε τις προτάσεις μας δημόσια με αίσθημα ευθύνης για την πορεία της χώρας.

Τις επόμενες ημέρες θα επισκεφθώ τον Υπουργό Γεωργίας για να του καταθέσω με πολύ συγκεκριμένο τρόπο αναλυτικές προτάσεις εκ μέρους του ΣΥΝ.

Θα θυμάσθε όλοι πολύ καλά ότι περσι και πρόπερσι οι αγροτικές κινητοποιήσεις συγκλόνισαν την Ελλάδα

Η κυβέρνηση τότε ανέλαβε δεσμεύσεις για την υλοποίηση μέτρων. Σήμερα δυστυχώς μπορούμε να μιλήσουμε για έναν ακόμα χρόνο απραξίας, αναποτελεσματικότητας, τέλματος.

Δύο παραδείγματα :

(1) Υποσχέθηκε φτηνό πετρέλαιο μόλις καταρτισθεί το μητρώο αγροτών.

Το μητρώο έγινε, φτηνό πετρέλαιο δεν δίδεται στους αγρότες.

(2) Επιτόκια

Η κυβέρνηση θριαμβολογεί συνεχώς για την πορεία της οικονομίας και την πορεία των επιτοκίων.

Οι αγρότες φαίνεται πως αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία. Τα επιτόκια για αυτούς παραμένουν στα ύψη (16%-17%).

Το γενικό πλαίσιο:

Η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών. Καταγγέλει τους αγρότες για υπεράσπιση παλαιών δομών και για άρνηση να εκσυγχρονιστούν. Στην πράξη η κυβέρνηση είναι η πιο αναχρονιστική δύναμη στο χώρο της γεωργίας. Η κυβέρνηση είναι αυτή που υπερασπίζεται τις παλαιές δομές. Η κυβέρνηση προκαλεί και τροφοδοτεί την κρίση, οδηγεί τους αγρότες στην απόγνωση, δεν αφήνει άλλους δρόμους από αυτούς της κινητοποίησης.

Mε την συνθήκη του Μααστριχτ και την αναμόρφωση της ΚΑΠ, ενισχύεται η αντιφατική πορεία της ευρωπαικής γεωργίας: παρά τις διακηρύξεις σχετικά με την επιτάχυνση της ευρωπαικής ολοκλήρωσης, η αγροτική πολιτική μεταφέρεται όλο και περοσσότερο στα εθνικά κράτη. Ομως, παρά την ακολουθούμενη λιτότητα, όλο και περισσότεροι πόροι διατίθενται για την ύπαιθρο με την ανάπτυξη νέων συμπληρωματικών προσεγγισεων και πολιτικών. Ακόμα και με ενδεχόμενο πλήρους δημοσιονομικού αφοπλισμού των εθνικών κρατών, αναπτύσσονται ταχύτατα στην υπαιθρο νέες συμπληρωματικότητες σε τοπική και πειφερειακή βάση, πράγμα που ενισχύεται με την ένταξη στην μεγάλη ευρωπαική αγορά. Οι νέες αναπτυξιακές πολιτικές στο νοτιο-ευρωπαικό πεδίο, είτε κοινοτικά είτε εθνικά, διαμορφώνονται πλέον με βάση αυτές τις νέες πραγματικότητες ενίσχυσης και οχι αποδυνάμωσης της υπαίθρου.

Για τρίτη συνεχή χρονιά, η χώρα βιώνει τις κινητοποιήσεις των αγροτών. Εδω και τρία χρόνια διατυπώνουν τα αιτήματα τους χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό που κυρίως τους ωθεί στους δρόμους είναι η αίσθηση της αβεβαιότητας για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας. Κάθε χρόνο, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Γεωργίας δεσμεύεται για μια σειρά ενεργειών με στόχο την αντιμετώπιση τουλάχιστον των άμεσων προβλημάτων τους, όμως μόλις περάσει η κρίση, το υπουργείο επανέρχεται στην γνωστή αδράνεια του.

Η κριτική μας επικεντρώνεται σε μια και μόνη φράση: στο κατώφλι του 2000, και 18 χρόνια μετά απο την ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε., δεν υπάρχει ακόμα σχεδιασμός αγροτικής πολιτικής, στόχων και διεκδικήσεων στα πλαίσια την Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Ο απολογισμός του έργου του Υπουργείου Γεωργίας είναι απόλυτα αρνητικός και ο διακηρυσσόμενος εκσυγχρονισμός της ελληνικής γεωργίας αποτελεί μέχρι και σήμερα ασκήσεις επι χάρτου. Ολα τα νομοσχέδια του Υπουργείου Γεωργίας, ακόμα και αυτά που κινούνται σε σωστή κατεύθυνση παρουσιάζουν σημαντικές ατέλειες και η προχειρότητα κατάρτισης τους τα καθιστά ανεφάρμοστα.

Στο μεταξύ τα προβλήματα συσσωρεύονται, οι αγρότες διαμαρτύρονται , τα αγροτικά νοικοκυριά υπερχρεώνονται και η ύπαιθρος φθίνει. Η χώρα μας όφειλε εδω και χρόνια να έχει σχεδιάσει την αγροτική της πολιτική, προσδιορίζοντας άξονες διαρθρωτικών παρεμβάσεων, στόχους για την ανάπτυξη δομών και υποστηρικτικών μηχανισμών καθώς και τομείς θεσμικών αλλαγών. Για την εθνική πολιτική που ακολουθήθηκε στον αγροτικό τομέα μπορούμε να μιλήσουμε μόνο για ανεπάρκειες, σπασμωδικά μετρα και καθυστερήσεις. Η δε πάγια θέση της κυβέρνησης οτι η αντιπολιτευση διαμαρτύρεται χωρίς να διατυπώνει προτάσεις, δεν μας αφορά. Στα Συμβούλια Αγροτικής Πολιτικής ο ΣΥΝ κατέθεσε τις θέσεις του για όλα τα θέματα που συζητήθηκαν, στην δε διακομματική επιτροπή της βουλής για την μελετη των προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας, ήταν το πρώτο κόμμα που κατέθεσε την άποψη του υπο μορφή πορίσματος.

Η εικόνα για την Ελλάδα αποτυπώνεται στα παρακάτω δεδομένα :

• Το εισόδημα των Ελλήνων αγροτών είναι έως και τρεις φορές μικρότερο από το μέσο αγροτικό εισόδημα των χωρών του βορρά
• Ο αριθμός των αγροτών μειώνεται δραματικά : 1.116.000 το 1973, 917.000 το 1983, 702.800 το 1993, 580.500 το 1997
• Η μέση ετήσια μείωση των Ελλήνων αγροτών αγγίζει το 3% όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος την τελευταία χρονιά ήταν 1,8%
• Το εισόδημα των Ελλήνων αγροτών παρουσιάζει συνεχή πτώση. Ενδεικτικά και μόνο το 199 σε σχέση με το 1996 το εισόδημα των Ελλήνων αγροτών μειώθηκε κατά 4,4%
• Μόλις το 40% του χρόνου πλήρους απασχόλησής του αφιερώνει το απασχολούμενο αγροτικό δυναμικό της χώρας μας στον αγροτικό τομέα (270 ημερομίσθια ετησίως) σε αντίθεση με τις χώρες του Βορρά όπου το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 70%.

Το υπόλοιπο 60% του χρόνου αφορά εξωαγροτικές δραστηριότητες, γεγονός ενδεικτικό της ανεπάρκειας των εισοδημάτων που προκύπτουν από την ενασχόληση με τη γεωργία στη χώρα μας. Σύμφωνα με στοιχεία του 1998 μόνο το 22,7% του εισοδήματός τους προέρχεται από την αγροτική δραστηριότητα. Το 33% του εισοδήματος μιας αγροτικής οικογένειαας προέρχεται από δραστηριότητες όπως μεταφορές, κατασκευές, τουρισμό, εμπόριο, μισθωτή απασχόληση και μεταποίηση, το 30% από ενισχύσεις και επιδοτήσεις στην αγροτική παραγωγή και το 14,4% από εισοδήματα περιουσίας και κοινωνικών παροχών.

• Επενδυτική απραξία παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον αγροτικό τομέα τόσο για τις δημόσεις όσο και για τις ιδιωτικές επενδύσεις.
• Το 36,3% των μελών αγροτικών οικογενειών είναι κάτω του ορίου φτώχειας, ποσοστό αρκετά μεγαλύτερο από τον εθνικό μέσο όρο
• Το εμπορικό ισοζύγιο γεωργικών προϊόντων με όλον τον κόσμο από θετικό το 1980 (58 εκατ. ECU σε τρέχουσες τιμές και ισοτιμίες) έχει καταστεί δραματικά αρνητικό (-436 εκατ. ECU). Οπωροκηπευτικά, καπνός, βαμβάκι, λάδι τα μόνα με θετικό ισοζύγιο στα κτηνοτροφικά.
• Το 60% των δανείων προς την ΑΤΕ είναι ληξιπρόθεσμα.

ΑΤΖΕΝΤΑ 2000- Αγροτικος τομεας:

Το κείμενο της Επιτροπής, βρίσκει την ελληνική γεωργία σε μια μεταβατική περίοδο και στο μεταίχμιο εξελίξεων από τις οποίες εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό το μέλλον της.

Οι προτάσεις της Ατζέντα 2000 για την αγροτική πολιτική της ΕΕ ανοίγουν τεράστια ζητήματα αλλαγής του χαρακτήρα της ΚΑΠ (ανταγωνιστική γεωργία, γεωργία φιλική προς το περιβάλλον, ανασυγκρότηση της υπαίθρου) και όλα αυτά υπο την προσπάθεια περιορισμού του κόστους της προς Ανατολάς Διεύρυνσης.

Η πρόταση του ΣΥΝ για διαμόρφωση εθνικού σχέδιου διαπραγμάτευσης στα οργανα της Ε.Ε. ως ενιαία εθνική θέση που θα υποστηρίζεται και θα προβάλλεται απο όλους ( κυβέρνηση, κόμματα, φορείς των αγροτών) δεν ευδοκίμησε. Αντι γι’αυτό μέχρι τώρα, το Υπουργείο Γεωργίας επέμενε στην ευκαιριακή και χωρίς εθνικό σχεδιο διαπραγμάτευση, αν και οι φορείς των αγροτών και τα πολιτικά κόμματα είχαν εγκαίρως διατυπώσει τις θέσεις τους, με αποτέλεσμα να διαφαίνονται ήδη δυσμενείς εξελίξεις για την ελληνική γεωργία.

Οι προτεινόμενες αλλαγές του χαρακτήρα της Κ.Α.Π. και του τροπου χρηματοδότησης της γεωργίας καθώς και οι μεταρρυθμίσεις των Κ.Ο.Α. βρίσκουν την Ελλάδα για μια ακόμα φορά ανέτοιμη να προτείνει, να διαπραγματεί και να συμμαχήσει με άλλες χώρες που έχουν ίδια με εμάς συμφέροντα. Επιπρόσθετο αρνητικό στοιχείο είναι η πρόταση των βορείων χωρών, για περικοπή των ιδίων πόρων, που θα έχει ως αποτέλεσμα την περιστολή των κονδυλίων για την Κοινή Αγροτική Πολιτική κατα 25%, ποσόν που θα πρέπει να καλύπτεται απο τους εθνικούς προυπολογισμούς των κρατών-μελών. Αν τελικά ψηφιστεί η πρόταση αυτή, επαληθεύονται οι φοβοι που είχαμε διατυπώσει για μερική επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ, που εκτός απο τις τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις που θα έχει για την χώρα μας -περίπου 1τρις για την εξαετία 2000-2006- ενέχει και ιδιαίτερες πολιτικες προεκτάσεις για το μέλλον και την υπόσταση της Ε.Ε.

Ο ΣΥΝ είχε εγκαίρως επισημάνει την αντίθεση του σε οποιαδήποτε πρόταση ή σκέψη επανεθνικοποίησης (αλλά και διαφορετικής μεταχείρισης μεταξύ των τομέων παραγωγής που αποβαίνει δικαιολογία είτε την προσπάθεια για περιορισμούς στο δημοσιονομικό σκέλος της ΚΑΠ, είτε τις αυξημένες υποχρεώσεις που θα προκύψουν από τη διεύρυνση με τις νέες χώρες. Αντιθέτως υποστηρίζουμε την ανάγκη αύξησης του κοινοτικού προϋπολογισμού σε επίπεδα στήριξης των πολιτικών της Ε.Ε. και όχι την προσαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών στα επίπεδα του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Θεωρούμε ως ζητήματα άμεσης προτεραιότητας, την θεσμοθέτηση νόμων και την υιοθέτηση μέτρων που θα συμβάλλουν στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας και στην δημιουργία εμπορικών δομών για την διάθεση της παραγωγής στην ελληνική και διεθνή αγορά. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνουμε:

1. Για την μείωση του κόστους παραγωγής ζητούμε την μειωση του επιτοκίου δανεισμού της Αγροτικης Τράπεζας σε 8%. Είναι εφικτό (ήδη η Τράπεζα της Ελλάδας έχει εκφράσει την βοληση της) και θα ανακουφίσει χιλιάδες μικρούς και μεσαίους καλλιεργητες που κυριολεκτικά πνίγονται απο τα χρέη αλλά και θα συμβάλλει θετικά στην εξυγίανση του χαρτοφυλακίου της ΑΤΕ. Είναι προφανές οτι δεν μπορούμε να συζητήσουμε σοβαρά για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας με τόσο υψηλό κόστος χρήματος. Επίσης ζητούμε την άμεση ενεργοποίηση του νόμου για την αξιοποίηση της Αγροτικής Γης (με γεναίες διορθώσεις του σε οτι αφορά το κεφάλαιο του και τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας διαχείρησης) και την αξιοποίηση του Μητρώου Αγροτών ως εργαλείο άσκησης κλαδικής πολιτικής (μείωση του φόρου των καυσίμων για τις ενεργειοβόρες καλλιέργειες, μέτρα χρηματοοικονομικής και δημοσιοοικονομικής πολιτικής για την στήριξη του πληθυσμού στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές κλπ)

2. Για την στήριξη της εμπορίας των αγροτικών προιόντων ζητούμε την διαμόρφωση εξαγωγικής στρατηγικής αγροτικών προιόντων μεσα απο κινήσεις που θα στοχεύουν απο την βελτίωση της ποιότητας και την τυποποιηση των προιόντων μέχρι το άνοιγμα νεων αγορών και κυρίως αυτων της διευρυμένης Ε.Ε.

3. Ζητουμε ακόμα την άμεση ψήφιση του Νόμου-πλαισίου για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς. Το θεμα αυτό συζητήθηκε στο Σ.Α.Π. του Νοεμβρίου του 97, διατυπώθηκαν απο κόμματα και φορείς των αγροτών περίπου ταυτόσημες απόψεις, επισημάνθηκε η αναγκαιότητα και το επείγον του θέματος, όμως παρ’όλα αυτά ο νόμος δεν ήρθε στη Βουλή. Στην Ε.Ε. οι αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις, διαχειρίζονται το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής παραγωγής, αποτελώντας έτσι το βασικότερο μοχλό στήριξης του εισοδήματος του αγρότη - παραγωγού. Στην Ελλάδα όμως, όπου οι μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό, οι Συνεταιρισμοί, ως υγιείς οικονομικές οργανώσεις των αγροτών και ο νέος θεσμός των Ομάδων Παραγωγών (συνεταιριστικού χαρακτήρα) θα έπρεπε να παιζουν το μεγαλύτερο ρόλο για την επίλυση των προβλημάτων που υπάρχουν όλο το φάσμα της παραγωγής και κυρίως στην διάθεση της.

4.Το Υπουργείο Γεωργίας θα πρέπει μετα απο τοσα χρόνια πλήρους αδράνειας να λειτουργήσει στα πλαίσια του στρατηγικού του ρόλου για την χάραξη εθνικής αγροτικής πολιτικής και να πάψει πια να αυτοπεριορίζεται στο ρόλο του κακού χειριστή κοινοτικών κανονισμών που διαμορφώνονται ερήμην του. Απο την αποκέντρωση των υπηρεσιών του με στόχους την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των αγροτών, την εκπαίδευση και κατάρτιση τους μέχρι την διαμόρφωση διαπραγματευτικού σχεδίου στα οργανα της Ε.Ε και την σωστή εφαρμογή των πολιτικών για τον πρωτογενή τομέα οφείλει να αναπτύξει τις αρμοδιότητες, πρωτοβουλίες και ευθύνες του.

ΤΡΙΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ:

Είναι προφανές οτι το πρώτο θέμα που τίθεται είναι η αξιολόγηση των δυο προηγούμενων Κ.Π.Σ., θέμα για το οποίο υπάρχει πλήρες κενό ενημέρωσης, με αποτέλεσμα να χωλαίνει εξ αρχής ο σχεδιασμός του Γ΄Κ.Π.Σ. Επίσης ενα δεύτερο θέμα που τίθεται είναι ο κεντρικός τρόπος σχεδιασμού δράσεων και ενεργειών, ενω αντιθέτως θα έπρεπε οι Περιφέρειες να έχουν τον κύριο λόγο, μιας και ο κοινοτικός στόχος είναι η ολοκληρωμένη τοπική ανάπτυξη.

Ολες οι προτεινόμενες ενέργειες και δράσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, θα πρέπει να έχουν ως στόχο την μεγαλύτερη δυνατή συγκλισή της με το ευρωπαικό γεωργικό πρότυπο. Θα πρέπει να προβάλλουν την πολυλειτουργική φύση της ευρωπαικής γεωργίας και να παίρνουν ταυτόχρονα υπ’όψη τον ρόλο που αυτή διαδραματίζει στην οικονομία, το περιβάλλον, στην κοινωνία, στην διατήρηση του τοπίου.

Η χώρα μας οφείλει να σχεδιάσει την αγροτική της πολιτική, προσδιορίζοντας άξονες διαρθρωτικών παρεμβάσεων, στόχους για την ανάπτυξη δομών και υποστηρικτικών μηχανισμών καθώς και τομείς θεσμικών αλλαγών. Στα πλαίσια αυτά προτείνουμε:

• ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ: Μεγέθυνση αγροτικών εκμεταλλεύσεων μεσα απο προγράμματα αναδασμού, δημιουργίας Τράπεζας Γης κλπ

• ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Ανάπτυξη αγροτικής έρευνας και ειδικά προγράμματα εφαρμογής των αποτελεσμάτων της στην παραγωγή. Εκπαίδευση-κατάρτιση των αγροτών (δημιουργία-βελτίωση υποδομών)

• ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ποιοτική αναβάθμιση, έλεγχος και τυποποίηση των αγροτικών προιόντων, σύμφωνα προς τα διεθνή καταναλωτικά πρότυπα. Δημιουργία δικτύων εμπορίας αγροτικών προιόντων, νέες αγορές.

• ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Διαρθρωτικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση παραγωγής προιόντων βιολογικής καλλιέργειας και ονομασίας προέλευσης. Αναδιάρθρωση ποικιλιών. Αξιοποίηση των ευκαιριών για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε αγροτικές περιοχές με συνεκτίμηση των τοπικών συνθηκών, ειδικότερα της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.

• ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ: Προγράμματα ανάπτυξης ορεινών/ημιορεινών και νησιωτικών περιοχών με στρατηγικό στόχο την συγκράτηση του πληθυσμού. Ανάπτυξη του αγροτοτουρισμού με ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και προβολή συγκεκριμένων τοπικών πολιτιστικών προτύπων (όπως π.χ. μεσογειακή διατροφή).

• ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ: Αρδευτικά δίκτυα, οδοποιία κλπ.

• ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ.

• ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΑΣΩΝ.

Αθήνα, 18 Ιανουαρίου 1999