ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ - ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
του Επ/γού Παναγιώτη Μπέσιου
 

1. ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγρών καυσίμων των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών κατατάσσονται από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς στην κατηγορία Β:
Βιομηχανίες-Βιοτεχνίες μεγάλου κινδύνου Βγ
Κ.Α. - 32 Παραγώγων πετρελαίου και άνθρακος.
Τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα από το 1987 και μετά, αναπτύχθηκε το ισχύον νομικό πλαίσιο που περιλαμβάνει τους Κανονισμούς πυροπροστασίας για την αποθήκευση υγρών καυσίμων.
Τα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας που προβλέπονται για τέτοιες εγκαταστάσεις είναι από τα αυστηρότερα που υπάρχουν σε παγκόσμια κλίμακα, επειδή τα μέλη των Επιτροπών που συνέταξαν τους Κανονισμούς είχαν υπόψη τους το υπάρχον πρόβλημα στο Πέραμα, με την άμεση γειτνίαση των εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών με κατοικημένες περιοχές.
Συγκεκριμένα, δημοσιεύτηκαν οι παρακάτω αποφάσεις:
• Κ.Υ.Α. 34458/1990, που περιλαμβάνει διατάξεις για την ασφαλή λειτουργία και την πυροπροστασία των Διυλιστηρίων.
• Κ.Υ.Α. 7086/1988, που περιλαμβάνει διατάξεις για την πυροπροστασία των εγκαταστάσεων αποθήκευσης υγρών καυσίμων των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών
• Κ.Υ.Α., που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 578/1991 και περιλαμβάνει διατάξεις για την πυροπροστασία των εγκαταστάσεων αποθήκευσης υγρών καυσίμων των επιχειρήσεων που δεν αποτελούν εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων.
Τα πετρελαιοειδή ταξινομούνται σύμφωνα με το σημείο ανάφλεξης, που προκύπτει με τη μέθοδο του κλειστού δοχείου, στις παρακάτω κατηγορίες:
• Κατηγορία Ο: Υγροποιημένα αέρια πετρελαίου.
• Κατηγορία Ι: Υγρά με σημείο ανάφλεξης κάτω των 21 OC.
• ΚατηγορίαΙΙ: Υγρά με σημείο ανάφλεξης από 21 OC μέχρι και 55 OC.
• ΚατηγορίαΙΙΙ: Υγρά με σημείο ανάφλεξης πάνω από 55 OC μέχρι και 100 OC
• Αταξινόμητα υγρά: με σημείο ανάφλεξης πάνω από 100 OC.
Για τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών στο Πέραμα έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της Κ.Υ.Α. Π-7086/1988.
Σύμφωνα μ’ αυτήν, για να χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης απαιτείται εγκεκριμένη μελέτη πυροπροστασίας, ενώ για να χορηγηθεί άδεια λειτουργίας από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΒΕΤ, απαιτείται πιστοποιητικό πυροπροστασίας, το οποίο χορηγείται ύστερα από αυτοψία Αξιωματικών, για να διαπιστωθεί αν έχουν ληφθεί τα προβλεπόμενα από την εγκεκριμένη μελέτη μέτρα και μέσα πυροπροστασίας.
 Η μελέτη πυροπροστασίας πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
- Τα προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας της εγκατάστασης.
- Τα κατασταλτικά μέτρα καταπολέμησης πυρκαγιάς.
- Τη συγκρότηση Ομάδας Πυροπροστασίας από το προσωπικό της εγκατάστασης.
- Το είδος της εκπαίδευσης και τα ειδικά καθήκοντα των Ομάδων σε θέματα πρόληψης και καταστολής της πυρκαγιάς.
Προκειμένου να εγκριθεί η μελέτη, πρέπει εκτός των άλλων, να υποβληθούν στην Π.Υ. και τα παρακάτω στοιχεία:
- Λεπτομερής κατάσταση των πιθανών κινδύνων.
- Τύπος διατιθέμενου αφρογόνου και αναλογία ανάμειξης.
- Το απόθεμα της εγκατάστασης σε αφρογόνο.
- Υπολογισμό για τη μέγιστη απαίτηση σε αφρό και υδραυλικό υπολογισμό της εγκατάστασης αφρού.
- Αναφορά των διατιθέμενων αφροποιητικών μέσων (τύπος, παροχή).
- Θέσεις γραμμών αφρού, ανιχνευτών, εγκαταστάσεων αφροπαραγωγής, στομίων εξόδου αφρού, άλλων βοηθητικών πυροσβεστικών μέσων κ.λ.π.
- Απαίτηση σε νερό, για τη μέγιστη αφροπαραγωγή και για πρόσθετη χρήση.
- Συνολική διατιθέμενη ποσότητα νερού, χρόνος, παροχή, πίεση, χωρητικότητα δεξαμενής νερού, αναφορά μόνιμων ψυκτικών συστημάτων και συστημάτων καταιονισμού.
- Σχέδιο με υδρολήψεις, κατανομή δικτύου νερού, βάνες κ.λ.π.

Από την πυρκαγιά της El Petrol.
2. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Τα προληπτικά μέτρα έχουν ως σκοπό να περιορίζουν στο ελάχιστο τις πιθανότητες ανάφλεξης και παράλληλα να δίνουν δυνατότητες αποτελεσματικής καταπολέμησης σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Τα κυριότερα από αυτά είναι:
- Ανάρτηση πινακίδων σε εμφανή σημεία με οδηγίες πρόληψης και τρόπους ενέργειας σε περίπτωση συμβάντος.
- Σήμανση θέσεων πυροσβεστικού υλικού, οδών διαφυγής και εξόδων κινδύνου.
- Σήμανση επικίνδυνων υλικών και χώρων.
- Απαγόρευση του καπνίσματος και της χρήσης γυμνής φλόγας σε επικίνδυνους χώρους.
- Απομάκρυνση όλων των άχρηστων εύφλεκτων υλικών.
- Απομάκρυνση των εύφλεκτων υλών από φλόγες και σπινθήρες.
- Δημιουργία προϋποθέσεων για την αποφυγή τυχαίας ανάμιξης υλικών που μπορούν να προκαλέσουν εξώθερμη αντίδραση.
- Επιμελής συντήρηση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για την πρόληψη βραχυκυκλώματος.
- Γενικά, απαγόρευση αποθήκευσης πετρελαιοειδών κατηγορίας Ι και ΙΙ σε στεγασμένους χώρους και κτίρια.
- Εγκατάσταση του εξοπλισμού πυροπροστασίας -για τον οποίο πρέπει να χρησιμοποιείται το χαρακτηριστικό κό κόκκινο χρώμα- σε προσιτές θέσεις.
- Επιθεώρηση από υπεύθυνο πρόσωπο όλων των χώρων, μετά τη διακοπή εργασίας, για εξάλειψη τυχόν προϋποθέσεων εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Ειδικά για τις εγκαταστάσεις που από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς κατατάσσονται στην κατηγορία Βγ (υψηλού βαθμού κινδύνου) και όπου οι αποθηκευόμενες ποσότητες είναι άνω των 300 κυβ. μέτρων , όπως  είναι οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών της περιοχής, προβλέπονται και τα ακόλουθα:
- Συνεχής αποψίλωση των ξηρών χόρτων σε απόσταση τουλάχιστον 15 μέτρων από κάθε δεξαμενή καυσίμων.
- Επαρκής ηλεκτροφωτισμός των εγκαταστάσεων.
- Κατάλληλη περίφραξη με μανδρότοιχο ύψους 1 μ. τουλάχιστον, που να φέρει στην κορυφή του ισχυρό δικτυωτό πλέγμα που να καταλήγει σε αγκαθωτό σύρμα, ώστε το συνολικό ύψος να είναι τουλάχιστο 2,20 μ.
- Ύπαρξη εσωτερικών και εξωτερικών δρόμων σε απόσταση τουλάχιστο 20 μ. από την πιο απομακρυσμένη δεξαμενή, για την εύκολη προσπέλαση των πυροσβεστικών οχημάτων. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό, πρέπει να τοποθετούνται πρόσθετα κανόνια και υδροστόμιο 2,5 ιντσών.
- Φύλαξη των εγκαταστάσεων από φύλακα καθ’ όλο το 24ωρο.
- Εφαρμογή της διαδικασίας των αδειών εργασίας.
- Άμεση ενημέρωση της Π.Υ. για κάθε ουσιαστική μεταβολή εντός των εγκαταστάσεων.
- Συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα ασφάλειας και αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων.
- Επίσης, ασφαλιστική κάλυψη αυτών των εγκαταστάσεων.

3. ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
A. Σύστημα νερού ψύξης δεξαμενών
Η ψύξη των δεξαμενών κατά τη διάρκεια της πυρόσβεσης επιβάλλεται, προκειμένου να αυξηθεί η ικανότητα αντοχής των μετάλλων, να δοθεί χρόνος για την επέμβαση και να κρατηθούν τα πυροσβεστικά συστήματα σε καλή κατάσταση.
Όλες οι δεξαμενές κατηγορίας Ι και ΙΙ, καθώς και οι δεξαμενές κατηγορίας ΙΙΙ που δεν έχουν θερμική μόνωση, απαιτούν μόνιμα συστήματα νερού ψύξης.
Το σύστημα περιλαμβάνει περιφερειακή ψύξη του κελύφους της δεξαμενής.
Η απαιτούμενη παροχή νερού είναι 2λίτρα/λεπτό/τετ. μέτρο
Η συνολική απαίτηση κάθε δεξαμενής σε νερό ψύξης είναι ο παράγοντας που καθορίζει την παροχή των ακροφυσίων, την απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών ακροφυσίων και το συνολικό τους αριθμό.
Β΄ Μόνιμα αφροποιητικά συστήματα
Ο όρος «αφροποιητικά συστήματα» χαρακτηρίζει τα συστήματα που έχουν:
- Μόνιμα εγκατεστημένες αφρογεννήτριες, όπου γίνεται η παρασκευή του τελικού αφρού με ανάμιξη του αφροδιαλύματος με την απαιτούμενη ποσότητα αέρα.
- Μόνιμα εγκατεστημένες σωληνώσεις μεταφοράς του τελικού αφρού από τις αφρογεννήτριες προς το στόμιο εξόδου του αφρού, στο εσωτερικό της δεξαμενής, για δεξαμενές σταθερής οροφής, ή προς το δακτύλιο, για δεξαμενές πλωτής οροφής.
- Μόνιμα εγκατεστημένες σωληνώσεις μεταφοράς αφροδιαλύματος μέχρι τις αφρογεννήτριες.
Το συγκρότημα αποθήκευσης, προώθησης και ανάμιξης αφρογόνου αποτελείται από:
- Τη δεξαμενή αφρογόνου.
- Τον αναμείκτη ρυθμιζόμενης αναλογίας αφροανάμιξης.
- 2 αντλίες (ηλεκτροκίνητη και αυτόνομης λειτουργίας, εφεδρική)
Ο χρόνος εμφάνισης του αφροδιαλύματος στη δεξαμενή ή στους άλλους προστατευόμενους χώρους δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 3 λεπτά.
Σε δεξαμενές σταθερής οροφής, με προϊόντα κατηγορίας Ι ή ΙΙ και με χωρητικότητα μεγαλύτερη των 30 κυβ.μέτ., απαιτείται η εγκατάσταση αφροποιητικού συστήματος. Επίσης, αφροποιητικό σύστημα απαιτείται και στις δεξαμενές πλωτής οροφής.
Η απαιτούμενη παροχή αφροδιαλύματος ανά μονάδα ελεύθερης επιφάνειας περιεχόμενου προϊόντος της δεξαμενής κυμαίνεται, ανάλογα με το προϊόν, από 4,1 λίτρα/λεπτό/τετ. μέτ. έως 9,8λίτρα/λεπτό/τετ. μέτ.
Ο χρόνος εφαρμογής αφροδιαλύματος, προκειμένου για επιφανειακή εφαρμογή, κυμαίνεται από 20-30 λεπτά, ενώ για εισαγωγή από τον πυθμένα της δεξαμενής είναι 30-55 λεπτά.
Επίσης, για την προστασία των δεξαμενών χρησιμοποιούνται και άλλα αφροποιητικά μέσα:
- Κανόνια αφρού.
- Πύργοι αφρού.
- Αφρογεννήτριες χειρός.
- Τέλος, για την έγκαιρη ειδοποίηση σε περίπτωση συμβάντος προβλέπεται η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος, πυρανίχνευσης στις δεξαμενές πλωτής οροφής. Επισημαίνεται ότι τέτοιο σύστημα για την προστασία δεξαμενών δεν προβλέπεται σε κανένα Διεθνή Κανονισμό πυροπροστασίας εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών, και αυτό έγινε στη χώρα μας λόγω της ιδιαιτερότητας που παρουσιάζουν οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών Περάματος.
Γ΄ Λεκάνες ασφαλείας
Οι υπέργειες δεξαμενές για πετρελαιοειδή κατηγορίας Ι και ΙΙ πρέπει να περικλείονται έναντι της πυρκαγιάς με λεκάνη ασφαλείας ή τοίχο.
Δ΄ Αποστάσεις ασφαλείας:
Οι αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ των δεξαμενών ή των ομάδων δεξαμενών είναι σημαντικός παράγοντας για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων.
Οι προβλεπόμενες από την ΚΥΑ 34628/1985 αποστάσεις αναφέρονται στην ελάχιστη οριζόντια απόσταση ανάμεσα στα πλησιέστερα σημεία των συγκεκριμένων εξαρτημάτων.
Μικρές δεξαμενές, με διάμετρο μικρότερη των 10 μέτρων, μπορούν να τοποθετούνται μαζί σε ομάδες, καμία όμως ομάδα δεν επιτρέπεται να έχει αθροιστικά χωρητικότητα μεγαλύτερη των 8.000 κυβ. μέτρων.
Η ελάχιστη απόσταση μεταξύ ομάδων μικρών δεξαμενών σταθερής οροφής και οποιασδήποτε άλλης δεξαμενής είναι τα 15 μέτρα.
Για δεξαμενές πλωτής οροφής με διάμετρο μέχρι 45μέτρα η απόσταση ασφαλείας ορίζεται σε 15μέτρα, ενώ με διάμετρο μεγαλύτερη των 45 μέτρων η ελάχιστη απόσταση είναι τα 20 μέτρα.
Επίσης, προβλέπονται αποστάσεις ασφαλείας από τα όρια του οικοπέδου. ΄Ετσι, μεταξύ μιας δεξαμενής και του εξωτερικού ορίου της εγκατάστασης η ελάχιστη απόσταση πρέπει να είναι τα 15 μέτρα.
Αν οποιαδήποτε δεξαμενή απέχει από τις γειτονικές της δεξαμενές (από το εξωτερικό όριο της εγκατάστασης) απόσταση μικρότερη των καθοριζόμενων, πρέπει να διαχωρίζεται με πυράντοχο τοίχο ύψους τουλάχιστον ίσου προς τα 4/5 του υπεράνω του φυσικού ύψους της ψηλότερης από τις δύο δεξαμενές. Σε περίπτωση που δε μπορεί να κατασκευασθεί πυράντοχος τοίχος για τεχνικούς λόγους.
E΄ Υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο:
Το υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο περιλαμβάνει:
- Τη πηγή τροφοδοσίας νερού.
- Το σύστημα αντλιών.
- Το δίκτυο διανομής.
- Τις υδρολήψεις και τις παροχές.
Η πηγή ύδατος πρέπει να είναι επαρκής για συνεχή πυρόσβεση τουλάχιστον επί τρεις ώρες με τη μέγιστη απαιτούμενη παροχή.
Οι πυροσβεστικές αντλίες, δύο τουλάχιστον σε αριθμό, πρέπει να είναι συγκεντρωμένες στον ίδιο χώρο και η κάθε μία να παρέχει τη μέγιστη απαιτούμενη παροχή και πίεση νερού.
Η μία αντλία πρέπει να είναι ηλεκτροκίνητη ή αυτόνομης κίνησης και η άλλη αυτόνομης κίνησης με μηχανή εσωτερικής καύσης και αυτονομία λειτουργίας 8 ωρών.
ΣΤ΄ Φορητά μέσα
Σε όλους τους χώρους της εγκατάστασης και μάλιστα πλησίον διαδρόμων & θυρών πρέπει να υπάρχει ο απαιτούμενος αριθμός πυροσβεστήρων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται:
- Ομοιόμορφη και συμμετρική κατανομή.
- Εύκολη προσέγγιση και ανεμπόδιστη προσπέλαση.
- Ικανοποιητική ορατότητα.
Ζ΄ Πρόσθετα μέτρα πυροπροστασίας
Σε περίπτωση που δε μπορούν να ληφθούν οι προβλεπόμενες αποστάσεις ασφαλείας, επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα πυροπροστασίας, τα οποία αυξάνουν το βαθμό ασφάλειας των εγκαταστάσεων. Μεταξύ αυτών είναι: αφροποιητικό σύστημα δεξαμενών, μόνιμο σύστημα ψύξης δεξαμενών και εγκατάστασης αντιπυρικού τοιχίου.
Οι περιπτώσεις για τις οποίες απαιτούνται τα πρόσθετα μέτρα και η επιβολή αυτών αποφασίζονται από τον Υπουργό Β.Ε.Τ.
Η΄ Εκπαίδευση προσωπικού
Ομάδες πυρασφάλειας
Στελέχη και λοιπά μέλη της ομάδας πυροπροστασίας εκπαιδεύονται στην πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών και συναφών καταστάσεων, αρχικά από την οικεία Πυρ/κή Υπηρεσία.
Η εκπαίδευση αφορά:
- Στη χρήση των διατιθέμενων πυροσβεστικών μέσων.
- Στην πρόληψη της πυρκαγιάς ή άλλων συναφών κινδύνων.
- Στην έγκαιρη σήμανση συναγερμού και αντιμετώπιση της πυρκαγιάς.
- Στην τεχνική αντιμετώπισης των πυρκαγιών ή την πρόληψη αυτών.
Εκτός της αρχικής εκπαίδευσης ενεργούνται συμπληρωματικές εκπαιδεύσεις και ασκήσεις για χρήση των διατιθέμενων πυροσβεστικών μέσων, τουλάχιστον ανά τρίμηνο. Κοινές ασκήσεις με την Πυρ/κή Υπηρεσία διενεργούνται επίσης σε τακτά διαστήματα.
 

 
* Το κείμενο αποτελεί μέρος της εισήγησης η οποία παρουσιάστηκε εκ μέρους της Διεύθυνσης Ι
Προληπτικής Πυροπροστασίας του Α.Π.Σ. στις 6-11-96, σε ημερίδα που έγινε στο Δήμο Περάματος
με θέμα: «Εγκαταστάσεις Πετρελαιοειδών στο Πέραμα».
Επιστροφή στα περιεχόμενα
Επιστροφή στην αρχική σελίδα