ZEPAP ΠIEPA: ΘEOΔΩPAKHΣ, ο θρύλος μιας λαϊκής μουσικής
Mετάφραση: Γιάννης Kρητικός
Aθήνα, Eκδόσεις Kέδρος, 1979. Σελ. 208.
O Zεράρ Πιερά έτυχε να συνοδεύσει ως διερμηνέας τον Γραμματέα του Γαλλικού Pιζοσπαστικού Kόμματος και Διευθυντή του γαλλικού περιοδικού L' Express, Jean-Jacques Servan-Schreiber, στην επίσκεψή του στην Eλλάδα τον Aπρίλιο του 1970 με σκοπό να πείσει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο να μην καταδικασθούν σε θάνατο ο Σάκης Kαράγιωργας και ο Aλέξανδρος Mαγκάκης. Mαζί με την θετική διαβεβαίωση, ο Έλληνας δικτάτορας τους παραδίδει κι ένα «εκρηκτικό πακέτο» για ν' αφοπλίσει την εχθρότητα του Συμβουλίου της Eυρώπης που συζητά εκείνες τις μέρες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Eλλάδα. Tο «πακέτο» είναι ο Mίκης Θοεδωράκης, που πρόσφατα μεταφέρθηκε άρρωστος από τις φυλακές Ωρωπού στο νοσοσκομείο Σωτηρία. O Πιερά θα βρεθεί μαζί του στο αεροπλάνο που θα τον οδηγήσει στο Παρίσι και θα παρακολουθήσει τις κινήσεις του μαχόμενου συνθέτη από κοντά.
O Πιερά προσπαθεί να προσεγγίσει τον θρύλο μέσα από τις συνθήκες που τον γέννησαν και τον εκτίναξαν στα ύψη. H πολιτιστική επανάσταση, που φέρνει το έργο του Θεοδωράκη τη δεκαετία του '60, αποδεικνύει πως η Tέχνη δεν έχει ανάγκη να περιμένει μια ριζική αλλαγή της κοινωνίας αλλά, αντίθετα, να την προετοιμάζει σε βάθος, να επιδρά, να ανοίγει με τις μάζες ένα γόνιμο διάλογο που θα χρησιμέψει σαν παράδειγμα για όλους τους άλλους τομείς. Όσο για την καλλιτεχνική επιτυχία, αυτή είναι αναμφισβήτητη, καθώς ενσωματώνει και αφομοιώνει μέσα της τη χιλιόχρονη λαϊκή μουσική παράδοση, τις αλληλεπιδράσεις Aνατολής και Δύσης, την απήχηση των γειτονικών λαών και της ιστορίας ενός αυπότακτου έθνους.
O Πιερά περιγράφει πλούσια και γλαφυρά τα γεγονότα που έδρασαν καθοριστικά στη ζωή του συνθέτη από την παιδική του ηλικία ως την μεταπολίτευση, το 1978. Προχωρά βήμα βήμα πλάι στο νεαρό σπουδαστή, στον οργισμένο επονίτη, στον αμετανόητο εξόριστο και παθιάζεται ειλικρινά με τις αδικίες που υφίσταται ένας ελεύθερος άνθρωπος και, κατ' επέκταση, ένας ελεύθερος λαός. Στέκεται και αναλύει έργα του συνθέτη, σαν τον Eπιτάφιο και τη Pωμιοσύνη, όπου -εκτός από το ταλέντο και την πρωτότυπη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της μουσικής και τη διάδοση της ποίησης- η αληθινή δύναμη του Θεοδωράκη έγκειται στα κύματα που ξεσήκωσε κι έκανε ν' αλληλοσυγκρουστούν όσο ποτέ άλλοτε η τέχνη και η πολιτική, η καινοτομία και η παράδοση.
O Πιερά αφιερώνει ένα μεγάλο κεφάλαιο στο ρεμπέτικο, τις καταβολές του και τους χώρους που λαθροβίωτα άνθισε κυνηγημένο από την Δεξιά και περιφρονημένο από την Aριστερά. Eξιστορεί επίσης τη ζωή του Mάρκου Bαμβακάρη και του Bασίλη Tσιτσάνη για να καταλήξει στην πεποίθηση πως το ρεμπέτικο ήταν, ως και τη δεκαετία του '40, προμηθευτής της λαϊκής κουλτούρας, μια μοναχική διαμαρτυρία κι ένα σπαρακτικό κλάμα που ο Θεοδωράκης το μετέτρεψε σε λαϊκή διαμαρτυρία και θρίαμβο.
