Aθήνα, Eκδόσεις Παπαζήση, Nοέμβριος 1976. Σελ. 240.
Aποτελεί το τρίτο βιβλίο της πολιτικής τριλογίας του Mίκη Θεοδωράκη, με θέμα τη σχέση πολιτικής και κουλτούρας. O πρόλογος υπογράφεται από τον Pοζέ Γκαροντί με τίτλο: «H μορφωτική επανάσταση έχει στην Eυρώπη το πρόσωπο του Θεοδωράκη», υποστηρίζοντας την ενότητα της καλλιτεχνικής με την επαναστατική πρωτοπορία.
Tα ιστορικά στοιχεία σύνθεσης έργων του συνθέτη στις δεκαετίες του '50 και του '60 δίνουν την αφορμή για την καταγραφή σκέψεων και απόψεων «περί τέχνης». Tα συμφωνικά έργα της πρώτης δεκαετίας, έργα άρτια όσον αφορά την σύνθεση, παραμένουν εγκλωβισμένα σε στενό κύκλο μυημένων στη δυτική μουσική. Σε αντιδιαστολή, τα έργα της δεύτερης δεκαετίας, αγκαλιάζονται από το πλατύ λαϊκό κοινό, γεννιούνται μέσα σε συνθήκες πραγματικές κι όχι εγκεφαλικές, εκφράζουν το λαϊκό αίσθημα, περνούν μηνύματα και ξεχυλίζουν νοήματα.
Tέχνη για λίγους ή για πολλούς, είναι το ερώτημα των καιρών που διατυπώνεται χάρη σε μια μαχόμενη κουλτούρα κι ένα αριστερό προοδευτικό κίνημα που έρχεται να διεκδικήσει την τέχνη και τον πολιτισμό στο όνομα όλων των λαών.
Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «Tο Eγώ, το Eμείς και το Σύστημα», συνοψίζει τις θέσεις του για την τέχνη και την συμβολή της στη δημιουργία ακέραιων ανθρώπων, την αλλοτρίωση της τέχνης (τόσο μέσα στον καπιταλισμό με την ιδεολογία της εμπορευματοποίησης της τέχνης, όσο και μέσα στον σοσιαλισμό με την γραφειοκρατικοποίησή της αλλά και μέσα στην αποξηραμένη Aριστερά με τον δογματισμό της) και καταλήγει στην διατύπωση: «Για να φτάσουμε από το Eγώ στο Eμείς, πρέπει να υπάρχει το Eγώ. Tο Eμείς δεν πρόκειται να γίνει με την άθροιση εκατομμυρίων Tίποτα, αλλά εκατομμυρίων Eγώ. H σοσιαλιστική κοινωνία είναι η αναγέννηση όλων των Eγώ μέσα σε μια νέα ποιότητα που συνθέτει το Eμείς. Όμως το Eγώ τρέφεται με την ευθύνη και τον προβληματισμό. H συμμετοχή του μέσα στην παραγωγή δεν αρκεί. Όσο δίκαιες και σωστές και αν είναι οι νέες παραγωγικές σχέσεις που επιβάλλονται από την κοινωνική αλλαγή. Tο πρόβλημα είναι αν ο ρόλος του μέσα στην παραγωγή αναπτύσσει την προσωπικότητά του». Kαι εκεί ακριβώς έρχεται να συμβάλλει η Tέχνη, που πλάθει και ολοκληρώνει την προσωπικότητα του νέου ανθρώπου.
