Maczuga Herkulesa - 48,8 kbWy┐yna Krakowsko-Wielu±ska, a potocznie po prostu Jura-od podobie±stw z g≤rzyst▒ krain▒ na pograniczu Francji i Szwajcarii, stanowi fragment rozleg│ej Wy┐yny ªl▒sko-Krakowskiej. D│ugo╢µ pasma ci▒gn▒cego siΩ od okolic Wielunia do Krakowa wynosi 160 km, przy ╢redniej szeroko╢ci nie przekraczaj▒cej 20 km (na p≤│nocy-do kilku km, w rejonie Krzeszowic-40 km ). Na zachodzie Jura s▒siaduje z Wy┐yn▒ ªl▒sk▒ i Kotlin▒ O╢wiΩcimsk▒ od kt≤rych oddziela j▒, wysoki, miejscami dochodz▒cy do 100 m pr≤g denudacyjny (zwany r≤wnie┐ kuest▒, kt≤rej jeden stok jest d│ugi i │agodny, natomiast drugi bardzo kr≤tki i stromy). Przebieg zachodniej granicy obszaru wytycza linia │▒cz▒ca kolejno od p≤│nocy miasta: Wielu±, Krzepice, K│obuck, CzΩstochowa, »arki, Myszk≤w, Zawiercie, Ogrodzieniec, Olkusz, Trzebinia, Babice. Na wschodzie Wy┐yna Krakowsko-CzΩstochowska s▒siaduje z Wy┐yn▒ Miechowsk▒, Nieck▒ Nidzia±sk▒, a jej granica przebiega wzd│u┐ Doliny D│ubni przez Mak≤w, »arnowiec, Prad│a, Lel≤w, Jan≤w, Mst≤w, KruszynΩ, PajΩczno do Wielunia. Ze wzglΩdu na r≤┐nice geomorfologiczne JurΩ dzieli siΩ na dwie, nier≤wne czΩ╢ci: p≤│nocn▒ i po│udniow▒. Do Wy┐yny Krakowskiej P≤│nocnej zalicza siΩ: Wy┐ynΩ Wielu±sk▒, P│askowzg≤rze CzΩstochowskie, P│askowy┐ Ojcowski; do Wy┐yny Krakowskiej Po│udniowej za╢: R≤w Krzeszowicki, Garb Te±czy±ski i BramΩ Krakowsk▒. Wy┐yna Wielu±ska rozci▒gaj▒ca siΩ od Wielunia do prze│omu Warty w okolicach CzΩstochowy, charakteryzuje siΩ w por≤wnaniu z innymi czΩ╢ciami Jury, ma│ym urozmaiceniem krajobrazu. Brak tu przede wszystkim typowych dla Wy┐yny Krakowskiej osta±c≤w skalnych, kt≤re tylko nielicznie wystΩpuj▒ w prze│omie Warty pod Dzia│oszynem. P│askie wzg≤rza nie przekraczaj▒ wysoko╢ci 260 m npm.

Krajobraz Jurajski - 54,2 kb P│askowzg≤rze CzΩstochowskie jest najbardziej reprezentatywn▒ czΩ╢ci▒ Jury Krakowskiej, kt≤rej po│udniow▒ granicΩ stanowi Brama Wolbromska. G│≤wn▒ cechΩ krajobrazu stanowi▒ zalesione, zazwyczaj grupuj▒ce siΩ w pasma wzg≤rza (Pasmo Smole±sko-Niegowonickie, Pasmo Zborowsko-Ogrodzienieckie, Pasmo Olszty±sko-Mirowskie) z licznymi na ich szczytach i zboczach osta±cami tworz▒cymi czΩsto najrozmaitsze formy i kszta│ty. Inn▒ cech▒ tutejszego obszaru jest wystΩpowanie bezwodnych dolinek, w╢r≤d kt≤rych najpiΩkniejsz▒ jest bez w▒tpienia Dolina Wiercicy ze ╝r≤d│ami Zygmunta i El┐biety (na jej terenie wraz z Sokolimi G≤rami projektowane jest utworzenie Jurajskiego Parku Narodowego) oraz p≤│suchych kotlinek wype│nionych piaskami fluwioglacjalnymi (nagromadzonymi przez odp│ywaj▒ce wody lodowcowe), tworz▒cymi czasami do╢µ znacznych rozmiar≤w "pustynie" (Pustynia B│Ωdowska, Pustynia Starczynowska). Najwy┐szym wzniesieniem tej czΩ╢ci obszaru jest G≤ra Janowskiego-503 m npm. P│askowy┐ Ojcowsk i (P│yta Ojcowa), stanowi zwarty, wyniesiony blok, kt≤ry tworz▒ bezle╢ne, p│askie, miejscami faliste wierzchowiny wznosz▒ce siΩ od 400 do 460 m wysoko╢ci, na powierzchniach kt≤rych wystΩpuj▒ licznie osta±ce ska│ wapiennych m.in. Ska│ka (513 m npm) bΩd▒ca najwy┐sz▒ kulminacj▒ na Jurze. Po│udniow▒ czΩ╢µ tego obszaru rozcinaj▒ g│Ωbokie doliny potok≤w, kt≤re nie tylko "przebijaj▒ siΩ" przez utwory jurajskie (Dolina Pr▒dnika, Dolina Kluczwody, Dolina Kobyla±ska, Dolina BΩdkowska i inne), ale tak┐e przez wapienie i dolomity dewonu (rejon Dubia), wapienie karbonu (czΩ╢µ Doliny Szklarki, Rac│awki, Czernki, MiΩkinki), wapienie i dolomity triasowe (Dolina Eliasz≤wki), tworz▒c bardzo malownicze jary i parowy krasowe, od kt≤rych tury╢ci ten rejon wraz z dolinkami po│o┐onymi na po│udniowych stokach Garbu Te±czy±skiego nazywaj▒ Dolinkami Podkrakowskimi. CzΩ╢µ p≤│nocn▒ p│askowy┐u stanowi▒ tzw. GrzΩdy Olkuskie-zalesione, kopulaste wzg≤rza po│o┐one miΩdzy Olkuszem, Jaroszowcem a Chrz▒stowicami przypominaj▒ce charakterem wzniesienia P│askowy┐u CzΩstochowskiego. Na wsch≤d od niego rozci▒ga siΩ P│askowy┐ Su│oszowej-bezle╢na, nieskalista kraina rozcz│onkowana licznymi, ale suchymi parowami. P│yta jurajska przykryta jest tu osadami kredy (im bardziej na wsch≤d tym s▒ one mi▒┐sze) oraz czwartorzΩdowymi lessami. Wschodni▒ granicΩ tego terenu wyznacza dolina D│ubni, p│yn▒ca ju┐ po utworach kredowych. Po│udniowo-zachodni▒ czΩ╢µ P│askowy┐u Ojcowskiego stanowi▒ triasowe Pag≤ry My╢lachowickie.

Ska│ki RzΩdkowickie - 59,3 kb BudowΩ Wy┐yny Krakowskiej po│udniowej charakteryzuje wystΩpowanie r≤wnole┐nikowo przebiegaj▒cych row≤w i zrΩb≤w tektonicznych. R≤w Krzeszowicki jest d│ugim, ale w▒skim (2-4 km) obni┐eniem rozci▒gaj▒cym siΩ od Krakowa do Trzebini, gdzie jego przed│u┐eniem jest R≤w Chrzanowa. Dno rowu pod osadami czwartorzΩdowymi wype│niaj▒ trzeciorzΩdowe i│y. Po│o┐ony na po│udnie od niego 40-kilometrowej d│ugo╢ci Garb Te±czy±ski jest zwartym masywem, kt≤ry w rejonie Krzeszowic rozcina Kotlina Tenczynka, gdzie wystΩpuj▒ niewielkie twardzielcowe pag≤ry. Na po│udniowych stokach grzbietu wystΩpuj▒ malownicze dolinki potok≤w (Dolina Sanki, Dolina Brzoskwinki), bΩd▒ce odpowiednikami dolinek le┐▒cych na p≤│noc od Rowu Krzeszowickiego. We wschodniej czΩ╢ci, w rejonie Zabierzowa garb przecina rzeka Rudawa odprowadzaj▒ca wody wszystkich podkrakowskich potok≤w, tworz▒ca na tym odcinku bardzo malowniczy prze│om. Brama Krakowska, kt≤rej o╢ wyznacza Wis│a, jest po│udniow▒, naturaln▒ granic▒ Wy┐yny Krakowskiej. W jej krajobrazie dominuj▒ niewielkie, odosobnione (Wawel) lub grupuj▒ce siΩ wzg≤rza (Las Wolski, Wzg≤rza Tynieckie). Na po│udnie od niej rozci▒ga siΩ Pog≤rze Wielickie, stanowi▒ce przedpole nasuniΩcia karpackiego.

áá
 
Projekt i wykonanie InNetá1998á