Matematyka 2001. Programy komputerowe dla klasy 4 Scenariusze programów Mirosław Dąbrowski Krzysztof Mostowski Opracowanie informatyczne programów Krzysztof Urbański Marek Stocki Waldemar Kot Paweł Marzec nadzór: Szymon Więsław Program powstał w ramach współpracy Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych i firmy Vulcan Opracowanie graficzne programów Bartłomiej Socha Elżbieta Procka Romuald Socha Redakcja programów Krzysztof Mostowski Maria Cieńska ISBN 83-02-06827-6 (licencja jednostanowiskowa) ISBN 83-02-06828-4 (licencja wielostanowiskowa) © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1997 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Redakcja Realizacji Wielomedialnych ul. Pankiewicza 3 00-696 Warszawa tel. (0-22) 622 00 03 http://www.wsip.com.pl Spis treści: 1. Instalacja 2. Pokonywanie problemów w pracy z programem MATEMATYKA 2001 klasa 4 – ZADANIA 3. Pokonywanie problemów w pracy z programem MATEMATYKA 2001 klasa 4 – WYDRUKI 4. Opis i instrukcja obsługi programu MATEMATYKA 2001 klasa 4 – WYDRUKI Instalacja 1. Instalacja jednostanowiskowa, program będzie uruchamiany z napędu CD-ROM. Nie jest konieczne tworzenie zmiennej środowiskowej M2001 -> pliki konfiguracyjne zostaną utworzone na dysku C: w głównym katalogu; 2. Instalacja jednostanowiskowa, program będzie uruchamiany z dysku twardego. Nie jest konieczne tworzenie zmiennej środowiskowej M2001 -> pliki konfiguracyjne zostaną utworzone na dysku C: w głównym katalogu; -> jeśli się nie da, to nastąpi próba utworzenia ich w katalogu, z którego został uruchomiony program. 3. Instalacja wielostanowiskowa, program będzie uruchamiany w sieci. Przed uruchomieniem programu należy zdefiniować zmienną środowiskową M2001 poleceniem SET M2001=katalog gdzie katalog określa miejsce, do którego będą zapisywane pliki konfiguracyjne. Nie należy w tym celu używać tego samego katalogu przez wszystkich użytkowników – spowoduje to niepoprawne działanie programu. W przypadku uszkodzenia plików konfiguracyjnych należy je skasować (pliki MAT2001.INI oraz MAT2001.CFG). Gdy z jakiegoś powodu nie da się utworzyć plików konfiguracyjnych (np. podanie złej nazwy katalogu w zmiennej środowiskowej M2001), bądź zostaną one uszkodzone, program nie będzie działał poprawnie. Uwaga użytkownicy systemu Windows 3.1/3.11! Jeśli nie istnieje plik konfiguracyjny mat2001.cfg (dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy program jest uruchamiany po raz pierwszy, lub gdy plik mat2001.cfg został skasowany), program może działać nieprawidłowo. Na ewentualny komunikat o błędzie należy wtedy odpowiedzieć Ignoruj lub Anuluj, a następnie wywołać listę zadań za pomocą trójkąta przy numerze modułu. Pokonywanie problemów w pracy z programem MATEMATYKA 2001 klasa 4 – ZADANIA Plik został podzielony na następujące rozdziały: I Wymagania sprzętowe i systemowe programu II Podstawowe źródła problemów w pracy z programem i ich eliminacja III Objawy najczęściej spotykanych problemów Jeśli zamierzasz zainstalować program ZADANIA i chcesz uniknąć późniejszych problemów, przeczytaj koniecznie rozdział I. Jeśli właśnie zainstalowałeś program i chcesz zawczasu wyeliminować źródła potencjalnych problemów, przeczytaj rozdział II. Jeśli w trakcie twojej pracy z programem wystąpił problem, z którym nie potrafisz sobie samodzielnie poradzić, poszukaj opisu objawów twojego problemu w rozdziale III. I Wymagania sprzętowe i systemowe programu MIN: Minimalne ZAL: Zalecane System MIN: Windows 3.1/3.11/95 wersja w języku polskim ZAL: Windows 95 OSR 2 wersja w języku polskim Karta graficzna MIN: SVGA pracująca w Windows w rozdzielczości 640 x 480 lub wyższej z 256 kolorów lub więcej ZAL: SVGA 640 x 480 High color/True color z akceleratorem i odpowiednim sterownikiem dla Windows Monitor MIN: VGA color lub SVGA color ZAL: VGA color lub SVGA color Procesor MIN: 386 lub nowszy ZAL: Pentium lub nowszy Pamięć RAM wystarczająca dla stabilnej pracy Windows i aplikacji min. 8 MB dla Windows 3.1/3.11 min. 16 MB dla Windows 95 Karta dźwiękowa MIN: nie jest konieczna ZAL: zdolna do odtwarzania plików wav, np. zgodna z Sound Blaster Spełnienie wymagań zalecanych gwarantuje najwyższy komfort pracy z programem. Wymagania minimalne określają cechy komputera umożliwiającego poprawną pracę. Program można uruchomić na komputerach nie spełniających niektórych wymagań minimalnych, jednak użytkowanie może stać się kłopotliwe, a dostęp do pewnych opcji niemożliwy. Takie próby mogą prowadzić nawet do zawieszenia komputera! Część problemów opisanych dalej w tym pliku związana jest bezpośrednio z niewypełnieniem wymagań minimalnych programu. II Podstawowe źródła problemów w pracy z programem i ich eliminacja 1. Problemy z niewystarczającą liczbą kolorów Częstym błędem popełnianym przez użytkowników niezaznajomionych z aspektami technicznymi eksploatacji komputerów PC jest próba użytkowania programu w trybie graficznym VGA 640x480 16 kolorów. Jak zaznaczono w rozdziale I do poprawnej pracy programu niezb ędne jest min. 256 kolorów. Udostępnienie zbyt małej liczby kolorów może powodować m.in. * niewidoczność niektórych napisów i elementów graficznych * komunikaty systemowe o błędzie aplikacji w momencie generowania nowego zadania (szczególnie w przypadku Windows 3.1/3.11). Należy przy tym zwrócić uwagę, że sam fakt zainstalowania karty graficznej SVGA nie gwarantuje udostępnienia programom pracującym w systemie Windows 256 lub więcej kolorów. Istotna jest także instalacja odpowiedniego sterownika. Jeśli więc twój komputer zachowuje się w opisany powyżej sposób, zainstaluj odpowiedni sterownik. Dalsze informacje znajdziesz w Podręczniku użytkownika systemu Windows oraz w instrukcji dołączonej do karty graficznej. 2. Problemy ze zwiększoną czcionką systemową System Windows posiada opcję Duże czcionki (Large font) zwiększającą rozmiar standardowych znaków używanych przez system. Opcja ta jest przydatna w przypadku stosowania wysokiej rozdzielczości (np. 1280 x 1024) na monitorze 14". Stosowanie tej opcji z programem ZADANIA nie jest właściwe. Ponieważ program wykorzystuje stały obszar ekranu o rozmiarze 640 x 480 zaleca się zmniejszenie rozdzielczości do tej wartości i wybór opcji Małe czcionki (Small font). Program zadowalająco wygl ąda również w rozdzielczości 800 x 600 z zaznaczeniem, że wykorzystuje on centralną część monitora pozostawiając dookoła siebie niewykorzystaną graficznie ramkę. 3. Problemy z równoczesnym używaniem innych aplikacji Używanie innych programów w czasie pracy z programem ZADANIA może prowadzić do nieoczekiwanego zachowania programu (np. znikanie kursora, problemy z wyświetlaniem grafiki, niewłaściwe zachowanie dymków z objaśnieniami). Program ZADANIA jest przeznaczony do uruchamiania jako jedyne zadanie w systemie Windows. III Objawy najczęściej spotykanych problemów W tym rozdziale przyjęta jest następująca struktura: Objawy: Omówienie sytuacji, jaką dostrzegasz na ekranie. Przeczytaj wszystkie omówienia, aż znajdziesz odpowiadające twojemu przypadkowi. Kontynuacja: Opis działań umożliwiających dalszą pracę z programem. Wykonaj podane czynności, jeśli chcesz kontynuować pracę z programem bez konieczności poszukiwania i eliminacji źródeł problemu. Źródła problemu: Sugestie ułatwiające znalezienie przyczyn niewłaściwego zachowania programu, rady dotyczące ich eliminacji lub odniesienia do rozdziału II. 1. Objawy: W budce suflera widzę opis tylko jednego z trzech komentatorów. Kontynuacja: Kliknij na wizerunku innego komentatora aby zobaczyć jego opis. Źródła problemu: Prawdopodobnie twoja karta graficzna jest skonfigurowana do pracy w 16 kolorach. Przeczytaj rozdział II punkt 1. 2. Objawy: W momencie generowania nowego zadania czasem pojawia się komunikat systemowy mówiący o błędzie aplikacji. W oknie dialogowym znajdują się przyciski Zamknij i Ignoruj. Kontynuacja: Kliknij Ignoruj. Jeśli komunikat nie znika, przytrzymaj klawisze Alt-I przez kilkanaście sekund. Gdy to nie pomoże wybierz opcję Zamknij, zamknij system Windows i uruchom ponownie komputer oraz program. Źródła problemu: Możliwe, że twoja karta graficzna jest skonfigurowana do pracy w 16 kolorach. Przeczytaj rozdział II punkt 1. Jeżeli problem powtarza się pomimo ustawienia właściwej liczby kolorów, zastanów się nad innymi aspektami konfiguracji systemu. Upewnij się, czy nie występują konflikty pomiędzy zainstalowanymi programami lub urządzeniami. 3. Objawy: W pewnym momencie pojawia się komunikat zawierający znaki "< 32". Kontynuacja: Naciśnij przycisk OK. Jeśli program zakończy się, uruchom go ponownie. Nie powtarzaj operacji, która spowodowała błąd. Źródła problemu: Na dysku brakuje niektórych plików. Zainstaluj program ponownie. 4. Objawy: Po wielokrotnym szybkim przechodzeniu do nowego zadania (bez rozwiązania) pojawia się okno dialogowe z komunikatem o błędzie i przyciskiem OK. Kontynuacja: Naciśnij OK, zakończ program, zamknij Windows i uruchom ponownie. Możesz też próbować dalszej pracy. Źródła problemu: Problem jest wywołany przez niewłaściwe użytkowanie programu. 5. Objawy: Po kilkakrotnym nacisnięciu przypadkowych klawiszy pojawia się okno dialogowe z komunikatem i przyciskiem OK. Kontynuacja: Naciśnij OK, zakończ program, zamknij Windows i uruchom ponownie. Możesz też próbować dalszej pracy. Źródła problemu: Problem jest wywołany przez niewłaściwe użytkowanie programu. 6. Objawy: W trakcie przechodzenia do nowego zadania pojawia się okno dialogowe z komunikatem zawierającym słowo NULL i przyciskiem OK. Kontynuacja: Naciśnij OK i spróbuj pracować dalej. Jeśli zadanie jest nieczytelne, przejdź do następnego (strzałka na dole ekranu). Jeśli to nie pomoże, zakończ program, zamknij Windows i uruchom ponownie. Źródła problemu: System Windows nie przydzielił programowi potrzebnych zasobów. Może to być spowodowane przeciążeniem systemu, krótkotrwałą niestabilnością lub niewłaściwą konfiguracją. 7. Objawy: Po wygenerowaniu nowego zadania niektóre litery/cyfry są niewidoczne lub zamiast nich występują kropki. Poprzednio na tym samym komputerze program zachowywał się w tej samej sytuacji poprawnie. Kontynuacja: Przejdź do następnego zadania (strzałka na dole ekranu). Jeśli to nie pomoże, zakończ program, zamknij Windows i uruchom ponownie. Źródła problemu: System Windows nie przydzielił programowi żądanego fontu (czcionki). Może to być spowodowane przeciążeniem systemu, krótkotrwałą niestabilnością lub niewłaściwą konfiguracją - sprawdź ustawienia fontów systemowych. 8. Objawy: Napisy na tablicy pomocy nie zawsze są widoczne w całości, czasem nakładają się na elementy graficzne (np. rysunek gąbki). Kontynuacja: Reszta programu powinna działać właściwie. Możesz więc kontynuować pracę. Źródła problemu: Przeczytaj rozdział II punkt 2. 9. Objawy: Po przełączeniu do innej aplikacji w czasie pracy z programem ZADANIA komputer zachowuje się niepoprawnie. Kontynuacja: Zakończ program ZADANIA albo pozostałe programy w systemie. Źródła problemu: Przeczytaj rozdział II punkt 3. 10. Objawy: Po przełączeniu do innej aplikacji i powrocie do programu ZADANIA nie pojawił się kursor, który wcześniej był obecny. Wpisanie odpowiedzi na zadanie jest niemożliwe. Kontynuacja: Zakończ pozostałe programy w systemie, a jeżeli to nie pomoże, zamknij i uruchom ponownie program ZADANIA. Jeśli kontynuujesz pracę z programem ZADANIA spróbuj ustawić kursor klikając myszką w okienku wprowadzania odpowiedzi. Jeśli to nie pomoże wygeneruj nowe zadanie (strzałka na dole ekranu). Źródła problemu: Przeczytaj rozdział II punkt 3. 11. Objawy: Po przełączeniu do innej aplikacji i powrocie do programu ZADANIA obraz nie jest poprawny. Kontynuacja: Zakończ program ZADANIA albo pozostałe programy w systemie. Jeśli kontynuujesz pracę z programem ZADANIA spróbuj wymusić odmalowanie ekranu klikając prawym klawiszem w lewym górnym rogu obszaru programu (w lewym górnym rogu ekranu w rozdzielczości 640 x 480). Jeśli to nie pomoże wygeneruj nowe zadanie (strzałka n a dole ekranu). Jeśli obraz jest wciąż niepoprawny, zakończ program, zamknij Windows i uruchom ponownie. Źródła problemu: Przeczytaj rozdział II punkt 3. 12. Objawy: Duża część ekranu jest nieużywana. Obszar programu zajmuje jedynie centralnie położony prostokąt. Kontynuacja: Program działa poprawnie. Źródła problemu: Program został zaprojektowany do pracy w rozdzielczości 640 x 480. Jeśli masz ustawioną wyższą rozdzielczość część ekranu nie będzie używana. Przeczytaj też rozdział II punkt 2. 13. Objawy: Bezpośrednio po zmianie rozdzielczości/liczby kolorów w systemie Windows 95 niektóre linie przestały być widoczne lub stały się przerywane. Ustawiona liczba kolorów nie jest mniejsza niż 256, używany jest monitor kolorowy. Kontynuacja: Program działa poprawnie, jedynie system niewłaściwie zarządza kolorami. Możesz pracować dalej. Źródła problemu: Prawdopodobnie nie uruchomiłeś ponownie systemu po zmianie ustawień. Zrób to. 14. Objawy: Bezpośrednio po zmianie rozdzielczości w systemie Windows 95 fragment obszaru programu przestał być widoczny. Część ekranu nie jest używana, obraz robi wrażenie przesuniętego w prawo i w dół. Kontynuacja: Zakończ program i uruchom ponownie. Jeśli wraz z rozdzielczością zmieniłeś także liczbę kolorów, obraz może nie być całkowicie poprawny do momentu ponownego uruchomienia Windows. Źródła problemu: Prawdopodobnie nie uruchomiłeś ponownie systemu po zmianie ustawień. Zrób to. 15. Objawy: Fragment obszaru programu nie jest widoczny. Cały ekran jest zajęty, obraz robi wrażenie wystającego poza ekran. Pracuję pod Windows 3.1/3.11. Kontynuacja: Kontynuacja nie jest zalecana. Źródła problemu: Program wymaga karty graficznej SVGA i rozdzielczości nie mniejszej niż 640 x 480. Upewnij się, czy twój komputer ma kartę SVGA i system jest skonfigurowany prawidłowo. Pokonywanie problemów w pracy z programem MATEMATYKA 2001 klasa 4 – WYDRUKI * Nie mogę usunąć obiektu Usunąć można tylko obiekt bieżący (aktywny). Aby wykonać to polecenie, należy najpierw któryś z obiektów uczynić aktywnym, klikając lewym przyciskiem myszki tak, aby ramka która go otacza zmieniła kolor na czerwony. Gdy obiekty nakładają się, klikamy kilkakrotnie, powoduje to cykliczne wybieranie kolejnego obiektu. Element usuwamy klawiszem Delete (lub Del). UWAGA. Jeśli w tym celu używamy klawisza Del na klawiaturze numerycznej, to może się zdarzyć, że nie odniesie to skutku. Jest to spowodowane zasadą działania bloku numerycznego klawiatury. Należy wtedy bądź WYŁĄCZYĆ klawisz NumLock, bądź spróbować użyć kombinacji Shift+Del. * Nie można wstawić wielokąta z zakładkami. W oknie wyboru wielokątów widzę tylko wielokąty bez zakładek. Należy ustalić wielkość zakładek na wartość większą od 0 (domyślnie 0.5 cm) w menu Opcje | Szerokość zakładek * Niektóre linie wielokątów są na kartce w kratkę niewidoczne Drukując wielokąty na tle kartki w kratkę należy upewnić się, że opcja Opcje | Pogrubione linie wielokątów jest włączona. W przeciwnym razie linie wielokątów i kartki w kratkę mogą się nakładać i "zlewać". * Nie widzę ramek otaczających obiekty Należy wybrać polecenie z menu Opcje | Pokazuj nieaktywne ramki * Część elementów jest na wydruku "obcięta" Wstawiając elementy należy zwracać uwagę, aby nie wystawały poza obszar okna lub poza czerwone linie ograniczające obszar roboczy z prawej strony i/lub z dołu. Także jest możliwe, że po przelosowaniu zadań rozmiar niektórych z nich uległ zmianie (np. Wstaw | Przykład z zadań | 19. Skala), przez co znalazły się poza obszarem roboczym. Zalecane jest drukowanie z potwierdzeniem każdej strony, gdyż pozwoli to uniknąć podobnych sytuacji (patrz : Plik | Drukuj). * W niektórych zadaniach niepoprawnie wydrukowały się napisy (ZADANIE 1. Liczby i tabele). Może to być spowodowane niepoprawnym działaniem sterownika drukarki. patrz : Wstaw | Obraz testowy patrz : Opcje | Zdegenerowany sterownik drukarki * Niektóre linie są na wydruku niewidoczne (np. wskazówki zegarów) Ten problem może występować zwłaszcza w Windows 3.1, 3.11 i być spowodowany wyczerpaniem zasobów GDI. Należy upewnić się, że w czasie korzystania z programu WYDRUKI nie pracuje żadna aplikacja intensywnie korzystająca z zasobów GDI (np. Word, Corel Draw, Matematyka 2001). Najlepiej zrestartować komputer i nie włączając zbędnych programów uruchomić od razu program WYDRUKI. Gdyby mimo to problem powtarzał się, należy spróbować zmniejszyć liczbę kolorów do 256 lub lepiej do 16. * Niektóre obiekty nie dają się zaznaczyć. Zaznaczanie dotyczy nie obiektów, ale ramek je otaczających (chcąc zaznaczyć dany obiekt musimy kliknąć wewnątrz obszaru ramki, która dany obiekt otacza). Rzeczywiście, w przypadku niektórych obiektów (np. budowli z klocków) ramki dość symbolicznie otaczają obiekt (obszar ramki nie pokrywa się z obszarem obiektu). Należy włączyć opcję Opcje | Pokazuj nieaktywne ramki, co powinno ułatwić pracę. * Nie działa polecenie Wstaw | Powiel bieżący. Aby wykonać to polecenie, należy najpierw któryś z obiektów uczynić bieżącym, klikając lewym przyciskiem myszki tak, aby ramka która go otacza zmieniła kolor na czerwony. Gdy obiekty nakładają się, klikamy kilkakrotnie, co powoduje cykliczne wybieranie kolejnego z nich. * Wstawiony wielokąt jest niewidoczny Prawdopodobnie zamiast wielokąta zostało wstawione puste pole. Mogło się to zdarzyć w przypadku wstawiania np. ośmiokąta, gdzie oprócz 4 widocznych figur jest także 8 pustych pól. Należy w takim przypadku skasować pusty obiekt klawiszem Del / Delete i spróbować wstawić wielokąt ponownie. * Nie mogę wstawić tekstu złożonego z kilku linii - w okienku dialogowym mogę wpisać tylko jedną linię. Patrz : Wstaw | Pole tekstowe Opis i instrukcja obsługi programu MATEMATYKA 2001 klasa 4 – WYDRUKI Pomoc – wersja skrócona (kopia pomocy podręcznej z programu) Zaznaczenie obiektu: lewy przycisk myszy Zmiana parametrów obiektu: prawy przycisk myszy Przesuwanie obiektu: strzałki Zmiana rozmiarów obiektu: Shift + strzałki Usuwanie obiektu: klawisz Delete Zaznaczony (aktywny) obiekt jest otoczony czerwoną ramką. Pozostałe obiekty otoczone są szarymi ramkami. Dodatkowa czerwona kreska z prawej strony okienka lub na dole ogranicza obszar wydruku (strona A4). Zmiana rozmiarów okienka (prawy dolny róg) powoduje zmianę rozmiarów rysunku na ekranie, jednak nie wpływa to na rozmiar drukowanego obiektu. Uwaga! Ramki otaczające obiekty, jak również linie ograniczające obszar roboczy, nie będą na wydruku widoczne. Można je ukryć wybierając odpowiednią pozycję w menu Opcje. W przypadku, gdy kilka obiektów nakłada się, wybór każdego z nich jest możliwy poprzez kilkakrotne klikanie lewym przyciskiem myszy. Pasek tytułowy programu WYDRUKI Zawiera nazwę i numer wersji programu oraz nazwę bieżącego pliku. Po włączeniu programu bądź wybraniu polecenia Plik | Nowy domyślnym plikiem jest NOWY.MAT . Do tego właśnie pliku będą zapisywane informacje po wciśnięciu klawisza F2 lub wybraniu opcji Plik | Zapisz. Aby zachować efekty swej pracy pod inną nazwą, należy wywołać polecenie Plik | Zapisz jako... lub wcisnąć kombinację Alt+F2. Opis poszczególnych opcji Menu Plik | Nowy Kasuje dotychczasową zawartość strony. UWAGA! Program nie żąda potwierdzenia wykonania tej operacji! Plik | Otwórz Po wybraniu opcji menu Plik | Otwórz pojawia się okienko dialogowe, w którym można wybrać plik z danymi do załadowania. Domyślne rozszerzenie stosowane przez program to MAT. Po załadowaniu pliku automatycznie jest wygaszana opcja Opcje | Pokazuj nieaktywne ramki, aby można było dokładnie obejrzeć stronę (w każdej chwili opcję tę można ponownie włączyć). Niezależnie od tego wybór obiektu aktywnego sygnalizowany jest przez ota czającą go czerwoną ramkę. Przed wyjściem z programu należy zapisać swoje dzieło w pliku, jeśli chcemy z niego skorzystać w przyszłości. Plik | Zapisz Pozwala zachować efekty swej pracy na dysku (pod nazwą taką, jaka występuje w pasku tytułowym (domyślnie: NOWY.MAT). UWAGA! Program nie żąda potwierdzenia skasowania poprzedniej zawartości pliku! Plik | Zapisz jako... Pozwala zachować efekty swej pracy pod podaną nazwą, która stanie się nazwą bieżącą (będzie wyświetlana na pasku tytułowym okna). UWAGA! Program nie żąda potwierdzenia skasowania poprzedniej zawartości pliku! Plik | Drukuj Ta opcja wyświetla okienko dialogowe, w którym możemy ustalić parametry wydruku. Liczba stron [ ] Określa, w ilu egzemplarzach ma być wykonany wydruk (domyślnie 1). < > Losuj i potwierdzaj każdą stronę Przed wydrukowaniem każdej strony nastąpi przelosowanie zadań (jeśli występują) i pytanie z żądaniem potwierdzenia dokonania wydruku. "Obejrzyj wygenerowanie przykłady i odpowiedz, czy chcesz je wydrukować." Jeśli z jakichś powodów wygenerowana strona nam nie odpowiada, odpowiadamy [Nie], co spowoduje wygenerowanie kolejnej strony, itd. Jeśli chcemy przerwać procedurę drukowania (np. omyłkowo zaznaczyliśmy liczbę stron 1000 zamiast 10), wybieramy [Anuluj]. Jeśli efekt losowania spełnia nasze oczekiwania, wybieramy [Tak]. < > Losuj i drukuj bez potwierdzeń Jak wyżej, tylko bez pytania o potwierdzenie każdej strony. Niektóre zadania mogą zajmować więcej lub mniej miejsca na stronie w zależności od treści przykładu (np. Skale, Wyrażenia dwumianowane...) - patrz: Wstaw | Przykład z zadań | 19, 22. W związku z tym ta opcja powinna być używana raczej przez doświadczonych użytkowników. < > Ten sam przykład dla wszystkich stron Drukowana jest ustalona liczba jednakowych egzemplarzy. Jeśli występują zadania, to treść każdego z nich jest na wszystkich wydrukowanych stronach identyczna. Należy pamiętać, że niezależnie od rozmiarów okna na ekranie przedstawia ono stronę A4. Obszar roboczy jest ograniczony czerwonymi liniami z prawej strony i/lub od dołu. Zaleca się wykonanie wydruku próbnego w celu upewnienia się co do zgodności treści ekranu i wydruku. Niektóre drukarki mogą "obciąć" obszar wydruku poniżej formatu A4. Dotyczy to zwłaszcza drukarek laserowych, które mają ustalone marginesy po ok. 0.5 cm. Z kolei niektóre drukarki igłowe mogą mieć dość duży margines od góry i/lub od dołu, co także może spowodować "obcięcie" części strony. Plik | Koniec Kończy program. UWAGA. Program nie żąda potwierdzenia wykonania tej operacji! Ewentualne nie zapisane dane zostaną bezpowrotnie utracone. Jeśli chcemy w przyszłości ponownie wykorzystać efekty swej pracy, należy przed wyjściem z programu zapisać je na dysk. patrz: Plik | Zapisz patrz: Plik | Zapisz jako... Wstaw | Powiel bieżący (Shift+Ins) Jeśli na ekranie jest obiekt aktywny, to zostaje wykonana jego dokładna kopia. Ewentualne kliknięcie prawym przyciskiem myszy spowoduje wyświetlenie planszy dialogowej zmiany parametrów wybranego obiektu. Polecenie to jest bardzo przydatne, gdy generujemy kilka egzemplarzy danego zadania, nie musimy wtedy dla każdego z nich ustalać od nowa wymaganych parametrów (powielony obiekt ma identyczne ustawienia). Wstaw | Obraz testowy Obraz testowy składa się z okręgu o promieniu 5 cm, z wpisanymi prostopadłymi średnicami. Ponadto wyświetlane są 3 teksty: 1. "Krzysztof Urbański" – normalna czcionka 11mm 2. "Marek Stocki" – pogrubiona czcionka 17mm 3. "Autorzy" – czcionka nachylona pod kątem 30 stopni. Równolegle jest narysowany odcinek o długości 9 cm. UWAGA. Jeśli po wydrukowaniu obrazu testowego napis nie jest równoległy do odcinka, lecz skierowany w dół, należy wybrać w menu "Opcje" polecenie "Zdegenerowany sterownik drukarki". Znany jest przykład sterownika drukarki Epson LQ 100, który błędnie interpretuje i drukuje nachylone napisy. W takim przypadku zaznaczenie wspomnianej opcji zapewnia poprawny wygląd wydruków. Przed przystąpieniem do pracy należy wydrukować obraz testowy i zależnie od wyników ustawić odpowiednią opcję. Wstaw | Pole tekstowe Alt+T Pozwala umieścić na stronie tekst. Możliwe jest wprowadzenie tekstu składającego się z kilku linii. W okienku edycyjnym, w którym wpisujemy tekst, należy po każdej wpisanej linii wcisnąć klawisze Ctrl+Enter, co spowoduje przejście do nowego wiersza. Uwaga. Nie należy w tym celu używać samego klawisza Enter, gdyż w systemie Windows w oknie dialogowym jego działanie jest równoważne wybraniu domyślnego przycisku okna dialogowego - w tym wypadku jest to przycisk [Tak]. Wstaw | Kropki Wstawia obszar o domyślnych rozmiarach 10 cm x 10 cm, wypełniony siatką punktową: trójkątną, kwadratową, kwadratową obróconą lub sześciokątną. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy na takim polu powoduje pojawienie się okienka dialogowego, w którym można zmienić odstęp między kropkami. Domyślnym odstępem jest 1 cm. Zmiany rozmiarów obiektu dokonujemy za pomocą klawiszy Shift+strzałki. Wstaw | Kreski Wstawia obszar o domyślnych rozmiarach 10 cm x 10 cm, wypełniony siatką liniową: trójkątną, kwadratową, kwadratową obróconą lub sześciokątną. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy na takim polu powoduje pojawienie się okienka dialogowego, w którym można zmienić odstęp między wierzchołkami. Domyślnym odstępem jest 1 cm. Zmiany rozmiarów obiektu dokonujemy za pomocą klawiszy Shift+strzałki. Wstaw | Planszę liczb – tabliczka dodawania rzadka, tabliczka dodawania gęsta – tabliczka mnożenia rzadka, tabliczka mnożenia gęsta Wstawia tabliczkę dodawania lub mnożenia o parametrach zadanych w wyświetlonym okienku dialogowym. Domyślnie zakresy dla kolumn i dla wierszy wynoszą od 1 do 10. Wnętrze tabelki jest automatycznie wypełniane. Odmiana rzadka i gęsta różnią się proporcjami wielkości cyfr względem wielkości komórek tabelki. W każdej chwili można zmienić zakresy liczb w kolumnach lub wierszach klikając prawym przyciskiem myszy w obszarze tabeli. Można zmniejszać lub powiększać tabelę za pomocą klawiszy Shift+strzałki. – tabliczka liczb rzadka, tabliczka liczb gęsta Jest to prostokątna plansza liczb o rozmiarach ustalanych w oknie dialogowym. Można wybrać początkową wartość (domyślnie jest nią 1), od której rozpocznie się wypełnianie tabelki oraz krok, o jaki zwiększają się kolejne liczby (domyślnie 1). Wstaw | Wielokąt Po wybraniu rodzaju wielokąta pojawia się okno zawierające maksymalnie 12 obiektów, spośród których należy jeden zaznaczyć. Wielokąty są dostępne z zakładkami lub bez. Szerokość zakładek jest wspólna dla wszystkich wielokątów i początkowo wynosi 0.5 cm. Ustalenie innej wielkości zakładek – patrz: Opcje | Szerokość zakładek. Linia tworząca wielokąty jest domyślnie ustawiona na pogrubioną. Ustalenie grubości linii – patrz: Opcje | Pogrubione linie wielokątów. Użycie linii pogrubionej jest celowe w przypadku nakładania wielokątów na papier w kratkę (patrz: Wstaw | Kreski | kwadratowe) – pozwala to uniknąć "zlewania się" linii siatki i linii wielokąta. Dostępne są następujące rodzaje wielokątów: – trójkąt prostokątny, prostokątny równoramienny, równoramienny, równoboczny. – czworokąt kwadrat, kwadrat obrócony o 45, prostokąt, romb, trapez równoramienny, równoległobok – pięciokąt foremny, foremny odwrócony – sześciokąt foremny, foremny odwrócony – ośmiokąt foremny, foremny odwrócony Po wybraniu któregoś z nich, pojawia się on na ekranie. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy pozwala ustalić jego rozmiary. Jeśli nie zależy nam na dokładnym zachowaniu jednostek metrycznych, można zmieniać rozmiar wielokątów klawiszami Shift+strzałki. Wstaw | Pałeczki Napiera Pojawia się okno, w którym należy wybrać jeden z trzech dostępnych rodzajów pałeczek: – bez zer wiodących, – z zerami wiodącymi, – pusta plansza. Wstaw | Odcinki Po wybraniu tej opcji pojawia się okienko dialogowe, w którym należy zaznaczyć: – liczbę odcinków – od 1 do 10 (domyślnie: 5) – maksymalną długość – od 0.1 do 20 (domyślnie: 10 cm) – opcję "tylko poziome" (domyślnie wybrana). Po zaakceptowaniu dialogu klawiszem [Tak] na ekranie pojawi się zbiór odcinków. Odstęp między nimi można zmieniać klawiszami Shift+strzałki. Wstaw | Kalendarz – miesięczny W oknie dialogowym można ustalić: [ ] Wyświetlaj nazwy dni tygodnia (domyślnie wyłączone) [x] Pogrubiaj niedziele (domyślnie: włączone) [ ] miesiąc (domyślnie: bieżący) [ ] rok (domyślnie: bieżący) – roczny Jest to zbiór dwunastu kalendarzy miesięcznych. W oknie dialogowym można ustalić: [ ] wyświetlanie nazw dni tygodnia (domyślnie: wyłączone), [x] pogrubianie niedziel (domyślnie: włączone), [ ] rok (domyślnie: bieżący). – szkolny [x] Wyświetlaj nazwy dni tygodnia, [x] Pogrubiaj niedziele, [ ] początkowy miesiąc (domyślnie: wrzesień) [ ] liczba miesięcy (domyślnie: 12), zakres od 1 do 24, [ ] rok (domyślnie: bieżący). Wstaw | Siatkę Umożliwia wybór spośród 12 siatek sześcianu, z czego niektóre z nich są poprawne, niektóre zaś nie. Domyślnie bok kwadratów tworzących siatkę wynosi 1 cm, można to zmienić po wstawieniu siatki za pomocą kliknięcia prawym przyciskiem myszy na jej obszarze. Wstaw | Tangram Pozwala wybrać jeden z sześciu tangramów, z częściami oznaczanymi cyframi lub bez oznaczeń. Domyślnie, bok tangramu wynosi 10 cm. Można go zmienić, bądź za pomocą prawego przycisku myszy (wtedy zawsze otrzymamy tangram o kształcie kwadratu), bądź klawiszami Shift+strzałki (można wtedy otrzymać tangram nie będący kwadratem). Wstaw | Przykład z zadań 1. Liczby i tabele 2. System rzymski 4. Tabelki arytmetyczne 6. Kolejność wykonywania działań 7. Matematyczny kodeks działań 8. Działania pisemne 9. Dziurawe dodawanie 13. Odkryj regułę 14. Zegary 15. Wyrażenia dwumianowane 17. Dopasuj *19. Skala 20. Gra w okręty 21. Ułamki zwykłe – postać graficzna *22. Budowle z klocków ------------------------ Działania na liczbach dziesiętnych (ZADANIE dodatkowe) *19 W tym ZADANIU, zależnie od poziomu trudności, występuje znaczny "rozrzut" wielkości generowanych figur – od 0.5 cm do 5 cm, zależy to od skali wylosowanej przez komputer. Największe różnice występują na poziomie D. Dlatego w przypadku losowania i drukowania wielu stron zalecane jest obejrzenie każdej strony przed wydrukowaniem. W razie, gdyby wygenerowane przykłady zasłaniały inne elementy zadania, można zażądać wygenerowania kolejnego przykładu. *22 To ZADANIE również cechuje znaczny "rozrzut" wielkości generowanego przykładu – najmniejszy na poziomie A przy wyłączonej opcji [ ] rozbij na warstwy, największy na poziomie D i wybranym rozbiciu. Z tego też powodu ramka, która powinna otaczać obiekt, nie zawsze spełnia swoje zadanie. Opcje | Pokazuj nieaktywne ramki (Alt+R) Włączenie tej opcji powoduje, że są wyświetlane jasnoszare ramki wokół nieaktywnych obiektów. Ułatwia to zmianę aktywnego obiektu, ale równocześnie nieco zmniejsza czytelność strony. Zalecana jest praca z włączoną opcją (zaznaczenie obiektu jest w rzeczywistości zaznaczeniem jego ramki. W przypadku obiektów nakładających się (lub w zadaniach 19, 22) występują istotne różnice między położeniem ramki i obiektu. UWAGA. Widoczne na ekranie szare (lub czerwona) ramki otaczające obiekty NIE będą widoczne na wydruku. Dlatego przed wydrukiem warto wyłączyć tę opcję i obejrzeć stronę w takiej postaci, w jakiej będzie ona widoczna po wydrukowaniu. Opcje | Pogrubione linie wielokątów Opcja ta jest domyślnie włączona. Powoduje ona, że wielokąty rysowane są linią pogrubioną (ok. 0.7 mm). Ma to istotne znaczenie, gdy nakładamy wielokąty na papier w kratkę (Wstaw | Kreski | Kwadratowe) i zapewnia ich widoczność w takim przypadku. Opcje | Szerokość zakładek... Pozwala zmienić wielkość zakładek wielokątów (początkowo jest to 0.5 cm). Zmiana szerokości zakładek dotyczy WSZYSTKICH wielokątów na stronie. Opcje | Zdegenerowany sterownik drukarki Zaznaczenie tej opcji powinno skorygować błąd w sterownikach niektórych drukarek. Jak na razie, problem wykryto w sterowniku drukarki Epson LQ 100 (zarówno w Windows 3.11 jak i Windows 95). Polega on na niepoprawnym drukowaniu pochylonej czcionki. Dlatego przed przystąpieniem do pracy warto sprawdzić, jak zachowuje się nasza drukarka. W tym celu został przygotowany obraz testowy, który należy wydrukować. patrz: Wstaw | Obraz testowy patrz: Plik | Drukuj Informacje | O programie Wyświetla podręczny, skrócony opis obsługi programu.