Poniższy tekst pochodzi z wykładów Tengi Rinpocze .
Cały materiał został wydany nakładem Biblioteczki Buddyjskiej pod tytułem 'Wskazówki dotyczące praktyki'.
 
                                                                           
 
Na tym świecie istnieją różnego rodzaju religie;jest buddyzm i hinduizm,istnieje chrześcijaństwo.
Każda z owych religii została ustanowiona przez jakieś szlachetne istoty,każda posiada niezliczonych wyznawców.Ścieżka buddyjska została ukazana przez historycznego Buddę Śakjamuniego,Gotamę.
Budda nie jest kimś ,kto od samego początku był istotą doskonałą.Tym,co sprawiło,że jego ścieżka
stała się możliwa,co stanowiło powód oświecenia,było wytworzenie przezeń bodhicitty,czyli życzenia,
by osiągnąć oświecenie dla pożytku wszystkich istot.
Wiele epok temu,gdy Budda odrodził się jako syn garncarza,przyjął ślubowanie bodhisattwy i rozwinął owe życzenie oświecenia,pragnienie dopomożenia wszystkim istotom w osiągnięciu oświecenia.
Później,przez trzy niezliczone kalpy-bardzo długie okresy czasu,w ciągu swych licznych żywotów
Budda zgromadził wiele pozytywnej karmy i mądrości.
Gdy pojawił się jako historyczny Budda naszych czasów,odrodził się w Lumbini.
Po narodzeniu się jako książę,otrzymał-zgodnie z tradycją indyjską-wykształcenie we wszelkiego rodzaju sztukach,w dyscyplinach takich jak gimnastyka,joga,astrologia,we wszelkiego rodzaju światowych naukach .W wieku lat siedemnastu ożenił się z córką (króla) Śakja Tenzina.
Na imię miała Jacziama-Bogini Jacziama.Miał z nią jednego syna Rahulę.
W wieku lat dwudziestu dziewięciu Śakjamuni wyrzekł się swej książęcej pozycji,porzucił swoje królestwo i opuścił pałac.Ściął włosy i został mnichem.Przez sześć lat,w miejscu w pobliżu Bodhgaja bardzo intensywnie praktykował ascezę.Mając trzydziesci pięć lat podążył do Bodhgaja,zasiadł pod drzewem bodhi i zamanifestował pełne oświecenie.
Po oświeceniu pozostawał w tym samym miejscu przez siedem tygodni,w czasie których nie nauczał.
Po owych siedmiu tygodniach przyszli do Buddy bogowie tacy jak Brahma oraz Indra i poprosili go,aby dokonał obrotu Koła Dharmy,poprosili, aby udzielił nauk.Tak samo jak poprzedni Buddowie zamanifestowali swoje oświecenie w Bodhgaja i nauczali w Benares,tak rówież i on został poproszony o nauczanie w tym mieście.Gdy Budda nauczał po raz pierwszy,wyjaśnił Cztery Szlachetne Prawdy.
Ogólnie mówiąc,Budda udzielił dwóch rodzajów nauk.Pierwszy z nich to tak zwane nauki przyczyny,które stanowią ścieżkę charakterystyk;zwane są one też naukami sutr.
Drugi rodzaj to ścieżka nauk spełnienia bądź owocu,czyli ścieżka Tajemnej Mantry- zwana też naukami tantr.Nauki,które należą do ścieżki sutr nazywamy mniejszym pojazdem,średnim pojazdem i większym pojazdem. Powodem,dla którego Budda nauczał tak wielu różnorodnych rodzajów nauk,jest fakt,iż istoty posiadają różne możliwosci i skłonnosci.
W celu podania metod zgodnych z możliwościami istot o mniejszej otwartości,Budda udzielił nauk mniejszego pojazdu.Aby zaspokoić istoty o średnich zdolnościach,udzielił nauk średniego pojazdu,zaś istotom,które posiadają największe możliwosci,udzielił nauk większego pojazdu.

                                              Mniejszy Pojazd (Therawada)

Powodem nazwania tej ścieżki mniejszym pojazdem jest fakt,iż istoty ,które wybierają
tę drogę,posiadają mniej odwagi.Cóż to oznacza?Znaczy to,że ludzie,którym odpowiada
taki rodzaj ścieżki są śrawakami,słuchaczami.Śrawakowie odczuwają motywację spełnienia praktyki,aby samemu osiągnąć wyzwolenie.Nienaturalne dla nich jest zawarcie(w swym dążeniu) wszystkich istot.
Posiadają oni osobistą potrzebę wyzwolenia,lecz nie rozumują w wielki sposób.Nie oznacza to,
iż nie lubią robić niczego dla innych,że nie dbają o inne istoty,lub faktycznie są przeciwko innym istotom,lub że pragną wyrządzić im krzywdę.
Można to również zobaczyć w życiu codziennym.W zwykłej,światowej aktywności spotykamy różne rodzaje ludzi.Istnieją ludzie,którzy pragnąc wybudować dom,nie myślą o niczym wielkim.Nie planują rozpoczęcia budowy wielkiego domu,to było by dla nich za wiele.Myślą,że na początku zapragną czegoś małego.Jeśli chodzi o pracę,nie są w stanie podjąć się wielkiego zadania.Bardziej naturalne będzie dla nich myślenie o czymś małym. Właśnie to mam tutaj na myśli.Czymś naturalnym jest dla nich po prostu myślenie w mniejszych ramach,nie są to osoby,które mają bardzo szeroki czy wielki umysł bądź duże intencje. Jeśli na przykład poprosi się takich ludzi,żeby pomogli komuś,to bardzo chcieliby
pomóc,lecz jakos myślą,że nie dadzą sobie rady.Mówią:'Nie,nie,to jest zbyt dużo,przepraszam,
chciałbym pomóc,ale nie mogę'.Sądzą,że nie są w stanie tego uczynić.Prawdopodobnie znacie tego rodzaju ludzi.Jeśli poprosi się ich o coś,będą wymawiać się na wiele sposobów i powiedzą: 'Przepraszam,naprawdę jest mi przykro,chciałbym ci pomóc,lecz nie mogę,nie jestem w stanie tego uczynić'.Ten rodzaj mentalnosci tworzy grupę istot zwaną śrawakami-słuchaczami nauk.
Ludzie ci bardzo dobrze wiedzą,że samsara nie jest miejscem godnym pobytu,wiedzą,iż w
samsarze jest mnóstwo problemów i wiele cierpienia.Są również zupełnie pewni,iż pragną wyzwolić się
z samsary;to jest ich cel.Ponieważ naprawdę są świadomi problemów samsary, posiadają ogromną determinację,aby uczynić coś w celu uwolnienia się od cierpienia.Będą więc poszukiwać odpowiednich nauczycieli oraz duchowych przyjaciół.Gdy otrzymają już pouczenia,potrafią praktykować z wielką pilnością i silną motywacją.
Dla takiego typu ludzi Budda nauczał Czterech Szlachetnych Prawd,które są następujące:
(1)prawda o cierpieniu;
(2)prawda o przyczynie cierpienia;
(3)prawda o ustaniu cierpienia;
(4)prawda o ścieżce wiodącej do ustania cierpienia.
Dwie pierwsze prawdy opisują przyczynę i skutek wewnątrz samsary,zaś trzecia i czwarta prawda określają przyczynę i skutek Nirwany czyli Wyzwolenia.
Pierwsza szlachetna Prawda określa rezultat.Jest to prawda mówiąca o cierpieniu.Co to znaczy ?
Oznacza to,iż wewnątrz uwarunkowanej egzystencji,wewnątrz trzech światów(świata pożądania,
świata formy i świata bezforemnego)wszystkie istoty w sposób naturalny doświadczają cierpienia.
Nawet jeśli doświadczamy nieco szcześcia,to dopóki ma to miejsce wewnątrz samsary i jest uwarunkowane,dopóty taka szczęśliwosć nie będzie trwać,zmieni się ona w końcu w cierpienie.
Na tym polega cierpienie zmiany.Ten rodzaj cierpienia oznacza,że nawet w światach bogów-takich jak kraina trzydziestu trzech bogów,gdzie istoty doświadczają silnego światowego szczęścia-szczęśliwosć nie jest czymś trwałym.Dla istot ludzkich oznacza to,że nawet jeśli ktoś jest zdrowy i silny oraz nie ma żadnych problemów umysłowych,jest pewne,iż taki stan ulegnie zmianie.Wieczne trwanie w nim jest niemożliwe.
Istnieje też taki rodzaj cierpienia,którego już tutaj i teraz doświadczamy jako uciążliwosci.Takie bolesne doświadczenia są udziałem istot,które żyją jako zwierzęta,głodne duchy albo doświadczają światów piekielnych.
W końcu istnieje trzeci rodzaj cierpienia,który nie dojrzał jeszcze i który jest wszechprzenikający,dopóki pozostajemy w samsarze.Jesli po prostu czynimy coś, jeśli angażujemy się w jakiekolwiek działania,to chociaż obecnie nie czujemy żadnego szczęścia ani cierpienia,to jednak wykonywane przez nas działania są chaotyczne,przez co stanowią przyczynę przyszłego cierpienia.Ten stan to wszechprzenikające cierpienie,które wiąże się ze światową egzystencją.
Druga Szlachetna Prawda określa przyczynę cierpienia.Przyczyna nie pochodzi  z zewnątrz,
ale z przeszkadzających emocji,z pięciu trucizn umysłu,które stwarzają cierpienie.
Trzecia Szlachetna Prawda jest prawdą o ustaniu.Ustaniu czego ? Przyczyny cierpienia.
Oznacza to stan,w którym wszelkie przeszkadzające emocje zostały całkowicie uspokojone i porzucone.Jest to stan wyzwolenia.
Stan ustania (cierpienia) to coś,co pragniemy osiągnąć.W jaki sposób można to osiągnąć ?
Poprzez metody-ścieżkę.
Jest to Czwarta Szlachetna Prawda,która mówi o przyczynie wyzwolenia.Jest to prawda o ścieżce.Co składa się na ścieżkę ? Metody,które pozwalają porzucić wszystko,co negatywne i osiągnąć wszystko co pozytywne.Tym samym są tu zawarte pouczenia dotyczące medytacji uspokojenia (tyb:szine) i przenikającego wglądu (tyb:lhagthong).
Podążający tą ścieżką (śrawakowie) praktykują pilnie szine i lhaghtong i w rezultacie swej praktyki osiągają stan arhata,który jest stanem wyzwolenia.
Umożliwia im to czynienie wielu cudów,takich jak przemienianie swego fizycznego ciała.
 

                                                       Średni Pojazd
 

Ścieżka pratjekabuddów jest znana jako Średni Pojazd.Ogólnie pratjekabuddowie są dość podobni do śrawaków.Oznacza to,że we własną praktykę wkładają wiele wysiłku oraz,że wkładają mniej wysiłku w to,by praktykować dla innych.Na dodatek pratjekabuddowie są dumni.
Myślą,że są czymś wyjątkowym,że są najwyższymi istotami o wielu właściwościach.
Myślą również,że nie potrzebują żadnych nauczycieli,a jeśli posiadają nauczyciela,utrzymują to w sekrecie.Ci ludzie praktykują przez wiele,wiele żywotów i odradzają się jako pratjekabuddowie,co oznacza,że w trakcie tego życia urzeczywistnią stan arhata pratjekabuddy.
Dla pożytku pratjekabuddów Budda nauczał procesu współzależnego powstawania o dwunastu współzależnych ogniwach.Korzeniem dwunastu ogniw współzależnego powstawania jest ignorancja (...).
Istoty,które odrodziły się jako pratjekabuddowie,to ludzie posiadający wiele pozytywnej karmy,która stanowi przyczynę takiego odrodzenia.Będą oni poszukiwać miejsc odizolowanych,mogą udać się na cmentarzyska i poprzez ujrzenie ciał i kości,pojawi się u nich refleksja o przyczynach,które są powodem istnienia tych ciał i kości.
Zrozumieją,że ciała są rezultatem śmierci,śmierć jest następstwem narodzin,narodziny rezultatem stawania się,stawanie się jest rezultatem chwytliwości itd. Tym sposobem poprzez refleksję i medytację,pojmują oni,w jaki sposób z ignorancji wywodzi się cały ten łańcuch przyczyn i warunków.Dzięki bardzo potężnej medytacji będą oni w stanie wyeliminować ignorancję,która jest powodem istnienia w samsarze.
 

                                        Pojazd Większy (Ścieżka Bodhisattwów)
 

Ludzie,którzy należą do tego pojazdu,którzy skłaniają się ku tej ścieżce,to ludzie świadomi faktu,że w samsarze istnieje cierpienie,że oni sami posiadają problemy,cierpią i że inne istoty doznają takich samych cierpień.Ludzie ci mają życzenie,aby pomóc innym istotom w uwolnieniu się od cierpienia.Posiadają oni naturalną potrzebę pomagania-usuwania cierpienia innych istot.
Owi ludzie mają wielką odwagę i są w stanie bardzo ciężko pracować dla innych istot.
Mają silną chęć pracy dla innych.Jeśli inni ludzie poproszą taką osobę o pomoc,włoży ona wiele wysiłku w przyniesienie pożytku innym.Nawet jesli stanowić to będzie ciężar dla niej samej,będzie ona w stanie tego dokonać.Tego typu osoba należy do Pojazdu Bodhisattwów. Istnieją dwa rodzaje osób,które mogą podążać ścieżką bodhisattwów:
(1) ci,którzy odczuwają naturalną motywację pomagania innym i którzy czerpią szczerą
radość z czynienia czegoś dla innych;
(2) ci,którzy poprzez przyjęcie ślubowania bodhisattwy i ćwiczenie się w motywacji,będą powoli w stanie czynić więcej dla innych (...).
Budda przekazał wyjaśnienia i nauki dla ludzi,którzy są odpowiedni do podążania ścieżką bodhisattwy.
Nauczał zarówno poglądu,który ma do czynienia ze zrozumieniem pustki,jak również zachowania bodhisattwy,czyli sześciu paramit i czterech rodzajów środków stosowanych w celu pomagania istotom.Etykieta na ścieżce bodhisattwy może w całości zostać zawarta w wyjaśnieniach o tym jak przezwyciężać i redukować negatywne czyny i jak powiększać działania pozytywne,oraz w jaki sposób można wypełnić pożytek istot.
Jeśli chodzi o pierwszy rodzaj dyscypliny,który dotyczy pokonywania czynów negatywnych,wszystko zostało zawarte w wyjaśnieniach na temat unikania tzw.czterech czarnych działań (bycie nieuczciwym wobec swojego mistrza duchowego,zniechęcanie ludzi do działań pozytywnych,krytykowanie i poniżanie nauczycieli Dharmy,bycie nieuczciwym w relacjach z innymi ludźmi *).
Jeśli chodzi o drugi rodzaj dyscypliny.powinno się powiększać czyny pozytywne.
Na ścieżce boddhisatwy oznacza to przede wszystkim praktykowanie sześciu paramit (bycie szczodrym, porzucenie wszelkich negatywnych działań,praktykowanie cierpliwości,czynienie wysiłku-pilność,
koncentracja medytacyjna i mądrość *).
 

(znaczek ' * '  oznacza moje wtrącenie -wyjaśnienie  terminu )

                                                                   PADMASAMBHAWA-
                           NIE MA KONFLIKTU POMIĘDZY MNIEJSZYM I WIĘKSZYM POJAZDEM
                                      [poniższy tekst wchodzi w skład 49 tomu Biblioteczki Buddyjskiej]

Król Trisong Detsen ofiarował wielkiemu mistrzowi Padmakarze złotą mandalę i powiedział:Jakże to zdumiewające! Wielki mistrzu,proszę cię,abyś nauczył mnie metody praktyki,która pokazuje,że pomiędzy mniejszym,a większym pojazdem,nie ma konfliktu.Mistrz odparł:Emaho,Wielki Królu,niełatwo raz po raz odrodzić się jako król w doskonałym ludzkim ciele posiadającym zasługę,tak więc ważne jest,aby rządzić królestwem Dharmy.Możesz przestrzegać surowych reguł związanych z działalnością w świecie,ale przyniesie to szkodę wszystkim istotom,a więc
ważne jest,by ćwiczyć się w bodhicittcie.Możesz miłować to iluzoryczne ciało z wielką czułością,ale czas śmierci jest
nieokreślony.Twoje białe włosy i zmarszczki to oznaki śmierci,a zatem ważne jest by poczuć znużenie samsarą i podjąć wysiłek w praktyce Dharmy,która jest remedium.Przyczyną wstąpienia na ścieżkę prowadzącą do wyzwolenia jest zachowanie poczucia wstydu i skromności,unikanie negatywności,a zatem ważne jest,by zachowywać ślubowania i nie łamać ich.Czujące istoty są przedmiotem wspólczucia,tak więc uwolnij się od stronniczości wobec nowych znajomości.Ważne jest,aby wprowadzić w Dharmę cały swój orszak,usługujących i krewnych ,i wspierać ich.
Nigdy nie sposób zgromadzić wystarczającej ilości jedzenia czy bogactwa,ważne jest więc,aby wykorzystywać je dla pożytku Dharmy,nie pozwalając by się zmarnowały jako pożywienie wrogów i duchów.Bez ufności i oddania,nikt nie może otrzymać esencji ustnych wyjaśnień,a zatem ważne jest,aby z ufnością i oddaniem szanować i służyć mistrzom linii.To mistrz ukazuje ci obecną w tobie mądrość stanu buddy,ważne jest więc,by poprosić o ustne wyjaśnienia mistrza będącego ogniwem linii przekazu,a następnie wprowadzić je w praktykę.Jeśli pozwolisz,aby twoje ciało,mowa i umysł pozostały czymś zwykłym,nie otrzymasz błogosławieństw,dlatego ważne jest,aby skoncentrować ciało,mowę i umysł na bóstwie,mantrze i wrodzonym stanie poza pojęciami.Jeśli wykonujesz zwykłe czyny,to twoje ciało,mowa i umysł będą dziko uganiać się za światowymi doświadczeniami;dlatego ważne jest,aby skutecznie porzucić złe towarzystwo i udać się na odosobnienie w góry.Twoi rodzice,bracia,synowie,partnerki-to przemijający podróżnicy.Nie zawsze będziecie razem,dlatego ważne jest,by porzucić przywiązanie i powstrzymać się od towarzystwa kobiet,będących korzeniem samsary.Wszystko,co osiągniesz,honor i sława tego życia,stanowią przyczynę rozproszenia i przeszkód,tak więc ważnejest to,by nie dać się wciągnąć przez to życie i całkowicie wyrzec się ośmiu światowych dharm.Wszystkie twoje obecne doświadczenia,wielorakie uczucia przyjemności i bólu,są powierzchowne i nierealne,a zatem ważne jest rozpoznanie,że wszystko,co się pojawia,nie posiada niezależnej egzystencji,przypomina magiczne zjawisko we śnie.Umysł jest jak nieokiełznany rumak,biegający dziko tam,gdzie ma na to ochotę,ważne jest więc,aby zawsze strzec uważności i skrupulatności.Natura twojego umysłu,której nie da się sprecyzować,jest wrodzoną,powstałą z siebie,pierwotną pełnią uwagi.Ważne jest więc,aby spoglądać w siebie i rozpoznać swoją naturę.Kiedy próbuje się kurczowo schwytać umysł,nie udaje się to,tak więc ważne jest,aby zrelaksować ciało i umysł od wewnątrz,pozostawiając uwagę w jej naturalnym stanie.Wszelkie fabrykowanie i zafałszowanie stanowi podwójne złudzenie twoich myśli,ważne jest więc,by zrelaksować nieokiełznaną aktywność myślową,pozwalając jej wyzwolić się w naturalnym stanie.Wszelkie wysiłki i próby realizacji krępuje linia ambicji,ważne jest więc,aby pozwolić swym myślom oczyścić się,uwolnić od wysiłku i ambicji.Nie osiągniesz stanu buddy żywiąc nadzieję lub strach,dlatego ważne jest,aby postanowić,że pusta natura umysłu jest poza osiągnięciem stanu buddy,czy upadkiem w samsarę.Emaho.Słuchaj królu!Jeżeli będziesz praktykował w ten sposób,nie pojawi się żaden konflikt pomiędzy większym a mniejszym pojazdem,pomiędzy pojazdem mantr a pojazdem filozofów,pomiędzy pojazdem przyczyny a pojazdem skutku,a zatem zachowaj to w umyśle!Pod koniec tej epoki,wielki królu,odetniesz strumień odradzania się i zakończysz samsarę.Zajaśnieje w tobie pierwotna pełnia uwagi stanu buddy,a ty będziesz bez końca spełniał pożytek istot.Ukryj te nauki jak cenne skarby!
Po usłyszeniu tej rady dotyczącej jedności fazy rozwojowej i spełniającej,króla wypełniła radość;wykonał przed mistrzem niezliczone pokłony i okrążenia i rozrzucał wokół złoty piasek.
Było to ustne wyjaśnienie dotyczące ważnej rady,która nie sprzeciwia się żadnemu z ogólnych pojazdów.
Pieczęć skarbu.
Pieczęć ukrycia.
Pieczęć powierzenia.
 
 
                                                                         I KARMA CZAGME

              PIEŚŃ O OCZYSZCZENIU PRZESZKÓD,ABY MOGŁY SIĘ POJAWIĆ DOŚWIADCZENIA