Warto przeczytaµ !!!
Instrumenty Indyjskie
Muzyka indyjska jest zazwyczaj wykonywana na trzy instrumenty. NajczΩ£ciej s╣ to: sarangi, tanbur oraz tabla - bΩben wybijaj╣cy rytm w utworze. TABLA to jeden z najbardziej na £wiecie rozwiniΩtych membranofon≤w, o niezwyk│ych mo┐liwo£ciach brzmieniowych. Instrument sk│ada siΩ z dw≤ch bΩbn≤w: mniejszego - o drewnianym korpusie i wysokim dƒwiΩku oraz basowego - metalowego bayana. Na membranach obu bΩbn≤w znajduj╣ siΩ czarne nak│adki. Pojawi│y siΩ one ju┐ trzy tysi╣ce lat temu, na bΩbnie zwanym mrdanga. By│ to walec obci╣gniΩty z obu stron membran╣. Ten w│a£nie instrument jest u┐ywany do dzi£ w muzyce po│udniowoindyjskiej, w tamtejszych stylach. Natomiast na p≤│nocy Indii bΩben w takiej wersji, istniej╣cy tak┐e w czasach obecnych, nazywa siΩ pakhawacz. W niekt≤rych czΩ£ciach kraju przeszed│ on jednak pewn╣ ewolucjΩ, prawdopodobnie siΩgaj╣c╣ 600 lat wstecz. PrzeciΩto w≤wczas ≤w instrument na p≤│, aby oddzieliµ funkcjΩ membrany basowej od sopranowej i ustawiono go w pionowej pozycji. W ten spos≤b uzyskano du┐o lepsze mo┐liwo£ci brzmieniowe. Polega to przede wszystkim na wiΩkszej selektywno£ci brzmienia. Tak powsta│a tabla. Jak ju┐ wspomnia│am instrument posiada czarn╣ nak│adkΩ na jednej z membran. Jest to plastyczna masa, kt≤r╣ tworz╣: opi│ki metalu, klej ry┐owy i kozie bobki. Tak╣ mazi╣ smaruje siΩ membranΩ warstwowo. Kolejne warstwy s╣ mniejsze od poprzednich. Ka┐da z nich jest szlifowana kamieniem. Czyni siΩ to do momentu uzyskania charakterystycznego brzmienia. Technika gry na tabli, zapis, struktura muzyki nie przesz│a ┐adnej ewolucji i jest do dzi£ to┐sama z t╣ sprzed trzech tysiΩcy lat. Owszem, kolejne epoki wnios│y co£ nowego - pewne cechy, maniery - podstawy pozosta│y jednak archaiczne. Zapis metryczny i muzyczny w systemie indyjskim wykorzystuje pewien symboliczny jΩzyk. Polega on na tym, ┐e wszystkie dƒwiΩki, kt≤re wymy£lono do zagrania na tabli, zapisuje siΩ za pomoc╣ sylab. S╣ to: ta, tin, tun, tyty, gy, ky, kat, ran (zapis fonetyczny). W ten spos≤b pojawia siΩ gama analogiczna do znanej nam: do, re, mi, fa .... DƒwiΩki te odnajduje siΩ poprzez uderzanie palcami w odpowiednie miejsca na bΩbnie. Uzyskanie po┐╣danej barwy dƒwiΩku odbywa siΩ za pomoc╣ jego wydobywania, jak te┐ t│umienia go. Uderzaj╣c np. w brzeg membrany otrzymuje siΩ g│Ωboki dƒwiΩk. Je┐eli w tym samym czasie dotknie siΩ palcem brzegu czarnego kr╣┐ka, dƒwiΩk wydobyty jest wtedy wyt│umiony i znacznie p│ytszy. Zatem barwa dƒwiΩk≤w wybijanych i t│umionych znacznie siΩ od siebie r≤┐ni. Tylko przez samo t│umienie, czy jego brak, odnaleƒµ mo┐na cztery rodzaje barw. Dochodz╣ do nich inne, powsta│e wskutek uderzenia w r≤┐ne punkty membrany, r≤wnie┐ z pewnymi t│umieniami. Drug╣ rΩk╣ w tym samym czasie uderza siΩ w membranΩ basow╣. Jest to tzw. basowanie. Rytm w wypadku gry na tabli polega na uszeregowaniu r≤┐nych barw. Im wiΩcej ich jest, tym ciekawsze improwizacje mo┐na uzyskaµ. Gra na tabli bowiem, podobnie jak na innych instrumentach indyjskich, to improwizacja. Jedn╣ z pierwszych figur muzycznych, jakich uczy siΩ indyjski tablista jest: tere-teke-taka-taka (16 jednostek metrycznych). Ten podstawowy rytm nie mo┐e podlegaµ opracowaniom improwizacyjnym. Maria Pomianowska zaprezentowa│a go uczestnikom warsztat≤w. Powa┐niejsza sekwencja rytmiczna to: 36 uderze± w cyklu (2 x po 16 jednostek metrycznych) o nazwie ätintala". Cykl rytmiczny jest zawsze tak zbudowany, ┐e opisuje pewien obszar czasu (2, 10, 50 sekund) i szereguje go ilo£ci╣ uderze±. Ta bardziej zaawansowana kompozycja, zbudowana na ca│ym cyklu (16 uderze±), zawiera w sobie pewne przesuniΩcia. Ma siΩ wtedy wra┐enie, ┐e tablista na d│u┐szy czas (2 lub 3 cykle) wypad│ z rytmu. P≤ƒniej jednak okazuje siΩ, ┐e suma uderze± idealnie siΩ zgadza. Jest w tej sekwencji tak┐e miejsce na klaskanie. S╣ to charakterystyczne punkty: pierwsze, pi╣te i trzynaste uderzenie. Na dziewi╣tym uderzeniu nale┐y wykonaµ tzw. äpuste kla£niΩcie", odwracaj╣c rΩce do g≤ry. Mistrzyni zademonstrowa│a spos≤b klaskania w rytmie ätintala". Zgromadzeni z wiΩkszym lub mniejszym powodzeniem starali siΩ go odtworzyµ. Po kilku pr≤bach by│o ju┐ ca│kiem nieƒle. Spotkanie u£wietni│ koncert jaki Maria Pomianowska wraz z kilkoma muzykami wykona│a na sarangi, tanbur i tablΩ. Wszystkie instrumenty, nawzajem siΩ uzupe│niaj╣c, utworzy│y piΩkn╣ harmoniΩ. Nie grali d│ugo, jednak pozostawili niezapomniane wra┐enia. Co zdolniejsi z uczestnik≤w mogli popr≤bowaµ w│asnych si│ w zmaganiu z indyjskimi instrumentami. Efekty by│y r≤┐ne, ale zabawa doskona│a. Gdyby£cie kiedykolwiek mieli okazjΩ uczestniczyµ w podobnej imprezie, nie przegapcie jej. Katarzyna Maµkiewicz