z dnia 6 czerwca 1997 r.

Rozdział I

Zasady odpowiedzialności karnej

Art. 1.

§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony

pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość

jest znikoma.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można

mu przypisać winy w czasie czynu.

Art. 2.

Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie

podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia

skutkowi.

Art. 3.

Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem

zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

Art. 4.

§ 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia

przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować

ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

§ 2. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą,

obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za

taki czyn w nowej ustawie.

§ 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony

karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności

podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia

wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawienia wolności równa się

60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności.

§ 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony

pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Art. 5.

Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony

lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita

Polska jest stroną, stanowi inaczej.

Art. 6.

§ 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca

§ 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca

działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie

skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru

sprawcy miał nastąpić.

Art. 7.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na

czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek

dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności

przekraczającą miesiąc.

Art. 8.

Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także

nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.

Art. 9.

jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość

jego popełnienia, na to się godzi.

§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając

ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość

popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od

określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał

albo mógł przewidzieć.

Art. 10.

§ 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia

czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego

§ 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2

oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie,

właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności,

jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały

się bezskuteczne.

§ 3. W wypadku określonym w § 2, orzeczona kara nie może przekroczyć

za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne

złagodzenie kary.

§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17,

lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze,

lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli

okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i

warunki osobiste za tym przemawiają.

Art. 11.

§ 1. Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.

§ 2. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach

ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie

wszystkich zbiegających się przepisów.

przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu

innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich

zbiegających się przepisów.

Art. 12.

z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony; jeżeli przedmiotem

zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zachowań

za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego.

Rozdział II

Formy popełnienia przestępstwa

Art. 13.

§ 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego

swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania,

które jednak nie następuje.

§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że

dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego

się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie

środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

Art. 14.

dla danego przestępstwa.

§ 2. W wypadku określonym w art. 13 § 2, sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 15.

lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do

sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu

znamię czynu zabronionego.

Art. 16.

§ 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia

czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do

przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania,

w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą,

uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan

działania.

§ 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.

Art. 17.

w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu

z nich w przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą

nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu.

§ 2. Nie podlega karze za przygotowanie osoba, do której stosuje się art. 15

§ 1.

Art. 18.

§ 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony

sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto

kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując

uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego

czynu.

§ 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu

zabronionego, nakłania ją do tego.

§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała

czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w

szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady

lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu,

szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu

zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

Art. 19.

§ 1. Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia

przewidzianego za sprawstwo.

§ 2. Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary.

Art. 20.

Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w

pozostałych współdziałających.

Art. 21.

§ 1. Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność

karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający

podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn

zabroniony, gdy o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła.

§ 3. Wobec współdziałającego, którego nie dotyczy okoliczność określona w

§ 2, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 22.

§ 1. Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać, podmiot określony

§ 2. Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 23.

czynu zabronionego.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do

współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu

czynu zabronionego.

Art. 24.

postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego; w tym

wypadku nie stosuje się art. 22 i 23.

Rozdział III

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Art. 25.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni,

bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy

sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa

zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a

nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony

koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych

Art. 26.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego

niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem,

jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone

przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione

prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie

przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma

szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo

osobiste.

§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na

sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.

Art. 27.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu

poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego,

jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne

lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób

przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu

wiedzy.

§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest

przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach

i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich

powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie

na każdym jego etapie.

§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa

ustawa.

Art. 28.

§ 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co

do okoliczności stanowiącej jego znamię.

sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym

błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu

zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.

Art. 29.

Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym

błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność

albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować

Art. 30.

Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej

nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony,

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 31.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia

umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie

mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia

czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu

ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności,

które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Rozdział IV

Kary"

Art. 32.

Karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Art. 33.

§ 1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek

oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej najniższa

§ 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności

wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu

osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

§ 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego

warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe;

stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać

2000 złotych.

Art. 34.

§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej

miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,

3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania

kary.

Art. 35.

§ 1. Obowiązek określony w art. 34 § 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpłatnej,

kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w

odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej,

organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz

społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.

w §1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na

rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd; w

okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu

stosunku pracy.

§ 3. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, o którym

mowa w § 1, sąd określa po wysłuchaniu skazanego.

Art. 36.

§ 1. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego

pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji

albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o

wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

§ 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego

§ 3. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.

Art. 37.

Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3, trwa najkrócej miesiąc,

najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.

Art. 38.

§ 1. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej

granicy ustawowego zagrożenia, w wypadku alternatywnego zagrożenia

karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 obniżenie albo obostrzenie

odnosi się do każdej z tych kar.

dziennych grzywny, 18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia

wolności.

§ 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia,

kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego

pozbawienia wolności, nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności,

a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności, nie

może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.

Rozdział V

Art. 39.

Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego

zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek przedmiotów,

5) obowiązek naprawienia szkody,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Art. 40.

§ 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego

prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego

lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu

wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach

państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak

szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę

orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich

uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę

pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo

popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

Art. 41.

określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu

przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze

zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym

dobrom chronionym prawem.

§ 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej

w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem

takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym

dobrom chronionym prawem.

Art. 42.

§ 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w

razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko

bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności

popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę

osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

§ 2. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo

pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie

popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości,

pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia

określonego w art. 173, 174 lub 177.

Art. 43.

§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz

zakazy wymienione w art. 39 pkt 2 lub 3 orzeka się w latach, od roku

do lat 10.

się orzeczenia; okres, na który środek orzeczono nie biegnie w

czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za

inne przestępstwo.

§ 3. Orzekając zakaz określony w art. 42, sąd nakłada obowiązek zwrotu

dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania

obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.

Art. 44.

§ 1. Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z

przestępstwa, chyba że podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu

podmiotowi.

§ 2. Sąd może orzec przepadek przedmiotów stanowiących mienie ruchome,

które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa, chyba

że podlegają zwrotowi innemu podmiotowi.

niewspółmierne do wagi popełnionego czynu; sąd może wówczas

orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.

§ 4. W razie świadomie spowodowanej przez sprawcę niemożności orzeczenia

obowiązek uiszczenia kwoty pieniężnej stanowiącej ich równowartość.

§ 5. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania,

posiadania, obrotu lub przewozu określonych przedmiotów,

sąd może orzec ich przepadek.

§ 6. Jeżeli przedmioty wymienione w § 2 lub 5 nie stanowią własności sprawcy,

przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w

ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego

równowartość udziału sprawcy.

§ 7. Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa

z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

Art. 45.

osiągniętych korzyści majątkowych pochodzących chociażby pośrednio z

popełnienia przestępstwa.

Art. 46.

§ 1. W razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego

zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub

przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu,

sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej,

części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz

możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

§ 2. Zamiast obowiązku określonego w § 1, sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego

nawiązkę w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek

na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także

za doznaną krzywdę.

Art. 47.

§ 1. W razie skazania za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu

albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka,

ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała

lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na wskazany cel społeczny

związany z ochroną zdrowia.

§ 2. W razie skazania za przestępstwo przeciwko środowisku, sąd może

orzec nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z ochroną środowiska.

Art. 48.

§ 1. Wysokość jednej nawiązki nie może przekraczać dziesięciokrotności

najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej

instancji.

§ 2. Nawiązka określona w art. 47 § 2 może być orzeczona w wysokości od

trzykrotnego do dwudziestokrotnego najniższego wynagrodzenia w czasie

orzekania w pierwszej instancji.

Art. 49.

Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach przewidzianych w

określony cel społeczny; nie może ono przekroczyć trzykrotności najniższego

miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

Art. 50.

Sąd może orzec w wypadkach przewidzianych w ustawie podanie wyroku do

Art. 51.

Sąd uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich

lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego

lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.

Art. 52.

W wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie

fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,

zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową do jej zwrotu w całości

lub w części na rzecz Skarbu Państwa; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej

zwrotowi innemu podmiotowi.

Rozdział VI

Zasady wymiaru kary i środków karnych

Art. 53.

§ 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych

przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia

winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc

pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w

stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania

świadomości prawnej społeczeństwa.

§ 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób

rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i

rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste

się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub

zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości,

a także zachowanie się pokrzywdzonego.

mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę

pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

Art. 54.

§ 1. Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się

§ 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył

18 lat nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 55.

Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby,

której dotyczą.

Art. 56.

Przepisy art. 53, art. 54 § 1 oraz art. 55 stosuje się odpowiednio do orzekania

innych środków przewidzianych w tym kodeksie.

Art. 57.

§ 1. Jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego

złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko jeden raz karę

nadzwyczajnie złagodzić albo obostrzyć, biorąc pod uwagę łącznie zbiegające

się podstawy łagodzenia albo obostrzenia.

§ 2. Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia,

Art. 58.

§ 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka

karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania

tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca

grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

§ 3. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą

5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności

grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka

równocześnie środek karny.

§ 4. Przepisu § 3 nie stosuje się do sprawcy występku umyślnego, który był

uprzednio skazany na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy

niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Art. 59.

Jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą

szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia

kary, jeżeli orzeka równocześnie środek karny, a cele kary zostaną przez ten

środek spełnione.

Art. 60.

przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli

przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1.

§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie

za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1) jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona

albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia

szkody,

2) ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o

naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie,

3) jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł

poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.

§ 3. Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo

zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi

osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu

powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób

uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności

jego popełnienia.

§ 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do

sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności,

nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego

karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

wolności do lat 5 może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres

próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary

sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisy art. 71-76 stosuje

się odpowiednio.

§ 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej

granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju

według następujących zasad:

1) jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności

nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,

2) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego

zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd

wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności,

3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego

zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd

wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.

§ 7. Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32

kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39

pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.

Art. 61.

§ 1. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych

sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje

przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.

środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe.

Art. 62.

Orzekając karę pozbawienia wolności, sąd może określić rodzaj i typ zakładu

karnego, w którym skazany ma odbywać karę, a także orzec system terapeutyczny

jej wykonania.

Art. 63.

§ 1. Na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia

wolności w sprawie, zaokrąglając do pełnego dnia, przy czym jeden

dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi

kary pozbawienia wolności, dwóm dniom kary ograniczenia wolności

lub dwóm dziennym stawkom grzywny.

§ 2. Na poczet orzeczonych środków karnych, o których mowa w art. 39 pkt

2 i 3, zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających im

postępowania karnego.

Rozdział VII

Powrót do przestępstwa

Art. 64.

§ 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia

wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary

umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany,

sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy

przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia

zwiększonego o połowę.

§ 2. Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który

odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5

lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie,

umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia,

rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko

mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza

karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo

w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a

może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego

o połowę.

§ 3. Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia

nie dotyczy zbrodni.

Art. 65.

Przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych oraz środków związanych z

poddaniem sprawcy próbie, przewidziane wobec sprawcy określonego w art.

64 § 2, stosuje się także do sprawcy, który z popełniania przestępstw uczynił

grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.

Rozdział VIII

Środki związane z poddaniem sprawcy próbie"

Art. 66.

szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia

nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo

umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób

życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania

będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni

przestępstwa.

§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego

karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.

szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia

szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy

przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia

wolności.

Art. 67.

§ 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku

do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby

instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności

należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc

skazanym.

§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę

do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć

obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3 lub 5, a ponadto orzec

świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 oraz zakaz prowadzenia

pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2.

§ 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.

Art. 68.

§ 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby

popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.

rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż

określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania

nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje

zawartej z pokrzywdzonym ugody.

o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem

się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności

gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Art. 69.

§ 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia

wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny

orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla

osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia

powrotowi do przestępstwa.

§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim

postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy

sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

§ 3. Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy określonego w

art. 64 § 2, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi

w art. 60 § 3-5, nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2.

Art. 70.

§ 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od

uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

1) od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania

kary pozbawienia wolności,

2) od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania

grzywny lub kary ograniczenia wolności.

sprawcy młodocianego lub określonego w art. 64 § 2, okres próby wynosi

od 3 do 5 lat.

Art. 71.

§ 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec

grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie

wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 90 stawek

dziennych.

§ 2. W razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub ograniczenia

kara pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności ulega

skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych

z zaokrągleniem do pełnego dnia.

Art. 72.

§ 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:

1) informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

2) przeproszenia pokrzywdzonego,

3) wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie

innej osoby,

4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się

do zawodu,

środków odurzających,

6) poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu,

7) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach

lub miejscach,

8) innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to

zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

§ 2. Sąd może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub

w części, chyba że orzekł środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5, albo

Art. 73.

§ 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może w okresie

próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania,

stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności

należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc

skazanym.

§ 2. Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa

umyślnego, a także wobec sprawcy określonego w art. 64 § 2.

Art. 74.

§ 1. Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków wymienionych w art.

72, sąd określa po wysłuchaniu skazanego; nałożenie obowiązku wymienionego

w art. 72 § 1 pkt 6 wymaga nadto zgody skazanego.

§ 2. Jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd, wobec skazanego

na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

może w okresie próby ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać

obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 3-8 albo od wykonania nałożonych

obowiązków zwolnić, z wyjątkiem obowiązku wymienionego w

zwolnić.

Art. 75.

§ 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił

podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę

pozbawienia wolności.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco

narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo

niż określone w § 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny,

od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych

§ 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku,

lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny,

a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

§ 4. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6

miesięcy od zakończenia okresu próby.

Art. 76.

§ 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia

okresu próby.

§ 2. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie

skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo

przedawnieniem ich wykonania; nie dotyczy to środka karnego wymienionego

w art. 39 pkt 5.

Art. 77.

§ 1. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić

warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności

jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa

i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu

będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie

popełni ponownie przestępstwa.

§ 2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach, sąd wymierzając karę pozbawienia

wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania

Art. 78.

§ 1. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu przez niego co najmniej

połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach.

§ 2. Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po

odbyciu trzech czwartych kary; warunkowe zwolnienie nie może nastąpić

wcześniej niż po roku.

§ 3. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo

zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego

pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.

Art. 79.

§ 1. Przepisy art. 78 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub

więcej nie podlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany

ma odbyć kolejno; przepis art. 78 § 2 stosuje się, jeżeli chociażby

jedno z przestępstw popełniono w warunkach określonych w art. 64.

§ 2. Skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 78 § 1

lub 2, zwolnić warunkowo po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności.

Art. 80.

okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy

niż 5 lat.

§ 2. Jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2, okres próby nie

może być krótszy niż 3 lata.

§ 3. W razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności

okres próby wynosi 10 lat.

Art. 81.

W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie

nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie

karnym, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności przed upływem

5 lat.

Art. 82.

Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego

zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

Art. 83.

orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego i sumiennie wykonywał

pracę wskazaną przez sąd, jak również spełnił nałożone na niego

obowiązki i orzeczone środki karne, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając

ją za wykonaną.

Art. 84.

§ 1. Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne

wymienione w art. 39 pkt 1-3 uznać je za wykonane, jeżeli skazany

przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do

niego wykonywany przynajmniej przez rok.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli środek karny wymieniony w art. 39

pkt 3 orzeczono na podstawie art. 42 § 2.

Rozdział IX

Art. 85.

Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok,

chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i

wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu,

sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za

zbiegające się przestępstwa.

Art. 86.

§ 1. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych

za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak

albo 15 lat pozbawienia wolności; kara łączna grzywny określonej w art.

71 § 1 nie może przekraczać 180 stawek dziennych - jeżeli jest ona

nie może przekraczać 90 stawek dziennych - jeżeli jest ona związana z

zawieszeniem wykonania kary ograniczenia wolności.

§ 2. Wymierzając karę łączną grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki

dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3; wysokość

stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej

poprzednio.

§ 3. Wymierzając karę łączną ograniczenia wolności, sąd określa na nowo

wymiar czasu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne albo

wysokość potrąceń, stosując art. 35; obowiązki wymienione w art. 36 §

2 stosuje się, chociażby zostały orzeczone tylko za jedno ze zbiegających

się przestępstw.

Art. 87.

W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności

i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując,

że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.

Art. 88.

Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw

jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności,

orzeka się tę karę jako karę łączną; w wypadku zbiegu dwóch lub więcej

kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego

pozbawienia wolności.

Art. 89.

§ 1. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia

wolności, ograniczenia wolności albo grzywny z warunkowym zawieszeniem

i bez warunkowego zawieszenia ich wykonania sąd może warunkowo

zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli zachodzą przesłanki określone

w art. 69.

z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, sąd może orzec grzywnę

określoną w art. 71 § 1, chociażby jej nie orzeczono za pozostające w

zbiegu przestępstwa.

§ 3. W razie zbiegu orzeczeń o okresach próby sąd orzeka ten okres oraz

związane z nim obowiązki na nowo.

Art. 90.

§ 1. Środki karne i środki zabezpieczające oraz dozór stosuje się, chociażby

je orzeczono tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.

publicznych lub zakazów tego samego rodzaju, sąd stosuje odpowiednio

przepisy o karze łącznej.

Art. 91.

§ 1. Jeżeli sprawca popełnia w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu,

dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby

nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw, sąd orzeka

jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw

wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia

zwiększonego o połowę.

§ 2. Jeżeli sprawca w warunkach określonych w art. 85, popełnia dwa lub

więcej ciągów przestępstw określonych w § 1 lub ciąg przestępstw oraz

inne przestępstwo, sąd orzeka karę łączną, stosując odpowiednio przepisy

tego rozdziału.

należące do ciągu przestępstw określonego w § 1, orzeczona w wyroku

łącznym kara nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego

znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje.

Art. 92.

Wydaniu wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone

za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały

już w całości albo w części wykonane; przepis art. 71 § 2 stosuje się odpowiednio.

Rozdział X

Środki zabezpieczające"

Art. 93.

Sąd może orzec przewidziany w tym rozdziale środek zabezpieczający związany

z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym tylko wtedy, gdy jest to niezbędne,

aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego

związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem

od alkoholu lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego

środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa.

Art. 94.

§ 1. Jeżeli sprawca, w stanie niepoczytalności określonej w art. 31 § 1, popełnił

czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie

prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn ponownie, sąd orzeka

umieszczenie sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

§ 2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd orzeka zwolnienie

sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

§ 3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie sprawcy określonego w § 1

w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, jeżeli przemawiają za tym

okoliczności wymienione w § 1 lub w art. 93; zarządzenie nie może być

wydane po upływie 5 lat od zwolnienia z zakładu.

Art. 95.

jej wykonania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej

poczytalności określonej w art. 31 § 2, sąd może orzec umieszczenie

sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne

środki lecznicze lub rehabilitacyjne.

§ 2. Jeżeli wyniki leczenia lub rehabilitacji za tym przemawiają, sąd może

sprawcę określonego w § 1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat

art. 77-82, bez ograniczeń wynikających z art. 78 § 1 lub 2; dozór jest

obowiązkowy.

Art. 96.

§ 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia

jej wykonania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem

umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,

jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego popełnienia

przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.

§ 2. Środka określonego w § 1 nie orzeka się, jeżeli sprawcę skazano na karę

pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.

§ 3. Czasu pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego nie określa

się z góry; nie może on trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata.

O zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia,

po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.

§ 4. Na poczet kary sąd zalicza okres pobytu skazanego w zakładzie, o którym

mowa w § 1.

Art. 97.

sąd może go skierować, na okres próby od 6 miesięcy do lat 2, na leczenie

ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej,

oddając go równocześnie pod dozór kuratora lub osoby godnej

działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji

lub pomoc skazanym.

§ 2. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie skazanego w zamkniętym

w okresie próby uchyla się od poddania się leczeniu lub rehabilitacji albo

popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny albo

regulamin placówki leczniczo-rehabilitacyjnej.

§ 3. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie zarządzono

ponownego umieszczenia skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia

odwykowego albo w zakładzie karnym, karę uważa się za odbytą z

upływem okresu próby.

Art. 98.

Jeżeli wyniki leczenia, o których mowa w art. 96 § 3 za tym przemawiają, sąd

określonych w art. 77-82, bez ograniczeń wynikających z art. 78 § 1 lub

2; dozór jest obowiązkowy.

Art. 99.

§ 1. Jeżeli sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności

określonej w art. 31 § 1, sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego

zakazy wymienione w art. 39 pkt 2 lub 3, jeżeli jest to konieczne

ze względu na ochronę porządku prawnego oraz przepadek wymieniony

w art. 39 pkt 4.

§ 2. Wymienione w § 1 zakazy orzeka się bez określenia terminu; sąd uchyla

zakaz, jeżeli ustały przyczyny jego orzeczenia.

Art. 100.

Jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, a także w razie warunkowego

umorzenia postępowania albo stwierdzenia, że zachodzi okoliczność wyłączająca

w art. 39 pkt 4.

Rozdział XI

Przedawnienie"

Art. 101.

§ 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło

lat:

1) 30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,

2) 20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię,

3) 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności

przekraczającą 3 lata,

4) 5 - gdy czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie przekraczającą

3 lat,

5) 3 - gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną.

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z

upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie

sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu

jego popełnienia.

§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie przestępstwa

zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia

rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Art. 102.

Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko

osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa ustaje z upływem 5 lat

od zakończenia tego okresu.

Art. 103.

§ 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego

upłynęło lat:

1) 30 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą

5 lat albo karę surowszą,

2) 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą

5 lat,

3) 10 - w razie skazania na inną karę.

w art. 39 pkt 1-4 oraz 6 i 7; przepis § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio

do środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5.

Art. 104.

wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to

jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.

§ 2. Przedawnienie w stosunku do przestępstw określonych w art. 144, art.

145 § 2 lub 3, art. 338 § 1 lub 2 oraz w art. 339 biegnie od chwili uczynienia

zadość obowiązkowi albo od chwili, w której na sprawcy obowiązek

przestał ciążyć.

Art. 105.

§ 1. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi,

ludzkości i przestępstw wojennych.

zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem,

popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem

obowiązków służbowych.

Rozdział XII

Zatarcie skazania"

Art. 106.

Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się

z rejestru skazanych.

Art. 107.

§ 1. W razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32

pkt 3 lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje

z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo

od przedawnienia jej wykonania.

§ 2. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po

upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego,

a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.

§ 3. W razie skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności, zatarcie

skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za

wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.

§ 4. W razie skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie

skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub

darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego

sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat.

§ 5. W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z

§ 6. Jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić

przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania,

z zastrzeżeniem art. 76 § 2.

Art. 108.

Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw,

jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu

wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne

jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

Rozdział XIII

Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą

Art. 109.

Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo

za granicą.

Art. 110.

§ 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą

przestępstwo skierowane przeciwko interesom Rzeczypospolitej

Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki

organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej.

§ 2. Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca

za granicą przestępstwa innego niż wymienione w § 1, jeżeli przestępstwo

jest w ustawie karnej polskiej zagrożone karą przekraczającą 2 lata

pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej

Art. 111.

§ 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie

takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą

w miejscu jego popełnienia.

§ 2. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską, a ustawą obowiązującą

w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę polską, sąd może uwzględnić

te różnice na korzyść sprawcy.

§ 3. Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza

publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam

przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby,

która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy

państwowej.

Art. 112.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa,

ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w

razie popełnienia:

1) przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu

Rzeczypospolitej Polskiej,

2) przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom

publicznym,

3) przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym,

4) przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego.

Art. 113.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa,

którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą

przestępstwa, do którego ścigania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana na

mocy umów międzynarodowych.

Art. 114.

§ 1. Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do postępowania

karnego o to samo przestępstwo przed sądem polskim.

§ 2. Sąd zalicza na poczet orzeczonej kary okres rzeczywistego pozbawienia

wolności za granicą oraz wykonywaną tam karę, uwzględniając różnice

zachodzące między tymi karami.

§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli wyrok skazujący zapadły za granicą

został przejęty do wykonania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

jak również wtedy, gdy orzeczenie zapadłe za granicą dotyczy przestępstwa,

w związku z którym nastąpiło przekazanie ścigania lub wydanie

sprawcy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 4. Jeżeli nastąpiło przejęcie obywatela polskiego, skazanego prawomocnie

przez sąd obcego państwa, do wykonania wyroku na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej, sąd określa według polskiego prawa kwalifikację

prawną czynu oraz podlegającą wykonaniu karę lub inny środek przewidziany

w tej ustawie; podstawę określenia kary lub środka podlegającego

grożąca za taki czyn w polskim prawie, okres rzeczywistego pozbawienia

wolności za granicą oraz wykonana tam kara lub inny środek, z

uwzględnieniem różnic na korzyść skazanego.

Rozdział XIV

Art. 115.

§ 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w

ustawie karnej.

§ 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę

rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub

przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację

sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

§ 3. Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego

rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia

albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej

uważa się za przestępstwa podobne.

§ 4. Korzyścią majątkową jest korzyść dla:

1) siebie,

2) innej osoby fizycznej lub prawnej,

3) jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,

4) grupy osób prowadzącej zorganizowaną działalność przestępczą.

§ 5. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia

miesięcznego wynagrodzenia.

§ 6. Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia

czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego

§ 7. Przepisy § 5 i 6 stosuje się do określenia "znaczna szkoda" oraz "szkoda

w wielkich rozmiarach".

§ 8. Najniższym wynagrodzeniem jest najniższe wynagrodzenie pracowników

określone na podstawie Kodeksu pracy.

§ 9. Rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz

lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania

sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek,

udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.

§ 10. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego

nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24

lat.

§ 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty

oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym

pożyciu.

§ 12. Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i

groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości

uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi

groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma

ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

§ 13. Funkcjonariuszem publicznym jest:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

3) sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, zawodowy kurator

sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w

organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,

państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie

czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym

uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,

kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie

czynności usługowe,

6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,

7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa

8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

§ 14. Dokumentem jest każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku

informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze

lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

§ 15. W rozumieniu tego kodeksu za statek wodny uważa się także stałą platformę

umieszczoną na szelfie kontynentalnym.

§ 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi gdy:

do stężenia przekraczającego tę wartość lub

2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza

0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

§ 17. Żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

§ 18. Rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania wydane

służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza

starszego stopniem.

Rozdział XV

Stosunek do ustaw szczególnych

Art. 116.

Przepisy części ogólnej tego kodeksu stosuje się do innych ustaw przewidujących

odpowiedzialność karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.

Rozdział XVI

Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne

Art. 117.

§ 1. Kto wszczyna lub prowadzi wojnę napastniczą,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w

§ 1,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 3. Kto publicznie nawołuje do wszczęcia wojny napastniczej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 118.

§ 1. Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej,

rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie,

dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek

na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

grupy warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje

środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub

przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5

albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1 lub 2,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 119.

osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej,

politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości,

§ 2. Tej samej karze podlega, kto publicznie nawołuje do popełnienia przestępstwa

określonego w § 1.

Art. 120.

Kto stosuje środek masowej zagłady zakazany przez prawo międzynarodowe,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10,

wolności.

Art. 121.

§ 1. Kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy,

wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesyła

środki masowej zagłady lub środki walki bądź prowadzi badania mające

na celu wytwarzanie lub stosowanie takich środków,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza do popełnienia czynu określonego

w § 1.

Art. 122.

strefę sanitarną lub zneutralizowaną albo stosuje inny sposób walki

zakazany przez prawo międzynarodowe,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5

albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych stosuje środek

walki zakazany przez prawo międzynarodowe.

Art. 123.

§ 1. Kto, naruszając prawo międzynarodowe, dopuszcza się zabójstwa wobec:

poddały się,

2) rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego lub osób duchownych,

3) jeńców wojennych,

4) ludności cywilnej obszaru okupowanego, zajętego lub na którym

toczą się działania zbrojne albo innych osób korzystających w czasie

działań zbrojnych z ochrony międzynarodowej,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od

lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego

pozbawienia wolności.

§ 2. Kto, naruszając prawo międzynarodowe, powoduje u osób wymienionych

w § 1 ciężki uszczerbek na zdrowiu, poddaje te osoby torturom,

okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu, dokonuje na nich, nawet za

ich zgodą, eksperymentów poznawczych, używa ich do ochraniania swoją

obecnością określonego terenu lub obiektu przed działaniami zbrojnymi

albo własnych oddziałów lub zatrzymuje jako zakładników,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5

albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Art. 124.

§ 1 do służby w nieprzyjacielskich siłach zbrojnych, przesiedla je, stosuje kary

cielesne, pozbawia wolności lub prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 125.

§ 1. Kto, na obszarze okupowanym, zajętym lub na którym toczą się działania

zbrojne, naruszając prawo międzynarodowe, niszczy, uszkadza lub

zabiera dobro kultury,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli czyn dotyczy dobra mającego szczególne znaczenie dla kultury,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 126.

§ 1. Kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem międzynarodowym

znaku Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie

lub innego znaku chronionego przez prawo międzynarodowe albo posługuje

się flagą państwową lub odznaką wojskową nieprzyjaciela, państwa

neutralnego albo organizacji lub komisji międzynarodowej.

Rozdział XVII

Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 127.

§ 1. Kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru

lub zmianę przemocą konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej,

bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 128.

§ 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej

tego celu,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności

urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 129.

Kto, będąc upoważniony do występowania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 130.

§ 1. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej

Polskiej,

§ 2. Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz,

udziela temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić

szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,

§ 3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych w §

2, gromadzi je lub przechowuje, włącza się do sieci komputerowej w celu

ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu

przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5

Art. 131.

§ 1. Nie podlega karze za usiłowanie przestępstwa określonego w art. 127 §

1, art. 128 § 1 lub w art. 130 § 1 lub 2, kto dobrowolnie poniechał dalszej

działalności i ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw

17 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 128 § 2, art. 129

lub w art. 130 § 3, kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i podjął

istotne starania zmierzające do zapobieżenia popełnieniu zamierzonego

czynu zabronionego oraz ujawnił wobec organu powołanego do

ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu.

Art. 132.

Kto, oddając usługi wywiadowcze Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadza w błąd

polski organ państwowy przez dostarczanie podrobionych lub przerobionych

dokumentów lub innych przedmiotów albo przez ukrywanie prawdziwych lub

udzielanie fałszywych wiadomości mających istotne znaczenie dla Rzeczypospolitej

Polskiej,

Art. 133.

Kto publicznie znieważa Naród lub Rzeczpospolitą Polską,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 134.

Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

Art. 135.

§ 1. Kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

§ 2. Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 136.

§ 1. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści

dyplomatycznego takiego państwa albo osobę korzystającą z

podobnej ochrony na mocy ustaw, umów lub powszechnie uznanych

zwyczajów międzynarodowych,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

na osobę należącą do personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa

obcego państwa albo urzędnika konsularnego obcego państwa, w

związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych,

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej publicznie znieważa osobę określoną w § 1.

§ 4. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej publicznie znieważa osobę

określoną w § 2,

wolności do roku.

Art. 137.

§ 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar,

chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,

wolności do roku.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę,

flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez

przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu

władzy.

Art. 138.

§ 1. Przepisy art. 136 oraz 137 § 2 stosuje się, jeżeli państwo obce zapewnia

wzajemność.

§ 2. Przepisy art. 127, 128, 130 oraz 131 stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn

zapewnia wzajemność.

Art. 139.

W sprawie o przestępstwo określone w art. 127, 128 oraz 130, sąd może orzec

przepadek, o którym mowa w art. 39 pkt 4 również wtedy, gdy przedmioty nie

Rozdział XVIII

Przestępstwa przeciwko obronności"

Art. 140.

§ 1. Kto, w celu osłabienia mocy obronnej Rzeczypospolitej Polskiej, dopuszcza

Polskiej, niszczy lub uszkadza obiekt albo urządzenie o znaczeniu

obronnym,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek

na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 4. W sprawie o przestępstwo określone w § 1-3, sąd może orzec przepadek,

stanowią własności sprawcy.

Art. 141.

§ 1. Kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu

obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto przyjmuje obowiązki w zakazanej przez prawo międzynarodowe

wojskowej służbie najemnej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, obywatel polski będący

równocześnie obywatelem innego państwa, jeżeli zamieszkuje na jego

terytorium i pełni tam służbę wojskową.

Art. 142.

§ 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, prowadzi zaciąg obywateli polskich lub

przebywających w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemców do służby

wojskowej w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto prowadzi zaciąg obywateli polskich lub przebywających w Rzeczypospolitej

międzynarodowe wojskowej służbie najemnej albo taką służbę najemną

opłaca, organizuje, szkoli lub wykorzystuje,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 143.

odroczenia tej służby, powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny

spowodował u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1

albo w tym celu używa podstępu dla wprowadzenia w błąd właściwego

organu,

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, w celu ułatwienia innej osobie zwolnienia

od obowiązku służby wojskowej albo odroczenia tej służby, za jej zgodą

powoduje u niej skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 albo w

tym celu używa podstępu dla wprowadzenia w błąd właściwego organu.

§ 3. Kto dopuszcza się czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2, jeżeli

obowiązek dotyczy służby zastępującej służbę wojskową,

wolności do lat 2.

Art. 144.

§ 1. Kto, będąc powołanym do pełnienia czynnej służby wojskowej, nie zgłasza

się do odbywania tej służby w określonym terminie i miejscu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

wolności do roku.

§ 3. Kto nie zgłasza się do odbywania służby zastępującej służbę wojskową

w warunkach określonych w § 1,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Art. 145.

1) odmawia pełnienia tej służby, złośliwie lub uporczywie odmawia

wykonania obowiązku wynikającego z tej służby albo polecenia w

sprawach służbowych,

wykonania obowiązku wynikającego z tej służby:

a) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u

niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1,

b) używa podstępu dla wprowadzenia w błąd przełożonego,

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, pełniąc służbę określoną w § 1, samowolnie

opuszcza wyznaczone miejsce wykonywania obowiązków służbowych

lub samowolnie poza nim pozostaje.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu zabronionego określonego w § 2, opuszcza, w celu

trwałego uchylenia się od tej służby, wyznaczone miejsce wykonywania

obowiązków służbowych albo w takim celu poza nimi pozostaje,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 146.

Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w art. 145 § 2 i 3 dobrowolnie powrócił,

a jego nieobecność trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 147.

W stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w art. 143 § 1 lub w art.

144 lub 145, który w chwili czynu był niezdolny do pełnienia służby wojskowej,

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej

wymierzenia.

Rozdział XIX

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu"

Art. 148.

§ 1. Kto zabija człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

1) ze szczególnym okrucieństwem,

2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,

4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,

25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia

wolności.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż

jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.

okolicznościami,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 149.

Matka, która zabija noworodka pod wpływem silnego przeżycia związanego z

trudną sytuacją osobistą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 150.

§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla

niego,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 151.

Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia

się na własne życie,

Art. 152.

§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w

§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy płód osiągnął

zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,

Art. 153.

§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez

jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem

doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy płód osiągnął zdolność

do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 154.

§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2, jest śmierć

kobiety ciężarnej, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153, jest

śmierć kobiety ciężarnej, sprawca

Art. 155.

Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 156.

§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej

choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej,

całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w

zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia

ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 157.

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia,

inny niż określony w art. 156 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

trwający nie dłużej niż 7 dni,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności

narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa

się z oskarżenia prywatnego.

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał

dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa

określonego w § 3 następuje na jej wniosek.

Art. 158.

na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku

określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 159.

Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub

innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 160.

§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia

albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który

dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

Art. 161.

§ 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną

osobę na takie zarażenie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką

chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio

inną osobę na zarażenie taką chorobą,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

pokrzywdzonego.

Art. 162.

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej

osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne

możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do

tego powołanej.

Rozdział XX

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu

Art. 163.

albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:

1) pożaru,

2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub

śniegu,

3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego

gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji

trujących, duszących lub parzących,

4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania

jonizującego,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 164.

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego

w art. 163 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 165.

§ 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo

dla mienia w wielkich rozmiarach:

1) powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby

zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,

2) wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia

substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego użytku

lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające obowiązującym

warunkom jakości,

3) powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności

publicznej, w szczególności urządzenia dostarczającego wodę,

światło, ciepło, gaz, energię albo urządzenia zabezpieczającego

przed nastąpieniem niebezpieczeństwa powszechnego lub służącego

do jego uchylenia,

4) zakłócając, uniemożliwiając lub w inny sposób wpływając na automatyczne

przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie informacji,

5) działając w inny sposób w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

Art. 166.

§ 1. Kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego

użycia takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub

powietrznym,

§ 2. Kto, działając w sposób określony w § 1, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo

dla życia lub zdrowia wielu osób,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5

albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Art. 167.

§ 1. Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub substancję

zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do

użytku urządzenie nawigacyjne albo uniemożliwia jego obsługę, jeżeli

może to zagrażać bezpieczeństwu osób.

Art. 168.

Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 163 § 1, art. 165

§ 1, art. 166 § 1 lub w art. 167 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 169.

który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 163 § 1 lub 2, art. 165

§ 1 lub 2 lub w art. 166 § 2, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary, jeżeli sprawca dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo grożące

życiu lub zdrowiu wielu osób.

§ 3. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 166 § 1, sąd może zastosować

lub kontrolę nad nim osobie uprawnionej.

Art. 170.

Kto uzbraja lub przysposabia statek morski przeznaczony do dokonania na

morzu rabunku lub na takim statku przyjmuje służbę,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 171.

§ 1. Kto, bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom, wyrabia,

przetwarza, gromadzi, posiada, posługuje się lub handluje substancją

lub przyrządem wybuchowym, materiałem radioaktywnym, urządzeniem

emitującym promienie jonizujące lub innym przedmiotem lub substancją,

która może sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia

wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia

§ 3. Tej samej karze podlega, kto przedmioty określone w § 1 odstępuje

osobie nieuprawnionej.

Art. 172.

Kto przeszkadza działaniu mającemu na celu zapobieżenie niebezpieczeństwu

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Rozdział XXI

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Art. 173.

§ 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym

zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 174.

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym,

wodnym lub powietrznym,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 175.

Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 173 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 176.

dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 173 § 1 lub 2, sąd może

zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca dobrowolnie

uchylił niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu wielu osób.

Art. 177.

§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu

lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w

którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek

na jej zdrowiu, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa

określonego w § 1 następuje na jej wniosek.

Art. 178.

Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub

177, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego

lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności

przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy

ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Art. 179.

albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w

ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu

mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osobę

znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego

lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 180.

Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,

pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa

ruchu pojazdów mechanicznych,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Rozdział XXII

Przestępstwa przeciwko środowisku"

Art. 181.

§ 1. Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

albo uszkadza rośliny lub zwierzęta powodując istotną szkodę,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto niezależnie od miejsca

czynu niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta pozostające pod

ochroną gatunkową powodując istotną szkodę.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 5. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 2 lub 3 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Art. 182.

§ 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub ziemię substancją albo promieniowaniem

jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to

zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować zniszczenie w

świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

wolności do lat 2.

Art. 183.

§ 1. Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przerabia, unieszkodliwia albo

przewozi odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób,

w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom sprowadza z zagranicy

odpady lub substancje zagrażające środowisku.

czynu określonego w § 1 lub 2.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1-3 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 184.

§ 1. Kto przewozi, gromadzi, składuje, porzuca lub pozostawia bez właściwego

zabezpieczenia materiał jądrowy albo inne źródło promieniowania

jonizującego, jeżeli może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub

spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia

czynu określonego w § 1.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 185.

§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1, art. 183 § 1 lub 3

w znacznych rozmiarach, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1, art. 183 § 1 lub 3

lub w art. 184 § 1 lub 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na

zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 186.

§ 1. Kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie używa

urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub ziemię przed zanieczyszczeniem

radioaktywnym lub jonizującym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto oddaje lub wbrew obowiązkowi dopuszcza

do użytkowania obiekt budowlany lub zespół obiektów nie mających

wymaganych prawem urządzeń określonych w § 1.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Art. 187.

§ 1. Kto niszczy, poważnie uszkadza lub istotnie zmniejsza wartość przyrodniczą

prawnie chronionego terenu lub obiektu, powodując istotną

szkodę,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

Art. 188.

Kto, na terenie objętym ochroną ze względów przyrodniczych lub krajobrazowych

albo w otulinie takiego terenu, wbrew przepisom, wznosi nowy lub

powiększa istniejący obiekt budowlany albo prowadzi działalność gospodarczą

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Rozdział XXIII

Przestępstwa przeciwko wolności"

Art. 189.

§ 1. Kto pozbawia człowieka wolności,

§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze

szczególnym udręczeniem, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 190.

§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub

szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną

obawę, że będzie spełniona,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 191.

§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia

innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

zwrotu wierzytelności,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 192.

§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 193.

Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo

ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego

nie opuszcza,

wolności do roku.

Rozdział XXIV

Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania"

Art. 194.

Kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego

przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 195.

§ 1. Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego

prawnej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom

lub obrzędom żałobnym.

Art. 196.

Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot

czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów

religijnych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Rozdział XXV

Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności"

Art. 197.

§ 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną

osobę do obcowania płciowego,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do

poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia określonego w § 1 lub 2, działając

ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 198.

Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia

znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do

obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do

wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 199.

doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się

innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 200.

§ 1. Kto doprowadza małoletniego poniżej lat 15 do obcowania płciowego

lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej

czynności,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

takiej osoby.

Art. 201.

Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego,

przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry,

Art. 202.

§ 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może

to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub

udostępnia mu przedmioty mające taki charakter,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 3. Kto produkuje w celu rozpowszechniania lub sprowadza albo rozpowszechnia

treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15

albo związane z użyciem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 203.

Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności

lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 204.

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do

uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z

uprawiania prostytucji przez inną osobę.

§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę

w celu uprawiania prostytucji za granicą.

Art. 205.

Ściganie przestępstw określonych w art. 197 lub 199, jak również w art. 198,

jeżeli określony w tym przepisie stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń

psychicznych, następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Rozdział XXVI

Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece"

Art. 206.

Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 207.

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną

od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na

jej stan psychiczny lub fizyczny,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego

okrucieństwa, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się

pokrzywdzonego na własne życie, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 208.

Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając

jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju,

wolności do lat 2.

Art. 209.

§ 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy

ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na

utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na

niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej

lub właściwej instytucji.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego,

ściganie odbywa się z urzędu.

Art. 210.

§ 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15

albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny

osobę tę porzuca,

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 211.

małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej

stan psychiczny lub fizyczny,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Rozdział XXVII

Art. 212.

§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę

organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie

narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu

lub rodzaju działalności,

podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności

do roku.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków

masowego komunikowania,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd może

orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia

prywatnego.

Art. 213.

§ 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony

niepublicznie jest prawdziwy.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie

podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie

uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub

zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka

albo demoralizacji małoletniego.

Art. 214.

Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza

odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub

rozgłoszenia zarzutu.

Art. 215.

Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej

wiadomości.

Art. 216.

§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność,

lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,

wolności do roku.

§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego

albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej

lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo

na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 217.

§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się

pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem

nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Rozdział XXVIII

Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową

Art. 218.

§ 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń

społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika

wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego,

wolności do lat 2.

§ 2. Osoba określona w § 1, odmawiająca ponownego przyjęcia do pracy, o

której przywróceniu orzekł właściwy organ,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 219.

nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe

dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość,

wolności do lat 2.

Art. 220.

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia

wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na

bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku

na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

Art. 221.

Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku

przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia

wymaganej dokumentacji,

podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia

Rozdział XXIX

Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego"

Art. 222.

§ 1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby

obowiązków służbowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza

nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 223.

Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami lub używając broni

palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka

obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego

lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem

obowiązków służbowych,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 224.

urzędowe organu administracji rządowej, innego organu państwowego

lub samorządu terytorialnego,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu

przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest skutek określony w

art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 225.

§ 1. Kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie

ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub

utrudnia wykonanie czynności służbowej,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto osobie uprawnionej do kontroli w zakresie

inspekcji pracy lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub

utrudnia wykonanie czynności służbowej.

Art. 226.

przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej

Polskiej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 227.

Kto, podając się za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskując błędne przeświadczenie

o tym innej osoby, wykonuje czynność związaną z jego funkcją,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 228.

§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony w związku z naruszeniem

przepisów prawa, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem

funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania

korzyści majątkowej.

§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową

znacznej wartości lub jej obietnicę,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 229.

osobie pełniącej funkcję publiczną,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 3. Kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej

osobie pełniącej funkcję publiczną, aby skłonić ją do naruszenia obowiązku

służbowego albo udziela korzyści takiej osobie za naruszenie

obowiązku służbowego,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto osobie pełniącej funkcję publiczną

udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości.

Art. 230.

Kto, powołując się na swoje wpływy w instytucji państwowej lub samorządu terytorialnego,

podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za

korzyść majątkową lub jej obietnicę,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 231.

nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub

prywatnego,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia

korzyści majątkowej lub osobistej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza

istotną szkodę,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

określonego w art. 228.

Rozdział XXX

Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości"

Art. 232.

Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe

sądu,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 233.

§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym

lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy,

zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając

w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności

§ 3. Nie podlega karze, kto, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi

na pytania, składa fałszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnością

karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię

lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w

§ 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić

od jej wymierzenia, jeżeli:

mogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,

2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię lub tłumaczenie

zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie

sprawy.

fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania

oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Art. 234.

Kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo,

wykroczenie lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną

osobę o popełnienie przestępstwa, wykroczenia lub przewinienia dyscyplinarnego,

wolności do lat 2.

Art. 235.

Kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi, kieruje

przeciwko określonej osobie ściganie o przestępstwo, wykroczenie lub przewinienie

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 236.

§ 1. Kto zataja dowody niewinności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa,

wykroczenia lub przewinienia dyscyplinarnego,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 2. Nie podlega karze, kto zataja dowody niewinności z obawy przed odpowiedzialnością

karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

Art. 237.

Przepis art. 233 § 5 pkt 2 stosuje się odpowiednio do przestępstw określonych

w art. 234, art. 235 oraz w art. 236 § 1.

Art. 238.

Kto zawiadamia o przestępstwie organ powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa

nie popełniono,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 239.

przestępstwa uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto

sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa albo odbywa za skazanego

karę,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić

od jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej

lub jego najbliższym.

Art. 240.

§ 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowanu

lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, 127,

128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia,

mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony

zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł

popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego

określonego w § 1.

§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością

karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

Art. 241.

§ 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania

przygotowawczego zanim zostały ujawnione w postępowaniu sądowym,

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomości z

rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.

Art. 242.

§ 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawionym wolności na podstawie orzeczenia

sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Kto, korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego

powróci najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto, korzystając z przerwy w odbywaniu

powróci do zakładu karnego najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego

terminu.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa w porozumieniu z innymi

osobami, używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce

zamknięcia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 243.

Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego

nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej ucieczkę,

Art. 244.

Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska,

wykonywania zawodu, prowadzenia działalności lub prowadzenia pojazdów albo

przewidziany,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 245.

Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka,

narusza jego nietykalność cielesną,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 246.

Funkcjonariusz publiczny lub ten, który działając na jego polecenie w celu

przemoc, groźbę bezprawną lub w inny sposób znęca się fizycznie lub psychicznie

nad inną osobą,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 247.

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą prawnie pozbawioną

wolności,

§ 2. Jeżeli sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Funkcjonariusz publiczny, który wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia

tych przepisach.

Rozdział XXXI

Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum"

Art. 248.

Polskiej, wyborami do samorządu terytorialnego lub referendum:

1) sporządza listę kandydujących lub głosujących z pominięciem

uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych,

2) używa podstępu celem nieprawidłowego sporządzenia listy wyborczej,

wyborcze,

4) dopuszcza do nadużycia przy przyjmowaniu lub obliczaniu głosów,

5) dopuszcza się nadużycia w sporządzaniu list z podpisami obywateli

zgłaszających kandydatów w wyborach lub inicjujących referendum,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 249.

Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem przeszkadza:

1) odbyciu zgromadzenia poprzedzającego głosowanie,

3) głosowaniu lub obliczaniu głosów,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 250.

Kto, przemocą, groźbą bezprawną lub przez nadużycie stosunku zależności,

wywiera wpływ na sposób głosowania osoby uprawnionej albo zmusza ją do

głosowania lub powstrzymuje od głosowania,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 251.

Kto, naruszając przepisy o tajności głosowania, wbrew woli głosującego zapoznaje

się z treścią jego głosu,

wolności do lat 2.

Rozdział XXXII

Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu"

Art. 252.

lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub

prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1, kto odstąpił od

zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika.

Art. 253.

§ 1. Kto uprawia handel ludźmi nawet za ich zgodą,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 2. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zajmuje się organizowaniem

adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 254.

§ 1. Kto bierze czynny udział w zbiegowisku wiedząc, że jego uczestnicy

wspólnymi siłami dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub

mienie,

§ 2. Jeżeli następstwem gwałtownego zamachu jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu, uczestnik zbiegowiska określony w § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 255.

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

podlega grzywnie do 180 stawek dziennych, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 256.

Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub

nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych,

wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 257.

przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej

bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej

osoby,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 258.

§ 1. Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mającym na

celu popełnianie przestępstw,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli grupa albo związek określony w § 1 ma charakter zbrojny, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

albo takim związkiem kieruje,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 259.

Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 258, kto dobrowolnie odstąpił

od udziału w grupie albo związku i ujawnił przed organem powołanym

do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu lub

zapobiegł popełnieniu zamierzonego przestępstwa.

Art. 260.

zgodnie z prawem zebrania, zgromadzenia lub pochodu albo takie zebranie,

zgromadzenie lub pochód rozprasza,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 261.

Kto znieważa pomnik lub inne miejsce publiczne urządzone w celu upamiętnienia

zdarzenia historycznego lub uczczenia osoby,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Art. 262.

§ 1. Kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego,

wolności do lat 2.

§ 2. Kto ograbia zwłoki, grób lub inne miejsce spoczynku zmarłego,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 263.

§ 1. Kto bez wymaganego zezwolenia wyrabia broń palną albo amunicję lub

nią handluje,

§ 2. Kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

lub przekazuje ją osobie nieuprawnionej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 4. Kto nieumyślnie powoduje utratę broni palnej lub amunicji, która zgodnie

z prawem pozostaje w jego dyspozycji,

wolności do roku.

Art. 264.

§ 1. Kto wbrew przepisom przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, używając przemocy, groźby,

podstępu lub we współdziałaniu z innymi osobami,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy

Rzeczypospolitej Polskiej,

Rozdział XXXIII

Przestępstwa przeciwko ochronie informacji"

Art. 265.

§ 1. Kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje stanowiące

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli informację określoną w § 1 ujawniono osobie działającej w imieniu

lub na rzecz podmiotu zagranicznego, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Kto nieumyślnie ujawnia informację określoną w § 1, z którą zapoznał

się w związku z pełnieniem funkcji publicznej lub otrzymanym upoważnieniem,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 266.

ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z

pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną,

gospodarczą lub naukową,

wolności do lat 2.

§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację

stanowiącą tajemnicę służbową lub informację, którą uzyskał w

związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie

może narazić na szkodę prawnie chroniony interes,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 267.

§ 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną,

otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do

przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne

albo inne szczególne jej zabezpieczenie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie

jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym,

wizualnym albo innym urządzeniem specjalnym.

§ 3. Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony

w § 1 lub 2 ujawnia innej osobie.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 268.

§ 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub

zmienia zapis istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub

znacznie utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie się z nią,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 dotyczy zapisu na komputerowym nośniku

informacji, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Kto, dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, wyrządza znaczną

szkodę majątkową,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 269.

§ 1. Kto, na komputerowym nośniku informacji, niszczy, uszkadza, usuwa

lub zmienia zapis o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju, bezpieczeństwa

w komunikacji, funkcjonowania administracji rządowej, innego

lub uniemożliwia automatyczne gromadzenie lub przekazywanie takich

informacji,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w § 1,

niszcząc albo wymieniając nośnik informacji lub niszcząc albo uszkadzając

urządzenie służące automatycznemu przetwarzaniu, gromadzeniu

lub przesyłaniu informacji.

Rozdział XXXIV

Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów"

Art. 270.

§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument

lub takiego dokumentu jako autentycznego używa,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wypełnia blankiet, zaopatrzony cudzym

podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego

dokumentu używa.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1,

wolności do lat 2.

Art. 271.

§ 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia

dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej

znaczenie prawne,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności .

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 272.

Kto wyłudza poświadczenie nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd

funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu,

Art. 273.

Kto używa dokumentu określonego w art. 271 lub 272,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 274.

Kto zbywa własny lub cudzy dokument stwierdzający tożsamość,

wolności do lat 2.

Art. 275.

§ 1. Kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby

albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza,

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła

za granicę dokument stwierdzający tożsamość innej osoby albo jej

prawa majątkowe.

Art. 276.

nie ma prawa wyłącznie rozporządzać,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 277.

Kto znaki graniczne niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niewidocznymi

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Rozdział XXXV

Przestępstwa przeciwko mieniu"

Art. 278.

§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje

cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

wolności do roku.

§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje

na wniosek pokrzywdzonego.

uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.

Art. 279.

§ 1. Kto kradnie z włamaniem,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej,

Art. 280.

§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym

jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności

lub bezbronności,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym

albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub

środkiem lub sposobem,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 281.

Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu

kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym

jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 282.

Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na

życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną

osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania

działalności gospodarczej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 283.

§ 1 lub w art. 281 lub 282,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 284.

§ 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej,

sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie

następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 285.

§ 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na

cudzy rachunek impulsy telefoniczne,

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej,

ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 286.

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do

niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą

wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do

należytego pojmowania przedsiębranego działania,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za

zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej,

ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 287.

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie

szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie,

nowy zapis na komputerowym nośniku informacji,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 288.

§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza

kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu

lub naprawie takiego kabla.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Art. 289.

§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu

przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi

mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie

uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo

utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc

natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu

nieprzytomności lub bezbronności, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok

kary pozbawienia wolności.

§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej,

ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 290.

§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,

podlega odpowiedzialności jak za kradzież.

§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego

lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości

podwójnej wartości drzewa.

Art. 291.

§ 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 292.

i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego,

nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga

do jej ukrycia,

wolności do lat 2.

§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 293.

§ 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.

292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy.

Art. 294.

§ 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1 lub 2, art.

284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3,

lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, który dopuszcza się przestępstwa

wymienionego w § 1 w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla

kultury.

Art. 295.

§ 1. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 278, 284-289, 291, 292

lub 294, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

odstąpić od jej wymierzenia.

§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie

złagodzenie kary.

Rozdział XXXVI

Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu

Art. 296.

§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego

działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej

nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych

mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza

jej znaczną szkodę majątkową,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 działa w celu osiągnięcia

korzyści majątkowej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę

majątkową w wielkich rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

naprawił w całości wyrządzoną szkodę.

Art. 297.

§ 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub innej osoby kredytu, pożyczki bankowej,

gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego,

przedkłada fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty

albo nierzetelne, pisemne oświadczenia dotyczące okoliczności mających

istotne znaczenie dla uzyskania takiego kredytu, pożyczki bankowej,

gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi

nie powiadamia właściwego organu lub instytucji o powstaniu okoliczności

mogących mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości

udzielonego kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji kredytowej, dotacji,

subwencji lub zamówienia publicznego.

§ 3. Nie podlega karze, kto dobrowolnie przed wszczęciem postępowania

karnego zapobiegł wykorzystaniu kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji

kredytowej lub subwencji, zrezygnował z zamówienia publicznego lub

dotacji uzyskanych w sposób określony w § 1 lub 2 albo zaspokoił roszczenia

pokrzywdzonego.

Art. 298.

powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie

Art. 299.

§ 1. Kto środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe,

prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z

korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa przez inne osoby, w

szczególności polegającego na wytwarzaniu lub obrocie środkami odurzającymi

lub psychotropowymi, przemycie, fałszowaniu pieniędzy lub

papierów wartościowych, rozboju albo popełnieniu innego przestępstwa

przeciwko mieniu wielkiej wartości, wymuszaniu okupu albo handlu

bronią, amunicją lub materiałami wybuchowymi albo rozszczepialnymi,

przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia

ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą

lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie

przepadku,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracownikiem banku, instytucji

finansowej lub kredytowej przyjmuje w gotówce, wbrew przepisom

pieniądze lub inne wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji

albo przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione

podejrzenie o ich przestępnym pochodzeniu z czynów określonych

w § 1 albo świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie

lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.

§ 3. Kto będąc odpowiedzialny w banku, instytucji finansowej lub kredytowej

za informowanie zarządu lub organu nadzoru finansowego o przeprowadzeniu

przewidzianej przepisami prawa, mimo że okoliczności przeprowadzenia

operacji finansowej wzbudzają uzasadnione podejrzenie, że chodzi o

źródło ich pochodzenia określone w § 1,

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto w banku, instytucji finansowej lub

kredytowej, będąc odpowiedzialny za wyznaczenie osoby uprawnionej

do przyjmowania informacji, o których mowa w § 3 lub udzielania ich

§ 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w

porozumieniu z innymi osobami,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 6. Karze określonej w § 5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu

określonego w § 1 lub 2, osiąga znaczną korzyść majątkową.

§ 7. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd orzeka

przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z

przestępstwa, chociażby przedmioty nie stanowiły własności sprawcy.

§ 8. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-4, kto dobrowolnie

ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje

jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa;

jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych

informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 300.

§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia

lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa,

ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo

uszkadza składniki swojego majątku,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela

przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście

lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte

lub zagrożone zajęciem,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 301.

§ 1. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie

nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza

do swojej upadłości lub niewypłacalności.

§ 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza

do swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez

trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 302.

§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić

czym działa na szkodę pozostałych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za

działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem

upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w §

2 postępowaniem przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli

albo takiej korzyści żąda.

Art. 303.

§ 1. Kto wyrządza szkodę majątkową osobie fizycznej, prawnej albo jednostce

organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nieprowadzenie

nierzetelny lub niezgodny z prawdą, w szczególności niszcząc, usuwając,

ukrywając, przerabiając lub podrabiając dokumenty dotyczące tej

działalności,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę

majątkową,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w § 1,

wolności do roku.

§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa ściganie przestępstwa

określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 304.

Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki

nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem

wzajemnym,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 305.

przetarg publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając

na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której

przetarg jest dokonywany,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające

znaczenie dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu albo

mienia albo osoby lub instytucji na rzecz której przetarg jest dokonywany.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa

określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 306.

datę przydatności towaru lub urządzenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 307.

§ 1. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 296 lub 299-305, który

dobrowolnie naprawił szkodę w całości, sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie

naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary.

Art. 308.

Za przestępstwa określone w tym rozdziale odpowiada jak dłużnik lub wierzyciel,

kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji właściwego organu, umowy

lub faktycznego wykonywania, zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby

Art. 309.

W razie skazania za przestępstwo określone w art. 296 § 3, art. 297 § 1 lub

art. 299, grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć

w wysokości do 2000 stawek dziennych.

Rozdział XXXVII

Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi"

Art. 310.

§ 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy

albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo

zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo

stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka

płatniczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia,

albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

§ 2. Kto pieniądz, inny środek płatniczy lub dokument określony w § 1 puszcza

w obieg albo go w takim celu przyjmuje, przechowuje, przewozi,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary.

§ 4. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w §

1 lub 2,

Art. 311.

Kto, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, rozpowszechnia

nieprawdziwe informacje lub przemilcza informacje o stanie majątkowym

oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych,

podwyższenia albo obniżenia wkładu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 312.

Kto puszcza w obieg podrobiony albo przerobiony pieniądz, inny środek płatniczy

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

Art. 313.

§ 1. Kto, w celu użycia lub puszczenia w obieg, podrabia albo przerabia

urzędowy znak wartościowy albo ze znaku takiego usuwa oznakę umorzenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto urzędowy znak wartościowy podrobiony,

przerobiony albo z usuniętą oznaką umorzenia puszcza w obieg, nabywa

Art. 314.

Kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia albo przerabia znak

urzędowy, mający stwierdzić upoważnienie, uiszczenie opłaty skarbowej lub

podrobionymi albo przerobionymi znakami,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

Art. 315.

§ 1. Kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub przerabia zalegalizowane

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto podrobionego albo przerobionego narzędzia

pomiarowego lub probierczego w obrocie gospodarczym używa albo

Art. 316.

§ 1. Pieniądze, dokumenty i znaki wartościowe podrobione, przerobione albo

z usuniętą oznaką umorzenia oraz podrobione lub przerobione narzędzia

pomiarowe, jak również przedmioty służące do popełnienia

przestępstw określonych w tym rozdziale ulegają przepadkowi, chociażby

nie stanowiły własności sprawcy.

§ 2. Podrobione albo przerobione znaki urzędowe określone w art. 314 należy

Rozdział XXXVIII

Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy"

Art. 317.

§ 1. Przepisy części ogólnej i szczególnej tego kodeksu stosuje się do żołnierzy,

jeżeli część wojskowa nie zawiera przepisów odmiennych.

§ 2. Przepisy art. 356-363 oraz, w wypadku popełnienia określonego w nich

przestępstwa, przepisy ogólne dotyczące żołnierzy stosuje się odpowiednio

także do pracowników wojska.

§ 3. Przepisy części wojskowej stosuje się odpowiednio także do innych

osób, jeżeli ustawa tak stanowi.

Art. 318.

Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego

będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia

przestępstwo.

Art. 319.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa

lub oporu stosuje środki niezbędne w celu wymuszenia posłuchu dla

rozkazu, do którego wydania był uprawniony, jeżeli okoliczności wymagają

natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie

można osiągnąć w inny sposób.

§ 2. W razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 320.

W stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w części wojskowej, który w

nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 321.

W wypadku przewidzianym w art. 10 § 4, sąd może zamiast orzekania środków

sprawcę właściwemu dowódcy w celu wymierzenia kary przewidzianej w

wojskowych przepisach dyscyplinarnych.

Art. 322.

§ 1. Karą stosowaną wobec żołnierzy jest także areszt wojskowy; do kary

wolności.

§ 2. Kara aresztu wojskowego trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza

się ją w miesiącach i latach.

§ 3. Karę aresztu wojskowego odbywa się w przeznaczonym do tego zakładzie

karnym; w czasie odbywania kary skazany podlega także szkoleniu

wojskowemu.

Art. 323.

§ 1. Do żołnierzy nie stosuje się przepisu art. 34 § 2 pkt 1 i 2.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1) nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy ani wyznaczony

na wyższe stanowisko służbowe,

2) nie może brać udziału w uroczystościach i paradach organizowanych

w jednostce wojskowej lub z udziałem jednostki.

§ 3. Wymierzając karę ograniczenia wolności wobec żołnierza innej służby

niż zasadnicza lub pełniona w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego,

sąd orzeka obowiązek pozostawania w określonym miejscu

w czasie od zakończenia zajęć służbowych do capstrzyku przez 2 dni w

tygodniu, a może orzec potrącenie od 5 do 15% miesięcznego uposażenia

na wskazany przez sąd cel społeczny.

§ 4. Żołnierze zasadniczej służby wojskowej odbywają karę ograniczenia wolności

w wydzielonej jednostce wojskowej według zasad określonych w

Kodeksie karnym wykonawczym.

§ 5. Jeżeli skazany na karę ograniczenia wolności, według zasad określonych

w § 1-4, w chwili przystąpienia do jej wykonania w całości lub w części,

przestał być żołnierzem lub, w wypadku przewidzianym w art. 317 § 2,

pracownikiem wojska, sąd zamienia tę karę na karę ograniczenia wolności

orzekaną według zasad ogólnych.

Art. 324.

§ 1. Środkami karnymi stosowanymi wobec żołnierzy są także:

1) obniżenie stopnia wojskowego,

2) wydalenie z zawodowej służby wojskowej,

3) degradacja.

w art. 39 pkt 7.

Art. 325.

§ 1. Obniżenie stopnia wojskowego obejmuje utratę posiadanego stopnia i

powrót do stopnia bezpośrednio niższego w obrębie korpusu oficerów,

chorążych albo podoficerów.

§ 2. Sąd może orzec obniżenie stopnia wojskowego w razie skazania za występek,

jeżeli przemawiają za tym rodzaj czynu, sposób i okoliczności

jego popełnienia.

Art. 326.

§ 1. Wydalenie z zawodowej służby wojskowej obejmuje bezzwłoczne usunięcie

ze służby oraz utratę odznak i zaszczytnych wyróżnień nadanych

przez właściwego dowódcę.

§ 2. Sąd może orzec wydalenie z zawodowej służby wojskowej, jeżeli sprawca

przy popełnieniu przestępstwa umyślnego rażąco nadużył swoich

uprawnień albo okazał, że dalsze pełnienie tej służby zagraża istotnym

dobrom chronionym prawem.

Art. 327.

§ 1. Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót

do stopnia szeregowego.

§ 2. Sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne,

jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają

przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia

wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści

majątkowej.

Art. 328.

osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, chociażby

przestała nim być w chwili orzekania.

Art. 329.

Jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą

5 lat, a wymierzona kara nie byłaby surowsza niż 2 lata pozbawienia wolności,

sąd może w stosunku do żołnierza orzec karę aresztu wojskowego.

Art. 330.

Jeżeli wymierzona za przestępstwo kara aresztu wojskowego nie byłaby surowsza

od roku, sąd może w stosunku do żołnierza orzec karę ograniczenia wolności.

Art. 331.

Odstępując od wymierzenia kary, sąd może zwrócić się do właściwego dowódcy

o wymierzenie kary dyscyplinarnej przewidzianej w wojskowych przepisach

dyscyplinarnych.

Art. 332.

publicznych i degradacji, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub

obniżenia stopnia wojskowego sąd orzeka tylko pozbawienie praw publicznych.

§ 2. W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa degradacji oraz wydalenia

sąd orzeka tylko degradację.

Art. 333.

§ 1. Stosując warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec żołnierza,

sąd może także zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie kary

przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.

§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne także wtedy, gdy sprawca rażąco

narusza zasady dyscypliny wojskowej.

Art. 334.

§ 1. Nakładając na żołnierza obowiązki lub stosując środki przewidziane w

§ 2. Orzekając dozór wobec żołnierza, sąd może powierzyć wykonywanie

czynności dozoru kuratorowi wojskowemu, przełożonemu lub żołnierzowi

wskazanemu przez przełożonego.

Art. 335.

Zawieszając wykonanie kary wobec żołnierza, sąd może orzec także środki

przewidziane w art. 323 § 2.

Art. 336.

§ 1. Sąd może odroczyć żołnierzowi służby zasadniczej wykonanie kary pozbawienia

wolności nie przekraczającej 6 miesięcy do czasu ukończenia

służby.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie odroczonej kary, jeżeli skazany w okresie

odroczenia rażąco narusza porządek prawny lub zasady dyscypliny

wojskowej.

§ 3. Sąd po zapoznaniu się z opinią dowódcy jednostki może zwolnić od kary

pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy, jeżeli okres odroczenia

trwał co najmniej 6 miesięcy, a żołnierz w tym okresie wyróżnił

się w wykonywaniu obowiązków służbowych albo wykazał się odwagą.

§ 4. Sąd może zwolnić od kary określonej w § 3, nawet gdy okres odroczenia

trwał krócej, jeżeli przemawiają za tym szczególnie ważne powody.

§ 5. Zwolnienie od kary w myśl § 3 lub 4 pociąga za sobą zatarcie skazania

z mocy prawa; jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek

lub środka karnego.

§ 6. Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do osoby powołanej do służby

wojskowej.

Art. 337.

Wobec żołnierza służby zasadniczej, który został skazany, za przestępstwo

określone w części wojskowej popełnione w czasie tej służby, na grzywnę, karę

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nie przekraczającą roku, sąd

może zarządzić zatarcie skazania po przeniesieniu go do rezerwy, jeżeli kara

lub orzeczony środek karny zostały wykonane.

Rozdział XXXIX

Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej"

Art. 338.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone

miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje,

lat 3.

§ 2. Jeżeli nieobecność sprawcy czynu określonego w § 1 nie trwała dłużej

niż 14 dni, sprawca

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego do roku

albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 następuje na wniosek dowódcy

jednostki.

§ 4. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do żołnierzy służby zawodowej, okresowej

oraz nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, a także do odbywających

ćwiczenia rezerwy oficerów, chorążych i podoficerów starszych.

Art. 339.

§ 1. Żołnierz, który w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza

swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania lub w takim

celu poza nimi pozostaje,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się dezercji wspólnie z innymi żołnierzami lub

zabierając broń,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Żołnierz, który w czasie dezercji ucieka za granicę albo przebywając za

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Żołnierz, który czyni przygotowania do przestępstwa określonego w

§ 1-3,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 2.

Art. 340.

Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w art. 339 dobrowolnie powrócił, a

nieobecność jego trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary.

Art. 341.

§ 1. Żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonywania

obowiązku wynikającego z tej służby,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega żołnierz innej służby niż zasadnicza, który

uporczywie nie wykonuje obowiązku z niej wynikającego.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 następuje na wniosek dowódcy

jednostki.

Art. 342.

§ 1. Żołnierz, który w celu zupełnego albo częściowego uchylenia się od służby

wojskowej albo od wykonania obowiązku wynikającego z tej służby:

skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1,

2) używa podstępu dla wprowadzenia w błąd organu wojskowego,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności

do lat 3.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

albo pozbawienia wolności do roku.

Rozdział XL

Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej"

Art. 343.

rozkaz niezgodnie z jego treścią,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa wspólnie z innymi żołnierzami

lub w obecności zebranych żołnierzy albo następstwem czynu

określonego w § 1 jest znaczna szkoda majątkowa lub inna poważna

szkoda, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu

popełnienia czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo

pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 3 następuje na wniosek

dowódcy jednostki.

Art. 344.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 343 żołnierz, który odmawia

wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa albo

nie wykonuje go.

§ 2. W razie wykonania rozkazu, o którym mowa w § 1, niezgodnie z jego

treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 345.

§ 1. Żołnierz, który dopuszcza się czynnej napaści na przełożonego,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynnej napaści w związku z pełnieniem

przez przełożonego obowiązków służbowych albo wspólnie z innymi żołnierzami

lub w obecności zebranych żołnierzy,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 używa broni, noża lub innego

podobnie niebezpiecznego przedmiotu,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze przewidzianej w § 3 podlega sprawca czynu określonego w § 1

lub 2, jeżeli jego następstwem jest skutek określony w art. 156 lub 157

§ 1.

Art. 346.

§ 1. Żołnierz, który stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu przeszkodzenia

przełożonemu w czynności służbowej albo w celu zmuszenia

przełożonego do przedsięwzięcia albo zaniechania czynności służbowej,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności

zebranych żołnierzy,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 347.

§ 1. Żołnierz, który znieważa przełożonego,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo

pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki.

Art. 348.

Przepisy art. 345-347 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza

się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza nie będącego jego

przełożonym w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych.

Art. 349.

Przepisy tego rozdziału stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn zabroniony popełniono

względem żołnierza państwa sprzymierzonego, a państwo to zapewnia

wzajemność.

Rozdział XLI

Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi

Art. 350.

§ 1. Żołnierz, który poniża lub znieważa podwładnego,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo

pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki.

Art. 351.

Żołnierz, który uderza podwładnego lub w inny sposób narusza jego nietykalność

cielesną,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 2.

Art. 352.

§ 1. Żołnierz, który znęca się fizycznie lub psychicznie nad podwładnym,

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego

okrucieństwa, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 353.

Przepisy art. 350-352 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza

się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza młodszego stopniem

Rozdział XLII

Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym"

Art. 354.

§ 1. Żołnierz, który nieostrożnie obchodzi się z bronią wojskową, amunicją,

materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki albo ich nieostrożnie

używa i przez to nieumyślnie powoduje naruszenie czynności narządu

ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby,

lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć innej osoby lub

ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 355.

§ 1. Żołnierz, który prowadząc uzbrojony pojazd mechaniczny, narusza chociażby

nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym

lub powietrznym i powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba

odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 lub wyrządzona

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do

lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku określonego w § 1 jest śmierć innej osoby

lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Rozdział XLIII

Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby"

Art. 356.

§ 1. Żołnierz, który, po wyznaczeniu go do służby lub będąc w służbie, narusza

obowiązek wynikający z przepisu lub zarządzenia regulującego

tok tej służby, przez co stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania

szkody, której wyznaczona służba miała zapobiec,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest szkoda, o której mowa w § 1, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek dowódcy

jednostki.

Art. 357.

§ 1. Żołnierz, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia

się w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo

pozbawienia wolności do lat 2.

Rozdział XLIV

Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu

Art. 358.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie dysponuje bronią, amunicją, materiałem

wybuchowym lub innym środkiem walki,

lat 3.

§ 2. Żołnierz, który samowolnie zabiera broń, amunicję, materiał wybuchowy

lub inny środek walki,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 359.

Żołnierz, który, nie dopełniając obowiązku lub przekraczając uprawnienia w

zakresie ochrony lub nadzoru nad bronią, amunicją, materiałem wybuchowym

lub innym środkiem walki, powoduje choćby nieumyślnie ich utratę,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności od

Art. 360.

§ 1. Żołnierz, który broń, amunicję, materiał wybuchowy lub inny środek

walki niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego

albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 powoduje przez to znaczną

szkodę w mieniu,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 361.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie używa wojskowego statku powietrznego lub

wodnego dla celu nie mającego związku ze służbą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego

albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 362.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie używa wojskowego pojazdu mechanicznego

z uszczerbkiem dla interesów służby lub w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego

albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Art. 363.

§ 1. Żołnierz, który samowolnie rozporządza przedmiotem swojego wyposażenia,

w szczególności przedmiot taki zbywa, zastawia lub go użycza innej

osobie,

wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.