Skoro trafi│e╢ Czytelniku na strony kursu HTML, najwidoczniej ju┐ usi│ujesz tworzyµ sw≤j w│asny serwis, wystawiaj▒c witrynΩ w Internecie, albo zamierzasz siΩ nied│ugo za to zabraµ. A mo┐e zerkn▒│e╢ tutaj tylko z czystej ciekawo╢ci, gdy┐ problem CiΩ w jakim╢ stopniu intryguje, choµ jeste╢ jeszcze odleg│y od samodzielnego pisania stron.
Tworzenie serwisu internetowego mo┐e byµ fascynuj▒c▒ zabaw▒. Dla jednych jest po prostu przyjemno╢ci▒ sam akt tworzenia. Dla innych najwa┐niejsza jest nagroda, czyli pokazanie strony w Internecie. Dzisiejszy ╢wiat jest ju┐ zupe│nie inny ni┐ jeszcze dziesiΩµ lat temu. Komputer osobisty, Internet i swoboda wyra┐ania opinii, kt≤rych by│o pozbawione poprzednie pokolenie, s▒ szerokim oknem na ╢wiat, kt≤re trzeba jak najlepiej wykorzystaµ. To nie tylko zabawa, to tak┐e wspania│e uczucie wolno╢ci.
Tworzenie stron WWW nie jest wcale trudne i w zasadzie po tygodniu nauki bΩdziesz w stanie pokazaµ w Sieci zupe│nie dobrze wygl▒daj▒c▒ stronΩ. Trzeba siΩ tylko trzymaµ kilku podstawowych zasad, kt≤rych przestrzeganie nie narazi CiΩ na krytykΩ innych. A spo│eczno╢µ internetowa potrafi byµ okrutna, gdy┐ obok ludzi sympatycznych i ┐yczliwych ca│emu ╢wiatu znajdziesz tam osobnik≤w, kt≤rzy za punkt honoru uznaj▒ konieczno╢µ pognΩbienia innych. Niech no tylko natrafi▒ na jakie╢ uchybienia, a zaraz og│osz▒ je ca│emu ╢wiatu, opatruj▒c k▒╢liwymi komentarzami.
Zebra│em tutaj kilka uwag, kt≤re nasunΩ│y mi siΩ po kilkunastu miesi▒cach intensywnej pracy w Internecie i w trakcie mojej "webmasterskiej" praktyki na us│ugach Lupusa. Zbi≤r ten nie aspiruje do miana pe│nej i jedynie s│usznej wyroczni. Jest jedynie sugesti▒, przede wszystkim dla tych, kt≤rzy dopiero zaczynaj▒ zabawΩ z fascynuj▒cym medium, jakim jest Internet.
Moje wyznanie wiary: Internet, a World Wide Web w szczeg≤lno╢ci, jest wspania│▒, otwart▒ ksiΩg▒, do kt≤rej maj▒ prawo wszyscy. Zdecydowanie nie zgadzam siΩ z tymi (a s▒ w╢r≤d nich tak┐e ludzie, kt≤rych bardzo ceniΩ za wiedzΩ i kompetencje), kt≤rzy mieliby ochotΩ ograniczyµ innym sposobno╢µ wypowiadania siΩ, pod pozorem ograniczania "szumu informacyjnego" w Sieci. Tak jakby mieli prawo do arbitralnego decydowania, komu wolno, a komu nie. Zbyt d│ugo ┐yli╢my w Polsce pod policyjnym nadzorem, ┐eby teraz zgadzaµ siΩ na nowe formy autorytaryzmu.
Oczywi╢cie w Internecie znajdziemy mn≤stwo g│upstw, a znaczna czΩ╢µ stron ma ma│▒ warto╢µ informacyjn▒, ale niech serwisy broni▒ siΩ same. Je╢li bΩd▒ nieciekawe, po prostu nie bΩd▒ odwiedzane. Interesuj▒ce witryny prΩdzej czy p≤╝niej dojd▒ do g│osu i zyskaj▒ wiΩksz▒ popularno╢µ. Akurat tutaj, w demokratycznym Internecie, lepsza moneta wyprze powoli gorsz▒, nie potwierdzaj▒c starego prawa Kopernika-Greshama.
Przeczytaj uwa┐nie zbi≤r zasad, opracowany przez Twojego us│ugodawcΩ internetowego. Skoro zawierasz z nim umowΩ (nawet nie ponosz▒c ┐adnych koszt≤w), musisz je akceptowaµ. Je╢li Ci nie odpowiadaj▒, p≤jd╝ do innego. Rozs▒dnie jest za│o┐yµ, ┐e nasz "internet provider" jest powa┐n▒ instytucj▒ i lepiej od nas wie, jakie s▒ zasady publicznego zaistnienia w Internecie. Potraktuj jego kodeks jak zbi≤r dobrych i ┐yczliwych porad. Nawet je╢li nie podpisywa│e╢ ┐adnej pisemnej umowy, traktuj kodeks tak, jak ustn▒ umowΩ w ┐yciu - honor wymaga jej przestrzegania.
Honoruj zawsze prawa autorskie. Bardzo czΩsto serwis pocz▒tkuj▒cego webmastera sk│ada siΩ z informacji o nim samym i odsy│aczy (hiper│▒czy, zgodnie z ustalon▒ terminologi▒ Microsoftu) do cudzych stron, kt≤re z jakich╢ powod≤w uzna│ za interesuj▒ce. Nie jest to w ┐adnej mierze naruszenie niczyich praw. WrΩcz przeciwnie - to bezp│atna reklama. Wystrzegaj siΩ natomiast kopiowania innych stron i wstawiania ich do swojego serwisu. Na jednej ze stron w Polbox Free znalaz│em dzie│o, kt≤rego autor (spu╢µmy lito╢ciwie zas│onΩ milczenia na jego to┐samo╢µ) po prostu skopiowa│ mn≤stwo stron z Wydawnictwa Lupus, wstawi│ je do swojego folderu na serwerze, wyci▒│ informacje identyfikuj▒ce autorstwo i do│o┐y│ ikonkΩ z napisem "G│osuj na mnie". Zasugerowa│ wiΩc szerokiej publiczno╢ci, ┐e jest ich autorem. Nie mamy oczywi╢cie zamiaru s▒downie ╢cigaµ niefortunnego autora (zapewne jakiego╢ ambitnego m│odziana), a w tym miejscu sygnalizujemy jedynie, ┐e ju┐ zwyk│a przyzwoito╢µ i szacunek dla cudzego wysi│ku nakazuj▒ honorowanie tych praw. Je╢li koniecznie chcesz skopiowaµ cudze strony, zapytaj na wszelki wypadek ich autora, a ju┐ w ostateczno╢ci zaznacz, sk▒d pochodz▒.
Nie b≤j siΩ konkurencji. Temat≤w s▒ tysi▒ce, a stron miliony, wiΩc prawie na pewno w Sieci znajd▒ siΩ inni, kt≤rzy zajmuj▒ siΩ tym samym tematem. Choµby by│ tak egzotyczny, jak hodowla legwan≤w czy nauczanie Volapⁿku. Je╢li natrafisz na pokrewne tematycznie serwisy, poinformuj o nich swoich czytelnik≤w, choµby by│y ciekawsze od Twojego dzie│a. PamiΩtaj, ┐e World Wide Web jest wielkim puclem, pracowicie uk│adanym przez niezliczone rzesze webmaster≤w. Jest rzecz▒ oczywist▒, ┐e Microsoft nie bΩdzie dawaµ odsy│acza do Netscape'a, a i ten ostatni nie bΩdzie zbyt │askawy dla swojego konkurenta. Ale te dwie firmy walcz▒ o dominacjΩ na rynku. WiΩkszo╢µ stron w Internecie to jednak dzie│a amatorskie, kt≤rych autorzy nie musz▒ ze sob▒ konkurowaµ. Informacyjna warto╢µ strony zale┐y nie tylko od tego, co sam autor zechce na niej napisaµ, ale i od starannie dobranego zestawu odsy│aczy. ProszΩ zauwa┐yµ, ┐e choµ zaoferowali╢my naszym go╢ciom w│asny kurs HTML, na stronie NarzΩdzi internetowych nasi Czytelnicy znajd▒ listΩ najlepszych polskojΩzycznych poradnik≤w. Uznajemy bowiem za sw≤j obowi▒zek lojalno╢µ wobec autor≤w, a tak┐e wobec czytelnik≤w, kt≤rzy oczekuj▒ rzetelnej informacji. Ponadto autorzy r≤┐ni▒ siΩ sposobem pisania czy zakresem poruszanych spraw, wiΩc w interesie czytelnika le┐y pokazanie mu jak najszerszej oferty.
Gdyby╢ mia│ jeszcze jakie╢ w▒tpliwo╢ci, czy wspominaµ o "konkurencji", pomy╢l sobie, ┐e jeste╢ wystarczaj▒co dobry, by siΩ jej nie baµ, ┐e mo┐esz siΩ nie niepokoiµ o popularno╢µ swojej w│asnej strony.
Staraj siΩ o poprawno╢µ jΩzykow▒. To istotny problem. Webmasterzy to na og≤│ ludzie m│odzi, czΩsto ze szk≤│ ╢rednich, kt≤rzy dorastali w ostatnich latach, w dobie wielkiej ekspansji nowoczesnych medi≤w. Maj▒ czΩsto wiedzΩ techniczn▒, ale zabrak│o im jednej bardzo wa┐nej rzeczy - oczytania, kt≤rego do╢wiadczy│o poprzednie pokolenie, nie bombardowane telewizj▒ kablow▒ i wideo. A oczytanie w najwiΩkszym stopniu decyduje o, nazwijmy to tak, og│adzie jΩzykowej. Wielokrotnie spotykamy w Sieci strony, kt≤rych autorzy s▒ najwyra╝niej na bakier z ortografi▒ ojczystego jΩzyka, o g│adko╢ci gramatycznej i stylistycznej nie wspominaj▒c. Oczywi╢cie rozumiem, ┐e nie spos≤b odrobiµ w kr≤tkim czasie zaleg│o╢ci, ale je╢li ju┐ wystawiasz swoj▒ stronΩ, postaraj siΩ, aby by│a poprawna jΩzykowo. Je╢li masz w▒tpliwo╢ci, popro╢ kogo╢ z rodziny czy przyjaci≤│ o pomoc. Je╢li piszesz jaki╢ tekst, skorzystaj ze s│ownika ortograficznego w edytorze tekst≤w (┐eby choµby unikn▒µ zwyk│ych "liter≤wek"), a dopiero potem przenie╢ ostateczn▒ wersjΩ do edytora HTML. PamiΩtaj, ┐e ra┐▒ce b│Ωdy zniechΩcaj▒ czytelnika strony (dla niekt≤rych s▒ okazj▒ do publicznej krytyki), a przede wszystkim wystawiaj▒ nienajlepsz▒ ocenΩ autorowi. S│owo m≤wione jest ulotne, ale s│owo pisane pozostaje - verba volant, scripta manent.
B▒d╝ ┐yczliwy dla innych. Nie napadaj na nikogo, gdy┐ sam mo┐esz byµ zaatakowany. NaprawdΩ lepiej jest wsp≤lnie "pchaµ w≤zek" o nazwie Internet ni┐ marnowaµ energiΩ na utarczki (bo jak porusza siΩ w≤z ci▒gniΩty przez dwa silne konie w przeciwnych kierunkach?). Nie obra┐aj swoich czytelnik≤w, nie imputuj im niewiedzy, nie pokazuj swojej wy┐szo╢ci, nie przechwalaj siΩ. Jak ognia unikaj napuszono╢ci swoich wywod≤w. Nie traktuj te┐ nikogo jak g│upca - zak│adaj przynajmniej elementarny poziom inteligencji swoich go╢ci. Zapewniam CiΩ, ┐e znakomita wiΩkszo╢µ internaut≤w ┐yczliwiej spojrzy na strony sympatyczne. Je╢li ju┐ musisz byµ krytyczny, r≤b to elegancko i staraj siΩ zachowaµ klasΩ. Na og≤│ szept jest skuteczniejszy od krzyku.
Nie unikaj humoru. Strona nie musi byµ ╢miertelnie powa┐na i pisana urzΩdowym jΩzykiem. Je╢li nie prowadzisz akurat witryny biura pogrzebowego, mo┐esz sobie pozwoliµ na wiΩksz▒ potoczysto╢µ tre╢ci i lekko╢µ stylu, a czasem wrΩcz swadΩ. Ale z drugiej strony nie usi│uj bawiµ innych koszarowym dowcipem.
B▒d╝ odpowiedzialny za swoj▒ stronΩ. Je╢li chcesz zainteresowaµ swoich go╢ci, staraj siΩ nie tylko zachowaµ poprawno╢µ techniczn▒, ale i aktualno╢µ. Sprawdzaj, czy starannie zebrane hiper│▒cza s▒ aktualne. Ja doskonale wiem, ┐e im wiΩkszy serwis, tym trudniej to zrealizowaµ, gdy┐ niekiedy nie staje czasu. Ale od czeg≤┐ s▒ odpowiednie narzΩdzia?
U┐ywaj dobrych narzΩdzi. Mo┐esz korzystaµ z wielu program≤w darmowych, shareware'owych czy komercyjnych i starannie wybierz najlepszy dla siebie zestaw. Je╢li nie wiesz, czego u┐ywaµ, zapytaj innych, zajrzyj do czasopism komputerowych, rzuµ okiem na strony internetowe (opisy czy klasyfikacje w serwisach shareware'owych), popro╢ o informacjΩ w grupach dyskusyjnych w Usenecie.
Stosuj siΩ do standard≤w. PamiΩtaj, ┐e w polskim Internecie przyjΩ│o siΩ u┐ywanie polskich znak≤w w stronie kodowej ISO-8859-2 (ISO Latin 2, czyli potoczna "izolatka"). Je╢li koniecznie chcesz u┐ywaµ nieformalnego standardu Windows-1250, nikt Ci tego nie zabroni, ale koniecznie podaj deklaracjΩ strony kodowej w nag│≤wku dokumentu, tak samo zreszt▒, jak w przypadku standardu ISO. Zwr≤µ uwagΩ, ┐e ten ostatni standard jest bardziej uniwersalny. Je╢li opracowa│e╢ wcze╢niej strony w standardzie Windows, przekonwertuj je - mamy ju┐ kilka dobrych polskich narzΩdzi, np. Ogonki 97.
Nie nasycaj strony zbyt wielk▒ ilo╢ci▒ grafiki. Je╢li wydaje Ci siΩ, ┐e strona wygl▒da "super" na Twoim lokalnym dysku, ta±czy, ╢piewa i gada, przypomnij sobie, ┐e inni musz▒ j▒ wczytaµ z Sieci. Im wiΩcej bajer≤w - obrazk≤w, wideo, aplet≤w i czego tam jeszcze - tym d│u┐ej to trwa i tym wiΩcej innych kosztuje. Je╢li przesadzisz, nie bΩd▒ CiΩ odwiedzaµ. PamiΩtaj, ┐e w Internecie, jak w ┐yciu, elegancki szary garnitur wygl▒da znacznie lepiej ni┐ bajecznie kolorowe │owickie pasiaki. Poza tym ╢wiadczy o lepszym gu╢cie.
Zauwa┐, jak stonowane bywaj▒ strony opracowywane przez ╢rodowiska akademickie, gdzie najbardziej ceni siΩ informacjΩ, a nie graficzny sztafa┐, czyli "ca│y ten multimedialny zgie│k".
Jeszcze jedna praktyczna porada: je╢li koniecznie chcesz zaprezentowaµ wiΩcej grafiki, nie zaskakuj ni▒ ju┐ na stronie g│≤wnej. Je╢li dajesz odsy│acz do innej swojej strony, kt≤ra jest mocno obci▒┐ona obrazkami, zaznacz przy nim, jak wiele kodu trzeba wczytaµ. Dobrym obyczajem jest uprzedzanie o stronach wa┐▒cych powy┐ej 50 KB. Podobnie, zaznaczaj wielko╢µ plik≤w, do kt≤rych dajesz bezpo╢rednie odsy│acze (na przyk│ad do program≤w czy zarchiwizowanych dokument≤w).
Je╢li stosujesz mapy odsy│aczy na grafikach, podawaj tak┐e w jakim╢ miejscu odsy│acze tekstowe. Nie wszystkie przegl▒darki s▒ w stanie zobaczyµ mapy graficzne. Ponadto wielu internaut≤w wy│▒cza wczytywanie grafiki w swoich przegl▒darkach, nawet gdy pracuj▒ w graficznym systemie operacyjnym. Chc▒ w ten spos≤b przyspieszyµ przegl▒danie Internetu. Nie pozbawiaj ich szansy obejrzenia Twoich wiekopomnych dokona±.
Ostro┐nie wykorzystuj cudz▒ grafikΩ. Bardzo czΩsto korzystamy z grafiki, kt≤r▒ znajdziemy na innych stronach. Zanim j▒ skopiujesz, zastan≤w siΩ, czy jej specyfika nie sk│oni w pewnym momencie jej autora do interwencji (zdarzy│o siΩ ju┐ kiedy╢, ┐e Corel nakaza│ jednemu z polskich webmaster≤w wycofanie bardzo ciekawego animowanego obrazka). Ale na pewno nikt nie bΩdzie CiΩ ╢cigaµ za wykorzystanie jakiej╢ ikonki, bombki czy paska. Jest zreszt▒ mn≤stwo darmowych kolekcji w Internecie - tak┐e na naszych stronach znajdziesz zbi≤r ponad tysi▒ca takich sympatycznych obrazk≤w.
Podawaj datΩ aktualizacji serwisu. Tw≤j go╢µ na og≤│ nie ma czasu na szperanie w serwisie i zastanawianie siΩ, co siΩ w│a╢ciwie zmieni│o. Je╢li twoja witryna ma kilka stron, podaj datΩ tak┐e przy hiper│▒czach. A je╢li z powod≤w estetycznych nie chcesz tego robiµ, wydziel osobn▒ stroniczkΩ pod has│em "Co nowego?" i opisz tam kr≤tko zmiany i uzupe│nienia. Zas│u┐ysz na wdziΩczno╢µ swoich go╢ci, kt≤rzy p│ac▒ s│one rachunki telefoniczne za czas po│▒czenia.
Nie b▒d╝ anonimowy. Podaj w widocznym miejscu kr≤tk▒ informacjΩ o sobie, aby czytelnik wiedzia│, z kim ma do czynienia. Podaj tak┐e koniecznie adres poczty elektronicznej, aby mo┐na siΩ by│o do Ciebie zwr≤ciµ z pytaniem, sprostowaniem czy uwagami. Przypomnij sobie, jak▒ irytacjΩ wzbudzaj▒ w nas anonimowe oferty handlowe opatrzone jedynie numerem skrytki pocztowej.
Wstaw licznik odwiedzin. Liczniki takie oferuj▒ us│ugodwcy internetowi i s▒ one do╢µ obiektywnym miernikiem popularno╢ci Twoich stron. Nie usi│uj jednak oszukiwaµ innych pracowitym wczytywaniem strony dziesiΩµ razy z rzΩdu. Oszukasz w ten spos≤b tak┐e sam siebie, gdy┐ w pewnym momencie stracisz rozeznanie, na ile wiarygodne s▒ wskazania licznika. Traktuj ten wska╝nik jako cenne narzΩdzie pomiaru. Uwierz mi, je╢li serwis jest ciekawy, sam siΩ obroni. Nie s▒d╝, ┐e chwilowy brak zainteresowania to dla Ciebie dyshonor, lecz staraj siΩ ulepszyµ swoj▒ ofertΩ.
Poinformuj innych o swoich stronach. S│u┐y do tego specjalna grupa dyskusyjna pl.comp.www.nowe-strony. Zosta│a ona w tym w│a╢nie celu wydzielona z grupy pl.comp.www, aby nie przeci▒┐aµ forum dyskusyjnego WWW.
Staraj siΩ podawaµ informacje rzeczowe. Nie krzycz WIELKIMI LITERAMI !!!!!!, ┐e strona jest genialna, jedyna, niepowtarzalna i koniecznie ca│y ╢wiat musi j▒ zobaczyµ. Wzbudza to na og≤│ irytacjΩ innych i zgry╝liwe uwagi. Zaznacz, jaka jest tematyka Twojego serwisu, czy jest optymalizowany dla jakiej╢ przegl▒darki, jak wielki materia│ trzeba na pocz▒tku wczytaµ (tekst, obrazki, ActiveX, aplety).
Nie bombarduj wszystkich mo┐liwych grup dyskusyjnych informacjami o swojej witrynie. Nie wysy│aj tak┐e setek list≤w, je╢li przypadkiem masz dostΩp do jakiej╢ listy wysy│kowej (spamerstwo jest tΩpione w Internecie). Najwy┐ej poinformuj poczt▒ kilku-kilkunastu swoich znajomych, czego nikt nie bΩdzie Ci mia│ za z│e. Jeszcze raz przypominam - je╢li poka┐esz w Internecie co╢ ciekawego, wie╢µ o tym rozejdzie siΩ stopniowo sama, jak krΩgi na wodzie. PamiΩtaj tylko, aby rzucony kamie± mia│ odpowiedni "ciΩ┐ar gatunkowy".
Ucz siΩ. Po prostu ucz siΩ, jak robiµ dobre i ciekawe strony. Samo nie przyjdzie. A przede wszystkim staraj siΩ mieµ co╢ interesuj▒cego do powiedzenia. Nie wystarczy znaµ kilka jΩzyk≤w - trzeba tak┐e wiedzieµ, co w nich m≤wiµ.
A mo┐e o czym╢ jeszcze zapomnia│em?