Wydaje się, że dzieje się tak dlatego, że nie dokonaliśmy oceny PRL-u. Miedzy drugą i trzecią Rzeczpospolitą zieje półwieczna dziura. Dziura ma charakter tak czasowy, jak i moralny - nikną w niej wszelkie próby ocen i budowania wzorów osobowych. Bo jak tłumaczyć dzieciom słowo "patriotyzm" kiedy nie wiemy, czym przez pięćdziesiąt lat była nasza Ojczyzna. Kto był w niej zdrajcą, a kto bohaterem. Więc czym była PRL?

Jest jasne, że była państwem niesuwerennym. Powstała z sowieckiego nakazu, realizując moskiewskie aspiracje imperialne i pod osłoną rosyjskich bagnetów. Na marginesie spieszę przypomnieć, że ostatni oddział Armii - już wtedy - Rosyjskiej opuścił Rzeczpospolitą dnia 17 września (ciekawa data) 1993 roku. W dwa dni później koalicja SLD/PSL miażdżącą przewagą wygrała wybory. Dwa dni, to nie tak dużo - ale wracajmy do PRL-u. Była państwem okupowanym, niesuwerennym, a więc państwem agenturalnym - to jest państwem działającym nie we własnym interesie, ale w interesie obcego mocarstwa. Ale ja - urodzony w 1943 roku - innej Polski nie znałem.

Czy zatem w takiej Polsce można było robić każde świństwo, bo i tak nic od nas nie zależało, a o wszystkim decydował Wielki Brat w Moskwie, albowiem inni wielcy bracia sprzedali mu nas w Jałcie (taka jest, na przykład, linia obrony władz byłej NRD, oskarżonych o strzelanie do uciekinierów). Otóż nie! Od zachowywania się jak porządny człowiek nie zwalnia żadna sytuacja międzynarodowa. Nic od tego nie zwalnia.

Należy dokonać oceny minionego czasu. Należy stwierdzić, co było działaniem w czyim interesie. Wiadomo, że rządziła nomenklatura partyjne. Ta, z kolei, rządziła w interesie Kremla, z jego nadania i wedle jego instrukcji. Niektórzy więc - ci bardziej ambitni - towarzysze szli na skróty. Udawali się od razu do źródła władzy. Protekcja towarzyszy radzieckich znakomicie ułatwiała karierę. Tak jak pupilek naszej pani informuje, co klasa robi na przerwie, tak i ambitni towarzysze informowali radzieckich druhów o sytuacji w kraju. Przysługa za przysługę.

Kiedy Polska zaczęła się wybijać na niezależność przysługi zaczęły rosnąć w cenie. Ponieważ sytuacją w międzynarodowym ruchu komunistycznym zajmowały się Wydział Zagraniczny KC KPZR i KGB - obie te instytucje wychodziły ze skóry aby utrzymywać stare kontakty. Niech mi nikt nie wmawia, że jakiś wywiad mówi, aby kogoś nie werbować. Nie dajmy się zwariować - dla wywiadu każde źródło jest cenne. A im bliżej władzy, tym cenniejsze. Wywiadowi Rosji nie ma się co dziwić, że jest tak aktywny "na kierunku polskim". To dla nich newralgiczny kierunek. Nie dziwi też, że podtrzymują stare znajomości - z wywiadu się nie odchodzi. Do kogo miał się zwrócić Ałganow jak nie do starych wypróbowanych towarzyszy.

Niektórzy powiadają, że może nam to zaszkodzić w drodze do NATO więc lepiej ani mru,mru.. Ano, jak się z tym nie uporamy, to może. Nie należy jednak wyciągać z tego wniosku, że jak nic z tym nie zrobimy, jak my będziemy siedzieć cicho, to się NATO nie dowie. Nie traktujmy naszych potencjalnych sojuszników jak dzieci specjalnej troski. CIA i NSA mają większą wiedzę na temat penetracji naszego kraju przez KGB niż my uzyskamy kiedykolwiek. Jeżeli już nie wiedzą, to dowiedzą się z całą pewnością - tylko, że wtedy my wyjdziemy na durniów. A z durnym nikomu nie po drodze.

Dlatego trzeba wyciągnąć te kościotrupy z szafy. Ocenić PRL - wskazać, kto był zdrajcą, a kto patriotą. Wykazać, gdzie są granice zdrady. Bo tak to już jest, że żeby wybrać przyszłość trzeba ocenić przeszłość. Inaczej będzie tak, że skończą się upały, a sezon agentowy - ku naszemu utrapieniu - będzie trwał dalej.