Volkan Ersoy
5 DAKİKADA
WINDOWS
UZMANI OLUN
WINDOWS 3.x'in ayrıntılarını öğrenmek için epey bir zaman harcamıştık.
Sistem dosyası ayarları, arabirimi özelleştirmek, birlikte gelen uygulamalarla
ilgili püf noktaları derken Windows 3.x ile ilgili pek çok şey öğrendik.
Kullanışlı bir arabirimi olan Windows 95'te ise başlarda pek zorlanmadık.
Sonra Windows 95'in gelişmiş ve karmaşık özelliklerini kullanmaya başladıkça,
Registry'de bazı ayarlar yapabileceğimizi öğrendikçe bu işletim sistemi
ile ilgili sorular da sökün etmeye başladı.
Aslında Windows 95 daha karmaşık bir işletim sistemi ve birlikte gelen
uygulamaların sayısı da daha fazla. Ancak bu, Windows 95 ustası olmayacağınız
anlamına gelmiyor. Evet, kimi kullanıcıların bilgisi henüz Windows 95 arabirimini
özelleştirmek için yetmeyebilir, kimileri ise özellikle Windows 95'in iletişim
özelliklerini kullanırken zorlanabilir. Zaman zaman canımızı sıkan bazı
problemler de yaşamıyor değiliz. Ancak çoğu problemin çözümü 5 dakikanızı
bile almıyor. Biz de bu yazıda hem Windows 95 kullanmaya yeni başlayanların
hem de biraz daha deneyimli olan ancak hala bazı problemler yaşayanların
sorunlarına çözüm bulmak için 40 püf noktası derledik. Bunların bir kısmı
acemi kullanıcıların çok işine yarayacak, bir kısmı ise deneyimli kullanıcılara
bile ' Bak ben bunu bilmiyordum' dedirtecek türden.
KAÇ DAKİKA YETERLİ?
Bu yazıda verdiğimiz püf noktalarını tek tek uyguladık ve her biri
için kronometre tuttuk. Gördük ki Windows 95'te karşılaştığınız çoğu sorunu
çözmek için 5 dakika yeterli. Hatta bazı püf noktalarını daha kısa sürede
uygulamak mümkün. Bu yüzden verdiğimiz 40 püf noktasının yanında, o püf
noktasını uygulamak için gereken süreyi belirttik.
Çoğu kullanıcının satın aldığı sistem Windows 95 önyüklü geliyor. Acemi
kullanıcılar ise bazı ayarları bozmaktan, hatalı programlar yüklemekten,
bazı dosyaları yanlışlıkla silmekten veya virüslerden kaynaklanan sorunlarla
sık sık karşılaşıyor. Verdiğimiz püf noktaları ile bunların çoğunu çözmeniz
mümkün; ancak işleri içinden çıkılamaz hale getirdiyseniz sabit diskinizi
formatlamak ve Windows 95'i tekrar yüklemek isteyebilirsiniz. Daha fazla
zaman alabilecek olan bu işlemleri ayrı bir bölümde anlattık. Umarız başınıza
böyle ' felaketler' gelmez, ancak böyle bir durumla karşılaştığınızda başınızın
çaresine bakabilmeniz için ' Zaman Alacak İşlemler' başlıklı kutuda verdiğimiz
püf noktalarından yararlanabilirsiniz.
1. AÇILIŞ ÖZELLİKLERİ
WINDOWS 95 AÇILIŞ
LOGOSUNU NASIL KALDIRIRSINIZ?
Windows 95 açılış logosunun görünmesini istemiyorsanız (çünkü arka
planda yüklenen sürücüleri kapatır) bunu yapmak mümkün. C:\MSDOS.SYS dosyasını
bulun. Üzerine sağ fare tuşu ile tıklayın. Özellikler komutunu çalıştırın.
Öznitelikler bölümünde Salt okunur seçeneğinin işaretli olduğunu göreceksiniz.
Bu işareti kaldırarak MSDOS.SYS dosyasını üzerinde değişiklik yapılabilir
hale getirin: Sonra, Windows 95'in Not Defteri ile MSDOS.SYS dosyasını
açın, [Options] bölümünün altında Logo=1 satırı varsa bunu Logo=0 olarak
değiştirin; bu satır yoksa Logo=0 satırını kendiniz ekleyin. Dosyayı kaydedin;
tekrar salt okunur hale getirmek istiyorsanız tekrar sağ fare ile açılan
menüden Özellikler komutunu çalıştırın ve Salt Okunur seçeneğini işaretleyin.
Artık Windows 95 açılış logosu görünmeyecek ve ilgili sürücüler yüklendikten
sonra doğrudan Windows 95 arabirimi karşınıza gelecek.
2. AÇILIŞ ÖZELLİKLERİ
GİRİŞTE MESAJ
KUTUSU ÇIKMASIN!
Windows'unuzun her kullanıcı için değişik ayarlar yapmasını istediyseniz,
artık her kullanıcı aynı ayarları kullansa da Windows'un girişinde parola
isteyen mesaj kutusundan kurtulamazsınız. Aslında tek yapmanız gereken
şifre seçeneğini silmektir. Bunu yapmak için Başlat menüsünü açın ve Ayarlar*Denetim
masası seçeneklerini çalıştırın. Parolalar simgesi üzerine çift tıklayın.
' Windows Parolasını Değiştir' tuşu üzerine bastıktan sonra ' eski parola'
yerine girişte kullandığınız parolayı yazın ve diğer iki metin kutusunu
boş bırakarak ' Tamam ' tuşuna basın. Bir daha girişte parola kutusu çıkmayacaktır.
3. AÇILIŞ ÖZELLİKLERİ
GÜVENLİ KİPTE
AÇILIŞ
Windows 95'in açılmasını önleyen ciddi bir sorun olduğu zaman Windows'u
Güvenli Kip'te çalıştırıp sorunun nedenini bulmak ve çözmek gerekebilir.
Örneğin yanlış bir donanım sürücüsü Windows 95'in açılmasını önlüyorsa
Windows'u güvenli kipte çalıştırıp bu donanım sürücüsünü silebilir ve Windows'u
tekrar başlatıp doğru sürücüleri yükleyebilirsiniz. Güvenli Kip'e geçmek
için Windows 95 başlarken F8 tuşuna basıp menüden Güvenli Kip'i seçmek
gerekir. Ancak bunun daha kısa bir yolu var: Windows 95 açılırken Shift
tuşunu basılı tutmak. Ancak şunu unutmayın: Güvenli Kip'te standart sürücüler
kullanılır; Windows sadece 16 renk görüntüler, varsa ağ bağlantınız devreden
çıkar.
4. AÇILIŞ ÖZELLİKLERİ
BAŞLANGIÇ MENÜSÜNDEKİ
PROGRAMLAR
Başlat*Programlar*Başlangıç menüsüne eklediğiniz her programın Windows
95 açılırken çalıştığını herhalde biliyorsunuz. Ancak bazen bu menüdeki
programlar çalışmadan Windows 95'i açmak isteyebilirsiniz. Öyleyse Windows
95 açılırken masaüstü deseni ve kum saati ilk göründüğünde Ctrl tuşunu
basılı tutun. Bu işlem, Başlangıç menüsündeki programların çalışmasını
önler.
5. ÖZELLEŞTİRME
WINDOWS GEZGİNİ
İSTEDİĞİNİZ KLASÖRÜ AÇSIN
Masaüstünde Windows Gezgini'nin kısayolunu yarattınız mı? ' Hayır'
diyorsanız yaratmanızı öneririz; çünkü bazen düşündüğünüzden daha kullanışlı
olabilir. Örneğin sürekli çalıştığınız dosyaların bulunduğu klasörü açmasını
öğretebilirsiniz Windows Gezgini'ne. Önce C:\WINDOWS\START MENU\PROGRAMLAR
klasöründen Windows Gezgini'ni sağ fare tuşu ile masaüstüne sürükleyerek
kısayol yaratın. Sonra bu simge üzerine sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler
(Properties) komutunu çalıştırın. Kısayol (Shortcut) bölmesine geçin. Hedef
(Target) bölümünde son virgülden sonra C:\ yazılı olduğunu göreceksiniz.
İşte bu parametre Gezgin'in C:\ kök dizininde açılmasını sağlar. C:\ yerine
C:\RAPOR gibi bir klasör yazarsanız Bu kısayol RAPOR klasörünü açacaktır.
Masaüstünde bu tür birden fazla kısayol yaratarak çeşitli klasörlerinize
kolayca ulaşabilirsiniz.
6. ÖZELLEŞTİRME
SİMGELERE YANAŞIK
DÜZEN
Masaüstüne sağ fare tuşu ile tıklayıp menüden Simgeleri Diz komutunu
seçtiğinizde tüm masaüstü simgelerinin eşit aralıklarla hizaya girdiğini
biliyorsunuzdur. Ancak masaüstünüzü yoğun şekilde kullanıyorsanız simgeleri
daha sık aralıklarla dizmek, veya simgelere uzun isimler verdiyseniz tam
aksine geniş aralıklarla dizmek isteyebilirsiniz. İşte bu aralıkların boyutunu
belirlemeniz mümkün: Masaüstüne sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler'i
seçin. Ekrana gelen diyalog kutusunda Görünüm bölmesine geçin; Öğe listesinde
Simge Aralığı (Dikey) ve Simge Aralığı (Yatay) satırlarını seçin. Bunlardan
birini seçtiğinizde Boyut kısmında simgelerin arasında kaç piksellik aralık
bırakıldığını göreceksiniz. Buradan simge aralıklarını ayarlamanız mümkün.
(Normalde yatay 60, dikey 43 piksel aralık bırakılmıştır.)
7. ÖZELLEŞTİRME
ŞİŞMAN KAYDIRMA
ÇUBUKLARI
Windows 95 program pencerelerinizin sağında ve altında bulunan kaydırma
çubuklarını herkes gibi siz de sıkça kullanıyor olmalısınız. Peki bu çubukların
ve üzerlerindeki kaydırma düğmelerinin boyutu sizin için uygun mu? Değilse
bunların boyutunu kendiniz belirleyebilirsiniz. Masaüstüne sağ fare tuşu
ile tıklayıp Özellikler'i (Properties) seçin. Görünüm (Appearance) bölmesinde
Öğe (Item) listesinden KaydırmaÇubuğu'nu seçin. Bu listenin hemen sağında
piksel cinsinden kaydırma çubuğunun boyutunu göreceksiniz (' default' olarak
13 veya 16'dır). Bu rakamla oynayarak kaydırma çubuğunun boyutunu değiştirebilirsiniz.
Öğe listesinde özelleştirebileceğiniz pek çok Windows masaüstü öğesi de
bulabileceksiniz.
8. HATA KAYITLARI
SÜRÜCÜLERİN DOĞRU
YÜKLENİP YÜKLENMEDİĞİNİ NASIL KONTROL EDERSİNİZ?
Windows 95 açılırken donanım ve yazılımlarınızı çalıştırmak için gerekli
bazı sürücüler yüklenir. Windows 95 açılışında karşılaştığınız pek çok
sorun bu sürücülerin doğru yüklenememesinden kaynaklanır. Genelde bu hataların
düzeltilmesi deneyim ister ama en azından sorunun nereden kaynaklandığını
bulabilirsiniz. Hata çıktıktan sonra Windows 95 açılıyorsa Not Defteri
programını, açılmıyorsa DOS'ta çalışan Edit gibi bir metin editör programını
kullanarak C:\BOOTLOG.TXT dosyasını açın. Burada gördüğünüz ' LoadSuccess'
satırları, o satırda belirtilen sürücünün doğru yüklendiğini, ' LoadFail'
satırları ise o satırda belirtilen sürücünün doğru yüklenemediğini gösterir.
Bunların bazıları soruna yol açmazlar; çünkü önceden kurup sildiğiniz yazılımlarla
ilgili sürücülerin yüklenemediğini gösterirler. Yazılım yerinde olmadığına
göre sürücünün yüklenememesi de soruna yol açmayabilir. Ancak ' LoadFail'
olarak belirtilen bazı sürücüler veya dosyalar bulunamıyorsa hata mesajları
almaya başlarsınız. Bu durumda bu sürücü dosyalarının yerinde olması veya
Windows 95 açılırken bunların yüklenmemesi gerekir. Bu aşamada sorunu çözmek
için deneyime ihtiyacınız var. Sanal aygıt sürücüleri VXD soyadını taşır.
Bu dosyalar genelde C:\WINDOWS\SYSTEM dizininde veya kullanıldığı uygulamanın
bulunduğu dizindedir. Bunlar bir şekilde silinmişse yerlerine koymanız
veya uygulamayı tekrar yüklemeniz gerekir. Öte yandan sisteminizden sildiğiniz
bir uygulamanın VXD sürücüsü hata mesajına yol açıyorsa, bu sürücüyü yükleyen
satırı kaldırmanız gerekebilir. Bu satırı ise SYSTEM.INI dosyasında veya
Registry'de bulacaksınız. Ancak bu işlem deneyim gerektirdiği için çok
dikkatli olmanız gerekir. SYSTEM.INI ve Registry ayarları ile ilgili püf
noktalarını bu yazımızda bulacaksınız.
9. HATA KAYITLARI
LOGVIEW İLE SİSTEM
KAYITLARINIZI KONTROL EDİN
BOOTLOG.TXT dosyasının yanı sıra donanım ve yazılımlarınızda problem
olup olmadığı ile ilgili bilgileri tutan başka dosyalar da vardır. Deneyimli
bir kullanıcıysanız bu dosyalardaki bilgiler de işinize yarayabilir. BOOTLOG.TXT
dosyası ile birlikte bu dosyaları açan bir de program var: LOGVIEW.EXE.
Bu program Windows 95 CD'sinin OTHER\MISC\LOGVIEW dizininde yer alıyor.
10. DOSYA SİSTEMİ
DOSYALARINIZI
YENİDEN İLİŞKİLENDİRİN
Windows 95'e çeşitli programlar yüklediğinizde bu programların açabildiği
dosyalar Kayıt Düzenleyici'de tanımlanır ve artık bu dosyaların üzerine
çift tıklayarak hem programı hem de dosyayı açabilirsiniz. Öte yandan sisteminizde,
farklı ihtiyaçlarınızı daha iyi yerine getirdiği için aynı kategoride farklı
programlar kullanabilirsiniz. Örneğin Web tarayıcınız GIF dosyaları görüntüler,
bir shareware olan PaintShop Pro ise bu dosyaları görüntülediği gibi üzerlerinde
değişiklikler yapabilmenizi de sağlar. Oysa bir GIF dosyasının üzerine
çift tıkladığınızda genelde son yüklediğiniz program açılır - tabii o dosyayı
açabiliyorsa). Böyle bir dosyanın üzerine çift tıkladığınızda belirlediğiniz
programın açılmasını veya her seferinde yine kendi belirlediğiniz farklı
farklı programların açılmasını isteyebilirsiniz. Bir dosyayı açmasını istediğiniz
programı belirlemek çok kolay:
<Shift> tuşunu basılı tutarken dosya üzerine sağ fare tuşu ile tıklayın
ve menüden Birlikte Aç komutunu seçin. Ekrana gelen listede o dosyayı açmasını
istediğiniz programı seçin. Listede yoksa Diğer düğmesine tıklayın ve programın
çalıştırma dosyasını (genelde EXE soyadlı) seçip Tamam düğmesine tıklayın.
Birlikte Aç diyalog kutusuna geri döndüğünüzde ' Bu türdeki dosyaları açmak
için hep bu programı kullan'
seçeneğini işaretleyin ve Tamam düğmesine tıklayın. Artık bu türdeki
dosyalara çift tıkladığınızda bu şekilde belirlediğiniz dosya açılacak.
Ancak bir dosyayı çeşitli zamanlarda farklı farklı programlarda açmak istiyorsanız,
sağ fare tuşu ile açılan Gönder menüsüne bu programların kısayolunu eklemenizi
öneririz. Bu işlemi bir örnekle açıklayalım: BMP soyadlı dosyaları standart
(' default' ) olarak Microsoft Paint ile, bazen de PaintShop Pro ile açtığımızı
varsayalım. Programın kısayolunu Gönder menüsüne eklemek için WINDOWS\SEND
TO klasörünü açın. Klasör penceresinin içine sağ fare tuşu ile tıklayıp
menüden Yeni*Kısayol komutunu çalıştırın. Ekrana gelen diyalog kutusunda
Gözat düğmesine tıklayın ve söz konusu programın çalıştırma dosyasını bulun
(buradaki örneğimizde PSP.EXE). Tamam düğmesine tıklayıp tekrar Kısayol
Yarat diyalog kutusuna döndüğünüzde kısayolunuza bir isim vererek işlemi
tamamlayın. Böylece bir dosya üzerine sağ fare tuşu ile tıklayıp Gönder
menüsünden istediğiniz programın kısayolunu seçerek dosyanın bu programla
açılmasını sağlayabilirsiniz.
11. DOSYA SİSTEMİ
DOS UZANTILARINI
GÖRÜNTÜLEYİN
Acemi kullanıcılar genelde Windows 95'i ilk kurulduğu haliyle kullanırlar
ve fazla özelleştirmezler. Ancak usta kullanıcı olma yolunda ilerlemek
istiyorsanız dosyalarla boğuşmayı da öğrenmelisiniz. İlk kurulum sonrasında
Windows 95 dosya soyadlarını (DOS uzantılarını) göstermez. Öte yandan ustalaşmak
isteyen bir kullanıcı bu dosya soyadlarını sık sık kullanacaktır. Örneğin
C:\ dizini altında MSDOS.DOS, MSDOS.Ñ- ve MSDOS.SYS adında üç dosya vardır.
Bunların soyadları görüntülenmezse hepsi MSDOS olarak görünür. Oysa deneyimli
bir kullanıcı Windows'u özelleştirmek veya bazı sorunları gidermek için
MSDOS.SYS dosyasını Not Defteri ile açıp bazı değişiklikler yapmak isteyebilir.
İşte bu her eve lazım dosya uzantılarını görüntülemek için herhangi bir
Bilgisayarım penceresi açın; Görünüm Seçenekler komutunu çalıştırıp Görünüm
bölmesine geçin. Burada ' Kayıtlı dosya türlerinin MS-DOS dosya uzantılarını
gizle' seçeneğindeki işareti kaldırın. İstiyorsanız ' Tüm dosyaları göster'
seçeneğini de işaretleyebilirsiniz. Böylece çeşitli sistem dosyalarını
da görebilirsiniz.
12. DOSYA SİSTEMİ
BİRDEN FAZLA
DİSKETE KOPYALAMAK
Bir disketi başka bir diskete kopyalamak istiyorsunuz ve sadece tek
bir disket sürücünüz mü var? Aslında biraz saçma bir soru bu, çünkü zaten
günümüzde hemen hemen bütün bilgisayarlarda tek bir disket sürücüsü bulunuyor.
Windows 95 altında bir tek sürücü kullanarak bir disketi diğerine kopyalamak
oldukça kolaydır. Bütün ihtiyacınız olan bir orijinal disket bir de hedef
diskettir.
Kopyasını çıkartacağınız disketi sürücüye takın, Bilgisayarım simgesine
çift tıklayın, ekrana gelecek olan penceredeki disket sürücü simgesine
sağ fare düğmesi ile tıklayın. Açılan menüden disket kopyala komutunu çalıştırın.
Komut çalışınca ekrana gelecek olan diyalog kutusunun Başlat düğmesine
basın. Windows 95 önce birinci disketin tamamını okuyacaktır. Daha sonra
da sizden ikinci (hedef) disketi takmanız istenecektir. Orijinal disketi
çıkartın ve hedef disketi sürücüye yerleştirin. Tamam düğmesine basın.
Orijinal disketin içeriği hedef diskete yazılacaktır.
13. DOSYA SİSTEMİ
ÇÜRÜK DOSYALARI
AYIKLAYIN
Bir klasörde bir dosya dışında tüm dosyaları mı seçmek istiyorsunuz?
Ya da ikisi dışında hepsini? Belki de üçü dışındakileri... O zaman Windows
95'in Seçimi Evir (Invert Selection) komutu tam size göre. Tek yapmanız
gereken ' çürük dosyaları' birer birer seçip sonra ' Düzen' menüsünden
Seçimi evir komutunu çalıştırmak. Bunu yaptığınızda daha önce seçtiğiniz
dosyalar dışında tüm dosyalar seçili duruma gelecektir. Windows 3.x, belirli
özelliklere sahip dosyaları seçmek için Dosya Yöneticisi filtre özelliğine
sahipti. Windows 95'te bu özellik yok, ancak klasör pencereleri, Gezgin
penceresi ve Bul komutu aradığınız dosyaları bulup seçmenizi kolaylaştırıyor.
Klasör ve Gezgin Pencerelerinde Görünüm*Ayrıntılar komutuna tıkladığınızda,
dosyaların listelendiği pencere üzerinde bir çubuk görünür ve burada dosya
adı, türü, boyutu gibi başlıklar altında dosyalarınızın tüm özellikleri
sergilenir. Tür başlığına tıkladığınızda o klasördeki dosyalar soyadlarına
göre alfabetik sıraya dizilirler.
Böylece istediğiniz türdeki dosyaları seçmeniz kolaylaşır. Başlat menüsündeki
Bul komutu ise (klavye kestirmesi F3) disk sürücülerinizde veya klasörlerinizde
detaylı araştırma yapmaya izin verir. Örneğin Ad kısmına wav yazarsanız
MWAV.EXE, MWAV.HLP, SOUND.WAV gibi içinde WAV geçen tüm dosyaları bulursunuz.
Burada joker karakterleri kullanmayı bilmek gerekir. Joker karakterler
* (asteriks) ve ? (soru işaretidir).
Örneğin Ad kısmına *.WAV yazdığınızda, arama yaptığınız sürücü veya
klasör içinde soyadı WAV olan tüm dosyalar bulunur. Yani, * işareti bir
ya da daha fazla karakter için joker olarak kullanılabilir. Soru işareti
ise tek bir karakter yerine joker olarak kullanılır. Örneğin SYSTEM.DA?
dosyasını arattığınızda sadece SYSTEM.DAT ve SYSTEM.DA0 dosyaları bulunur.
14. DOSYA SİSTEMİ
TEMP KLASÖRLERİNDE
TEMİZLİK
Windows 95 Not Defteri ile AUTOEXEC.BAT dosyasını açarsanız, SET TEMP=C:\TEMP
satırını göreceksiniz. Windows 95 altında bir program çalıştırıp bir dosya
açtığınızda, sisteminiz bazı bilgileri bellekten okumamak için, C:\TEMP
dizini altında (veya AUTOEXEC.BAT dosyasında belirtilen başka bir dizin
altında) TEMP soyadlı geçici dosyalar oluşturur ve gerek duyduğu bilgileri
bu dosyalardan okur. Normalde dosyaları kapattığınızda bu dosyanın silinmesi
gerekir; ancak çeşitli durumlarda bu dosyalar silinmeyebilir ve sabit diskinizde
boşuna yer işgal etmeye devam eder. Uzun süre TEMP klasörü ile ilgilenmezseniz
bu dosyalar birikir ve sabit diskinizde büyük bir yer işgal etmeye başlar.
Bu nedenle ara sıra TEMP klasörünüzü kontrol edip burada biriken dosyaları
silmelisiniz. Silme işlemi sırasında bazı geçici dosyalar kullanılıyor
olabilir. Windows 95 bunları silmenize zaten izin vermeyeceği için TEMP
klasöründe yapacağınız bir temizlik harekatının hiçbir sakıncası yoktur.
15. DOSYA SİSTEMİ
WEB TARAYICINIZIN
ÖNBELLEĞİNDE TEMİZLİK
Internet erişiminiz varsa başka TEMP klasörlerinin de bulunduğunu unutmayın.
Örneğin e-mail mesajlarının ilişiğinde gelen dosyaları açtığınızda bu dosyalar
hem e-mail ilişiğinde kalırlar hem de WINDOWS\TEMP klasörü altına kopyalanırlar.
E-mail mesajlarınızı saklıyorsanız, WINDOWS\TEMP klasöründe yaratılan kopyaları
da silebilirsiniz. Sabit diskin dolmasına yol açan diğer bir durum da Web
tarayıcınızın ' cache' inde (önbelleğinde) biriken dosyalardır. Ziyaret
ettiğiniz Web sayfalarındaki resimler bile diskinizde saklanır. Örneğin
Microsoft Internet Explorer, Windows klasörü altında Temporary Internet
Files adlı bir klasör yaratarak bu dosyaları orada saklar. Böylece bu siteleri
tekrar ziyaret ettiğinizde bilgiler önbellekten okunur ve sayfalar hızlı
gelir. Öte yandan Web tarayıcınız için sabit diskinizde ayırdığınız alana
bağlı olarak bu dosyalar zamanla 200-300 MB boyutuna ulaşabilir.
Bu yüzden sabit diskinizde yer açmak için zaman zaman geçici Internet
dosyalarını silmekte fayda vardır. Bu dosyalar çok sayıda olduğu için,
ilgili klasörü açıp hepsini silmek çok zaman alır. Bunun yerine Web tarayıcınızın
önbellek temizleme komutunu kullanabilirsiniz. Microsoft Internet Explorer'da
Wiew*Options*Advanced bölümüne girip Temporary Internet Files kısmında
Settings düğmesine tıkladığınızda geçici Internet dosyaları için diskinizde
ayrılan alanı görebilir ve Empty Folder düğmesine tıklayıp bu dosyaları
temizleyebilirsiniz. Netscape Navigator'de ise Options*Network Preferences*Cache
kısmında Clear Disk Cache Now düğmesine tıklamanız gerekir.
16. DOSYA SİSTEMİ
GEREKSİZ DOSYALARI
KOLAYCA BULMAK
Sabit diskinizde az yer kaldığından yakınıyor ve gereksiz dosyaları
kolayca bulup onları yok etmek için sabırsızlanıyorsanız Windows 95'in
Find fonksiyonunun da yardımıyla, zamana göre aratma yapabilir ve artık
' küflenmiş' dosyaları bulabilirsiniz. DOS komut satırında yazacağınız
aşağıdaki komut, sabit diskteki en eski dosyalardan en yeni dosyalara kadar
bir sıralama yapacak ve bunu daha sonra okumanız için liste.txt adlı bir
dosyaya yazacaktır.
Dir C:\ /s /v /o:a > liste.txt
Bu dosyayı WordPad ile veya DOS'un EDIT programı ile açabilirsiniz.
17. DOSYA SİSTEMİ
DOSYA LİSTELERİ
YAZICIYA NASIL GÖNDERİLİR?
Windows'un başından beri önemli eksikliklerinden biri, klasörlerin
(dizinlerin) içindeki altklasör ve dosyaların listesini yazıcıya göndermemizi
sağlayacak bir komut içermemesidir. Oysa böyle bir komut, sistemlerine
sürekli yeni programlar ekleyen, yeni belgeler yaratan, klasörleri içinde
ne var ne yok sürekli bilmek isteyen usta kullanıcıların çok işine yarardı.
Ancak üzülmeyin: DOS'un ve Windows 95'in bazı özelliklerini birleştirerek
ve bir yığın dosyası kullanarak bunu yapmanız mümkün:
Windows altında bir DOS penceresi açın ve yığın dosyasını oluşturacağınız
dizine geçin (örneğin C:\WINDOWS). Sonra sırasıyla şu komutları yazın::
copy con pdiz.bat
Bu komuttan sonra Enter tuşuna basın; şimdi pdiz.bat adlı bir yığın
dosyası açıldığı için yazdığınız her şey bu dosyaya eklenecek. Daha sonra
şu komutu yazıp Enter tuşuna basın:
dir > lpt1
Burada lpt1 yazıcınızı gönderdiğiniz portun ismi. Genelde bu port LPT1
olur; ancak Windows 95 ortamında ağa bağlı bir yazıcıyla çalışıyorsanız,
bu yazıcının yolunu yazmanız gerekebilir. Örneğin PC World'de yazıcımız
print_server isminde bir sunucuda hp olarak tanımlı olduğu için biz aşağıdaki
komutu kullandık:
dir > \\print_server\hp
Bu komuta çeşitli parametreler eklemek mümkün. Örneğin /og parametresi
yazıcı çıkışında klasörlerin en başa dizilmesini sağlar.
Daha sonra echo yazıp bir boşluk verin ve ardından Ctrl+L tuşlarına
basın. Bir boşluk daha verip tekrar > lpt1 yazın (yazıcı portunuz yine
farklı olabilir) Ekranda aşağıdaki gibi bir komut satırı görünecek:
echo ^L > lpt1
Enter tuşuna basın. Son olarak Ctrl+Z tuşuna ve dosyanın kaydedilmesi
için Enter tuşuna basın. Artık DOS penceresini kapatabilirsiniz. Şimdi
sıra bu yığın dosyasını Windows 95 altında kullanabilmek için yapılacak
işlemlere geldi.
Herhangi bir Bilgisayarım (My Computer) penceresi açıp Görünüm*Seçenekler
(View*Options) komutunu çalıştırın.
Açılan diyalog kutusunun Dosya Türleri (File Types) bölmesine geçin
ve listede Dosya Klasörü'nü (File Folder) seçin. Sırasıyla Düzenle (Edit)
ve Yeni (New) düğmelerine tıklayın. Eylem (Action) bölmesine ' Klasörü
Yazdır' yazın (tırnak işaretlerini kullanmayın). ' Eylemi yürütmek için
kullanılan uygulama' (' Applications used to perform action' ) bölümüne
yığın dosyanızın yolunu yazın (buradaki örnekte c:\windows\pdiz.bat).
Tamam düğmesine tıklayıp tüm açık diyalog kutularını kapatın. Artık
Bilgisayarım veya Gezgin pencerelerinde bir klasör üzerine sağ fare tuşu
ile tıkladığınızda açılan menüde Klasörü Yazdır komutunu göreceksiniz.
Bu komut seçtiğiniz klasörün içeriğini yazıcıya gönderecek.
18. KAYIT DÜZENLEYİCİ
KAYIT DÜZENLEYİCİ
NASIL YEDEKLENİR
Kayıt Düzenleyici'ye ait veri dosyaları SYSTEM.DAT ve USER.DAT adını
taşır. Bu dosyalar C:\WINDOWS dizininde (veya Windows 95'in kurulu olduğu
dizinde) yer alır. Windows 95 bu dosyaların yedeklerini otomatik olarak
alır ve SYSTEM.DA0 ve USER.DA0 adları ile saklar. Tabii bu yedekler Windows
95'in her başarılı açılışında alınır. Herhangi bir nedenle Kayıt Düzenleyicisi'ne
eklenen veriler hataya yol açıyorsa Windows bu yedekleri kullanarak sistemi
çalışır hale getirir. Öte yandan bazı programlardaki uyuşmazlıkların veya
' bug'ların etkisi sonradan ortaya çıkabilir. Bu nedenle Windows'un otomatik
olarak aldığı yedeklere güvenmeyebilirsiniz. Bu yüzden söz konusu iki dosyanın
yedeğini kendiniz almak isteyebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken
nokta, yedekleri doğru zamanda almanızdır. Örneğin eski tarihli yedekler,
o zaman zarfında yüklediğiniz ve doğru çalışan programlarla ilgili bilgileri
içermeyecektir. Bu yüzden riskli olduğunu düşündüğünüz programları (örneğin
Internet'ten download edilen bir shareware) yüklemeden önce bu iki dosyanın
yedeğini almanız önerilir. Program, Windows 95'in açılışında soruna yol
açılıyorsa aldığınız yedekleri C:\WINDOWS dizinine geri yükleyebilirsiniz.
Herhangi bir nedenle Windows 95 açılmıyorsa ve otomatik yedekleri kullanma
işlemini yapamıyorsa bu işlemi DOS ortamında elle yapmanız gerekebilir.
DOS ortamına geçmek için Windows 95 başlarken F4 tuşuna basabilir veya
bu da işe yaramıyorsa bir sistem disketi kullanabilirsiniz. DAT veya DA0
soyadlı dosyalar salt okunur ve gizli dosyalardır. Bunların üzerinde işlem
yapabilmek için bu dosyaların bu özelliklerini değiştirmeniz gerekir. Bunun
için DOS'un ATTRIB komutundan ve yararlanacaksınız. Registry yedeklerini
almak için Başlat/Oturumu Kapat/Bilgisayarı MS-DOS Kipinde Başlat komutlarını
seçerek DOS komut satırına geçin (Registry dosyalarını Windows içinden
değiştirmeyin). DOS komut satırında WINDOWS dizinine geçin ve aşağıdaki
komutları çalıştırın:
attrib -r -s -h system.da?
attrib -r -s -h user.da?
copy system.da? c:\yedek
copy user.da? c:\yedek
attrib +r +s +h system.da?
attrib +r +s +h user.da?
Dosyaların yedeklerini c:\yedek dışındaki bir dizine de alabilirsiniz.
Registry yedeklerini sık sık almayı planlıyorsanız bu komutları içeren
bir yığın dosyası (batch file) da yaratabilirsiniz.
Artık Windows Registry'de hataya yol açan bir değişiklik olduğu zaman
yukarıda açıkladığımız gibi tekrar DOS komut satırına geçip yedek dosyalarınızı
Windows dizinine kopyalayabilirsiniz.
19. KAYIT DÜZENLEYİCİ
KAYIT DÜZENLEYİCİ
VERİLERİNİ BULMAK
Kayıt Düzenleyici'nin Windows 95 ve üzerinde yüklü programlarla ile
ilgili pek çok bilgiyi içerdiğini belirtmiştik. Bu bilgiler üzerinde değişiklikler
yapmak
için ne yaptığınızı iyi biliyor olmanız gerekir, ancak istediğiniz
bazı değişiklikleri akıl yürüterek de gerçekleştirebilirsiniz. Örneğin
Sistem Özellikleri/Genel bölümünde Windows 95 kullanıcı isminiz ve şirketinizin
adı yazar. Bu bilgileri Windows 95'i kurarken girersiniz. Herhangi bir
nedenden dolayı bu bilgileri değiştirmek isterseniz Windows 95'i tekrar
kurmanıza gerek yok; çünkü bu bilgiler de Registry'de tutuluyor. ' Peki
yüzlerce klasör arasında isim bilgilerime nasıl ulaşacağım?' diyorsanız,
kolayı var: Kayıt Düzenleyici'nin sol bölmesinde Bilgisayarım klasörünü
seçili duruma getirin, Düzen Menüsünden Bul komutunu çalıştırın (veya Ctrl+F
tuşlarına basın). Aranan kısmına aradığınız bilgiyi girin. Örneğin benim
Sistem Özellikleri/Genel bölümünde görünen kullanıcı adım Volkan Ersoy
olduğu için buraya Volkan Ersoy yazıyorum. Sonrakini Bul düğmesine tıkladığınızda
bu sözcük aranacak. Elbette bu ismi pek çok yere girmiş olabilirsiniz (her
tür uygulamayı yüklerken, networke bağlıysanız kullanıcı adını tanımlarken
vs.). Bu yüzden bulunan kaydın sizin istediğiniz kayıt olduğundan emin
olun. Kayıt Düzenleyici penceresinin en altındaki çubukta kaydın hangi
klasörde yer aldığını göreceksiniz.
Örneğin Bilgisayarım\HKEY_CURRENT_USER\ Software\Microsoft\Excel\7.0\Microsoft
Excel klasöründe bulunan Volkan Ersoy değeri bana Excel 7.0'ı kurarken
girdiğim kullanıcı ismini gösteriyor. Düzen menüsünden Sonrakini Bul komutuna
tıklayarak (veya klavyeden F3 tuşuna basarak) Windows 95'i kurarken yazdığım
kullanıcı ismimi aramaya devam ediyorum. Birkaç kez F3 tuşuna bastıktan
sonra aradığımı Bilgisayarım\HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\Current
Version klasöründe, Registered Owner adı altında buluyorum. Yanında yazan
Volkan Ersoy verisini değiştirmek için Registered Owner üzerine çift tıklıyorum
ve açılan pencerede ' Değer verisi' kısmına Volkan Ersoy yerine istediğim
başka bir kullanıcı ismini yazıyorum. Artık Windows 95 Sistem Özellikleri/Genel
bölümünde yeni yazdığım kullanıcı ismi görünecek.
Önemli Not:
Bundan sonraki 20 püf noktasını ve konuyla ilgili diğer faydalı
bilgileri PC World Türkiye dergisinin Temmuz sayısında bulabilirsiniz.
|