![]() AutoCAD'in Yeni YüzüŞU sihirli cümle, ' Bilgisayarda çizim yapıyorum.' Ne de hoş geliyor kulağa. Bilgisayarda daha düzenli daha temiz, çizimlere ulaşmayı çabalayan ve bunlar için CAD yani ' Bilgisayar Destekli Tasarım-Çizim' programlarını kullananları görüyoruz. Hatta bu CAD programlarını karşılaştırıp seçim yapmaya çalışanlar var. Tüm bunların yanında teknik çizim yapmak dışında ' Bilgisayarla tasarlıyorum' demek daha iddialı bir söz.
AutoCAD'in yaratıcısı Autodesk'in yeni stratejileri ve AutoCAD'e bakış açısını anlatmaya uğraşacağız. AutoCAD en eski CAD programlarından biri. Yaygın kullanımı yanında kendi çizim formatı DWG ve zaten çıktığından beri standart olan DXF (Drawing Exchange Format) formatı ile ünlü. 3 boyutlu modelleme ve canlandırma yazılımı 3D Studio ve yeni sürümleri (3DS Max) ise bu yazıda sıkıştırılmaması gereken ve bir başka yazıda konu edilecek kadar başarılı. AutoCAD üzerine geliştirilen ayrı yazılımlar da mevcut. Bu yazılımların çıkarılmalarının nedeni daha çok AutoCAD'ten sonra çıkan ve kullanım alanı sadece bir mesleğe özgü olan programlarla boy ölçüşebilmek olsa gerek. Mesela teknik çizim gerektiren iki ayrı mühendislik dalı için iki ayrı yardımcı program yazılması ve böylece mesleğe özgü AutoCAD'lerin oluşturulması... AutoCAD üzerinde 3. parti yazılım firmalarının yazılım geliştirmesinin tek sebebi bu olmasa bile, önceki AutoCAD kullanıcıların alışık olduğu komut çalışma prensiplerine ve geriye uyumluluk konusunda taviz vermeden, emektar AutoCAD'in pazardaki konumunu korumak.AutoCAD'in son versiyonu Release 13 ve bunun da Windows 95 sürümü gerçekten epey değişiklik içeriyor. Kulağınıza gelen ' AutoCAD'in 12'si ile 13 arasında fark yok' yorumları aslında geriye uyumluluk konusunda başarılı olunduğunu gösteriyor. AutoCAD R12 dosyaları AutoCAD R13'te açılırken özel bir çevrim yapılıyor. Sonra artık o AutoCAD 13 formatında bir dosya oluyor. Yeniden aynı dosyayı AutoCAD R12 üzerinde açmanız için, R13'te, AutoCAD R12'ye göre kaydet komutunu vermeniz gerekiyor.Bunun yanında katılar (solids) mantığı tamamıyla değişmiş. Ayrıca yeni versiyon, kullanıcıların çizim hızlarını arttıracak ekrandaki çizimin görüntülenmesindeki kontrolü rahat hale getirecek iki üç değişik kolaylığı barındırarak geliyor. Dosya formatına ve 3 boyutlu objeleri çizme - saklama düzenindeki bu büyük değişikliklerin asıl sebebini ararken, Autodesk'in başka platformalarda gözü olduğu aklımıza geliyor.For Windows 95 versiyonu ile Windows'un kullanım kolaylığı sunuluyor. En çok kullanıcının isteğine göre düzenlenebilen toolbar'lar dikkati çekiyor. AutoCAD 13 için mutlaka yüksek çözünürlükte çalışmalısınız. Düşük bir çözünürlükte toolbar'lardan ve ikonlardan çiziminizi görememe tehlikesi var.Yeni versiyon hakkındaki karşılaştırmalı yorumlarımızı bir kenara bırakalım. AutoCAD'in yeni sürücüsünden bahsedelim biraz. Bu yeni sürücünün ismi WHIP!. AutoCAD'i kırbaçlar mı orasını bilemeyeceğiz ama kullanıcıların artık sadece farelerinin tuşlarını kullanarak tüm çizim için PAN ve ZOOM gibi ekran ayarlama komutlarına hakim olabilmesi güzel bir özellik. AutoCAD'in WHIP sürücüsü AutoCAD'in Internet sitesinden ücretsiz dağıtılıyor. Bu sürücü alıp çalıştırdığınızda, AutoCAD'i konfigüre ederken display seçeneklerinin arttığını görüyorsunuz.Seçtiğiniz sürücü sayesinde artık AutoCAD'in kendine has bir görüntüleme özelliğine sahip oluyorsunuz. Sanki bir resim programında resmin büyütülüp küçültülmesine yarayan ufak araçlar gibi çalışan bir özelliği var. Whip! Sadece bu işe yaramıyor tabii ki. Asıl hoş gelen özelliği Internet üzerinden DWG'lerinizi özel bir formatta sunabilme yetisi. WHIP!'in AutoCAD R13 sürücüsünün yanında Netscape için bir plug-in'i ve Microsoft Internet Explorer için otomatik yüklenen bir sürücüsü var. Bunlar sayesinde DWF (Drawing Web File) denilen yeni bir formatla tanışmış oluyorsunuz. Bu formatla Internet üzerinden DWG dosyalarını görebiliyorsunuz. Hatta eğer art alandan AutoCAD R13 (for Windows 95)'iniz açıksa Netscape'ten sürükleyip o dosyayı çiziminize almanız mümkün. Biraz WHIP!'in Internet özelliklerini anlatalım. Başta AutoCAD'e çizim alınıyor. Ya da AutoCAD'te çizim yapıyorsunuz. O anda AutCAD'inizde AutoCAD Internet Utilities yüklü ise konfigürasyonda belirlenmiş WHIP! ADI (Autodesk Device Interface) sürücüsü sayesinde DWF dosya formatına çevrilmiş çizimimiz oluyor. Bu DWF dosyasını Netscape'e plug-in'i yüklenmişse normal bir WWW sayfası çağırırmış gibi görüntülemeniz mümkün. Ya da aynı şekilde ActiveX kontrolü sayesinde, bir objeymiş gibi görebilirsiniz. Bunun yanında istediğiniz DWF dosyalarını HTML kodu içine koyarak sayfalarınıza ekleyebilirsiniz. Hem Netscape Navigator hem de Microsoft Internet Explorer'da DWF dosyaları içeren HTML kodlarını görüntüleyebilirsiniz. Bir çizimin resmini koymak yerine neden böyle işlere girişiyoruz peki? Güzel bir soru. Bu sorunun cevabını vektörel-bitmap görüntü arasındaki farkı anlatarak verebiliriz. Görüntü işleme programları (Photoshop,CorelDraw ya da daha basitinden Paint Shop Pro) digital ortama alınmış resimler üzerinde oynamamızı, çalışmamızı sağlarlar. Bu basit anlatımda, söz konusu ana malzemeler aslında bir kareleme sistemini değişik renklerle doldurmak sayesinde olur. Yani kareler halinde pütürlü bir kontraplağı tebeşirlerle boyamak gibi. Tebeşirle bir yatay çizgi çektiğinizde tebeşir tozu nasıl o gözeneklerde kalıyor ve uzaktan bakıldığında düz bir çizgi gibi görünüyorsa bitmap (ya da raster) görüntüdeki bir çizgi de aynı bu mantıkla doldurulur. Bu çizgi yatay değil de çarpraz olarak çizilirse, pütürlü kare gözeneklerin doldurup öyle çizgi elde edildiği, uzaktan bakılsa dahi çizginin tırtıklı tırtıklı görünmesi engellenemez. Bu pütürlü tabaka yerine daha ufak pütürlü bir zemin çizgi çizersek daha iyi görüntü alırız. Yani bitmap denilen dosyaların da böyle hassaslıkları yani çözünürlükleri vardır. Bir de, tabii, inch başına düşen nokta sayısı gibi özellikleri.Vektörel dosyalar, rasterlara göre daha iyi sonuç verirler. Ne kadar yaklaşırsanız yaklaşın çizgiler yine düzdür. Çünkü çizgiler uzayda x ve y noktaları tanımlanmış iki nokta arasındaki en kısa mesafeyi temsil ederler. Bu yolla tüm çizimler uzayda noktaların oluşturduğu veriler ile çizilir. Hatta işin içine z boyutu girdiğinde siz 3 boyutlu objeler yaratabilme yetisi kazanırsınız. Bunun sayesinde yarattığınız modelin istediğiniz yönden hatta istediğiniz ışık ve renk ortamında görüntülenmesini sağlarsınız. AutoCAD tam anlamıyla bir vektörel programdır. Bunun yanında DWG gibi DWF'de vektörel bir dosya formatıdır. WWW sayfalarında gördüğünüz bu tür dosyaları istediğiniz boyutta görüntüleyebilirsiniz. İsterseniz sayfa içinde kaydırabilirsiniz. Eğer isterseniz AutoCAD'e alıp üzerinde değişiklikler yapabilirsiniz. Bu değişikliklerle kendi çizimlerinizde kullanabilirsiniz.Bunun sayesinde hem dosya az yer tutar hem de bütünleşik çalışma yapabilirsiniz. Ortak çalışma gerektiren işlerde Internet teknolojilerini kullanmak büyük kolaylıklar sağlıyor. Internet sayesinde standartlar daha kolay belirleniyor. Şirket içi ya da yerel bir ağ içinde Internet teknolojileri tabanlı sistemlerle beraber çalışma düzeneğine kısaca Intranet deniyor. İşte bir teknik büro ya da mimari büro içinde çoklu çalışma yapılıyorsa bu teknolojiler yadsınamaz. Bir mimari yarışmaya girdiğinizde (Mimari yarışmalarda zaman ve sunum konusunda geri kalmamak için bilgisayar kullanımı artık şart oldu.) Internet altyapısı ile çalışıp, çok büyük projelerin ana kararlarını vermeniz daha kolay olacaktır. Ya da bir bina için yaptığınız değişikliğin hemen statikçiye gönderilmesi ve taşıyıcı kolon boyutlarının doğru duruma getirilmesini o anda mümkün kılınması gibi. Sadece birlikte çalışma değil, standartları yakalamada da bu DWF formatının büyük yararı olacaktır. AutoCAD kullanan herkesin aynı ' layer'lara aynı nesneleri çizmeleri ve çizimler arasındaki ' layer' farklılıklarının kalkması gibi güzel bir sonuç. Ülkemizde her ne kadar böyle bir standart yoksa bile başka yerlerde kullanılıyor. Bu standartlar için Mimarlar Odası'nın bir çalışması var.Internet Utilities AutoCAD içinde çalışıyor. Ve yukarıda söylediklerimiz dışında başka yetenekleri de var. Aşağıdaki örnek bütünüyle 3 boyutlu olarak çalışılmış Sultanahmet'teki Caferağa Medresesi. Bir Mimar Sinan yapısı. Bu yapı hakkında geniş çaplı bilgi edinmek istiyorsunuz. Belki de bu medreseyi gezmek. Hemen bir DWF dosyası yaratılabilir. AutoCAD'te bu çizim açılmış ve çizime bakış açısı belirlendikten sonra Internet Utilities toolbar'ından DWF olarak export etmesini istersiniz. Bu yolla söz konusu çizim artık DWF dosyası olur hatta sıkıştırma katsayısını belirlemek sizin elinizdedir.Artık istediğimiz anda Netscape ya da Internet Explorer ile bu dosyaya bakabiliriz. Büyütüp küçültebiliriz.Sadece DWF çevirimi değil isterseniz çizim içindeki bazı objelere farklı Internet adresleri (URL yani Uniform Resource Locators) tanımlayıp çizim içinden başka bir Internet sayfasına gidilmesini sağlayabilirsiniz. Diyelim ki medresenin odalarında şu anda neler olduğunu görmek için içine girebilirsiniz. Bunu sadece Internet Utilities'in toolbar'ındaki bir düğmeye tıklayarak yapabilirsiniz.Yakında Ayasofya için böyle bir çalışmayı Internet'e sunmayı düşünüyorum. Bunun için PC World On-line'a (http://www.pcworld.com.tr) veya http://www.konsept.com.tr adresine uğramayı ihmal etmeyiniz. Bu yazının sonunda da size gerekli Internet adresleri bulacaksınız. Bunları bir kenara not etmenizde fayda var.Çoklu çalışma için bunun dışında Autodesk'in farklı ürünleri de var. Bunlardan biri de WorkCenter yazılımı. Bir ağ üzerinde AutoCAD çizimlerini kontrol edebilme ve düzenleyebilme yeteneğine sahip. Ayrıca çok fazla farklı dosya tipini görüntüleyebilen AutoCAD View ise kullanışlı bir program.AutoCAD'in Internet yaklaşımlarından sonra biraz konuyu açalım. Bunlardan biri de yeni piyasaya çıkan AutoCAD Map. Akıllı haritaların yaratılabildiği ve değişik dosya formatlarını okuyabilen bir program. Bu program sayesinde harita üzerinde sorgulama yapabilmeniz mümkün. Ancak beni ilgilendiren tarafı Mapguide denilen çalışma. Bunun sayesinde dünyada belirlenmiş ve Internet üzerinden sunulan haritaları görebiliyorsunuz ve bilgi alabiliyorsunuz. Bunun içinde Netscape ve Internet Explorer plug-in'i var. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nde ADE (AutoCAD Data Extension) ile bir veritabanı çalışması yapmıştı. İstanbul Teknik Üniversitesi de Mimarlık Fakültesi Koruma ve Restorasyon Bölümü böyle bir çalışma için İstanbul'un tarihi yarımada bölümü seçilmiş durumda. Çalışma bittiğinde ikisinin de Internet'e sunulması İstanbul için büyük bir şans. Tüm bu gelişmelerin yanında yine Autodesk'im multimedya ve 3 boyutlu canlandırmalar için Kinetix olarak isimlendirdiği bölümünün çalışmaları var. Bir başka yazıda bu gelişmeleri heyecanla size sunmak dileğiyle.
AutoCAD'çilere Internet AdresleriYazıda adı geçen konular hakkında bilgi alabileceğiniz Internet adresleri:Başta tüm bunun gibi gelişmeleri öğrenmek için PC World On-line'a uğramalısınız.
Ayrıca yine Türkiye'de Ayasofya ve Çevresinin 3 boyutlu olarak modellenmesi sunumu hakkında bilgiler ve HTML sayfaları hakkında bilgi almak için:
AutoDESK'in adresi:
WHIP! Hakkında sık sorulan sorular için:
AutoCAD View için destek sayfaları:
AutoCAD'in Sanal Üniversite'sinden faydalanmak için (Not: CD'ler ve dökümanlar bedava değil):
MapGuide plug-in'ini almak için:
MapGuide ile görebileceğiniz örnek bir çalışma: |