PC World Online - Sıkıştır Sakla, Çöz Kullan

Sıkıştır Sakla, Çöz Kullan: WinZip 6.2

İşte dünyanın en çok rağbet gören shareware programı. Peki bu programı tüm özellikleri ile nasıl kullanacağınızı biliyor musunuz?

SABİT diskinizde bazen yer açmak gerekiyor, eski verilerinizi sıkıştırıp bir klasörde veya disketlerde saklamak istiyorsunuz, veya Internet'ten sıkıştırılmış bir dosya download ediyorsunuz. Hangi programı kullanırsınız? Bu soruya WinZip diye cevap verenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Nisan sayımızda verdiğimiz PC World Interactive CD'sinde de yer alan WinZip 6.2, her bilgisayarda mutlaka olması gereken bir shareware. Peki bu programı kullanmayı biliyor musunuz? İşte bu yazının amacı, WinZip ile yeni tanışanlara yardımcı olmak, zaten kullanmakta olanlara ise WinZip'in bilmedikleri özelliklerini açıklamak.

WinZip'i Kuralım
WinZip'in Windows 95 altında çalışan 32 bitlik 6.2 sürümüne pek çok yeni özellik eklendi. Bunlardan bir kısmını kurulum aşamasında belirliyorsunuz. Şimdi kurulum aşamasını adım adım anlatalım:

1. WINZIP95.EXE, kendi kendine açılan bir kurulum dosyası. Bu dosyayı üzerine çift tıklayarak çalıştırdığınızda WinZip kurulum diyalog kutusu ekrana gelir. Setup düğmesine tıklayarak kurulumu başlatın.

2. Ekrana WinZip'in kurulacağı dizini gösteren bir diyalog kutusu gelecek. Bu dizine itirazınız yoksa OK düğmesine tıklayarak yolunuza devam edin. İsterseniz WinZip'i farklı bir dizine de kurabilirsiniz.

3. WinZip'in yeni özelliklerinin belirtildiği diyalog kutusunda Next düğmesine tıklayın. Bir shareware program olan WinZip'i deneme amaçlı kullanmak için Lisans Anlaşmasını okuduktan sonra Yes düğmesine tıklayın.

4. Bir sonraki diyalog kutusunda size iki seçenek verilecek. WinZip Wizard ve WinZip Classic. Yeni eklenen Wizard seçeneği bazı çözme işlemlerini otomatikleştiriyor; ancak WinZip Classic daha güçlü, Windows ve eski WinZip kullanıcılarının alışkanlıklarına daha uygun. Ayrıca istediğiniz zaman ikisi arasında geçiş yapmanız mümkün.

5. Wizard seçeneğini işaretlemişseniz, karşınıza iki seçenekli bir diyalog kutusu daha çıkacak. Madem bu yola girdiniz, Search Entire Hard Disk (Tüm Sabit Diski Araştır) seçeneğini işaretleyip yolunuza devam edin. Bu seçenek tüm sabit diskinizdeki ZIP soyadlı sıkıştırılmış dosyaları bulup listesine ekler. Daha sonra WinZip'i çalıştırdığınızda, bu liste karşınıza gelir ve seçtiğiniz sıkıştırılmış dosyayı C:\UNZIPPED adlı klasör altında, sıkıştırılmış dosyanın ismine benzer bir klasör yaratarak içine çözer. Görüldüğü gibi, klasörlerinin yerini kendileri belirlemek isteyenler için pek fazla avantaj sağlamayan bir seçenektir WinZip Wizard. Bu yüzden biz WinZip Classic'i öneririz.

6. WinZip Classic seçeneği ise size Express Setup ve Custom Setup adlı iki seçenek daha sunar. Custom'u seçip karşınıza çıkan tüm seçenekleri işaretleyin. Bu sayede WinZip mevcut sıkıştırılmış dosya arşivleri ile ilişkilendirilecek, WinZip'i açmaya gerek kalmadan klasörlerinizin içinde dosya çözme işlemi yapabileceksiniz ve WinZip kısayol simgesi hem Başlat menüsüne hem de masaüstüne eklenecek.

7. Next düğmesine tıkladığınızda karşınıza iki seçenekli bir diyalog kutusu daha çıkacak. Bunlardan ilki WinZip ve ek dosyalarının simgelerini Başlat*Programlar menüsüne yerleştirecek. Bu yüzden mutlaka işaretli olsun. İkinci seçenek ise bu dosyalara ilaveten WinZip Self Extractor programını yükleyecek. Bu program, ZIP dosyalarını kendi kendine açılan EXE dosyalarına dönüştürür ve bu tür EXE dosyalarının açılmasını otomatikleştirir. Ancak bu ek programdan yararlanabilmek için kayıtlı kullanıcı olmanız şart. Aksi taktirde çalışmıyor.

8. Aynı diyalog kutusunda, Program Locations isminde bir düğme göreceksiniz. WinZip, DOS ortamında kullanılan sıkıştırma/çözme programlarını Windows ortamında daha kolay kullanabilmek için geliştirilmiş bir kabuk aslında. İşte Program Locations düğmesine tıklayınca açılan diyalog kutusu size bu programların yerini tanıtmak için. En popüler sıkıştırma/çözme programları PKZIP ve PKUNZIP, WinZip 6.2 ile bütünleşik. Bu yüzden, 6.2 sürümünde bu programların yerini tanımlamanız gerekmiyor. Ama ARJ, LHA, ARC gibi sıkıştırma/çözme programları ile sıkıştırılmış dosyalarda problem yaşıyorsanız, bu programların yerini bu diyalog kutusundan belirleyebilirsiniz.

9. Son diyalog kutusunda Finish düğmesine tıkladığınızda WinZip'iniz kurulmuş olacak. "Hayırlı olsun" diyoruz ama "Geçmiş olsun" diyemiyoruz. Çünkü WinZip'i nasıl kullanacağınızı henüz açıklamadık. O halde okumaya devam…

WinZip'e Kayıt Olmak
WinZip'in sadece deneme amaçlı kullanılan bir shareware program olduğunu belirtmiştik. Kayıtlı kullanıcı değilseniz WinZip'i her açışta ekrana gelen kutudaki - buna "nag screen" adı veriliyor, "rahatsız edici ekran" gibi bir anlamı var - "I Agree" düğmesine tıklamak zorunda kalırsınız. Ayrıca kayıtlı kullanıcılar otomatikman bir üst sürümün de kayıtlı kullanıcısı olurlar. Kayıtlı kullanıcı olmak içinse, "nag screen" üzerindeki Ordering Information düğmesine tıklayarak gerekli bilgileri alabilirsiniz. Bu bölümde WinZip'in tek kullanıcı fiyatının 29$ olduğunun yanı sıra, kredi kartınızla ödeme yapabileceğiniz posta, e-mail ve Web adresleri de belirtiliyor. Bu ödemeyi yaptığınızda size bir kullanıcı ismi ve seri numarası gönderilecek. WinZip'i çalıştırdığınızda, yine o sevimsiz "nag screen" ekrana gelince <Ctrl>+R tuşlarına basacak ve kullanıcı isminizi ve seri numaranızı gireceksiniz. Tebrikler, artık siz de bir kayıtlı kullanıcısınız.

Sıkıştırılmış Dosyaları Açmak
WinZip'i en çok sıkıştırılmış ZIP dosyalarını açmak için kullanacaksınız. Ne de olsa Internet'ten download edilen, shareware CD'lerinde verilen çoğu dosya ZIP formatında sıkıştırılmış oluyor. WinZip'te sıkıştırılmış bir dosyayı açmak en kolay iş. Diyelim ki C:\YEDEK klasörünüzde YEDEK1.ZIP adlı bir sıkıştırılmış dosya var. Bu klasörü açın, sağ fare tuşu ile bu dosyayı sürükleyip yine aynı klasör içine (veya yeni yarattığınız başka bir klasör üçüne) bırakın. Bir menü açılacak; bu menünün en üstündeki Extract to… komutuna tıklayın. Sıkıştırılmış ZIP dosyanızın içindeki tüm dosyalar bu klasöre açılacak.

Dosyaları 'ZIP'lemek
Sabit diskinizdeki dosyaları sıkıştırmak ve sabit diskinizin bir köşesinde saklamak istiyorsanız, yine WinZip'i kullanabilirsiniz. Bakın bu işlemi nasıl yapıyorsunuz:

1. WinZip'i çalıştırıp New düğmesine tıklayın.
2. Karşınıza çıkan New Archive diyalog kutusunun Create In kısmından ve altındaki geniş pencereden zip dosyanızı kaydedeceğiniz klasörü seçin.
3. Dosya Adı (File Name) kısmına sıkıştırılmış dosyanıza vermek istediğiniz ismi yazın (örneğin YEDEK1). Show Types kısmına "Zip files" seçili olsun.
4. OK düğmesine tıklayın. Add From kısmından sıkıştırmak istediğiniz dosyaların yer aldığı klasörü bulun.
5. Şimdi buraya dikkat: Bu klasör içinde belirli dosyaları sıkıştıracaksanız bunları fare ile seçmeniz gerekli. Seçim işlemini <Shift> tuşunu basılı tutarak yaparsanız, belirli bir aralıkta yer alan dosyaları seçebilirsiniz. Seçim işlemini <Ctrl> tuşunu basılı tutarak yaparsanız, o klasördeki belirli dosyaları tek tek seçmeniz mümkün.
6. Add düğmesine tıkladığınızda zip dosyanız oluşacak. Eğer klasördeki tüm dosyaları sıkıştıracaksanız hepsini tek tek seçmenize gerek yok. Dosya adı (File name) kısmına *.* yazın ve Add With Wildcards düğmesine tıklayın. ZIP dosyanız, başta belirlediğiniz hedef klasörde oluşacak.

Disketlere 'ZIP'lemek
Elbette yedekleme genelde disketlere yapılır. Ne de olsa değerli sabit disk alanımızdan feragat etmek istemeyiz. Peki ya dosyalarımızı içine sıkıştırdığımız ZIP dosyası 1.44 MB'dan yani bir disketin kapasitesinden büyükse? O halde sıkıştırma ve disketlere bölme işleminin birlikte yapılması gerekir. Eski PKZIP kullanıcıları bu işlerin akılda kalması zor parametrelerle yapıldığını bilirler. WinZip bir grafik kullanıcı arabirimi olduğu için bu tür zorlukları ortadan kaldırır. Ancak pek çok WinZip kullanıcı disklere bölme işleminin nasıl yapıldığını bilmez. Çünkü WinZip'in son 6.2 sürümü, normalde disketlere bölme "disk spanning") işlemini desteklemiyor. Aslında desteklemesi planlandığı için bir "disk spanning" seçeneğine sahip ancak henüz bu özellik aktif değil. Bu sorunu gidermenin iki yöntemi var:
1. WinZip'e bütünleşik disketlere bölme (disk spanning) özelliği kazandıran ek programı WinZip'in Web sitesinden (www.winzip.com) veya PC World Online'ın (www.pcworld.com.tr) "Dergide Adı Geçen Dosyalar" bölümünden download etmek. Bu program henüz beta aşamasında, ancak işe yarıyor.
2. DOS'ta çalışan eski PKZIP ve PKUNZIP programlarını elde edip WinZip'in Program Locations bölümünde (bkz. "WinZip'i Kuralım") tanıtmak. DOS programları olan PKZIP ve PKUNZIP bu şekilde WinZip ile birlikte kullanılabilir, ancak WinZip kadar hızlı değillerdir.

Diyelim ki bu iki yöntemden biriyle "disk spanning seçeneğini aktif hale getirdiniz. Peki büyük boyutlu dosyaları disketlere zip'lemek için ne yapacaksınız? Bu sorunun ilk kısmı için "Dosyaları Zip'lemek" başlığı altında verdiğimiz açıklamalara geri dönüyoruz. Burada dosyalarımızı sabit diske değil diskete kaydedeceğimiz için, ikinci adımda sabit diskteki bir klasörü değil, A: sürücüsüne taktığınız disketi seçeceğinizi unutmayın. Bu küçük detay dışında ilk 5 adım aynı. 6. adımda ise karşınıza çıkan diyalog kutusunda bir seçenek listesi var: Multiple Disk Spanning. Yukarıda belirttiğimiz yöntemlerden biriyle gibi WinZip'e "disk spanning" özelliği kazandırdıysanız bu liste aktif hale geçecektir. Listedeki seçenekler şunlar:
* Span: no format or erase. Disketlere format atmadan ve varsa içindeki dosyaları silmeden seçtiğiniz dosyaları sıkıştırarak yükler.
* Span: wipe disk (erase files). Disketlere seçtiğiniz dosyaları sıkıştırarak yüklemeden önce varsa içindeki dosyaları siler.
* Span: full format (hi density). Seçtiğiniz dosyaları sıkıştırarak yüklemeden önce disketlere format atar. Bu seçenek HD yani 1.44 MB'lik disketler için kullanılmalıdır.
* Span: full format (low density). Seçtiğiniz dosyaları sıkıştırarak yüklemeden önce disketlere format atar. Bu seçenek 720K MB'lık disketler için kullanılmalıdır.

Bu seçeneklerden birini seçtikten sonra Add (veya Add With Wildcards) düğmesine tıklayarak sıkıştırma işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Bir disket dolduğunda WinZip sizden bir sonraki disketi isteyecektir. Birden fazla diskete yüklenmiş zip'li dosyaları çözerken de ilk disketteki ZIP soyadlı dosyayı çözerek işe başlamak gerekir. Dosyanın tamamını çözmek için WinZip yine sizden sırayla bir sonraki disketleri isteyecektir.

WinZip'in Uuencode Özelliği
Internet bağlantınız varsa, mesajlarınıza dosya iliştirmenize izin veren bir e-mail programı veya haber gruplarına bağlanmanızı sağlayan bir news reader programı kullanıyor olmalısınız. Internet başlangıçta binary dosyaları (programları ve metin dosyası dışındaki dosyaları) transfer etmek için değil, ASCII karakterlerden oluşan metin dosyalarını transfer etmek için tasarlanmıştır. İşte bu engeli aşmak için program dosyalarını metin dosyasına dönüştüren UUencode ve diğer yöntemler geliştirilmiştir. Artık Windows işletim sisteminde dosyalar kolayca transfer edilmektedir, ancak Unix gibi işletim sistemlerinden, binary dosyalar hala ASCII karakter setine dönüştürülerek (Uuencode işlemi yapılarak) gönderilirler. Bazen de Windows kullanıcıları, veri kaybı riski daha düşük olduğu için e-mail veya news reader programlarındaki bir seçeneği kullanarak yine bu şekilde dosya gönderirler. Bu dosyalar ASCII formatına dönüştürüldüğü için garip karakterlerden oluşmuş gibi görünürler.

İşte WinZip'in 6.2 versiyonu, Uuencode (veya Xxencode, BinHex, MIME) gibi yöntemlerle kodlanmış dosyaları normal dosya formatına dönüştürmenizi ve açmanızı sağlar.
Bir mesaj içindeki kodlanmış dosyayı WinZip ile açabilmek için önce bir hazırlık aşaması gerekir. Bu şekilde ASCII metin haline dönüştürülmüş dosyanın en başında "begin", en sonunda "end" sözcüğü vardır. Aradaki garip karakterler ise programı oluşturur. İşte bizim yapacağımız şey bu metni "begin" komutundan "end" komutuna kadar kopyalayıp, bir metin editörüne (NotePad gibi) yapıştırmak ve UUE soyadı ile kaydetmektir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bazı programların - çok fazla yer kapladıkları için - birkaç dosyaya bölünerek gönderilmiş olmasıdır. Bu dosyalardaki kodlanmış metinleri, sırasını bozmadan alt alta aynı metin dosyası içinde birleştirmek gerekir. Sonuçta elimizde UUE soyadlı tek bir dosya olmalıdır. İşte WinZip bu UUE dosyasını tanır. Bu dosyayı aynı bir ZIP dosyası gibi WinZip ile açabilirsiniz.

ZIP'den EXE'ye
WinZip ile sıkıştırdığınız ZIP soyadlı dosyaları EXE soyadlı, kendi kendine açılan dosyalara dönüştürebilirsiniz. Böylece, sistemlerinde WinZip kurulu olmayan kişiler bile bu dosyayı açabilirler. Bu işin nasıl yapıldığını merak ediyorsanız bunu da açıklayalım:

1. Önce elinizde önceden yaratılmış bir ZIP dosyası olmalı. (Dosyaların nasıl ZIP'leneceğini yukarıda açıklamıştık.)
2. Bu dosyanın üzerine çift tıklayarak WinZip'in açılmasını sağlayın.
3. Actions menüsünden Make .EXE File komutunu seçin. Kayıtlı kullanıcı değilseniz yine bir "nag screen" çıkacak. Tamam düğmesine tıklayarak bu ekranı geçin.
4. WinZip Self Extractor diyalog kutusunda Default "Unzip to" Directory kısmına, EXE dosyasının kaydedilmesini istediğiniz klasörün yolunu yazın. (Bu alana .\ yazarsanız, EXE dosyası ZIP dosyası ile aynı klasörde oluşur.)
5. Self Extracting Type seçeneklerinden ister Windows 3.1'i ister Windows 95 ve NT'yi seçin. (Windows 3.1'i seçtiyseniz, ZIP dosyanızın uzun dosya ismine sahip olmaması gerekir.)
6. Make .EXE düğmesine tıklayın. İşte EXE dosyanız yaratıldı.
7. EXE'nin doğru çalıştığını test etmek isteyip istemediğinizi soran bir mesaj çıkacak. Önce Evet (Yes) sonra Unzip düğmesine tıklarsanız, EXE dosyanız WINDOWS\TEMP klasörüne (bu klasörü değiştirebilirsiniz) açılacak.
Artık bu EXE dosyası WinZip kurulu olmayan bir sistemde bile açılabilir. Tüm yapacağınız şey, EXE dosyası üzerine çift tıklamak ve EXE dosyasının açılacağı klasörün yolunu tanımlamak.

WINZIP ve Virüs Taraması
Başka yerlerden, hatta Internet'ten edindiğiniz ZIP arşivleri virüslü dosyalar içerebilir. Sisteminizde kurulu bir anti-virüs programı varsa WinZip bu programla iletişime geçerek ZIP dosyalarınızı virüs taramasından geçirebilir. WinZip, SCAN, NAVW32, CPAV, MSAV, WSCAN, TBSCAN ve F-PROT gibi Windows ve DOS ortamında çalışan pek çok anti-virüs programını destekler. Bir anti-virüs programını WinZip'e tanıtmak için, Options menüsünden Program Locations komutunu çalıştırın. Karşınıza gelen diyalog kutusunun Scan Program kısmında default olarak, Windows ile birlikte gelen MSAV anti-virüs programının tanıtıldığını göreceksiniz. Bu anti-virüs programını yeterli görmüyorsanız, bu kısıma, kendi anti-virüs programınızın yolunu ve programı çalıştıran dosyanın ismini yazın (örneğin C:\FPROT\F-PROT.EXE). Bu WinZip'in tanıdığı bir anti-virüs programı ise, Parameters kısmına anti-virüs programını WinZip içinden çalıştırmak için gerekli parametreler otomatik olarak eklenecektir. Gerekirse WinZip Help dosyasından bu parametrelerle ilgili bilgiler edinebilirsiniz.
Anti-virüs programınızı WinZip'e tanıttıktan sonra, ZIP arşivinizi virüs taramasından geçirmek istiyorsanız, Zıp dosyası üzerine çift tıklayıp WinZip penceresinin açılmasını sağlayın. Actions menüsünden Virus Scan komutunu çalıştırın. Gerekli tarama yapılıp sonuç raporlanacaktır.
Not: Bu işlem herhangi bir nedenle gerçekleşmezse parametrelerde bir uyumsuzluk olabilir. O zaman tüm parametreleri kaldırıp deneyebilirsiniz.

WinZip'in Diğer Özellikleri
Dosyaları Açmak. Bir ZIP arşivi içindeki dosyaları bu dosyalarla ilişkilendirilmiş program içinden açmak için ZIP arşivini çözmeniz gerekmez. WinZip penceresi içinde görünen dosyalara çift tıklarsanız dosya ile ilişkilendirilmiş programınız çalışacak ve dosya açılacaktır.

Sürükle Bırak. WinZip tümüyle Windows 95'in sürükle bırak özelliğini destekler. WinZip penceresi içinde açılmış bir ZIP arşivindeki herhangi bir dosyayı fare ile sürükleyip herhangi bir klasör içine bırakırsanız, sadece o dosya çözülerek hedef klasör içine kopyalanır. Aynı şekilde, herhangi bir klasördeki dosyayı WinZip penceresi içindeki bir XZIP arşivinin üzerine sürükleyip bırakırsanız o dosya da arşive eklenir (orijinal dosya yerinde kalır).

Şifre. İsterseniz ZIP arşivinize eklediğiniz dosyalara şifre koyabilirsiniz. Böylece bu dosyaları şifreyi bilenler dışındakiler çözemez. Bu işlem için Options*Password komutunu kullanıp bir şifre vermeniz yeterlidir. Ancak şifre korumasının, bu işlem gerçekleştirildikten sonra arşive eklenen dosyalar için geçerli olduğunu unutmayın. Şifre konulan dosyaları, WinZip penceresinde, dosya isminin yanındaki + işaretinden tanıyacaksınız.

SORULARINIZA CEVAPLAR
S: WinZip, ARJ dosyalarını çözemiyor. Ne yapmalıyım?
Öncelikle bir sıkıştırma/çözme programı olan ARJ.EXE'ye sahip olmanız gerekir. Bu program varsa WinZip'in Options menüsünden Program Locations komutunu çalıştırın. ARJ satırının karşısına bu programın yerini yazın. Örneğin ARJ.EXE dosyası C:\UTILS klasöründe ise buraya C:\UTILS\ ARJ.EXE yazmanız gerekir. Bu işlemi yapmanıza karşın ARJ dosyalarınızı açamıyorsanız, o zaman ARJ programı uzun dosya isimlerini desteklemiyor demektir. Sıkıştırılmış ARJ soyadlı dosyanızı sekizkarakterden oluşan bir klasörün içine kopyalayın ve bu klasörün içine açın. Herhangi bir versiyon uyumsuzluğu yoksa ve sıkıştırma işlemi sırasında veri kaybı gibi dosyanın bozulmasına yol açan bir problem yaşanmamışsa dosyanız açılacaktır.

S: Bir klasör altındaki tüm dosyaları ZIP'leyeceğim. Bu klasörü altklasörleri ile birlikte ZIP'lemek için ne yapmalıyım?
WinZip'i çalıştırın. File menüsünden New Archive komutunu seçin. Yaratacağınız ZIP arşivinin adını verin (örneğin YEDEK.ZIP) ve <Enter> tuşuna basın. Actions menüsünden Add'i seçin. İçindeki dosyaalrı altklasörlerle birlikte ZIP'leyeceğiniz klasörün yolunu belirtip, tüm dosyaları içermesi için sonuna *.* yazın (Örneğin C:\PROJE\*.*) "Recurse Folders" kutusunu işaretleyin. Varsa, "Save Extra Folders Info" kutusundaki işareti kaldırın. Son olarak "Add With Wildcards" düğmesine tıklayın.
S: Tamam, bir klasörü altklasörleri ile birlikte ZIP'ledik. Peki bunu aynı şekilde nasıl açacağız?
Yarattığınız ZIP dosyasının üzerine çift tıklayın. WinZip penceresi açılacaktır. Actions menüsünden Extract komutunu seçin. "Use Folder Names" kutusunu işaretleyin. Hedef klasörü yazın (Örneğin C:\PROJE\). Extract düğmesine tıklayın.