SCOTTY'NİN KURULUM PROBLEMLERİ
Scotty'ye, Windows 95'in gelişmiş multimedia özelliklerinin, yeni iletişim ve ağ olanaklarının, 32 bit uygulamaları çalıştırma, yazıcı çıkışı alma, dosya kopyalama gibi alanlardaki üstün performansının, hepsinden önemlisi yeni GUI'sinin (Graphical User Interface - Grafik Kullanıcı Arabirimi) kullanıcıları oldukça etkilediğini söyledik. Scotty, "Kuşkusuz bu zaman dilimi için yazılım dünyasının önemli bir adımı. Bir de şu kurulum problemleri olmasaydı" diye cevapladı bizi. Gerçekten de bize gelen şikayetlerin çoğu kurulum problemleri üzerinde yoğunlaşıyordu. Çünkü kurulum sırasında çıkan uyumsuzluklar Windows 95'in genel performansını etkilediği gibi bazı durumlarda hiç yüklenmemesine de neden oluyor. Oysa bu problemleri hiç yaşamadan Windows 95'in keyfini çıkartmak da mümkün. Windows 95 kurarken karşılaşabileceğiniz sorunlar donanım veya yazılım uyumsuzluklarından kaynaklanıyor olabilir. Atılgan ekibine önce donanım uyumsuzluklarından söz ettik.

Nasıl Bir Bilgisayar?
Mr. Spock, fuarı gezerken bazı standlarda bilgisayarların "Windows 95 uyumlu" tanıtımı ile satıldığını görmüş. "Windows 95, 386DX işlemcili bir bilgisayarda bile çalışmıyor muydu?" diye sordu. Ona Windows 95'in "gerçek anlamda" çalıştırılabilmesi için en az 486DX işlemcili ve 8 veya 12 MB bellekli bir sistem gerektiğini söyledik. Mantıklı bulmasa bile kabullenmiş gözüktü. Ne bilsin elin Vulcanlısı minimum sistem konfigürasyonu ile önerilen konfigürasyon arasında dağlar kadar fark olduğunu! Ona, bunun ötesinde, çeşitli donanım aygıtlarının da Windows 95 uyumlu olması gerektiğini açıkladığımızda kafası iyice karıştı. Durumu ona şöyle özetledik: Windows 95 Tak-Çalıştır (PnP) özelliği sayesinde pek çok aygıtı - en azından bu aygıtlarda hangi yongaların kullanıldığını - tanıyabiliyor. Ancak bu aygıtlar için Windows 95'in sunduğu sürücüler her zaman en iyi sürücüler olmayabilir. Örneğin bazı ekran kartlarında Windows 95 ile gelen sürücülerin değil, kartın kendi sürücülerinin kullanılması öneriliyor. Bu durumda, bilgisayarınızdaki ekran kartı, ses kartı, CD-ROM gibi aygıtların kendi Windows 95 sürücülerinin olması önem kazanıyor. Yeni donanım aygıtlarının çoğu Windows 95 sürücülerine sahipken, nispeten eski olanlar için uygun sürücüler çıkartılmamış olabilir, veya bunları bulmakta güçlük çekebilirsiniz. İşte bu "Windows 95 uyumlu" bilgisayarlar en azından donanım uyumluluğu vaat ederler. Ancak "Windows 95 öncesi" bir bilgisayara sahipseniz bile, işlemci, bellek ve sabit disk kapasitesi gereken kriterleri sağlıyorsa pek fazla uyumsuzlukla karşılaşmadan kolayca Windows 95'e geçmeniz mümkün. Bugüne kadar bize gelen donanım uyumsuzluğu problemlerinin çoğu ekran kartından kaynaklanıyordu. Örneğin bazı Cirrus Logic modellerini kullanan okurlarımız açtıkları pencerelerin izinin ekran üzerinde kaldığından şikayetçiydi. Bu gibi problemler için önerilebilecek tek çözüm ekran kartının yeni Windows 95 sürücülerinin bulunması veya ekran kartının tümüyle değiştirilmesi. Biz bunları açıklarken Scotty araya girdi ve uzay kapsülünde bulduğumuz bilgisayarların uyumsuz olup olmadığını öğrenmek istedi. Getirdikleri makinelere bir göz attığımızda uyumsuzluk çıkarabilecek bir aygıtlarının olmadığını gördük ve yaşadıkları sorunların bilgisayara daha önce yüklenmiş yazılımlardan kaynaklanmış olabileceğini söyledik.
Windows 95'i Nasıl Kurmalı?
Windows 95'e geçmek isteyenlerin büyük çoğunluğunun yükseltme sürümünü aldıkları, ve Scotty gibi Windows 95'i Windows 3.1 üzerine kurdukları veya kurmayı planladıkları bir gerçek. Oysa Windows 95'in en sorunsuz kurulacağı bilgisayar, yeni formatlanmış ve temiz bir sabit diske sahip bilgisayardır. Bunun nedeni çok basit: Windows 3.1'den kaynaklanan bazı problemler Windows 95'e yansıyabilir. Örneğin kullandığınız Windows 3.1 sık sık hata mesajı verip kilitleniyorsa, düzgün çalışmıyorsa bazı problemlerin olduğunu düşünebilirsiniz. bazı dosyalar zaman içinde çeşitli nedenlerle bozulmuş olabilir. Özellikle kopya yazılım kullananların bu gibi durumlarla sık karşılaştığını biliyoruz. Windows 3.1 üzerine yüklediğiniz bazı uyumsuz programları silseniz bile geride kalan DLL dosyaları veya win.ini ve system.ini dosyalarına ekledikleri satırlar hala orada olabilir. Bu gibi "kalıntılar" Windows 3.1 üzerine kurduğunuz Windows 95.'i de etkileyecektir.

Windows 95'i kurmadan önce, DOS altında yüklediğiniz bazı TSR (belleğe yerleşen) programları, örneğin virüs korumalarını mutlaka kaldırmanız öneriliyor. Bu gibi programlar da Windows 95'in kurulumunu kesintiye uğratıyor. Ayrıca bilgisayarınızda virüs varsa büyük bir tehlike söz konusu; çünkü Windows 95'i disketten yüklüyorsanız, isminizi ve Kur programının parolasını girmek için ister istemez 2. disketin yazma korumasını kapatmak zorunda kalıyorsunuz ve virüs Windows 95'in bu 2. disketini bozuyor. Sonuç olarak Windows 95'i temiz bir sisteme kurmak en garantili çözüm. Önce bilgisayarınızda virüs bulunmadığından emin olun, sonra önemli belgelerinizin yedeklerini alın. Sabit diskinizi formatlayın, DOS'u kurun ve Windows 95'i CD-ROM'dan kuracaksanız CD-ROM sürücünüzü de kendi disketlerinden sisteme tanıtın. Bellek yönetici programlar da bazı sorunlara yol açabileceği için bunlara hiç girmeyin. Son olarak Windows 3.1'i ve üzerine Windows 95'i yükleyin. Tabii Windows 3.1'inizin ve Windows altında çalışan programlarınızın kopya olmadığını; disketlerinin de elinizin altında bulunduğunu varsayıyoruz. Windows 3.1'i tekrar kurmak çoğu kullanıcıya sıkıcı gelecektir. Eğer Windows 3.1'i bir daha kullanmayı düşünmüyorsanız ve tamamen Windows 95'e geçmeye kararlıysanız, bunun bir kestirme yolu var: Sabit diskiniz formatlayıp (veya temizleyip) DOS'u yükledikten sonra doğrudan Windows 95 Kur programını çalıştırın. Kurulum işleminin başlarında sizden Windows 3.1'in 1. disketi istenecektir. Bu disketi takıp Windows 95 kur programına disketi a: (veya b:) sürücüsüne yerleştirdiğinizi söyleyin. Bunun için sadece Locate (Yerini Bul) düğmesine tıklayıp a: (veya b:) sürücüsünü seçmeniz yeterli. Daha sonra kurulum işlemi tekrar Windows 95 disketlerinden veya CD-ROM'undan devam edecektir.

Windows 3.1'in ve diğer Windows programlarının problemsiz çalıştığından eminseniz, elbette zamandan kazanmak için Windows 95'i doğrudan Windows 3.1 üzerine yükleyebilirsiniz. Windows 3.1 kurulu bilgisayarları dual-boot olarak çalıştırmak gibi bir seçeneğiniz var. Windows 95 kurulurken gerekli dual-boot işlemlerini gerçekleştirerek hem Windows 3.1'i hem Windows 95'i aynı bilgisayarda kullanabilirsiniz. (Bu işlemin en güvenilir yöntemini Kasım 95 sayımızda açıklamıştık.) Ancak Windows 95 kurulu bir bilgisayar üzerine Windows 3.1 yükleyemezsiniz. Bu arada, pek çok kullanıcı Windows 95'e geçtiklerinde eski 16 bitlik Windows 3.1 programlarına ne olacağını soruyor. 32 bitlik programlara kıyasla daha yavaş çalışsalar da bunların çoğu Windows 95 altında sorun çıkarmıyor. Sorun çıkaran programların bazılarını alt etmek için de küçük "numaralar" var; ilerideki sayfalarda bu işin püf noktasını açıklıyoruz.

SU Kesintileri
Kurulum problemlerinin tamamı Windows 95'i bloke eden yazılım veya donanım uyumsuzluklarından kaynaklanır. Bu gibi uyumsuzluklar varsa Kurulum programı bir SU hata mesajı vererek devreden çıkabilir. SU, İngilizce'de "Set-Up" (Kur) sözcüğünün kısaltmasıdır ve yanında hatanın türünü gösteren dört basamaklı bir sayı yer alır. "Kurulumda Sık Rastlanan Hata Mesajları" başlıklı kutuda sık karşılaşılan hataların nedenlerini ve çözümlerini bulacaksınız.

Bazı donanım uyumsuzluklarında SU mesajı size bilgisayarınızı kapatıp açmanızı, Windows 95'i tekrar yüklemenizi ve "Güvenli Kurtarma" (Safe Recovery) seçeneğini işaretlemenizi söyler. Bu yol izlendiğinde problem genelde ortadan kalkmış gibi görünür, ancak kurulum sonrasında donanım aygıtlarınızı kontrol etmekte fayda var. Örneğin 16.7 milyon renk özelliğine sahip ekran kartınızın Windows 95'de maksimum 256 renk gösterdiğine tanık olabilirsiniz. Bu gibi bir durumla karşılaşırsanız, masaüstüne sağ tuşla tıklayıp Özellikler (Properties) komutunu çalıştırın. Ayarlar bölmesine girip ekran kartınızın marka ve modelinin tutup tutmadığına bakın. Tutmuyorsa "Değiştir" bölümüne girerek ekran kartınızın Windows 95'in listesinde olup olmadığına bakın. Yoksa ekran kartınızın Windows 95 sürücülerini bulmanız veya eski sürücüleri ile idare etmeniz gerekecek.

Diğer donanım aygıtlarının doğru çalışıp çalışmadığını görmek içinse, Denetim Masası (Control Panel) klasöründen Sistem'e (System) çift tıklayın. Aygıt Yöneticisi (Device Manager) bölümüne girin. Doğru çalışmayan aygıtların yanında sarı bir ünlem veya kırmızı çarpı işareti göreceksiniz. Bu hata işaretleri Windows 95'in uygun sürücüyü bulamaması veya o aygıtın Windows 95 sürücüsü yerine eski DOS sürücülerini kullanmaya devam etmesi gibi nedenlere dayanıyor olabilir. Örneğin sabit diskinizin hızı QuickIDE gibi bir programla arttırılıyorsa, program Windows 95 ile uyumlu değilse ve bu programın autoexec.bat ve config.sys dosyalarına eklediği satırları silmemişseniz yine benzer sorunlar çıkabilir. Çözümü ise uygun sürücüleri bulmaktan veya bu gibi yardımcı programları yüklememekten geçiyor. Bir aygıtın Windows 95 sürücüsü yoksa bile üretici firma zamanla çıkarabilir.

Performans Düşüren Uyumsuzluklar
Bazı sürücü uyumsuzluklarında, aygıt Windows 95'de çalışmaya devam eder, ancak performansı büyük ölçüde düşer. Böyle bir uyumsuzluğun olup olmadığını görmek için yine Sistem'e çift tıklayın ve başarım (Performance) bölmesine bakın. "Donanımınız en iyi başarım için yapılandı" yazıyorsa hiçbir sorun yoktur. "Sürücü X, MS-DOS uyumluluk modunu kullanıyor" yazıyorsa bilgisayarınız olması gerekenden düşük performansta çalışıyor olabilir. Örneğin Windows 95, Scotty'nin getirdiği bilgisayarlardan birinde QuickIDE programını tanımayınca Windows 95'in performansı düşmüş. Biz de Win95'i QuickIDE programı olmadan yükledik; Windows 95 sabit diski en uygun koşullara göre biçimlendirdi ve sorun kalmadı. Bu gibi durumları düzeltmek için Aygıt Yöneticisi bölmesinden sorunlu (yanında ünlem veya çarpı işareti olan) aygıtı seçin ve Kaldır düğmesine basarak aygıtın sürücüsünü iptal edin. Daha sonra Denetim Masası'ndan "Yeni Donanım Ekle"yi (Add New Hardware) seçin ve Windows 95'in aygıtı tespit edip sürücülerini kullanmasını sağlayın. Bu program yeni bir aygıt bulamazsa mutlaka aygıtın disket üzerinde gelen Windows 95 sürücülerine ihtiyaç olacak. Yeni sürücüleri bulamıyorsanız ve eskileri sorun çıkarıyorsa, Windows 95'i hiçbir sürücü yüklenmemiş temiz bir sabit disk üzerine yüklemeyi deneyin. Böylece Windows 95 en uygun sürücüleri kendisi bulabilir. Eğer bulamazsa, ya ilgili donanım aygıtını değiştirmeniz, ya aygıtın performansına katlanmanız, ya da aygıtın Windows 95 sürücülerinin çıkmasını beklemeniz gerekecek. Hatırlatma 1: Windows 95 Kur programı tüm donanım aygıtlarınızı tanısa bile büyük ihtimalle monitörünüzü tanımayacaktır. Sakın endişelenmeyin, çünkü monitörünüz ancak PnP uyumlu ise Windows 95 marka ve modelini tanıyacaktır. Oysa piyasadaki 14 ve 15 inçlik monitörlerin neredeyse hiçbiri PnP uyumlu değildir. Hatırlatma 2: Aygıt Yöneticisi bölmesinde iki IDE sabit disk denetleyici görünüyorsa ve bunlardan birinin üzerinde kırmızı çarpı işareti varsa, yine endişelenmeye gerek yok. Çünkü ana kartlarda olduğu gibi bazı ses kartlarında da IDE disk denetleyici bulunur. Windows 95 her ikisini de görür, ancak doğal olarak sadece birini kullanır.