Oysa iki hafta öncesine kadar her şey çok daha farklıydı. Bir kaç yıl önce askere gideceğim diye para biriktirmiş, yedek subay maaşımla geçinebileceğime kanaat getirince de biriktirdiğim parayla bir Pentium 100 almıştım. Gelin görün ki, hala güçlü bir bilgisayar konumunda olmasına rağmen bana yetmiyordu. Nasıl yetsin ki? Herkesin öve öve bitiremediği multimedia'nın avantajlarından - haklı olduklarını şimdi çok daha iyi anlıyorum - yoksun olmak canımı fazlasıyla sıkıyordu. Bir gece bizim Murat'ın evinden dönerken kesin kararımı verdim, artık benim PC'min de multimedia ile şenlenmesinin zamanı gelmişti . Murat, iyi bir insandır ama aynı zamanda tam bir teknoloji delisidir.
Hani şu ' Her çıkan elektronik alet bende olmalı' deyip, üstüne atlayan, ondan sonra da özelliklerinin tamamını dahi öğrenmeden yeni bir ürün peşinde koşmaya başlayan maymun iştahlılardan. Anladınız herhalde, adamın bilgisayarında her şey var. Bir Pentium 166, üstünde 8 hızlı CD Sürücü, 16 bitlik, üstüne basa basa ' wave table'lı diye övdüğü ses kartı, yükseltilebilir bellekli bir grafik kartı, hoparlör, mikrofon ve tabii ki en hızlısından bir faks/modem. Var, var olmasına da sanki süs. Sadece benim gibi az çok bu işten anlayan arkadaşlarına hava atmak için ara sıra açıyor. Onda da kendisi bir şeyler yapsa, canıma minnet: Takıyor CD'yi ha bire demo seyrettirip duruyor. Benim ağzımın suyu akıyor, ' Bende olsa neler yaparım' diyorum, o zevkten dört köşe olmuş anlatıyor; ' Abi, 10 hızlı alacam öbür ay, belki sistemi de komple yenilerim, şöyle bir Pentium Pro fena olmaz'. ' Onun multimedia'sı var güzel mi güzel, ama hiçbir şansı yok, çünkü maalesef ruhu yok' şeklinde değiştirdiğim şarkıyı mırıldanarak ve kesin kararımı vermiş olarak ayrılıyorum evinden.
Birden seçim yapma konusundaki yeteneksizliğim geliyor aklıma. Tamam multimedia almaya karar verdik, istemek de başarmanın yarısıdır. Ama, seçimi nasıl yapacağım? Birden gözümün önünde bir sahne canlanıyor. Bir bilgisayar dükkanındayım, satıcı bana multimedia donanımlarının listesini uzatıyor. Panik halindeyim. Hangisi, hangisi diye soruyorum kendime. Cevap yok. Pek çok satıcının özelliklerini ve çıkardığı sorunları bilmeden ürün sattığını bildiğimden, ona da sormaya çekiniyorum. Sonuç belli ki rasgele bir seçim olacak, sadece o anın stresinden kurtulmak için ' Şunu alayım' diyeceğim. Sonra evde ikinci sahne: ' Allahım nasıl yaptım, keşke deneyip alsaydım' şeklinde sayıklamalar. Bu karabasandan sıyrılıp, koşar adım gazete bayiine gidiyorum. Yapılacak en iyi iş bu seçimde uzmanlardan yararlanmak. Uzman deyince de aklıma bilgisayar dergileri geliyor. Dergiler elimde hem eve doğru yürüyorum, hem de okuyorum. Çayımı koyup odama geçiyorum, kütüphanemden geçmiş sayıları da teker teker çıkartıp multimedia ile ilgili testleri hızlı hızlı okuyorum, ilanlara bakıyorum. Kafamda bir konu netleşiyor en azından. Bütün donanımları tek tek almaktansa, en azından CD sürücü, ses kartı, hoparlör ve mikrofonlardan oluşan Multimedia Kit'ler benim için daha avantajlı gözüküyor. Ayırdığım bütçe daha kısıtlı olsaydı, belki parça parça satın alır ve para oldukça genişletirdim ama buna gerek yok, hem fiyat olarak da daha hesaplı olduğu ortada. Hem bu tür kitlerde, parçalar arasında uyum problemi de çıkmaz. Demek ki Multimedia Kit'ler üzerinde daha dikkatli durmalıyım.. İyi de hangi firmanın sunduğu paketi almalıyım? Dergide en az 10 tane multimedia kit ilanı bulmuşum, benim gibi kararsız ve paranın kolay kazanılmadığını bilen birine panik yaşatacak kadar da çok seçenek var. Gördüğüm kadarıyla, KDV hariç 140 dolardan başlayan fiyatlar, 325 dolara kadar çıkıyor. Doğal olarak fiyatların yükselmesi ile birlikte, kitlerin içeriği de gelişiyor. Genelde içinde bulunan CD-ROM sürücünün hızına göre 4x, 6x gibi başlıkları olan bu multimedia paketlerini, denemeden ya da en azından denemiş birinden fikir sormadan satın almanın sokağa para savurmaktan farkı yok. Artık bir adım atmanın zamanı geldi diyerek, listemdeki ilk telefon numarasını çeviriyorum. Çok da şaşırıyorum aynı zamanda. Bir buçuk yıl içinde firmaların pazarlama teknikleri ne kadar da gelişmiş. PC'mi alırken de bu tip telefon görüşmeleri yapmıştım ama sanki o satıcıların bazıları, kahvede boş boş oturup sıkılacağına bilgisayar pazarına girmiş bitirimler gibi davranmışlardı. Her neyse, karşımdaki nazik ses bana hangi amaçla kullanacağımı öğrenebilirse daha kolay yardımcı olabileceğini söyleyince yıkılıyorum. Doğru ya ben henüz kendime hedef belirlememişim. Teşekkür ederek telefonu kapatıyorum. Ve hem düşünüp hem de dergileri karıştırmaya devam ediyorum.
Kullanmak istediğim, multimedia gerektiren yazılımlar oldukça fazla ve müzikten, oyundan tutun da grafik programlarına kadar geniş bir yelpaze içinde yer alıyor. Öyleyse tercihim, her amaca hizmet edebilecek, hiç bir uygulamada tıkanmayacak bir multimedia paketi olmalı. O anda PC World sayılarından birinde multimedia standartlarına ilişkin bir şeyler okuduğumu hatırlıyorum. Aradığımı bulmam uzun sürmüyor. Başlık şöyle; ' Yeni multimedia standardınız: MPC3 ' . Haberde, multimedia alırken yarının ihtiyaçlarını da karşılayacak sistem için fazla araştırma yapmamıza gerek olmadığı ve Yazılım Üreticileri Birliği (SPA)'nın yazılım dünyasındaki gelişmelere göre bir multimedia PC standartları oluşturduğundan bahsediliyor. Bu kuruluşun belirlediği en son standart MPC3 adını taşıyormuş. SPA'ya göre bu standartlar gelecek nesil PC oyunlarını ve diğer multimedia uygulamalarını çalıştırmaya yetecekmiş. Standartların bende eksik olan kısmını hemen bir yere not ediyorum;
Madem bu kadar para harcayacağız, öyleyse bütün imkanları seferber etmeliyim. Alacağım şey bir yazılım olsa demosunu seyrederek, fonksiyonlarını inceleyerek doğru seçim yapabilirim belki ama bir bilgisayar firmasına gidip bütün donanımları tek tek kurdurup, denemek imkansız. O yüzden tekrar bir telefon trafiği başlıyor, bütün firmaların satış bölümlerinden multimedia paketlerinin fiyatlarını ve özelliklerini işyerime fakslamalarını istiyorum. (Az önce de söylediğim gibi, artık modern pazarlama ilkelerine göre hareket eden tüm firmaların satış bölümleri var ve size ellerinden geldiği kadar yardımcı olmaya gayret ediyorlar). Çok geçmeden 10 markanın 25 kadar seçeneği elime ulaşıyor. Bütün imkanları seferber edeceğiz dedik ya, elinden pek çok multimedia donanımı geçmiş bir uzmana danışmak da farz oluyor artık. Bilgisayardan anlıyoruz dedik ama, araya askerlik girdi, biraz uzak kalmışız. Tanıdığım bir donanım satıcısı yok, aklıma bir tek bilgisayar dergileri geliyor. İyi de onca işleri arasında bana yardımcı olabilecekler mi bakalım? Hemen kuzenimi arıyorum, arkadaşının hala PC World'de çalışıp çalışmadığını öğrenmek için. Şans yardım ediyor: arkadaşı Vedat hala derginin araştırma servisinde çalışıyormuş. Telefon açıp onun yardımını istiyorum, belki bir ziyaret ayarlanabilir düşüncesiyle. Bir kaç saat sonra beni arayıp sonucu bildiriyor: Cuma günü bekliyor, orda gerekli insanlarla tanıştıracak beni. Bekleme dönemini de cevap aradığım soruları hazırlayarak geçiriyorum.
Nitekim Tolga da kısık sesi ve kendine has tarzı ile başlıyor anlatmaya: ' Biliyorsun zaman zaman çeşitli multimedia donanımlarını test edip, bazılarını En İyi Seçim olmaya layık görüyoruz. Ancak teknoloji yerinde durmuyor, şimdi sana çeşitli marka ve modeller önersem bir sonraki sayımızda başka bir modeli En İyi Seçim olarak görebilirsin.
Bu yüzden, bir donanım satın almadan önce bilgisayar dergilerinde yayınlanan testleri günü gününe izlemelisin. Ama sana bazı ipuçları vererek seçiminde yardımcı olabilirim. İstersen ses kartından başlayalım. Sen ses kartları hakkında neler biliyorsun. Şöyle kısaca bir özetle. Ona göre ben de sana bir kaç ipucu vereyim'.
Bu sınavdan çakacağımız kesin. Yine de denemekte fayda var. Kafamda kısaca toparlıyorum ve kısa kısa açıklıyorum. Ama ona pek tatmin edici gelmemiş olacak ki, yüzüme dikkatlice bakarak ' En baştan başlasak daha iyi olacak' diyor. Bu kısa cümle, Tolga'nın kendine özgü konuşma tarzı ile üzerimde oldukça etkili oluyor. Öğretmenini can kulağıyla dinleyen bir öğrenci edasıyla not tutmaya başlıyorum; ' Ses kartlarının temel amacı bilgisayarlardan ses çıkartmak amacına dayanır. Yani ses ve müziğe aracılık ederler. İlginç olan, bu her iki fonksiyonu yerine getirebilmek için ayrı ayrı birimlerini kullanır. Sesleri çalmak için DAC (Sayısal Analog Çevirici), müzikleri çalmak için müzik çalmaya programlanmış yongalar, örneğin FM yongaları kullanılır. Sınırlı yeteneği olan FM yongaları, yavaş yavaş yerini Wavetable yani dalga tablosu sentezi yapabilen yongalara bırakıyor. Çünkü bunların çok büyük üstünlükleri var. Sıradan bir dalga tablosu sentezli ses kartı bile en azından 128 enstrüman sesini gerçeğe yakın kalitede çıkartır. Gerçek hayatta çalınan bir enstrümanın sayısal kaydını kullanarak ses ürettiklerinden dolayı gerçekçi oluyor. Tabii burada kartın kullandığı bellek miktarının da önemi var.'
Ayrıca oyunların tümü , çok popüler olduğundan dolayı Sound Blaster ses kartını destekler, ama nereye kadar. Bu yüzden alacağın ses kartının üstünde, %100 Sound Blaster Compatible (Sound Blaster ile %100 uyumlu) ibaresinin olmasına dikkat et.' Ben anladım anlamasına ama, hocasının ağzından çıkan hiçbir lafı kaçırmamaya çalışan çekirge gibi dinliyorum anlattıklarını.
' CD-ROM'lara gelince. Arayacağın en önemli özellik hızı olsun. İki hızlılar artık müzelerde, dört hızlılar ise artık piyasadan kalkmaya başladı bile. Altı hızlılar için minimum diyebiliriz. Ayrıca fiyat açısından elverişli durumda olan sekiz hızlılardan yana da tercih yapabilirsin. On hızlılar ve kısa süre içinde tanışacağımız oniki hızlılar için ise,en azından önümüzdeki bir yıl için daha bekleyebilirsin. Henüz 10 ve 12 hızlılarda teknoloji tam oturmadı; hız arttıkça CD sürücü veriyi okurken tekleyebiliyor, hata mesajları veriyor. Yeni sürücüleri test ettiğimizde bu sorunun giderilip giderilemediğini görecek ve sizi bilgilendireceğiz. Arayacağın ikinci önemli özellik, veriye ulaşma zamanı olmalı.
Dikkat et, alacağın CD-ROM'un ortalama erişim zamanı 200 milisaniyeden yüksek olmasın. 256 K'lık ön belleği olması da iyi olur. ' PC'nin SCSI arabirimi var mı?' Bu terimi duyduğuma eminim ama bende cevap yok. ' Bilmiyorum' diyorum, biraz utanarak. Tolga özel olarak istenmemişse SCSI arabirimli PC satmayacaklarını söylüyor. Demek ki, PC'min arabirimi IDE imiş. ' Eğer SCSI arabirimi kullanan bir PC'in olsaydı, SCSI CD-ROM alma seçeneğin de olabilirdi. Bunlar oldukça hızlıdır ama fiyatları da yüksektir. Sonuçta senin alman gereken bir IDE CD-ROM olmalı. Bir de şunu unutma: Ses kartını ve CD-ROM sürücünü ayrı ayrı alacaksan uyumlu olmalarına dikkat et ve ses kartına bağlanacak olan audio kablosunu istemeyi unutma. Yoksa kulaklık, tabii eğer çıkışı varsa, kulağının en iyi arkadaşı olur ona göre.'Not aldığım kağıtlara bakıyorum. Çerçeve içine aldığım özellikler, 6 veya 8 hız, düşük erişim hızı, ses kartı ile uyumluluk. Alacağım CD-ROM'da aramam gereken özellikler bunlar. Tolga'yı daha fazla meşgul etmek istemiyorum ama daha ekran kartı hakkında bilgi almamışım. ' Çok kısa olarak,' diyorum, ' ekran kartlarından da bahsedebilir miyiz?'.
Senden kurtuluş yok der gibisinden bakıyor yüzüme. ' Bilgisayarın her parçasında olduğu gibi, ekran kartında da hız önemli. Gözlerin rahatsız olmaması için ekran tazeleme hızının 72 Hz olması şart. Aslında hemen hemen bütün kartlar artık bu hızı sağlıyor, ama 800x600 çözünürlüğün üstüne çıkıldığın da hızda da düşüş oluyor, bu bir. İkincisi, şöyle baba bir grafik programı kullanacaksan en az 2 Mb'lık bir ekran kartı almalısın. Veya terfi edilebilir bellekli bir kart al. Bunların dışında 64 bit'ten aşağı bir ekran kartı alırsan parana yazık edersin'. ' Windows' diyecek oluyorum. ' Lafı ağzımdan aldın. Ekran kartından tam performans almak istiyorsan, sürücü dediğimiz yazılımların sisteme yüklenmesi gerekiyor. Windows 95 kullanacaksan, büyük ihtimalle 95 içinde gelen ekran kartı sürücülerinden yararlanabilirsin. Ama kartla birlikte gelen Windows 95 sürücüleri varsa onları kullan. Windows 3.1 kullanacaksan kartla birlikte mutlaka sürücüsü gelir.''
Piyasada şu sıralar S3 yongasını kullanan çok sayıda ekran kartı var. Bu tür ekran kartları, pek sorun çıkarmadığı için yakın çok tutuldu. Ancak S3 artık tek başına bir anlam ifade etmiyor. Yanında ' generic' ibaresini gördüğün S3 yongalı ekran kartları, standart, no-name kartlar. Pek çok kişinin ihtiyacını görmeye yeterli, ancak ekran kartından başka özellikler de bekliyorsan seçiminde dikkatli olman lazım.'
Aslında bunları biliyorum da sözünü bölmemek için dinliyorum. Zaten iyi kötü bir VGA kartım var. Bana multimedia donanımları aldırtacak sebeplerin başında, bilgisayarımda film seyretmek de geliyor. Biraz ayıp olacak belki ama bunu da sormak, öğrenmek zorundayım. Hazır konu ekran kartlarından açılmışken, tam vaktidir deyip sorumu soruyorum. ' Film seyredebilecek miyim, bu özelliklere sahip bir ekran kartıyla?' . İçinden ' Fesuphanallah' dediğini hissediyorum ama dedik ya, kibar çocuk. ' O zaman bir MPEG kartı al. Böylece tam ekranda ve kare atlamadan film seyretme imkanın olur. Biraz pahalıdır ama, ona göre'. Güzel söylüyorsun da ben de o kadar para yok demek geldi içimden, vazgeçtim tabi ki. ' Bütün bütçemin tamamı 550 dolara denk geliyor' dedim sadece. ' Öyleyse senin yapacağın en iyi şey, ince eleyip sık dokuyarak, sana yetecek ortalama bir MPEG kartı alman olacak. Yok param yetmez diyorsan, o zaman yazılım ile MPEG desteği veren bir ekran kartı al. Donanım kadar iyi çözüm vermese de, çok fazla bir beklentin yoksa yeterli olur bence. Özellikle S3 Trio 64V+ yongalı ekran kartları MPEG filmler için hiç de fena sayılmaz.'
Yeteri kadar vaktini aldığımı düşünerek, Tolga'ya teşekkür ediyorum ve diğer arkadaşlara da ' Hoşça kalın' diyerek ayrılıyorum. Kısa bir öğle tatiline çok şey sığdırmanın mutluluğu içinde işime geri dönüyorum. Doğrusunu isterseniz, bütün öğleden sonramı da, aldığım tüyolara uygun donanımları düşünmekle geçiriyorum. Eve vardığımda ise hemen firmalardan aldığım bilgileri koyuyorum önüme. Boş bir kağıdın bir yanına aradığım özellikleri, diğer yanına da buna uygun donanımları sıralıyorum, tabi ki fiyatlarıyla beraber. Ne de olsa her istediğimizi alacak paramız yok. İlk olarak aklıma ' Multimedia Kit'lerinin avantajları geliyorsa da, artık istemem gereken özellikleri biliyorum. Böylece tüm parçaları tek tek almaya karar veriyorum. Hiç belli olmaz, belki de alacağım donanımları hepsini içeren bir kit bulup onu alabilirim.
Multimedia'nın temeli madem ki CD-ROM, önce ona karar vermeliyim. Aslında konuştuğum satıcıların tümü şu sıralar, piyasada 6 hızlı CD sürücü bulmanın oldukça zor olduğunu belirtmişti. Bunu Tolga'nın söyledikleri ile beraber değerlendirmekte fayda var. Eğer 6 hızlılar standart hale geldiyse, bu da demektir ki, çok yakında 8 veya 10 hızlılar bu pozisyona yerleşecek. Bilgisayar dünyasının değişmez kurallarından birisi bu. Daha kullanıcılar, piyasaya yeni çıkan bir ürünü alıp almamayı düşünürken veya yeni almışken, bir üst model çıkıyor. Kısacası bu alanda teknolojiyi yakalamak mümkün değil, bu yüzden yapabileceğim tek şey biraz ileri görüşlü davranıp 8 hızlı bir CD sürücü almak. Hemen diğer özelliklere bakıyorum, düşük erişim hızı, yüksek veri transferi özelliği. Listemde bunlara uygun 3 tane CD sürücü buluyorum. Bu seçeneklerin piyasanın durumu ile ilgili olduğunun bilincinde olarak, bir süre daha erteleyebilirim bu işi, fakat beklemeye sabrım yok. Düşünüp taşınıyorum, 200 ms'lik düşük erişim hızı ve 1200-1300 Kb/sn düzeyindeki veri transferi özellikleri ile 8 hızlı bir Gold Star CD sürücü ilk alternatifim. Fiyatı da KDV dahil 110 dolar civarında. Buna benzer özellikler taşıyan Aztech veya Creative de olabilir.
Sıra geldi ses kartına. Seçeneklerim, CD-ROM'a göre oldukça fazla sayılır. Daha ilk adımda, müzik benim için çok önemli olduğu için Wavetable (Dalga tablosu sentezi) olmayanları eliyorum. Ensoniq Sound Scape Elite aradığım özelliklere fazlasıyla sahip. Ama bu 2 MB Rom'lu, 32 seslik polifoniye sahip kart benim kısıtlı bütçem için biraz pahalı geliyor. Creative Sound Blaster AWE32'de benim için iyi olurdu ama her ikisinin de 300 dolar civarındaki fiyatları, onları da elememe yol açıyor. Diğer ürünleri, iyice inceliyorum. Creative Sound Blaster 32 benim için yeterli gözüküyor. DAT kalitesinde sayısal ses, FM sentezi ve Wavetable sentezi sunan bu kartın fiyatı da 190 dolar civarında. Böylece bütçemizin 300 dolarlık kısmını doldurmuş oluyorum.
Eğer parayı denkleştirebilirsem bir MPEG kartı alabilirim diye düşünüyorum. Ya da yazılım ile MPEG desteği veren bir ekran kartı alıp, kalan para ile bir de radyo kartı edinirim, belli mi olur. Her neyse doğruya doğru, MPEG kartları hakkında hiç bir şey bilmiyorum. Huyum kurusun biraz çekingenim, Tolga'yı da bir kez daha rahatsız etmeyi göze alamıyorum. Öyleyse öz kaynaklarımızı kullanacağız. PC World'lerden birinde bu tip bir test hatırlıyorum. Bulmam uzun sürmüyor. Tüm özelliklerin birbiriyle karşılaştırıldığı tabloyu inceliyorum. Her zaman olduğu gibi, yine gözüm yükseklerde, ama kısıtlı paranın gözü kör olsun. Üstelik, illa ki pahalı şeyler daha kaliteli olacak diye bir kural da yok. Listede Movie Vision MPEG Lite gözüme çarpıyor. Firmalardan aldığım bilgileri karıştırıp bu ürünü buluyorum. 150 dolarlık fiyat bana oldukça uygun geliyor. Gerçekten biraz param artacak gibi. Hangi donanımları alacağıma karar verebildiğim için kendimi tebrik ediyorum ve alışveriş ile geçecek bir hafta sonuna kendimi hazırlamak için uykuya dalıyorum.
Elimden geldiğince hızlı bir şekilde eve geri dönüyorum, sistemi alıp yakındaki bilgisayarcıma giderek yardım istiyorum. Terfimi, donanımların kitapçıklarını kullanarak kendim de yapabilirim ama daha çabuk ve güvenli olacağı düşüncesiyle, teknik servise yaptırıyorum. Kontroller yapılıyor, her şey yolunda.
İşte böyle. Başımdan geçenleri anlatarak, benzer sıkıntıları olduğunu tahmin ettiğim sizlere yardımcı olmaya çalıştım. Eğer başarabildiysem ne mutlu bana. Tabii darısı sizin başınıza...