PC'nizde müzik yapmanız için gerekli bileşenleri özetleyelim:
Müziği sadece ses kartından seslendirecekseniz herhangi bir bağlantı yapmanıza gerek yok. Eğer MIDI klavye kullanacaksanız, ses kartınızın üzerindeki MIDI/Joystick yuvasına takacağınız bir parça ve standart MIDI ara kablolarıyla bağlantıları yapabilirsiniz. Sequencer yazılımı olarak, örneklerimizde Cakewalk Home Studio 5.0'ı kullandık. Cakewalk Home Studio'nun demo versiyonunu, Internet üzerinde www.cakewalk.com veya PC World Online, ya da PC World BBS üzerinden temin edebilirsiniz.
1) MIDI Setup: Cakewalk ya da Windows altında çalışan herhangi bir sequencer yazılımını bilgisayarınıza kurduktan sonra, ilk önce MIDI Setup ayarlarını yapmanız gerekir. Burada yazılımın kullanacağı MIDI giriş/çıkış aygıtlarını giriyoruz. Bu aygıtlar, ses kartınızın sürücülerini Windows'a yüklediğinizde sisteme tanıtılmıştır ve konfigürasyonunuza göre değişebilir.
Örnek resimde, MIDI giriş aygıtı olarak Cakewalk'ın sağladığı sanal piyano aygıtını, çıkış
aygıtı olarak AWE32'nin dahili MIDI sentezcisini seçtiğimiz görülüyor. Birden fazla aygıtı aynı anda
seçmek ve kullanmak ta mümkün. Emin değilseniz, giriş aygıtı olarak ses kartının MIDI girişini,
çıkış aygıtı olarak ta MIDI Mapper'ı seçebilirsiniz.
2) Kanal Parametreleri: Cakewalk Home Studio'yu çalıştırdığınızda ekrana gelenler arasında en önemli olanı, kanalların listelendiği penceredir. Sol tarafta kanallara ait bilgilerin saklandığı parametre alanları, sağ tarafta da kanalların içeriği görüntüleniyor. Yeni bir kanal açmak için kanal parametrelerinden herhangi birisini değiştirmeniz yeterli. Kayıt için önemli parametrelerin işlevlerine değinelim:
Genel parameteler:
Name: İsterseniz, buraya kanalı tanımlayan herhangi bir isim girebilirsiniz.Status: Bu alan işaretliyse kanal aktif hale gelir, aksi halde kanal susturulmuş olur.
Kanalın giriş ve çıkışlarının belirlendiği parametreler:
Source: Burada kanalın kayıt kaynağı (MIDI veya ses) seçiliyor.
Port: Bu alanda kanalın yönlendirileceği çıkış aygıtı (MIDI veya ses) seçiliyor.
MIDI çıkış aygıtı seçilmişse, girilmesi gereken diğer parametreler:
Channel: 1-16 arasındaki MIDI kanal numarasını seçer.
Bank: Ses banka numarasını seçer.
Patch: Banka numarasıyla birlikte, kanaldaki enstrüman sesini 0-127 arasında belirler. (bkz. Genel MIDI Program Tablosu)
Volume: Kanaldaki enstrümanın ses yüksekliğini 0-127 arasında ayarlar.
Pan: Kanaldaki enstrümanın stereo pozisyonunu 0-127 arasında ayarlar.
3)MIDI klavyeden kayıt: Yeni açtığınız bir kanalda parametreleri girdikten sonra, parçanın hızı gibi değişkenleri kontrol çubuğu üzerinden ayarlayabilirsiniz.
Örnek resimde 120 bpm (dakikadaki vuruş
sayısı) hızında ve 4/4'lük bir parçayı, gerçek hızında (1.00 katsayısıyla) kaydetmeyi seçtiğimiz
görülüyor. Kontrol çubuğundaki düğmelerden faydalanarak kayıdı başlatabilir, durdurabilir, parçayı
başa alabilir ve dinleyebilirsiniz Canlı kayıtlardaki performansınız kişisel bilgi ve becerinize bağlı.
Burada olası sorunların çözümüne değineceğiz:
Klavyenin MIDI OUT yuvasıyla ses kartının MIDI IN yuvası arasında kablo bağlantısı yapılmış mı? Sequencer yazılımında MIDI klavyenin bağlı olduğu giriş aygıtı seçilmiş mi? (Settings * MIDI devices)
MIDI klavyenin çıkış kanalı, sequencer yazılımındaki kanal filtresinde işaretli mi? (Settings * Channel filter)
Kanal parametrelerinde, MIDI klavyenin bağlı olduğu MIDI çıkış aygıtı seçilmiş mi?
Ses kartının MIDI OUT yuvasıyla MIDI klavyenin MIDI IN yuvası arasında kablo bağlantısı yapılmış mı?
MIDI klavye, kanal parametrelerinde seçilen MIDI kanal numarasını almak üzere ayarlanmış mı?
4) Kanallı kayıt: Sequencer yazılımını sadece kanallı bir kayıt cihazı olarak kullanmayı tercih ediyorsanız, bundan sonra iş yeni kanallar açıp üst üste kayıtlar yapmaya kalıyor.
Burada da dikkat edilmesi gerekenleri ve püf noktalarını verelim:
Key+: Nota değerleri buraya yazılan sayı kadar artırılır veya eksiltilir. Örneğin notaları bir oktav inceltmek için +12 değerini girebilirsiniz.
Vel+: Notaların vuruş hızları buradaki değer kadar artırılır veya eksiltilir. Mesela MIDI klavyeden yaptığınız kayıtta tuşlara gereğinden hafif vurmuşsanız, bunu bu parametre ile düzeltebilirsiniz.
Time+: Notaların çalınma zamanlarına istenilen değerin eklenmesini veya çıkarılmasını sağlar. MIDI ve ses kayıtlarını senkronize etmekte zorlanıyorsanız işe yarayabilir.
5) Düzenleme: Kaydettiğiniz notaları görmek ve düzenlemek için, Staff penceresinden faydalanabilirsiniz. Sağ fare tuşuyla açılan menüde, veya View * New menüsünde, Staff komutunu çalıştırın. Cakewalk, seçtiğiniz kanal veya kanalların notasyonunu yeni bir pencere açarak görüntüleyecektir.
Staff penceresinde pek çok işlem yapabilirsiniz. Önce en soldaki düğmelerden işaretleme, yazma, silme ve dinleme modlarından birisine geçin. Eğer nota yazacaksanız yandaki düğmelerle nota uzunluğunu seçin. Şarkı sözleri veya özel semboller girecekseniz, alt sıradaki düğmeleri kullanın. Yazdığınız notaların belirli aralıklarla yerleşmesini istiyorsanız, snap tuşuna basın.
Canlı kayıt yapmışsanız, zamanlama mükemmel olmadığı için çok karmaşık bir notasyon çıkabilir, en sağdaki kutuları işaretleyerek daha basit bir notasyon görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
Staff penceresinde, notaları taşıyarak veya silerek hataları düzeltebilirsiniz. Canlı kayıtlardaki zamanlama hatalarını düzeltmenin başka bir yolu da, Edit * Quantize menü komutunu kullanmaktır. Bu komutu çalıştırdığınızda seçili olan bölgedeki notalar, belirli zaman aralıklarına en yakın noktalara taşınır. Ekrana gelen diyalog kutusunda zaman aralığını seçebilirsiniz, ancak buraya düşük bir değer girerseniz notalar üst üste binecektir. Eğer sonuçtan memnun kalmazsanız, Edit * Undo komutunu kullanarak işlemi geri alabilirsiniz. Ölçü bazında işlem yapmak için ise, track penceresini kullanın. Köşelerdeki büyüteç simgelerine basarak, kanal içeriğini daha detaylı olarak görebilirsiniz. Burada da yine seçim, silme, kesme, kopyalama imkanı var. Ses kayıtlı kanalları düzenlemek için, sağ fare tuşuyla açılan menüde Audio komutunu da kullanabilirsiniz.
Davul kanalı: Davul kanallarının diğer kanallardan farkı, MIDI kanal numarasının 10 olması ve her notadan değişik bir davul sesi çıkmasıdır. (bkz. Genel MIDI Davul Tablosu) İşe, yeni bir kanal açarak ve MIDI kanalını 10 değerine getirerek başlayın. Staff penceresini açtıktan sonra Layout düğmesine basıp Clef alanında bass seçeneğini seçin, çünkü ihtiyaç olan davul sesleri daha çok bas notalarda bulunuyor. Hangi notanın hangi sesi verdiğini biraz deneme yanılmayla bulmanız zor olmayacaktır.
Örnek resimde, 4/4'lük çok sade bir davul ritminin notaları görülüyor. Yanında bemol (b) işareti bulunan notaları, sağ fare tuşuna bastıktan sonra sol fare tuşunda da bir kez basarak elde edebilirsiniz.
Ölçü kopyalama: Yazdığımız bir ölçülük davul ritmini, sonraki ölçülere kopyalarak çoğaltalım. Bunu yapmak için birinci ölçüyü seçili hale getirin, sol fare tuşuna basılı tutarak ikinci ölçü üzerine sürükleyin ve kopyalama moduna geçirmek için klavyeden ctrl tuşuna basın, fare tuşunu serbest bırakın. Bu şekilde istediğiniz kadar çoğaltma yapabilirsiniz, ancak ritmin çok monoton duyulmasını engellemek amacıyla çoğalttığınız ölçülerde biraz değişiklik yapmanız uygun olacaktır. Örnek olarak ikinci ölçünün sonuna iki trampet vuruşu ekledik.
Bas: Yeni bir kanal açın, patch parametresine 37 (Slap Bass 2) değerini girin. Key+ parametresine de -12 yazın, böylece notalar bir oktav daha kalın duyulacaktır. Staff penceresinde de Layout tuşuna basıp bas seçeneğini seçmeyi unutmayın.
Resimde görülen notaları birinci ölçüye yazın, sonra yukarıda anlatılan şekilde birinci ölçüyü ikinci ölçüye kopyalayın ve ikinci ölçüde resimde görülen nota değişikliklerini yapın.
Kontrol olayları: Bu noktada, bas kanalına bazı kontrol olayları ekleyeceğiz. Kontrol olayları, notaların frekans, modülasyon ve ses yüksekliği gibi özelliklerini gerçek zamanda kontrol eder. Controller penceresini View * New * Controllers menü komutuyla açabilirsiniz.Sonra üst taraftaki kutuda Pitch Wheel (perde kolu) seçeneğini aktif hale getirin ve örnek resimde görülenleri girin. Eğer zor görünüyorsa bu adımı geçebilirsiniz, ama sadece fare ile müzik yazacaksanız bunun gibi işlemlerle gerçekçiliği önemli ölçüde yükseltebilirsiniz.
Transpoze etme: Soldaki kanal numaralarının üzerine tıklayarak iki kanalı
da seçili hale getirin, sağ üst taraftan 1 ve 2. ölçüleri seçin, fare ile 2. ölçüden tutup 4. ölçüye
kopyalayın. Şimdi, bas kanalında kopyaladığımız iki ölçüyü transpoze ederek parçanın havasını
değiştireceğiz. Transpozisyon, tüm notaların belirli bir aralıkta inceltilmesi veya kalınlaştırılması
anlamına geliyor. Bas kanalında 3. ve 4. ölçüleri seçili hale getirin, Edit * Transpose menü komutunu
çalıştırın, ekrana gelen diyalog kutusunda -3 değerini girip işlemi onaylayın.
Yankı efekti: Kanal parametreleri arasında bulunan Time+ parametresinden faydalanarak, MIDI kanallarına yankı efekti verebiliriz.Bunu yapmak için Track * Clone menü komutuyla bas kanalının bir kopyasını çıkartın, Chn parametresinde kullanılmayan bir MIDI kanalını seçin (örneğin 2), Vol parametresini biraz azaltın (örneğin 70), Time+ parametresini ise artırın (örneğin +60).
Kısılarak bitme efekti (Fade Out): Parça sonunun kısılarak bitmesini isterseniz, Insert * Series of Controllers menü komutundan faydalanabilirsiniz. Örnek parçamızda davul kanalına bu efekti uygulamak için şunları yapın: Davul kanalında 3. ve 4. ölçüleri seçili duruma getirin, menü komutuya gelen diyalog kutusunda Volume seçeneğini aktifleştirin, MIDI kanal numarasına 10 yazın, Begin alanına 100, End alanına 0 değerlerini girin ve işlemi onaylayın. Diğer kanallar için de tek tek aynı işlemi uygulamak gerekli, yalnız MIDI kanal numarası ve Begin alanlarına, her kanalın kendi değerlerini yazmaya dikkat etmelisiniz.
MID dosyası olarak kaydetme: Cakewalk ile hazırladığınız parçalar normalde WRK (work) uzantılı dosyalar olarak kaydedilir. Parçanızın herhangi bir multimedia PC'de çalınabilmesi için onu MID dosyası formatında kaydetmelisiniz. Bunu File * Save As menü komutuyla yapabilirsiniz. Tabii, Cakewalk'ın demo versiyonu parçayı kaydetmenize izin vermez. Örnek parçamızın MID versiyonunu, internet üzerinde PC World Online/dergide adı geçen dosyalar bölümünde bulabilirsiniz.
Diğer Püf Noktaları |
MIDI sequencer klavyemle kayıt yaparken kısa sürede ' bellek doldu' hatası veriyor. Tuşlara basmanız ve serbest bırakmanız fazla bellek harcamaz, ama tuşa bastığınız süre boyunca çok sayıda aftertouch (dokunma sonrası basınç) mesajı üretilebilir ve bellek kısa sürede dolar. Aftertouch mesajlarını klavye üzerinden kapatın. En kesin çözüm ise kayıtlarınızı bir sequencer yazılımıyla yapmanız. MIDI sequencer klavyemin belleğine kayıtlı parçalarım var, bunları bilgisayara aktarmak istiyorum. Sequencer programınız şarkı pozisyonu mesajları gönderebiliyorsa, kayıt düğmesine bastığınızda MIDI klavyeniz parçayı otomatik olarak çalmaya başlaycaktır. Böylece ölçü başını yakalamak problem olmaz. Eğer ilk notaların kesildiğini görürseniz parçanın başına boş bir ölçü koyun, sorun çözülecektir. Gitar partilerini nasıl daha gerçekçi hale getirebilirim? En kolay yolu, bir MIDI gitar çeviricisiyle canlı kayıt yapmaktır. Sonradan küçük hataları elle düzeltmeniz gerekebilir ama en gerçekçi sonuçları bu şekilde elde edersiniz. Eğer klavyeden çalmak zorundaysanız, ses çıkışını bir gitar efektöründen geçirmeniz de gerçekçiliği artıracaktır. Davulun daha gerçekçi duyulması için notaların dinamiği üzerinde oynamak istiyorum. Genel bir kural olarak, uzun süreli notaların daha şiddetli, kısa süreli notaların ise daha hafif duyulması normaldir. Bunu uygulamak için seqencer'ın filtreleme özelliğinden faydalanabilirsiniz, örneğin 1/8'lik notaları aratıp vuruş hızlarını %20 azaltabilirsiniz. Solo bölümlerinde tremolo efektini kullanmak istiyorum, ancak müziğin temposuna uymuyor. Eğer tremolo için modülasyon efektini kullanırsanız, dalgalanma frekansının önceden belirlenmiş sabit bir değerde olması nedeniyle, müziğin temposuyla uyuşmayabilir. Bunun yerine tremolo şeklini elle çizmenize imkan veren pitch wheel efektini kullanın. |