Οι Γυναικείοι Αγροτουριστικοί Συνεταιρισμοί ξεκίνησαν στην Ελλάδα το 1983 από την Πέτρα της Λέσβου και αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 18 σε όλη την Ελλάδα. Μέσα στα πλαίσια των Συνεταιρισμών αυτών δραστηριοποιήθηκαν γυναίκες της ελληνικής υπαίθρου, κυρίως σε τουριστικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες. Η Β' Πανελλαδική Συνάντηση των Γ.Α.Σ. που διοργανώθηκε από τη ΓΣΕΒΕΕ στις 17 και 18 Γενάρη 1998, ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική, τόσο για τις προθέσεις της κυβέρνησης που αφορούν το μέλλον των συνεταιρισμών αυτών, όσο και για το ρόλο που καλείται να παίξει ο αγροτουρισμός γενικότερα στη χώρα μας, με βάση τις κατευθύνσεις και την πολιτική της ΕΕ.
Κατ' αρχήν, ο αγροτουρισμός προωθείται από την ΕΕ, χωρίς ν' αφορά μόνο τις γυναίκες, αλλά κατά πρώτο λόγο αυτές, προκειμένου ν' αποτελέσει πηγή ενός συμπληρωματικού εισοδήματος για τους αγρότες και στη συνέχεια να γίνει η κύρια απασχόλησή τους.
Επειδή στους άμεσους στόχους της ΕΕ και της κυβέρνησης είναι το βίαιο, άμεσο και γρήγορο ξεκλήρισμα των φτωχομεσαίων αγροτών, επινοούν άλλες μη αγροτικές δραστηριότητες, σαν "άλλοθι" και προσωρινή μορφή απασχόλησης (αγροτουρισμός, φύλαξη οικοσυστημάτων κ.ά.) για να μην υπάρχουν ή να περιορίσουν, όσο μπορούν αντιστάσεις και εκρήξεις από το βίαιο ξεκλήρισμα από τη γεωργική παραγωγή.
Το μέλλον των Γ.Α.Σ., όπως και όλων των συνεταιρισμών, διαφαίνεται ζοφερό. Η κρατική προστασία και οι όποιες επιδοτήσεις δίνουν τη θέση τους στο ιδιωτικό κεφάλαιο και τις επιχειρήσεις. Οι συνεταιρισμοί στην αρχική τους μορφή έχουν τα χαρακτηριστικά συλλογικών προσπαθειών, στην πορεία όμως κλείνουν για να καρπωθεί κάποιος μεγάλος τη δουλιά τους ή μετατρέπονται σε εταιρίες και οι συνεταιριζόμενοι σε υπαλλήλους των μεγαλοπαραγωγών, που θα έχουν στα χέρια τους αυτές τις εταιρίες.
Η αγρότισσα, απ' ότι φαίνεται, θ' αποτελέσει την πρώτη και εύκολη λεία στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου. Χτυπημένη από την ανεργία, την προετοιμάζουν ώστε ν' αποδεχτεί πιο εύκολα τη μερική απασχόληση και το πενιχρό εισόδημα που θα της εξασφαλίζει η συμμετοχή της σ' αυτούς τους συνεταιρισμούς και να ξεκοπεί ευκολότερα από τη γεωργική παραγωγή.
Από την άλλη πλευρά, η πολιτική των Βρυξελλών επιδιώκει μέσω και του αγροτουρισμού να επιταχύνει μια σειρά αλλαγές που αφορούν τον παραγωγικό ιστό της χώρας μας. Δίπλα στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και τα καζίνο εμφανίζονται οι λεγόμενες ήπιες μορφές τουρισμού "όπου τα καταλύματα και η φιλοξενία, που βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην ελληνική λαϊκή παράδοση, αντικαθιστούν το μαζικό τουρισμό". Πίσω όμως από τα ωραία και παχιά λόγια των κυβερνητικών στελεχών, της Κας Μίκας Κουτσιλαίου, γενικής γραμμ. Ισότητας και της Κας Σου Λάιου - Αντωνίου, συμβούλου της Γραμματείας του ΕΟΤ, που μίλησαν στη συνδιάσκεψη για "το θαύμα που ετοιμάζεται", κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα για την Ελληνίδα αγρότισσα. Μια πραγματικότητα που επί της ουσίας, απ' τη μια, περιορίζει πολύ ή καταργεί τις επιχορηγήσεις για τους μικρομεσαίους αγρότες και όσον αφορά τα προγράμματα αγροτουρισμού και από την άλλη, προσφέρει αφειδώς στους μεγαλοαγρότες και μεγαλοξενοδόχους κεφάλαια, προκειμένου να κάνουν νέες επενδύσεις. Μια πραγματικότητα που εισάγει στον τομέα του αγροτουρισμού τουριστικές εταιρίες και ανοίγει το δρόμο ουσιαστικά στην κατάργηση των σημερινών γυναικείων αγροτουριστικών συνεταιρισμών. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι προγράμματα αγροτουρισμού προωθούνται από την ελληνική κυβέρνηση και στις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες.
Εξάλλου οι συνεταιρισμοί, στο σύνολό τους, αντί να προωθούνται, επί της ουσίας, υπονομεύονται. Πρόσφατα ο υπουργός Γεωργίας έδωσε στη δημοσιότητα νομοσχέδιο που μετατρέπει τους συνεταιρισμούς σε εταιρίες. Ενώ μόλις πριν ένα σχεδόν μήνα ο Κος Σπράος σε τελευταία έκθεσή του, προτείνει: "Επανεξέταση και επαναπροσδιορισμό του ρόλου των συνεταιρισμών και δημιουργία διεπαγγελματικών οργανώσεων και ομάδων παραγωγών". Δηλαδή, πρακτικά, προτείνεται η διάλυση και συρρίκνωση των συνεταιρισμών, στο όνομα της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των μεγαλοαγροτών και των μεγαλεμπόρων. Γι' αυτούς προτείνεται σύσταση φορέων, ώστε να συγκεντρωθεί η παραγωγή, η μεταποίηση και η εμπορία στα χέρια τους. Την ίδια στιγμή η "Ατζέντα 2000", η νέα χάρτα της ΕΕ, μας προϊδεάζει για το ξεκλήρισμα των μικρομεσαίων αγροτικών νοικοκυριών και συνιστά να βρεθούν τρόποι συμπληρωματικού εισοδήματος (π.χ., μέσω του αγροτουρισμού).
Για το ΚΚΕ είναι σαφές ότι η παραγωγική αναβάθμιση της χώρας στον τομέα της βιομηχανίας, της αγροτικής οικονομίας και του τουρισμού, μπορεί να προχωρήσει μόνο στην κατεύθυνση συνδυασμού τους και αξιοποίησης των ιδιαίτερων ευνοϊκών συνθηκών της χώρας μας και σε όφελος της πλειοψηφίας των εργαζομένων και όχι της μειοψηφίας των κεφαλαιούχων. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο είναι σε αντίθεση με τις επιλογές της ΕΕ.
Ενα δε από τα βασικά κριτήρια, προκειμένου ν' αξιολογήσουμε τη λειτουργία και τις προοπτικές των Γ.Α.Σ. είναι, κατά πόσο μπορούν να εξασφαλίσουν μόνιμη, σταθερή και πλήρη απασχόληση για τις γυναίκες της υπαίθρου και φυσικά, τι ποσοστό γυναικών τελικά απασχολούν. Η αντιμετώπιση των Γ.Α.Σ. από την κυβέρνηση σαν "εναλλακτική μορφή ανάπτυξης", φανερώνει και την πραγματική διάσταση που επιδιώκουν να τους προσδώσουν. Και η διάσταση αυτή δεν έχει καμιά σχέση με την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας που πλήττει την αγρότισσα.
Μόνο μια πολιτική σε αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση και στον τομέα των αγροτουριστικών συνεταιρισμών μπορεί να γίνει εφαλτήριο προκειμένου να λυθεί το ζήτημα της γυναικείας ανεργίας στις αγροτικές περιοχές.
Χριστίνα ΣΚΑΛΟΥΜΠΑΚΑ
Συνεργάτρια του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και Χειραφέτηση των Γυναικών