Η εξαγωγή κεφαλαίων βασικό οικονομικό γνώρισμα του ιμπεριαλισμού

Το τρίτο βασικό γνώρισμα της εποχής του ιμπεριαλισμού, σύμφωνα με τη λενινιστική ανάλυση, είναι η τεράστια αύξηση της σημασίας της εξαγωγής κεφαλαίου και ο πρωτεύοντας ρόλος της σε σχέση με την εξαγωγή εμπορευμάτων, συγκριτικά με το στάδιο του ελεύθερου ανταγωνισμού. Η αναγκαιότητα εξαγωγής κεφαλαίου προήλθε από τη δημιουργία σε μια σειρά ισχυρές βιομηχανικές χώρες ενός "πλεονάσματος κεφαλαίου" για το οποίο δεν υπήρχε πλέον πεδίο συμφέρουσας τοποθέτησης εντός των συγκεκριμένων χωρών.

Στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες εμφανίσθηκε η υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου, σαν αποτέλεσμα της όξυνσης της αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας. Δηλαδή από τη μια συγκεντρώθηκε ο πλούτος σε λίγα χέρια, οι πλούσιοι γινόντουσαν πλουσιότεροι, από την άλλη οι φτωχοί γινόντουσαν φτωχότεροι. Έτσι δεν μπορούσαν να καταναλώσουν, τα προϊόντα έμεναν απούλητα, οι καπιταλιστές περιόριζαν τις παραγωγικές επενδύσεις τους. Μ΄ άλλα λόγια εμφανίσθηκαν συνθήκες δυσκολίας να πραγματοποιηθεί η υπεραξία σε κέρδος. Και βέβαια οι καπιταλιστές δεν ήταν διατεθειμένοι να χρησιμοποιούν το περίσσευμα του κεφαλαίου για το ανέβασμα του βιοτικού επιπέδου των μαζών, για την πλατιά εκμηχάνιση και ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής. Αυτό θα σήμαινε μείωση των κερδών και επομένως ο καπιταλισμός θα έπαυε να είναι καπιταλισμός, αν αποδεχόταν μια τέτια λειτουργία. Αντίθετα, η ανισομετρία στην ανάπτυξη των χωρών έδινε τη δυνατότητα εξαγωγής κεφαλαίου στις πιο καθυστερημένες χώρες, όπου η χαμηλή τιμή της εργατικής δύναμης, της γης και οι φθηνές πρώτες ύλες δημιούργησε τη δυνατότητα εξασφάλισης μεγαλύτερων κερδών.

Η εξαγωγή κεφαλαίων δεν γίνεται μόνο με άμεσες παραγωγικές επενδύσεις, αλλά και με άλλες μορφές πχ. των δανείων και έχει ενταθεί πολύ περισσότερο σήμερα.

Τα δύο τελευταία οικονομικά γνωρίσματα που συμπληρώνουν τον λενινιστικό ορισμό του ιμπεριαλισμού είναι τα ακόλουθα :

Η ίδρυση διεθνών μονοπωλιακών ενώσεων των κεφαλαιοκρατών που μοιράζουν τον κόσμο.

Με τον όρο διεθνή μονοπώλια εννοούμε συνήθως συμφωνίες ανάμεσα στα μεγαλύτερα μονοπώλια των διαφόρων χωρών που παράγουν ομοειδή προϊόντα. Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιας συμφωνίας ήταν αυτή που κλείστηκε το 1907 ανάμεσα στην αμερικάνικη "General Electric" και στην γερμανική AEG για το μοίρασμα της παγκόσμιας αγοράς ηλεκτρικών ειδών. Με βάση αυτή την συμφωνία η General Electric πήρε τον έλεγχο στην αμερικάνικη ήπειρο και η AEG στην Ευρώπη.

Πρόσφατα, στις αρχές του ΄96, δυο μονοπωλιακές επιχειρήσεις στο χώρο των καυσίμων και των ορυκτελαίων, η βρετανική British Petrolioum (BP) και η αμερικανική Mobil Corp. έκλεισαν συμφωνία για τη συγχώνευση των δραστηριοτήτων τους στην Ευρωπαϊκή αγορά, με στόχο να χτυπήσουν τις SHELL και EXXON. Χαρακτηριστικό των επιπτώσεων αυτών των συγχωνεύσεων για την εργατική τάξη, είναι η προοπτική μείωσης των θέσεων εργασίας κατά 3000.

Τέλος, ο Λένιν επισημαίνει ότι το οικονομικό μοίρασμα του κόσμου από τα μονοπώλια προϋποθέτει και το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμεσα στις μεγαλύτερες κεφαλαιοκρατικές δυνάμεις. Η τοποθέτηση κεφαλαίων στην οικονομία άλλων χωρών οδηγούσε τα ιμπεριαλιστικά κράτη στην τάση να μετατρέπουν τις ασθενείς χώρες σε αποικίες, με στόχο τη μεγαλύτερη εγγύηση στη διαφύλαξη των επενδύσεων. Τα διεθνή μονοπώλια ωθούν τις κυβερνήσεις των χωρών τους στην κατάκτηση ξένων εδαφών. Και τούτο γιατί η πολιτική κυριαρχία εδραιώνει τις θέσεις που έχουν στην οικονομία των χωρών αυτών. Η τάση κατάληψης ξένων εδαφών και ο πόλεμος συνδέονται αδιάρρηκτα με τα μονοπώλια και πηγάζουν απ΄ αυτά.

Το εδαφικό μοίρασμα του κόσμου και η δημιουργία του αποικιοκρατικού συστήματος τέλειωσε στις αρχές αυτού του αιώνα και αμέσως άρχισε η πάλη για το ξαναμοίρασμά του. Οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι και αρκετοί τοπικοί που επακολούθησαν εκφράζουν τη διαπάλη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για το ξαναμοίρασμα των αγορών και σφαιρών επιρροής. Δικαίωναν με δραματικό τρόπο τη λενινιστική ανάλυση και πρόβλεψη για τα γνωρίσματα της εποχής του ιμπεριαλισμού. Ο διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας μετά το 1989 και ο πόλεμος στα εδάφη της αποσκοπούσε στο μοίρασμα των αγορών, ήταν πρόκριμα για το μοίρασμα αγορών στα εδάφη και στις αγορές του ανατραπέντος σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Ανάλογα φαινόμενα υπάρχουν σε όλον τον κόσμο.

Προηγούμενη σελίδαΕπόμενη σελίδα