Η προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα-η δημιουργία νέων τσιφλικιών-η όξυνση της πάλης των ακτημόνων αγροτών

Τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας, εκείνα τα οποία οδήγησαν στη μεγάλη αγροτική εξέγερση του Κιλελέρ, είναι μεγάλες γαιοκτησίες του όψιμου 19ου αιώνα. Μιας εποχής κατά την οποία παίρνει διαστάσεις η ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου, όταν ήδη δηλαδή αναπτύσσονται οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και τα αστικά κέντρα. Αποτελούσαν ιδιοκτησίες Τούρκων, τις οποίες οι κάτοχοί τους πούλησαν σε Ελληνες αστούς, εν όψει της ενσωμάτωσης. Οι κολλήγοι των τσιφλικιών βρέθηκαν, την επόμενη της ενσωμάτωσης, σε δεινή θέση: Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, δεν καλύπτονταν πλέον από τις ισόβιες κολληγικές συμβάσεις, αλλά, με τη λήξη της αγρομίσθωσης, μπορούσαν να πεταχτούν έξω από τη γη που καλλιεργούσαν. Ωστόσο, βρισκόμαστε ήδη σε μια εποχή κατά την οποία οι σοσιαλιστικές ιδέες αρχίζουν να γίνονται γνωστές και στην Ελλάδα, έστω αδιαμόρφωτες και συγκεχυμένες. Οι τάξεις που συνδέονται με τις νέες σχέσεις παραγωγής, τις καπιταλιστικές-εμπορευματικές, εξελίσσονται ακόμα. Η αστική τάξη δεν έχει καταλάβει εξ ολοκλήρου την εξουσία. Τα τσιφλίκια αποτελούν επιβίωση του προηγούμενου τρόπου παραγωγής, κάτι που αντανακλάται και στο εποικοδόμημα, μέσα από το θεσμό της μοναρχίας. Η κολληγική αγροτιά της Θεσσαλίας αντιμετωπίζει οξυμένα προβλήματα επιβίωσης που σχετίζονται με την ιδιοκτησία της γης. Ετσι, είναι ώριμη να προβάλει ανάλογες διεκδικήσεις και να προχωρήσει σε αγώνες. Με τη χαραυγή του 20ού αιώνα και την εξόρμηση των ισχυρότερων τμημάτων του κεφαλαίου προς την εξουσία (όπως αυτή εκφράστηκε με το στρατιωτικό κίνημα του 1909 στο Γουδί και την πολιτική άνοδο του Ελ. Βενιζέλου), η αγροτιά κρίνει ότι είναι κατάλληλη η εποχή για να διεκδικήσει πιο ενεργά τον πολυπόθητο αναδασμό. Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια ειδική μνεία στον κορυφαίο των αγροτιστών, τον Κεφαλλονίτη ουτοπικό "κοινωνιστή" Μαρίνο Αντύπα, που δολοφονήθηκε, στα 1907, μετά από σύσκεψη των τσιφλικάδων, ενώ προσπαθούσε να  ξεσηκώσει τα χωριά του κάμπου. Θα πρέπει ακόμα να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην πρώτη μεγάλη αγροτική εξέγερση της νεώτερης Ελλάδας, στην εξέγερση του Κιλελέρ, το 1910. Πέρα από τον ηρωϊκό της χαρακτήρα, ήταν και μια εξέγερση που, έστω και μακροπρόθεσμα, τελεσφόρησε, αφού υπήρξε ένα από τα γεγονότα που οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του 1917-1922. Παρά το γεγονός ότι η μεταρρύθμιση αυτή έγινε μέσα στα πλαίσια της κατάκτησης της πολιτικής εξουσίας από την αστική τάξη, δεν αναιρείται το γεγονός ότι υπήρξε μια νίκη για το αγροτικό κίνημα.

Προηγούμενη σελίδαΕπόμενη σελίδα