ΕΙΣΑΓΩΓΗ
«Ήταν ένα ατύχημα...». Είναι η φράση που ακούγεται συχνά
για να δώσει μια πρώτη εξήγηση για τις ανθρώπινες ζωές που απειλήθηκαν
και τις ανυπολόγιστες υλικές ζημιές που προκλήθηκαν μετά από μια τρομακτική
έκρηξη, πότε σε βιομηχανία, πότε σε αποθήκη, πότε σε εργαστήριο... Οι μηχανικοί
ασφαλείας, βέβαια, γνωρίζουν ότι ένα ατύχημα δεν είναι ούτε θέλημα, ούτε
κάποιο παιχνίδι της μοίρας, παρά είναι, με μια έννοια, ένα απρόσμενο επακόλουθο
μιας ή περισσοτέρων επισφαλών ή/και επικίνδυνων ενεργειών, που θα μπορούσαν,
όμως, κάλλιστα να έχουν προβλεφθεί και, κατά συνέπεια, προληφθεί. Ωστόσο,
στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτών πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει κάποιο
αέριο.
Η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας
δίνει τη δυνατότητα στο σύγχρονο άνθρωπο να παράγει, να αποθηκεύει, να
μεταφέρει και να χρησιμοποιεί κάθε αέριο ή μείγματα αερίων, έχοντας πολλαπλές
ωφέλειες από συνδυασμούς πλήθους ιδιοτήτων τους. Η θέρμανση των σπιτιών,
οι τεχνικές συγκόλλησης και φλογοκοπής μετάλλων σε μηχανουργεία και ναυπηγεία,
η παραγωγή χάλυβα, η συντήρηση και βαθιά κατάψυξη τροφίμων, η παραγωγή
αναψυκτικών, η ωρίμανση φρούτων, η κρυοχειρουργική, η συντήρηση σπέρματος
και ιστών, η αναισθητοποίηση ασθενών, η θεραπεία αναπνευστικών προβλημάτων,
η προώθηση διαστημικών σκαφών, οι υποβρύχιες καταδύσεις, η παραγωγή ολοκληρωμένων
ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, η λειτουργία κλιματιστικών μηχανημάτων, η βιολογική
επεξεργασία λυμάτων και διάφορες τεχνικές έρευνας και ανάλυσης, όπως είναι
η αέρια χρωματογραφία, είναι μερικοί τομείς εφαρμογών, που απορρέουν από
την ευρεία χρήση των αερίων.
Η τάση για ολοένα και ευρύτερη χρήση αερίων στις δραστηριότητες
του σύγχρονου κόσμου είναι αναμενόμενο να αυξάνει την πιθανότητα πρόκλησης
ατυχημάτων, όχι όμως πάντα μοιραίων και αναπόφευκτων. Το πόσο αστάθμητος
ή όχι είναι ο παράγοντας «κίνδυνος» που προκύπτει από τη χρήση αερίων,
σε συνδυασμό με τη λήψη προληπτικών μέτρων ασφάλειας και υγιεινής και το
ρόλο των πυροσβεστών ως φορέων αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών, θα
αναλυθούν στο πρώτο μέρος αυτής της παρουσίασης. Το δεύτερο μέρος θα δώσει
έμφαση στα πιο δημοφιλή για την ελληνική πραγματικότητα αέρια: Το οξυγόνο
και την ασετιλίνη.
ΓΕΝΙΚΑ
Εξετάζοντας ένα υλικό από άποψη αναφλεξιμότητας, προκύπτει
ότι τα αέρια είναι πιο επικίνδυνα από τα υγρά και τα στερεά, αφού ένα υγρό
ή στερεό σώμα, για να αναφλεγεί πρέπει πρώτα να θερμανθεί, έως ότου αρχίσει
να αναδίδει έυφλεκτους ατμούς ή αέρια προϊόντα θερμικής διάσπασης αντίστοιχα,
τα οποία στη συνέχεια θα αναμειχθούν με το οξυγόνο του αέρα σε τέτοια αναλογία,
ώστε να δώσουν μείγμα έτοιμο να εκραγεί με την παρουσία μιας πηγής έναυσης,
όπως είναι ένας σπινθήρας ή μια γυμνή φλόγα.
Τον κίνδυνο επαυξάνει η ιδιότητα των αερίων να καταλαμβάνουν
όλο το χώρο που τους είναι διαθέσιμος και τα περιέχει. Η ιδιότητα αυτή
τα καθιστά εύκολα αναμείξιμα με τον απαιτούμενο για καύση αέρα, καθώς και
συμπιεστά. Λόγω της δυνατότητας να συμπιεστούν, μπορούν να αποθηκευτούν
υπό πίεση σε χαλύβδινες κυλινδρικές φιάλες με χοντρά, ανθεκτικά τοιχώματα.
Τότε λέμε ότι το αέριο βρίσκεται σε μια τεχνική ή θερμοδυναμική κατάσταση
ισορροπίας με τα τοιχώματα του δοχείου που το συγκρατεί.
Ο όρος, λοιπόν, «τεχνικά αέρια» αντιστοιχεί σε όλα εκείνα
τα αέρια που φυλάσσονται συμπιεσμένα, υγροποιημένα ή όχι, σε θερμοκρασία
δωματίου μέσα σε χαλύβδινες φιάλες, αλλά ακόμη και στα αέρια που φυλάσσονται
σε υγρή φάση κάτω από εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, κοντά στο σημείο
βρασμού τους, εντός κατάλληλα διαμορφωμένων δοχείων με διπλά τοιχώματα,
μεταξύ των οποίων υπάρχει κενό. Αυτά είναι τα κρυογενικά αέρια.
Τα αέρια ως προς τον τρόπο φύλαξης ταξινομούνται ως εξής:
α. Συμπιεσμένα αέρια, τα οποία χωρίζονται σε υγροποιημένα
(υγραέριο, διοξείδιο του άνθρακα, Halons) και μη υγροποιημένα αέρια (οξυγόνο,
άζωτο, αργό, κρυπτό, ήλιο, νέο, ξένο, υδρογόνο).
β. Κρυογενικά αέρια (οξυγόνο, άζωτο, αργό, κρυπτό, ήλιο,
νέο, ξένο, υδρογόνο, φυσικό αέριο).
Με τους τρόπους αυτούς επιτυγχάνεται σημαντική εξοικονόμηση
χώρου κατά τη φύλαξη και μεταφορά τους. Μια φιάλη χωρητικότητας 50 λίτρων,
γεμάτη με αέριο σε πίεση 200 ατμόσφαιρες, ισοδυναμεί περίπου με όγκο αερίου
10 κυβικών μέτρων σε πίεση μιας ατμόσφαιρας, που είναι κατά πλειοψηφία
και η πίεση χρήσης του. Αντίστοιχα, ένα κυβικό μέτρο υγρού αζώτου, θερμοκρασίας
-196 βαθμών Κελσίου, ισοδυναμεί με 700 κυβικά μέτρα αερίου αζώτου σε πίεση
μιας ατμόσφαιρας και σε θερμοκρασία περιβάλλοντος.
Τα αέρια καθίστανται επικίνδυνα κυρίως λόγω της εξαιρετικά
ευρείας μεταβολής του όγκου τους σε σχέση με τη διακύμανση των συνθηκών
θερμοκρασίας και πίεσης, στην οποία υποβάλλονται εξαιτίας των προ-αναφερθέντων
τρόπων φύλαξης σε τέτοιες συνθήκες, που απέχουν πολύ από τις κανονικές.
Ο άνθρωπος δημιούργησε το σύγχρονο πολιτισμό, παίρνοντας το ωφέλιμο έργο
από την ελεγχόμενη εκτόνωση του υδρατμού στις θερμικές μηχανές. Όμως, μια
αιφνίδια, μη ελεγχόμενη εκτόνωση, από τυχόν αστοχία του δοχείου που το
περιέχει, μόνο ωφέλιμο έργο δεν παράγει. Απεναντίας, απελευθερώνει όλη
τη δυναμική ενέργεια που μέχρι πρότινος συγκρατούσαν τα τοιχώματα του δοχείου
φύλαξης, με ταυτόχρονη μετατροπή της σε κινητική ενέργεια, η οποία μεταφράζεται
σε ωστικό κύμα, με ολέθριες συνέπειες.
Ένα αέριο επίσης μπορεί να είναι εύφλεκτο, τοξικό, διαβρωτικό,
ασφυκτικό, έχοντας μία, κάποιες ή και όλες αυτές τις ιδιότητες μαζί. Κατόπιν
τούτου, καταλαβαίνει κανείς ότι ο χειρισμός των τεχνικών αερίων απαιτεί
τη θέσπιση αυστηρών κανόνων και την τήρηση δραστικών μέτρων ασφάλειας και
υγιεινής σε χώρους παραγωγής, διακίνησης, αποθήκευσης και χρήσης. Τα μέτρα
αυτά και οι κανόνες αφορούν άμεσα, εκτός από τους εργαζομένους σε τέτοιους
χώρους, τόσο το πυροσβεστικό προσωπικό, όσο και τις λοιπές ομάδες διάσωσης,
που ανά πάσα στιγμή μπορεί να κληθούν, για να αντιμετωπίσουν συμβάν σε
τέτοιους χώρους.
ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ, ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Μια φιάλη αποτελείται, όπως φαίνεται κι από το αντίστοιχο
σχήμα, εκτός από το κύριο σώμα της, και από τα ακόλουθα μέρη:
1. Τη βαλβίδα, πάνω στην οποία βρίσκονται:
(α) το κλείστρο, που μπορεί να λειτουργεί είτε με στρόφιγγα,
όπως στο σχήμα, είτε με κατάλληλο δυναμόκλειδο,
(b) η αναμονή σύνδεσης, όπου μπορούν να προσαρμοστούν
ειδικοί ρυθμιστές ροής και μειωτές πίεσης, εξασφαλίζοντας την ομαλή και
σταθερή παροχή αερίου προς χρήση. Με σκοπό την αποφυγή σύνδεσης της φιάλης
με ένα σύστημα ή γραμμή μεταφοράς που χρησιμοποιείται για διαφορετικό αέριο,
απαγορευτικά ασύμβατο με αυτό της εν λόγω φιάλης, τα σπειρώματα σύνδεσης
διαφέρουν και έχουν κωδικοποιηθεί αντίστοιχα με κάθε ομάδα συμβατών μεταξύ
τους αερίων. Για παράδειγμα, ένα εύφλεκτο αέριο θεωρείται απαγορευτικά
ασύμβατο με το οξυγόνο, επειδή η ανάμειξή τους εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο
έκρηξης.
(c) η ανακουφιστική δικλείδα ασφαλείας, που αποτελούμενη
είτε από εύτηκτο μέταλλο είτε από εύθραυστο δίσκο, είναι έτοιμη να λειτουργήσει,
όταν η θερμοκρασία έκθεσης ή η εσωτερική πίεση αντίστοιχα υπερβούν τα ανώτατα
όρια του κατασκευαστή, ώστε να αποφευχθεί η βίαιη διάρρηξη της φιάλης.
2. Το καπάκι της αναμονής σύνδεσης, που εμποδίζει μια
ενδεχόμενη διαρροή να συμβεί, διατηρεί καθαρή από ξένα σώματα την αναμονή
σύνδεσης και προστατεύει το σπείρωμα από φθορά λόγω απρόσμενου κτυπήματος.
3. Το κολάρο με το σπείρωμα, όπου προσαρμόζεται το προστατευτικό
καπάκι της φιάλης.
4. Η σφυρηλατημένη «ταυτότητα» της φιάλης, που δίνει
στοιχεία για το υλικό κατασκευής, το όνομα του κατασκευαστή, την ημερομηνία
(μήνα/έτος) κατασκευής, πρώτης και επόμενης υδραυλικής δοκιμής, τη χωρητικότητα,
την πίεση πλήρωσης, την πίεση υδραυλικής δοκιμής, τον αριθμό μητρώου φιάλης.
Δε γίνεται λόγος για σήμανση που να υποδηλώνει το αέριο περιεχόμενο της
φιάλης, διότι υπάρχουν διάφοροι κώδικες χρωμάτων με τα οποία βάφεται ο
λαιμός της φιάλης σε αντιστοιχία με κάθε αέριο.
5. Το προστατευτικό καπάκι της φιάλης, το οποίο ξεβιδώνεται
μόνο, όταν η φιάλη έχει στερεωθεί καλά και είναι έτοιμη για σύνδεση και
χρήση. Σε κάθε άλλη περίπτωση πρέπει να είνα βιδωμένο!
|
ΧΩΡΟΙ ΠΛΗΡΩΣΗΣ ΦΙΑΛΩΝ
Ο χώρος πλήρωσης των φιαλών περιλαμβάνει τις ράμπες,
καθεμιά από τις οποίες αποτελείται από ένα κεντρικό σωλήνα τροφοδότησης,
πάνω στον οποίο συνδέονται οι φιάλες μέσω επιμέρους κατάλληλων, εύκαμπτων
σωλήνων, που από τη μιαν άκρη φέρουν στρόφιγγα ασφαλείας επί του κεντρικού
σωλήνα και από την άλλη άκρη αντίστοιχο σπείρωμα που βιδώνει στη φιάλη,
κατά προτίμηση χωρίς τη βοήθεια δυναμόκλειδου. Κάθε ράμπα φέρει ειδικό
μανόμετρο με προαιρετικά ρυθμιζόμενη (set point) ηλεκτρική επαφή on/off,
ώστε να δίνει ηλεκτρικό σήμα για διακοπή της παροχής του αερίου, όταν η
πλήρωση των φιαλών έχει ολοκληρωθεί ή, με άλλα λόγια, όταν η πίεση της
ράμπας έχει φτάσει στο ανώτατο όριο πλήρωσης που ορίζει ο κατασκευαστής
των φιαλών. Είναι αυτονόητο ότι σε κάθε ράμπα συνδέονται όμοιες, ως προς
την ανώτατη πίεση πλήρωσης, φιάλες. Επειδή κατά τη διάρκεια της πλήρωσης
η πίεση της ράμπας αυξάνεται προοδευτικά, οι φιάλες θερμαίνονται λόγω της
συμπίεσης του αερίου. Για την αποφυγή αυτής της θερμικής καταπόνησης απαιτείται
να υπάρχει σύστημα διαρκούς ή σε τακτά χρονικά διαστήματα διαβροχής των
φιαλών, με σκοπό τη ψύξη τους.
Όλοι οι κλειστοί χώροι, στους οποίους μπορεί να διαρρεύσει
ένα ή και περισσότερα αέρια, είναι απαραίτητο να επιτηρούνται με αυτόματο
σύστημα ανίχνευσης διαρροών, που να ειδοποιεί με οπτικοακουστικό σήμα σε
περίπτωση διαρροής ή ακόμα και να διακόπτει τη διαδικασία πλήρωσης. Τα
αισθητήρια όργανα του συστήματος αυτού πρέπει να διευθετούνται σε επίμαχα
και αντιπροσωπευτικά σημεία του χώρου που πρέπει να προστατευτεί, ώστε
σε κάθε περίπτωση να καλύπτονται από το νέφος του διαχεόμενου αερίου και
να μην επηρεάζονται από τυχόν ρεύματα αέρα. Αυτά τα ρεύματα είναι ο λόγος
για τον οποίο δεν μπορούν να προστατευτούν από σύστημα ανίχνευσης διαρροών
οι ανοιχτοί χώροι. Το να βασίζεται κανείς στην όσφρησή του αποτελεί αναξιόπιστη
μέθοδο πρόληψης, γιατί, όσο χαρακτηριστική οσμή κι αν έχει ένα αέριο, η
αίσθηση της οσμής αυτής εξασθενίζει πολύ σύντομα, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι
στο χώρο να το παίρνουν αψήφιστα ή και να μη δρουν έγκαιρα.
ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Οι διαδικασίες πλήρωσης, φόρτωσης, εκφόρτωσης (μεταφοράς
και αποθήκευσης) φιαλών συμπιεσμένων αερίων προϋποθέτουν την τήρηση μιας
σειράς προληπτικών μέτρων:
1. Οι χώροι αποθήκευσης φιαλών οφείλεται να είναι:
(α) οριοθετημένοι από πυράντοχη τοιχοποιία,
(β) στεγασμένοι με στέγη ελαφριάς κατασκευής, ικανή να
υποχωρήσει σε περίπτωση έκρηξης και να μετριάσει, έτσι την οριζόντια συνιστώσα
του ωστικού κύματος που θα δημιουργηθεί,
(γ) καλά αεριζόμενοι, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία
θυλάκων του επικίνδυνου διαφεύγοντος αερίου και να διατηρείται η αναλογία
μείγματος εύφλεκτου διαφεύγοντος αερίου εκτός της περιοχής αναφλεξιμότητας,
(δ) απομονωμένοι από πηγές έναυσης ή πιθανά σημεία συσσώρευσης
θερμότητας. Αυτό προϋποθέτει, εκτός της απαγορευμένης χρήσης γυμνής φλόγας
ή τσιγάρου, αντικεραυνική προστασία όλων των εγκαταστάσεων, γείωση εξαρτημάτων
και εργαζόμενων, χρήση ξύλινων ή πλαστικών σφυριών και ηλεκτρικής εγκατάστασης
αντιεκρηκτικού τύπου. Δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να αποτελέσει μια
φιάλη τμήμα κάποιου ηλεκτρικού κυκλώματος,
(ε) προστατευόμενοι από τις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας
και σχετικής υγρασίας. Ιδίως οι εξωτερικοί αποθηκευτικοί χώροι πρέπει να
έχουν καλή αποχέτευση για τα όμβρια ύδατα, γιατί οι φιάλες σκουριάζουν,
φθείρονται και χάνουν σταδιακά τις αντοχές τους. Επίσης, να προστατεύονται
από τυχόν παρατεταμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, τουλάχιστον σε περιοχές
όπου επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Η θερμοκρασία της εξωτερικής επιφάνειας
της φιάλης δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 52 βαθμούς Κελσίου, ιδίως όταν
το περιεχόμενο είναι υγροποιημένο συμπιεσμένο αέριο, όπως π.χ. το υγραέριο,
διότι υπάρχει περίπτωση να ξεπεράσει το αέριο την κρίσιμη θερμοκρασία του
και να αυξήσει την πίεσή του δραματικά, με απρόβλεπτες συνέπειες.
2. Όλο το προσωπικό θα πρέπει, να φέρει την κατάλληλη
κατά περίπτωση, πλήρη προστατευτική εξάρτιση.
3. Απαγορεύεται η σύγκρουση φιαλών μεταξύ τους με βίαιο
τρόπο. Κατά τη φόρτωσή τους σε μεταφορικό μέσο πρέπει να γίνεται καλή στερέωση,
και να μην αφήνονται κενά μεταξύ τους. Για το λόγο αυτό υπάρχουν κατάλληλες
κλούβες, που δεν είναι άλλο από μεταλλικά πλαίσια που περιλαμβάνουν πολλές
φιάλες μαζί. Σε περίπτωση που οι φιάλες συνδέονται μεταξύ τους, έχοντας
κοινό στόμιο και στρόφιγγα πλήρωσης, πρόκειται για συστοιχία φιαλών. Τόσο
οι συστοιχίες, όσο και οι κλούβες μπορούν να φορτωθούν με ασφάλεια, με
τη βοήθεια βραχιονοφόρου οχήματος.
5. Απαγορεύονται τα μαστορέματα στις βαλβίδες και στις
συνδέσεις των φιαλών από ανειδίκευτα και αναρμόδια άτομα, ακόμα κι όταν
φέρουν προστατευτική εξάρτιση.
6. Απαγορεύεται να αδειάζει τελείως μια φιάλη. Καλό είναι
να παραμένει με θετική πίεση μεγαλύτερη της μιας ατμόσφαιρας και με κλειστή
τη στρόφιγγα, και να χαρακτηρίζεται κενή προς επαναπλήρωση με αναγραφή
της λέξης «ΚΕΝΗ», με κιμωλία, στο λαιμό της. Αν η στρόφιγγα παραμείνει
για κάποιο λόγο ανοικτή, η κενή φιάλη «ανασαίνει» λόγω θερμοκρασιακών μεταβολών,
μολύνεται από ξένα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας, παίρνει υγρασία
στο εσωτερικό της, η οποία μπορεί να γίνει αιτία μικροβιακής ανάπτυξης
και διάβρωσης, αλλά, το κυριότερο, αν υπάρξει κάποια κοντινή πηγή έναυσης,
είναι πιθανό να συμβεί οπισθαναρρόφηση της φλόγας μέσα στη φιάλη και ανάφλεξη
του ήδη δημιουργηθέντος εκρηκτικού μείγματος.
7. Οι κενές φιάλες πρέπει να φυλάσσονται σε ξεχωριστό
χώρο από τις πλήρεις και οι χώροι αυτοί σημαίνονται αντίστοιχα. Το ίδιο
ισχύει και για τις φιάλες οξειδωτικών και εύφλεκτων αερίων, που πρέπει
να βρίσκονται σε ξεχωριστούς και απομακρυσμένους χώρους.
8. Να αποφεύγεται η συσσώρευση φιαλών, ιδίως σε κλειστούς
αποθηκευτικούς χώρους, όταν πρόκειται να παραμείνουν εκεί για αρκετό χρονικό
διάστημα. Επίσης, να αποφεύγεται η αποθήκευση σε υπόγειους χώρους, διότι
εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια ολόκληρου του κτιρίου.
9. Οι φιάλες πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα
από εξειδικευμένο και υπεύθυνο τεχνικό προσωπικό, το οποίο θα τηρεί σχολαστικά
βιβλίο ελέγχου. Η συντήρηση περιλαμβάνει υδραυλική δοκιμή αντοχής στην
πίεση που ορίζει ο κατασκευαστής τους. Επίσης, ζύγιση χωρίς βαλβίδα και
σύγκριση του βάρους με το αρχικό βάρος που είναι σφυρηλατημένο στο λαιμό
της φιάλης. Η παραμικρή απόκλιση υποδηλώνει απώλεια βάρους λόγω διάβρωσης
των εσωτερικών κυρίως τοιχωμάτων. Η κατάσταση μιας φιάλης από απόψεως διάβρωσης
φαίνεται, εξάλλου, κι από τον ήχο που παράγει όταν κρούεται από ένα μικρό
μεταλλικό αντικείμενο, όπως δακτυλίδι ή κλειδί. Η φιάλη που είναι σε καλή
κατάσταση δίνει οξύ ήχο που διαρκεί όπως ο αντίστοιχος μιας καμπάνας. Δε
συμβαίνει, όμως, το ίδιο σε μια σκουριασμένη φιάλη.
10. Οι φιάλες δεν πρέπει να υπερπληρώνονται. Σε αυτές
που περιέχουν μη υγροποιημένο αέριο, η ένδειξη πίεσης είναι μέτρο του βαθμού
πλήρωσης. Αυτό όμως δεν ισχύει στις φιάλες υγροποιημένων αερίων, όπου η
πίεση παραμένει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια κατανάλωσης του αερίου και
μέχρι να εξαντληθεί όλη η υγρή φάση του. Για το λόγο αυτό, μόνη ένδειξη
για τον καθορισμό του βαθμού πλήρωσης μιας φιάλης αποτελεί η ζύγισή της.
Μετά το τέλος της χρήσης της, η στρόφιγγα είναι ασφαλέστερο να κλείνει
μέχρι την επόμενη χρήση της.
11. Ο μόνος αξιόπιστος και ασφαλής τρόπος ελέγχου της
στεγανότητας μιας φιάλης ή και ολόκληρης εγκατάστασης διανομής αερίου είναι
η επάλειψη με σαπωνοδιάλυμα, με τη βοήθεια πινέλου ή σφουγγαριού, του πιθανού
σημείου διαρροής. Η τυχόν δημιουργία φυσαλίδων προδίδει διαρροή και το
επακριβές σημείο αυτής.
12. Όταν τα υγροποιημένα συμπιεσμένα αέρια απελευθερώνονται,
εξατμίζονται απότομα και παγώνουν, απειλώντας με κρυοπάγημα όποιον βρίσκεται
κοντά ή σε επαφή με το αέριο, ό,τι ακριβώς συμβαίνει και με τους πυροσβεστήρες
διοξειδίου του άνθρακα και halons. Αν, ωστόσο, υποστεί κανείς κρυοπάγημα,
τότε, ταυτόχρονα με την άμεση ειδοποίηση για ιατρική βοήθεια, συνιστάται
να διαβρέχεται το πληγέν μέλος του σώματος με μεγάλες ποσότητες νερού,
κατά προτίμηση σε θερμοκρασία μεταξύ 41 και 46 βαθμών Κελσίου και κατόπιν
να εφαρμόζονται δροσερές κομπρέσες.
13. Είναι αυτονόητο ότι οι πυροσβεστήρες που περιέχουν
κατασβεστικά αέρια υγροποιημένα υπό πίεση, αξίζουν αναλόγου χειρισμού με
τις φιάλες συμπιεσμένων αερίων.
Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται μια τάση αντικατάστασης
της χρήσης φιαλών σε μεγάλα νεόδμητα κτίρια, κυρίως νοσοκομεία, με την
εγκατάσταση δικτύων διανομής αερίων. Η χρήση των δικτύων είναι πλεονεκτικότερη
της χρήσης φιαλών διότι, εκτός της ασφαλέστερης λειτουργίας τους, αποφεύγεται
η μεταφορά και ο χειρισμός φιαλών και εξασφαλίζεται ο ακριβής έλεγχος του
αποθέματος λόγω κεντρικής αποθήκευσης.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΑΕΡΙΩΝ
Τα αέρια αναφλέγονται στο σημείο διαφυγής τους, παρουσιάζοντας
φλόγα μεγάλου μήκους. Εφόσον η πυρόσβεση είναι ασφαλής, κύριο μέλημα είναι,
παράλληλα με τη διαβροχή των φιαλών για την αποφυγή υπερθέρμανσής τους,
να γίνει διακοπή της παροχής του αερίου διότι, αν σβήσει η φλόγα και το
αέριο συνεχίσει να διαρρέει, μπορεί να δημιουργήσει εκρηκτικό μείγμα. Τότε,
πιθανή επανέναυση από τυχόν παρακείμενες μικροεστίες φωτιάς θα προκαλέσει
καταστροφές κατά πολύ πιο ολέθριες απ’ ό,τι η ίδια η πυρκαγιά. Αν, λοιπόν,
η φλόγα έχει σβηστεί και η διαρροή συνεχίζεται, διακοπή αυτής επιτυγχάνεται
με κλείσιμο της στρόφιγγας ή με φράξιμο της οπής με βρεγμένα πανιά και
ταυτόχρονη κάλυψη του πυροσβέστη με βολή ομίχλης. Αν η διακοπή της παροχής
δεν είναι δυνατή, τότε μπορεί να γίνει ένα προληπτικό ράντισμα της περιοχής
υψηλού κινδύνου με νερό, ώστε να διατηρηθεί χαμηλή η θερμοκρασία του περιβάλλοντος
χώρου και να μειωθεί στο ελάχιστο κάθε ενδεχόμενο ανάφλεξης.
Φιάλες που δε συμμετέχουν στην πυρκαγιά, αλλά διατρέχουν
σοβαρό κίνδυνο έκρηξης λόγω της έκθεσής τους στη θερμότητα, διαβρέχονται
προληπτικά και, αφού κλειστεί η στρόφιγγα, αποσυνδέονται με προσοχή -αν
είναι συνδεμένες- και μεταφέρονται με ήπιες κινήσεις σε ασφαλή εξωτερικό
χώρο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όσο κι αν εμβαθύνει κανείς σε θέματα ατομικής ασφάλειας,
προστασίας και υγιεινής, το επιθυμητό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από
την πρόληψη των ατυχημάτων, δεν επέρχεται μόνο με την ενημέρωση ή μόνο
με την εφαρμογή λειτουργικών και αυτοματοποιημένων συστημάτων ασφαλείας.
Όποια μέτρα κι αν θεσπίζονται, θα μπορούν να λειτουργούν ολοένα και περισσότερο
προς τη μείωση του παράγοντα "κίνδυνος", όταν αναπτύσσεται πνεύμα υπευθυνότητας
και κλίμα συνεργασίας μεταξύ ευσυνείδητων και ευαισθητοποιημένων φορέων,
είτε πρόκειται για επιχειρηματίες, είτε για κρατικές επιχειρήσεις, είτε
για μεμονωμένους εργαζόμενους. Άλλωστε, ο κίνδυνος και οι επιπτώσεις του
είναι ενώπιον όλων. Άλλοι τις αποτιμούν σε χρήμα, για άλλους ισοδυναμεί
με φθορά της υγείας τους και για άλλους, δυστυχώς, με απώλεια της ζωής.
Πάντως, όλοι ζημιώνονται...
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. WILLIAM BRAKER, ALLEN MOSSMAN: "Gas Data Book",
6th Edition, USA 1980.
2. DANIEL WEADOCK: "Guide to Safe Handling of Compressed
Gases", 3rd Edition, USA 1983.
3. ΦΩΤΗΣ ΡΗΓΑΣ: "Τεχνολογία Εκρηκτικών Υλών", Αθήνα,
1988.
4. ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ: "Συνθετικές Ύλες", Αθήνα,
1989.
5. ΗΛΙΑΣ ΜΠΕΤΣΙΟΣ: "Επιστημονική Πυροσβεστολογία",
Αθήναι, 1978.
6. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ: "Μαθήματα Πυροσβεστικής
Τέχνης", Αθήνα, 1994.
7. Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.: "Εγκαταστάσεις σε κτίρια: Αποθήκευση
και Διανομή Αερίων για Ιατρική Χρήση", Αθήνα, 1993.
8. Υ.Α. Β10451/929/88: "Περί των Ορων Ιδρυσης και
Λειτουργίας Εμφιαλωτηρίων Πεπιεσμένων Αερίων, Μονάδων Παραγωγής Ασετυλίνης
ως και των Ορων Διακίνησης, Αποθήκευσης και Ελέγχου των Φιαλών Συσκευασίας
των", Φ.Ε.Κ. 370/Β/9-6-88.
9. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ: "Σημειώσεις Μαθήματος Ανοργάνων
Χημικών Βιομηχανιών", Πάτρα, 1987.
* Ο Ανθ/γός Γεωργακλής Λάμπρος σπούδασε Χημικός Μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή του Παν/μίου Πατρών. Συνεργάστηκε με τις εταιρείες SIGMA HELLAS Ltd. και WATERCHEM Ltd. ως τεχνικός σύμβουλος πωλήσεων, προϊόντων κατεργασίας νερού, βιομηχανικού εξοπλισμού και αυτοματισμού. Διατέλεσε μηχανικός ασφαλείας της βιομηχανίας τεχνικών αερίων AIR VITAL S.A.. Τον Ιούνιο του 1996 αποφοίτησε από το Τμήμα Ανθυποπυραγών της Πυροσβεστικής Ακαδημίας του Π.Σ. και έκτοτε είναι στέλεχος της Π.Υ. Πύργου.
Επιστροφή στα περιεχόμενα....
Επιστροφή στην κεντρική σελίδα....