Informacje ogólne
Statua Wolności
Nowy Jork, New York, miasto w Stanach Zjednoczonych. Położone na kilku wyspach, m.in.: Manhattan, Long Island, Staten, w południowo-wschodniej części stanu Nowy Jork, przy ujściu rzeki Hudson do Oceanu Atlantyckiego. 7,3 mln mieszkańców (1990), zespół miejski 16,9 mln mieszkańców (1989).
Manhattan, widok z lotu ptaka
Historia
Pierwszym Europejczykiem, który dotarł w okolice Nowego Jorku w 1524, był Włoch w służbie francuskiej G. Verrazano. W 1609 ujście rzeki, nazwanej później jego imieniem, badał Anglik H. Hudson. Zaczątkiem miasta była holenderska faktoria handlowa założona na wyspie Manhattan w 1614. Rozwijające się w miejscu faktorii osiedle nazwano Nowym Amsterdamem. W 1653 Holendrzy nadali osadzie, będącej już głównie portem Nowych Niderlandów, prawa miejskie. W 1664 Nowy Amsterdam przeszedł wraz z całą kolonią w ręce Brytyjczyków, którzy zmienili nazwę miasta na Nowy Jork.
W okresie walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych, w latach 1785-1790, w Nowym Jorku obradował Kongres. Tutaj także w 1789 zaprzysiężono pierwszego amerykańskiego prezydenta, G. Washingtona. W 1898 po połączeniu z nowymi dzielnicami (Brooklyn, Queens, Richmond i Bronx) powstała aglomeracja Nowego Jorku w granicach zbliżonych do współczesnych.
Centrum finansowe i handlowe
Rockefeller Plaza w Nowym Jorku
Obecnie uważany za największą aglomerację świata. Wchodzi w skład zespołu miast położonych wzdłuż wybrzeża atlantyckiego od Bostonu do Waszyngtonu (tzw. megalopolis - ok. 40 mln mieszkańców i 143,7 tys. km2 powierzchni). Dzieli się na 5 głównych dzielnic: Manhattan, Brooklyn, Queens, Bronx i Richmond. Jedno z największych centrów administracyjnych (stała siedziba ONZ), finansowych i handlowych świata. W Nowym Jorku zlokalizowane są liczne przedstawicielstwa firm handlowych, rozgłośni radiowych i telewizyjnych, prasy, firm prawniczych.
Empire State Building
Rozwinięty przemysł odzieżowy, spożywczy, hutniczy, chemiczny, maszynowy, lotniczy, duży port morski. Główny ośrodek komunikacyjny Ameryki Północnej.
Guggenheim Museum w Nowym Jorku
Wielki ośrodek kulturalny kraju: liczne szkoły wyższe (m.in. Columbia University, Fordham University), słynna Metropolitan Opera. Wiele parków, z najbardziej znanym Central Park i Bronx Park (z największym ogrodem zoologicznym). W dzielnicy Manhattan zlokalizowane są liczne drapacze chmur (np. Empire State Building) oraz słynne ulice - Wall Street i Broadway. W pobliżu Manhattanu, na jednej z małych wysp - Liberty, wznosi się Statua Wolności.
Zabytki: kościoły St. Pauls Chapel i St. Marks-in-the Bouwerie (XVIII w.), ratusz (City Hall, XIX w.), Trinity Church (XIX w.), katedra protestancka St. Johns the Divine (XIX w.), New York Public Library. Ponadto liczne wieżowce, m.in. neogotycki Woolworth Building (początki XX w.), Rockefeller Center (1931-1947), Empire State Building, zespół gmachów ONZ (1947-1950), Lever Brothers Buildings (1950-1952), Seagram Building (1956-1958).