PROGRAM
Socjaldemokracji
Rzeczypospolitej Polskiej
Przyjęty przez Radę Naczelną SdRP
1 marca 1997 roku
Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia swój program perspektywiczny. Są to nasze odpowiedzi na pytania o Polskę jakiej pragniemy, o wartości jakimi się kierujemy, o sposób w jaki chcemy nasz program urzeczywistnić. Od chwili swojego powstania Socjaldemokracja RP aktywnie uczestniczy w reformowaniu ustroju, w utrwalaniu demokracji i budowaniu ładu prawnego. W tych działaniach SdRP wyraża potrzeby i dążenia najszerszych warstw naszego społeczeństwa, stara się pozyskać dla swojego programu tych, którym bliskie są idee sprawiedliwości społecznej, bez względu ma motywację światopoglądową jaką się kierują. Socjaldemokracja RP jako jeden z wielu członków lewicowej rodziny skupionej w Międzynarodówce Socjalistycznej dąży do urzeczywistnienia postulatów pokoju, sprawiedliwości w stosunkach międzynarodowych, równości szans, postępu cywilizacyjnego, pełnego wykorzystania możliwości człowieka, doceniania wartości pracy. Uważamy, że urzeczywistnienie tych celów wymaga zespolenia sił lewicy. SdRP współtworzy Sojusz Lewicy Demokratycznej, pragnie współpracować z innymi partiami i ugrupowaniami lewicy na zasadzie wzajemnego poszanowania swoich tożsamości. Wielkie znaczenie przywiązujemy do współdziałania ze związkami zawodowymi, do współpracy z demokratycznymi organizacjami kobiecymi i młodzieżowymi. Wspieramy różnorodne formy organizowania się ludzi lewicy. Cele lewicy są zbieżne z interesami ogólnospołecznymi i dobrem kraju. Mogą być urzeczywistnione tylko wraz z rozwojem gospodarki, nauki i kultury, z postępem cywilizacyjnym i tylko w warunkach demokracji, swobód obywatelskich oraz suwerenności kraju i jego międzynarodowego bezpieczeństwa. Na tym polu spotykamy się z wszystkimi demokratycznymi siłami, z wszystkimi formacjami i ruchami, którym bliska jest wizja Polski demokratycznej, sprawiedliwej i dostatniej. Założenia naszego programu opieramy na trwałych wartościach związanych z ogólnoludzkimi ideami humanizmu i patriotyzmem polskim. Wyprowadzamy zarazem krytyczne wnioski i oceny z tradycji ruchu lewicowego oraz historycznych doświadczeń, staramy się rozpoznać wyzwania jakie niosą przemiany w Polsce i na świecie. Określamy nasze stanowisko wobec głównych problemów kraju i nasze zadania, aby przyczyniać się do osiągania celów bliskich potrzebom i dążeniom najszerszych warstw polskiego społeczeństwa. Poprzez ten program zwracamy się do polskiego społeczeństwa, a zwłaszcza do wszystkich tych, którzy pragną poznać nie tylko nasze stanowisko wobec różnorodnych problemów politycznych i gospodarczych, społecznych i kulturowych, ale także ideowe motywy i teoretyczne przesłanki naszej propozycji dla Polski. Zwracamy się do wszystkich, którzy szukają odpowiedzi na trudne pytania, chcą stawić czoła wyzwaniom XXI wieku.
I. Socjaldemokratyczne cele i wartości
za wartość najwyższą
uznajemy człowieka
1. Główną wartością Socjaldemokracji RP jest idea humanizmu, otwartość na świat, nowoczesność myślenia, tolerancja, racjonalność, altruizm. Poszanowanie godności człowieka, jego prawa do swobodnego rozwoju, zapewnienie warunków dla twórczego wykorzystania możliwości jednostki i zbiorowości ludzkiej, przeciwstawienie się krzywdzie i cierpieniu - to główne cele naszego programu. Szacunek dla pracy, prawda, skromność i uczciwość - to wartości, które preferujemy.
służymy Polsce
2. Pragniemy, by Polska była krajem postępu gospodarczego i cywilizacyjnego, państwem bezpiecznym, suwerennym i otwartym na świat, Ojczyzną ludzi wolnych, równych i solidarnych, państwem sprawiedliwości społecznej. Nasze ideały wiążemy z polską tradycją socjalistyczną, ze współczesnymi poszukiwaniami polskiej lewicy i dorobkiem Międzynarodówki Socjalistycznej, której pełnoprawnym członkiem jest SdRP. Znajdujemy się w epoce przełomu, przejścia od cywilizacji przemysłowej do informacyjnej tj. takiej, w której wiodącą rolę odgrywa informacja i wiedza człowieka, a nie ziemia, kapitał pieniężny czy surowce. SdRP może przeprowadzić Polskę do tej epoki. Warunkiem, aby to uczynić jest polityka zwrócona ku przyszłości, odrzucająca nieustanne rozrachunki z przeszłością, zorientowana na wyzwania cywilizacyjne i kulturowe, dialog, kompromis, zrozumienie odmiennych punktów widzenia. Taki jest nasz model demokratycznej kultury politycznej.
demokracja i samorządność
3. Za jedyne źródło władzy uznajemy wolę obywateli wyrażoną w wyborach; dążymy do zapewnienia podmiotowości obywateli w życiu publicznym, do rozwoju samorządności, do równości obywatelskich praw, cenimy społecznikostwo i obywatelską aktywność. SdRP dąży do realizacji swego programu poprzez uzyskanie poparcia społecznego w wyborach parlamentarnych i samorządowych. Jeśli nie będzie możliwości sprawowania władzy - SdRP pozostanie w konstruktywnej i odpowiedzialnej opozycji.
solidarność ludzi otwartość
i tolerancja
4. Chcemy stosunków między ludźmi opartych na życzliwym współdziałaniu, gotowości do wzajemnej pomocy, chcemy współtworzyć ład porozumień społecznych, rozwiązywać sprzeczności na drodze negocjacji i kompromisu. Uważamy, że obowiązkiem partii politycznej jest prowadzić dialog ze społeczeństwem: wyrażać interesy określonych grup społecznych, ale zarazem pokazywać sposoby i możliwości ich realizowania, w tym zbiorowe potrzeby i cele, które nie są na co dzień dostrzegane przez jednostki. Opowiadamy się za rozdziałem kościołów od państwa, za wolnością sumienia i wyznania, za neutralnością światopoglądową państwa, za współpracą państwa z kościołami i związkami wyznaniowymi;
równość praw,
równość szans
i równość
miar człowieka
5. Naszym celem jest przeciwdziałanie bezrobociu, nędzy, zjawisku bezdomności, nadmiernej rozpiętości dochodów, zapewnienie młodemu pokoleniu powszechnego dostępu do edukacji publicznej, powszechnej dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej, uczestniczenia w kulturze, zapewnienie godnych warunków życia weteranom pracy, opieka nad niepełnosprawnymi. Walczymy o równouprawnienie kobiet i mężczyzn, sprzeciwiamy się dyskryminacji jakiejkolwiek mniejszości ze względu na pochodzenie, światopogląd, status majątkowy, przekonania polityczne, wiek, narodowość, orientację seksualną. Przeciwstawiamy się ocenie człowieka przez pryzmat jego dochodów.
efektywność gospodarcza i
solidaryzm społeczny
6. Naszym nadrzędnym celem programowym jest doprowadzenie - na drodze ewolucji - do zbudowania państwa socjalnego z efektywną, szybko rozwijającą się, regulowaną gospodarką rynkową, państwa kierującego się zasadami solidaryzmu społecznego w obronie najsłabszych grup społecznych przy zachowaniu demokratycznego ładu prawnego. Przeciwstawiając się narastaniu bogactwa jednych kosztem ubóstwa szerokich warstw społecznych, opowiadamy się za w miarę równomiernym korzystaniem z efektów postępu gospodarczego. Widzimy konkretną, regulacyjną funkcję państwa w gospodarce, sprzyjającą społecznej równowadze. Uwzględniając tendencje przyszłości SdRP jest najbliżej eko-społecznej gospodarki rynkowej respektującej zasady zrównoważonego rozwoju i taką gospodarkę chce budować.
wyzwania
cywilizacyjne
7. Podstawowe zadania na drodze transformacji ustrojowej splatają się z problemami globalnymi, z wyzwaniami niesionymi przez przeobrażenia współczesnego świata. Uważamy, iż wyzwania cywilizacyjne w coraz większym stopniu muszą być podejmowane zespołowym wysiłkiem wielu państw i ich ponadnarodowych struktur. Dlatego Socjaldemokracja zdecydowanie opowiada się za udziałem Polski w procesach integracji międzynarodowej. Jest zwolennikiem Europy socjalnej.
Wraz z Międzynarodówką Socjalistyczną dążymy do nowego, sprawiedliwego ładu, zarówno w stosunkach Wschód-Zachód, jak Północ-Południe, zabiegamy o powszechne przyjęcie zrównoważonego modelu rozwoju ekonomicznego, socjalnego i ekologicznego, występujemy przeciw wszelkim formom przemocy, nietolerancji, przejawom niechęci czy wrogości wobec innych ras i narodów. Za szczególnie doniosłą powinność uważamy wychowanie młodego pokolenia w szacunku do własnego i innych narodów, przygotowanie go do życia w integrującym się świecie.
czyje interesy reprezentujemy
8. Program nasz kierujemy do wszystkich obywateli, pracobiorców i pracodawców, właścicieli rodzinnych przedsiębiorstw i gospodarstw rolnych, emerytów i rencistów, którzy tak ja my chcieliby, aby powyższe zasady były coraz lepiej realizowane i stosowane w życiu publicznym. W szczególności chcemy wyrażać aspiracje tych grup społecznych i obywateli, którzy z różnych przyczyn nie mają równych z innymi szans na korzystanie z efektów wzrostu gospodarczego i na rozwój osobisty.
II. Tradycje i doświadczenia
tradycje socjalistyczne najbliższe SdRP
Określając swój system wartości i program społecznego działania Socjaldemokracja RP nawiązuje do patriotycznych i postępowych tradycji narodu polskiego. Szczególnie są nam bliskie tradycje i praktyka polityczna polskiego ruchu socjalistycznego, łączącego patriotyzm i dążenia niepodległościowe z walką o demokrację polityczną i socjalną, o powszechne swobody obywatelskie i humanistyczne stosunki między ludźmi. Sięgamy do dorobku tego nurtu międzynarodowego ruchu socjalistycznego, który zasady sprawiedliwości zespolił ze swobodami obywatelskimi i samorządnością.
krytyczne doświadczenia
okresu PRL
9. Po II Wojnie światowej Europa została podzielona. W warunkach braku pełnej suwerenności społeczeństwu polskiemu narzucona została niedemokratyczna, a w początkowym okresie stalinowska wersja socjalizmu. Ustrój ten wypaczył tradycje polskiego i europejskiego socjalizmu, choć realizował niektóre jego idee. Nie przybrał on wprawdzie form tak ekstremalnych jak w innych krajach Europy Wschodniej, przyniósł jednak wiele niegodziwości i bezprawia. Zdecydowanie potępiamy występujące w przeszłości łamanie praw człowieka, w tym zbrodnie okresu stalinowskiego. Sprawcy tych zbrodni nie powinni ujść sprawiedliwej karze.
Nie można jednak mierzyć jedną miarą wszystkich lat Polski Ludowej. W rzeczywistości byliśmy krajem, w którym cały czas idee lepszego, sprawiedliwszego społeczeństwa ścierały się z doktrynalną utopią ekonomiczną i autorytarnym systemem politycznym. Dogmatyzm przeplatał się pragmatyzmem, zacofanie z postępem, wszechwładza biurokratycznego aparatu i upartyjnionego państwa ze stopniowo poszerzanym zakresem demokratycznych swobód i zrębami pluralizmu.
Z szacunkiem i uznaniem odnosimy się do wszystkich, którzy odbudowywali nasz kraj po zniszczeniach wojennych, zagospodarowali ziemie odzyskane, przeprowadzali reformę rolną i tworzyli miliony miejsc pracy dla mieszkańców przeludnionej wsi, likwidowali analfabetyzm i dokonywali prawdziwej oświatowej rewolucji - słowem - uczciwie pracowali dla Polski, kiedy nazywała się ona Polską Ludową. Bronimy życiorysów milionów ludzi, ich prawa do zachowania godności dzisiaj i dobrego imienia w przyszłości. Z należną uwagą odnosimy się do dramatycznych wydarzeń czerwca 1956, marca 1968, grudnia 1970 i czerwca 1976. Wyobrażenia inteligencji i robotników o demokratycznym socjaliźmie przegrywały w konfrontacji z realiami ustroju, w którym głoszone ideały rozmijały się z praktyką. W 1981r. dążenia do w pełni suwerennego stanowienia o własnym państwie skonfrontowane zostały z ówczesnymi uwarunkowaniami świata podzielonego na dwa zwalczające się obozy. Rozumiejąc tamte sytuacje, pamiętając o ofiarach i cierpieniach ludzi, stwierdzić trzeba, że historia przyznała rację tym, którzy otwarcie, kierując się czystymi intencjami, walczyli o w pełni suwerenną i demokratyczną Polskę.
Z różną siłą i skutecznością występował w PZPR nurt reformatorski. Jego bezsporną zasługą było poszukiwanie sposobów zmian niewydolnego systemu gospodarowania i niedemokratycznej organizacji państwa - tak jak miało to miejsce w październiku 1956 roku - a w końcu doprowadzenie do kompromisu z demokratyczną opozycją dla zapoczątkowania gruntownej reformy Polski. Symbolem tego kompromisu stał się Okrągły Stół. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej wywodzi się z tego nurtu w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. SdRP stworzyli ludzie, którzy zasadniczo przewartościowali swój stosunek do realnego socjalizmu, zrozumieli nieskuteczność jego poprawiania i zdobyli się na radykalny zwrot w kierunku społeczeństwa otwartego, demokratycznego, gospodarującego na zasadach rynkowych, zwróconego ku Europie.
Z krytycznej oceny doświadczeń tamtych lat wyprowadzamy zasadnicze wnioski dla naszego działania i wizji polskich przemian. Od początku swego istnienia Socjaldemokracja RP konsekwentnie stoi na gruncie przestrzegania demokratycznych zasad państwa prawnego. Czynem, a nie tylko słowami lub deklaracjami, zaświadczaliśmy, że z dramatycznej historii PRL wyciągnęliśmy wszystkie wnioski. Wiemy z własnego doświadczenia, ile kosztuje nieprzestrzeganie demokracji i lekceważenie aspiracji społecznych. Wybór dokonany 1989 roku jest więc dla nas wyborem ostatecznym, nieodwracalnym.
transformacja
ustrojowa po 1989 r.
10. Doświadczenia okresu przebudowy ustrojowej potwierdziły potrzebę istnienia lewicy zdolnej do reprezentowania i ochrony szerokich warstw społeczeństwa polskiego.
Dorobkiem tego okresu jest demokratyzacja życia politycznego, zapewnienie swobód obywatelskich i stworzenie zrębów nowoczesnego państwa prawa, a w sferze ekonomicznej zaawansowanie transformacji w kierunku gospodarki rynkowej, zaś w ostatnich latach - przełamanie recesji i przywrócenie gospodarce tendencji wzrostowej.
Jednakże demokracja w Polsce jest wciąż młoda i słaba, narażona na rozliczne niebezpieczeństwa, a przemiany sposobu gospodarowania, zwłaszcza w pierwszych latach transformacji, okupione zostały zbyt wielkimi kosztami społecznymi. Spadły dochody realne, wielkie rozmiary osiągnęło bezrobocie, gwałtownie poszerzyły się obszary niedostatku i biedy, drastycznie pogłębiły się różnice poziomu życia mieszkańców różnych regionów kraju.
Doceniamy wysiłek reformatorski lat 1989 - 1993, nie był to jednak okres wolny od błędów, których skutki zaważyły na społecznej ocenie procesu przemian i muszą być przezwyciężane w długim czasie.
W sferze politycznej wciąż wielkimi wyzwaniami pozostają:
- uformowanie nowoczesnego systemu politycznego, zwłaszcza systemu partii i ugrupowań wyborczych, zdolnego do wyrażania i uzgadniania zróżnicowanych interesów społecznych;
- "zagospodarowanie wolności", ukształtowanie nowoczesnej kultury życia publicznego;
- upowszechnianie nawyków praktykowania demokracji;
- zwiększenie sprawności aparatu państwa, decentralizacja władzy połączona z umocnieniem ustrojowej roli samorządu terytorialnego;
- kształtowanie systemu prawnego i norm życia publicznego w oparciu o nową Konstytucję.
W sferze ekonomiczno - społecznej takimi zadaniami są:
- przyspieszanie zmian strukturalnych oraz modernizacji technicznej i technologicznej przemysłu i rolnictwa;
- połączenie odczuwalnego wzrostu spożycia z powstrzymaniem narastającej rozpiętości w dochodach różnych grup i środowisk społecznych, ograniczenie rozległej strefy niedostatku i biedy;
radykalne zmniejszenie rozmiarów bezrobocia;
zbudowanie nowoczesnego systemu usług społecznych, wdrożenie zasadniczych reform ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia oraz systemu edukacji narodowej.
III. Demokratyczne państwo prawa i samorządne społeczeństwo
11. Socjaldemokratyczna wizja państwa to: silny i demokratycznie powoływany parlament, sprawny rząd, wiarygodny wymiar sprawiedliwości. To państwo przyjazne ludziom, stwarzające równe szanse dla wszystkich, zdecentralizowane, realizujące coraz więcej zadań poprzez różne formy samorządu społecznego, zwłaszcza terytorialnego. Tworzenie i umacnianie demokratycznego ładu społecznego, przeciwdziałanie zagrożeniom tego ładu, umocnienie gwarancji praw i swobód obywatelskich, kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego - to zadania programowe i wartości polskiej socjaldemokracji, nadające tej wizji państwa kształt realny.
demokracja parlamentarna
12. Opowiadamy się za ustrojem demokracji parlamentarnej, w którym jedyną legitymacją do sprawowania władzy jest mandat zaufania społecznego uzyskany aktem wyborczym, a demokratyczne mechanizmy i procedury życia publicznego umożliwiają budowanie ładu porozumień społecznych. Jesteśmy za podziałem i równowagą władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej; za jednoizbowym parlamentem, silnym rządem chronionym przez instytucję konstruktywnego votum nieufności, prezydentem, który jest gwarantem ciągłości władzy państwowej, aktywnie uczestniczy w jej sprawowaniu i występuje w roli arbitra w sporach politycznych.
Uważamy, że demokracja przedstawicielska musi znaleźć pełniejsze rozwinięcie i uzupełnienie w różnych formach demokracji bezpośredniej: referendum ogólnonarodowym, ustawodawczej inicjatywie ludowej.
praworządność
i jej gwarancje
13. Chcemy współtworzyć demokratyczne państwo prawa, w którym wszystkie organy polityczne działają na podstawie prawa, w którym respektowane są prawa człowieka i ograniczona jest do minimum ingerencja państwa w sferę wolności osobistych obywateli. Demokratyczne państwo zapewnia obywatelom poczucie bezpieczeństwa i gwarancje, że każde przestępstwo jest sprawiedliwie osądzone i ukarane, a nikt niewinny karanym być nie może.
Demokratyczne państwo prawa zakłada istnienie systemu instytucjonalnych gwarancji praworządności, wyposażonego w niezbędne kompetencje. Elementami tego systemu są: sądownictwo powszechne z Sądem Najwyższym na czele, Prokuratura, sądownictwo administracyjne i Najwyższa Izba Kontroli, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.
Opowiadamy się za nadaniem orzeczeniom Trybunału Konstytucyjnego mocy wiążącej. Uważamy za celowe powoływanie kolejnych instytucji stojących na straży praw obywatelskich w tym: Rzecznika Praw Dziecka i Sądów Konsumenckich.
Za sprawę kluczową uznajemy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Zasada trójpodziału władzy musi znajdować potwierdzenie w samodzielnej pozycji sądów, ich ugruntowanej, nieodwracalnej niezależności od innych organów władzy państwowej. Uważamy zarazem za sprawę nie cierpiącą zwłoki kadrowe i materialne umacnianie wszystkich ogniw wymiaru sprawiedliwości oraz zdecydowanie skuteczniejszą niż dotąd egzekucję prawa. Opowiadamy się za ustanowieniem powszechnego prawa do skargi konstytucyjnej.
Uważamy, że konieczne jest stworzenie instytucjonalnych gwarancji, które skutecznie zapobiegałyby upolitycznieniu służb specjalnych państwa i wykorzystywaniu ich dla partykularnych celów politycznych.
decentralizacja
i samorządność
14. SdRP popiera procesy decentralizacji władzy w państwie. Poszerzanie zakresu spraw powierzanych samorządom terytorialnym i wzmacnianie ich finansów uważamy za istotny warunek demokratyzacji systemu politycznego i poprawy efektywności ekonomicznej polskiej gospodarki. Dążymy do tego, aby jak największa część środków znalazła się w dyspozycji samorządów gminnych i ponadgminnych. SdRP opowiada się za trzyszczeblową strukturą samorządową. Liczba i zakres terytorialny następnych ponadgminnych szczebli samorządu powinny być ustalone w taki sposób, aby samorządy te dysponowały realną siłą ekonomiczną i odpowiednio szerokimi kompetencjami, pozwalającymi rozwiązywać istotne problemy i zadania lokalne. SdRP opowiada się za powszechnym wyborem wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Opowiadamy się za rozwojem samorządu zawodowego i gospodarczego, za kształtowaniem polityki lokalnej. Popieramy także rozwój coraz liczniejszych organizacji pozarządowych i ich działalność ukierunkowaną na umacnianie demokracji, samorządności i decentralizacji państwa.
światopoglądowa
neutralność państwa
15. SdRP opowiada się za rozdziałem Kościołów i związków wyznaniowych od państwa, za neutralnością światopoglądową państwa. Neutralność to bezstronność instytucji państwa wobec różnych orientacji światopoglądowych, Kościołów i związków wyznaniowych, jednakowo przychylne ich traktowanie bez jakichkolwiek preferencji i bez angażowania się państwa na rzecz którejkolwiek z tych orientacji. SdRP nie jest partią doktrynalnie przeciwną religii i Kościołom, opowiada się za współpracą państwa z Kościołami przy rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych. Socjaldemokratyczne wartości mogą i powinny łączyć wierzących i niewierzących. Swobodę wyznania i wolność sumienia traktujemy za jedną z najważniejszych swobód i wolności obywatelskich. Przeciwstawiamy się brakowi tolerancji światopoglądowej w życiu publicznym.
media publiczne
16. SdRP opowiada się za rzeczywistym zagwarantowaniem wolności i pluralizmu polskich mediów, w tym publicznej radiofonii i telewizji. Nie mogą być one poddawane cenzurze politycznej i religijnej ani też zdominowane przez polityczne orientacje ich aktualnych kierownictw. Od polskich dziennikarzy oczekujemy profesjonalizmu, kompetencji, wysokiego poziomu warsztatowego i merytorycznego. Uznając szczególną rolę mediów w kształtowaniu opinii publicznej i społecznej kontroli władzy, oczekujemy zarazem od dziennikarzy pełnej odpowiedzialności za treści prezentowane w mediach. Będziemy współtworzyć warunki i domagać się, aby publiczne środki przekazu rzetelnie informowały społeczeństwo uwzględniając różne punkty widzenia, aby budowały ducha porozumienia w sprawach najważniejszych dla społeczeństwa i państwa.
IV. Rozwój gospodarczy
17. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej opowiada się za gospodarką rynkową zorientowaną na zaspokajanie potrzeb społecznych. W gospodarce tej respektowanie praw rynku powinno się splatać z wrażliwością społeczną, a rozwój potencjału wytwórczego z ochroną naturalnego środowiska życia ludzi.
SdRP jest za ograniczeniem roli państwa w gospodarce, odrzuca jednak głoszoną przez ideologów neoliberalizmu tezę o całkowitym wyeliminowaniu państwa z gospodarki. Wypowiadamy się na rzecz gospodarki mieszanej, to jest rozumnie łączącej dominację rynku z interwencją państwa, ale tylko tam gdzie może ono lepiej rozwiązywać problemy niż same mechanizmy rynkowe. Socjaldemokracja chce tyle nieskrępowanej wolności w gospodarce, ile możliwe, tyle interwencji państwa, ile konieczne.
polityka gospodarcza
państwa
18. Priorytetowym zadaniem polityki gospodarczej państwa jest zapewnienie stabilnego, zrównoważonego wzrostu ekonomicznego i umocnienie międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki. Polityka ta powinna:
- prowadzić do osiągania równowagi finansowej państwa przez konsekwentne ograniczanie inflacji, zmniejszanie deficytu budżetowego i długu publicznego oraz równoważenie bilansu płatniczego,
- sprzyjać rozwojowi oraz umożliwiać skuteczne działanie zdolnej i dynamicznej kadrze menedżerskiej oraz rzetelnie prowadzącym swoje firmy przedsiębiorcom,
- współtworzyć nowoczesne instytucje gospodarki rynkowej oraz osłaniać zdrową konkurencję przed praktykami monopolistycznymi,
- wspierać i promować eksport oraz inwestycje, pobudzać rozwój nowoczesnych technologii,
- zapewnić promocję rodzimej wytwórczości oraz ochronę jej najbardziej zagrożonych sektorów, zwłaszcza rolnictwa i niektórych gałęzi przemysłu o kluczowym znaczeniu dla gospodarki; ochrona ta powinna mieć jednak charakter przejściowy i prowadzić do takiego wzrostu efektywności tych sektorów, aby mogły sprostać zwiększonej konkurencji,
- wspierać przeprowadzenie niezbędnych przemian strukturalnych, w sposób systemowy dążyć do niwelowania różnic w rozwoju poszczególnych regionów kraju.
przekształcenia własnościowe
20. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej opowiada się za kontynuowaniem przekształceń własnościowych prowadzących do stopniowego ograniczenia własności państwowej w gospodarce. Uważamy, iż przekształcenia te powinny:
- po pierwsze, być podporządkowane wymogom efektywności ekonomicznej i realizacji celów społecznych, a więc następować w taki sposób, aby otwierać szansę wzrostu, modernizacji, inwestowania, przynosić pracownikom poprawę warunków życia i pracy,
- po drugie, być w swych formach dostosowane do konkretnych warunków i możliwości, co oznacza różnorodność dróg prywatyzacji,
- po trzecie, być prowadzone pod kontrolą społeczną i w sposób społecznie akceptowany, zapewniać udział pracownikom i rolnikom w pożytkach z nich płynących oraz ich wpływ na zarządzanie przekształconymi przedsiębiorstwami,
- po czwarte, umożliwić - za pomocą akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw - zaspokojenie roszczeń tych wszystkich obywateli, których z naruszeniem prawa państwo pozbawiło mienia,
- po piąte, służyć rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem priorytetu dla reformy systemu ubezpieczeń społecznych.
równoprawność sektorów
21. Za fundamentalną zasadę polityki ekonomicznej uznajemy tworzenie szans na prowadzenie efektywnej działalności bez względu na formę własności podmiotu gospodarczego.
SdRP popiera przedsiębiorczość indywidualną. Opowiadamy się za ułatwieniami i pomocą dla małego biznesu, za ochroną jego interesów w konfrontacji z konkurencją wielkich koncernów, za stabilizacją przepisów podatkowych.
Konieczna jest poprawa gospodarowania majątkiem skarbu państwa. Uważamy, że o jej osiągnięciu zadecydują nie tylko przekształcenia własnościowe, ale także samodzielność przedsiębiorstw i sposób ich powiązania z rynkiem, kwalifikacje załóg, kompetencje kadry menedżerów, jakość nadzoru właścicielskiego.
Rozwój własności spółdzielczej i komunalnej stwarza szansę ożywienia inicjatywy i przedsiębiorczości środowisk lokalnych, lepszego spożytkowania istniejących w nich możliwości. Opowiadamy się za rozwojem spółdzielczości samodzielnie decydującej o swoich sprawach, zdolnej do sprostania konkurencji oraz do ochrony interesów swoich członków.
polityka przemysłowa
22. Aktywna polityka przemysłowa, posługująca się takimi narzędziami jak: system podatkowy, cła gwarancje i preferencje kredytowe, finansowanie wybranych badań naukowych, promocja eksportu, przyciąganie kapitału zagranicznego, zamówienia rządowe - jest warunkiem unowocześnienia struktury oraz technologicznej rekonstrukcji gospodarki.
Uważamy iż polityka ta kojarzyć powinna mechanizmy rynkowe z wymogami modernizacji potencjału wytwórczego, uwzględniać potrzeby eksportu i ochrony środowiska. Głównym zadaniem polityki przemysłowej jest opracowanie i realizowanie programów dostosowania poszczególnych obszarów polskiej gospodarki do wymogów międzynarodowej konkurencji. W szczególności polityka ta powinna:
- tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi przemysłów przetwórczych, zwłaszcza reprezentujących wysoki poziom technologii,
- doprowadzić do restrukturyzacji tych branż polskiej gospodarki, których nieefektywność może zagrozić strategicznym interesom państwa (przemysł wydobywczy, hutniczy, paliwowo - energetyczny, zbrojeniowy, transport kolejowy),
- wzmacniać bezpieczeństwo gospodarcze, zwłaszcza przez różnicowanie źródeł pozyskiwania energii i surowców,
- stwarzać szanse wchłonięcia części zatrudnienia z gałęzi i branż nie mających perspektyw rozwojowych.
- dbać o zrównoważony rozwój wielkich, średnich i małych przedsiębiorstw handlowych oraz wspierać ruch konsumencki.
polityka rolna
23. SdRP uznaje, że konieczne jest konsekwentne kontynuowanie procesu restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. Przyszłość polskiej wsi zależeć będzie od gospodarstw silnych ekonomicznie, związanych z rynkiem, chłonnych na postęp biologiczny, techniczny i organizacyjny, zdolnych do tworzenia wysokowydajnych miejsc pracy i zapewnienia rodzinom rolniczym godziwego utrzymania.
SdRP wspiera proces koncentracji ziemi, by tworzyć coraz silniejsze i większe gospodarstwa rodzinne, które są podstawą polskiego rolnictwa.
Długo jeszcze w Polsce będą istniały gospodarstwa drobne, którym należy zabezpieczyć możliwość utrzymania produkcji. W tym celu powinno się wspierać tam pracochłonne kierunki i systemy produkcji oraz dwuzawodowość właścicieli, przy stopniowym przechodzeniu ich do innych form działalności zawodowej, niekoniecznie połączonej z przesiedlaniem się do miasta.
Rolnictwo polskie pozostanie wielosektorowe - co uważamy za korzystne przy zapewnieniu równych praw wszystkim gospodarstwom rolnym niezależnie od ich wielkości i formy własności.
Jesteśmy za sukcesywną prywatyzacją większości państwowych zasobów ziemi, ale sprzeciwiamy się całkowitej likwidacji sektora państwowego w rolnictwie. Dobrze zorganizowane przedsiębiorstwa państwowe lub z udziałem Skarbu Państwa sprzyjają aktywizacji gospodarczej wielu regionów i są czynnikiem postępu agrotechnicznego i biologicznego.
Dzierżawa gospodarstw rolnych Skarbu Państwa spółkom pracowniczym i osobom prywatnym powinna zabezpieczać trwałość warunków produkcji i pracy.
Głównymi instrumentami wspierającymi naszą politykę rolną powinny być:
- tanie kredyty, głównie na restrukturyzację gospodarstw i zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego,
- program rozwoju giełd towarów rolniczych i innych form organizacji rynku,
- odbudowa i wspieranie spółdzielczości w produkcji rolnej, w obsłudze rolnictwa, w zaopatrzeniu i zbycie produkcji, głównie w celu obrony przed spekulacyjnymi marżami pośredników,
- interwencja państwa na rynku rolnym oraz ochrona przed konkurencją dotowanej żywności z importu,
- rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego, wspomaganie postępu agrotechnicznego i biologicznego oraz organizowanie różnych form doradztwa.
polskie rolnictwo
w zjednoczonej
Europie
24. SdRP uważa, ze powinniśmy wejść do Unii Europejskiej bez warunków pod adresem naszego rolnictwa, a proces jego modernizacji powinien następować stopniowo, także w czasie naszego członkostwa i w miarę zmieniających się warunków społeczno-ekonomicznych. Należy zabiegać o to, aby polscy rolnicy po wstąpieniu do UE korzystali z takich samych praw i obowiązków, jak rolnicy krajów Wspólnoty.
wieś to nie tylko
rolnictwo
25. SdRP będzie realizować politykę zapewniająca wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich drogą tworzenia nowych miejsc pracy w przetwórstwie, przemyśle, usługach i handlu, w gałęziach związanych z otoczeniem rolnictwa.
Doniosłe zadania wiążą się z rozbudową infrastruktury wsi: sieci komunikacyjnej, telefonicznej, wodociągowej, placówek oświaty i kultury.
SdRP opowiada się za silnym rozwojem wszystkich form samorządności wiejskiej, dla których zostały ostatnio stworzone nowe ramy prawne. Dużą wagę przywiązujemy do rozwoju oświaty na wsi i do dostępu młodzieży wiejskiej do szkół średnich i wyższych W szkołach wiejskich należy wprowadzić nauczanie zawodów pozarolniczych, co w sposób zasadniczy pomoże procesom restrukturyzacji wsi.
Ogromną rolę w restrukturyzacji i modernizacji naszego rolnictwa będzie odgrywała nauka oraz upowszechnianie wiedzy i wdrażanie postępu technicznego.
budownictwo
mieszkaniowe
26. SdRP w swojej polityce gospodarczej nadaje szczególną rangę budownictwu mieszkaniowemu i opowiada się za konsekwentnym kontynuowaniem reformy mieszkalnictwa w celu dostosowania go do warunków rynkowych - przy jednoczesnym zapewnieniu pomocy państwa dla grup społecznych, które nie są w stanie własnym wysiłkiem uzyskać mieszkania. Opowiadamy się za:
- doskonaleniem finansowania budownictwa czynszowego dostępnego dla rodzin o niewysokich dochodach,
- kreowaniem efektywnego popytu na mieszkania poprzez system ulg podatkowych, dostępnych kredytów i gwarancji kredytowych,
- tworzeniem warunków pozyskania pierwszego mieszkania dla ludzi młodych.
Budownictwo mieszkaniowe postrzegamy jako ważny instrument ograniczania bezrobocia, a także impuls dla rozwoju innych dziedzin gospodarki.
polityka
ekologiczna
27. Zrównoważony rozwój wymaga zharmonizowania polityki przemysłowej, rolnej, energetycznej i transportowej z wymogami ochrony środowiska naturalnego.
Zmiany strukturalne gospodarki - gałęziowe i technologiczne - powinny zakładać m.in.:
- stopniowe ograniczanie produkcji uciążliwej dla środowiska oraz rozwój technologii i materiałów energooszczędnych,
- intensyfikację produkcji żywności w oparciu głównie o postęp agrotechniczny i biologiczny, a nie chemizację rolnictwa,
- rozwój najmniej uciążliwych środków transportu, w tym komunikacji publicznej,
- bardziej równomierne rozmieszczenie ludności, stopniowy rozwój sieci osiedleńczej poza terenami najbardziej zurbanizowanymi.
Polityka ekologiczna powinna znaleźć wsparcie w sferze legislacyjnej, w nowelizacji przepisów polskiego prawa ochrony środowiska, które muszą być dostosowane do standardów Unii Europejskiej i wymogów OECD. Za szczególnie ważne uważamy ekonomiczne metody proekologicznego oddziaływania na gospodarkę. Niszczenie środowiska powinno być przede wszystkim nieopłacalne, zaś inicjatywy prowadzące do jego poprawy - wspierane m.in. funduszami rządu i samorządów, preferencjami podatkowymi i celnymi oraz środkami pozyskiwanymi w ramach ekokonwersji.
Trzeba poszerzać edukację ekologiczną społeczeństwa, zespalać ją z edukacją zawodową, upowszechniać modele konsumpcji spójne z zasadami ekorozwoju.
polityka podatkowa
28. Uważamy, iż w systemie podatkowym powinny być zawarte silne bodźce - głównie w postaci ulg i odpisów - pobudzające skłonność do inwestowania i tworzenia nowych miejsc pracy. Skala podatków od osób fizycznych, a także pozostałe ulgi powinny przede wszystkim wspierać podatników o niskich i średnich dochodach. W stosunku do osób o wysokich dochodach powinna być stosowana zasada: wyższe podatki płaci ten, kto więcej konsumuje, niższe ten, co więcej inwestuje.
Opowiadamy się za stopniowym obniżaniem podatków. Tempo tego procesu uzależniamy jednak od zapewnienia dostatecznych środków budżetowych na pokrycie najważniejszych potrzeb ogólnospołecznych, do których zaliczamy przede wszystkim naukę, edukację oraz bezpieczeństwo obywateli i państwa. źródeł sfinansowania tych wydatków poszukiwać będziemy także w zwiększaniu skuteczności ściągania podatków oraz na drodze reformowania dziedzin niefektywnie wykorzystujących środki budżetowe.
V. Sprawiedliwość społeczna
jedne miary,
jedne prawa,
równe szanse
29. Podstawowym warunkiem urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości w życiu społecznym jest zapewnienie równości startu życiowego. Ta równość szans jest w gospodarce rynkowej ograniczana przez czynniki ekonomiczne, a także kulturowe, musi być jednak przybliżana przez interwencję państwa, redystrybucję części dochodu narodowego i rozwój usług społecznych, przyznanie wydatkom socjalnym budżetu nie mniejszej roli niż wydatkom rozwojowym. Sprawiedliwość społeczna to znoszenie barier w dostępie do pracy, do edukacji, kultury i ochrony zdrowia, do mieszkania, do opieki społecznej, a zarazem zapewnienie poczucia bezpieczeństwa tym, którzy bez własnej winy nie znajdują źródeł godziwego utrzymania. Sprawiedliwość społeczna to prawo do godnej samorealizacji we wszystkich dziedzinach życia.
Sprawiedliwość to także równe traktowanie ludzi bez względu na ich pochodzenie społeczne, stan majątkowy, płeć, narodowość, wyznanie, przekonania i orientacje. To równość wobec prawa i jego konsekwentne przestrzeganie przez wszystkich.
Dla SdRP zasada sprawiedliwości społecznej to równość szans, równość praw i równość miar człowieka. Każdy człowiek ma równe prawo do godnego życia, a prawo do zabezpieczenia minimum socjalnego jest prawem człowieka.
różnice dochodowe
i warunki życia
30. Całokształt polityki społecznej powinien zapobiegać nadmiernym rozpiętościom w poziomie dochodów i warunkach życia ludności, a przede wszystkim prowadzić do zmniejszania wciąż zbyt dużej strefy biedy i niedostatku.
Służyć temu powinny nie tylko zasady polityki płacowej i instrumenty polityki podatkowej, ale także rozwój i dostępność usług społecznych oraz system opieki społecznej - świadczenia socjalne, zasiłki rodzinne, zasiłki mieszkaniowe. Każdy człowiek potrzebujący pomocy powinien tę pomoc otrzymać, przede wszystkim poprzez tworzenie warunków dla ekonomicznej samodzielności.
SdRP będzie dążyć do urzeczywistnienia celów zawartych w Europejskiej Karcie Socjalnej.
Szczególnym zainteresowaniem i troską Socjaldemokracja otaczać będzie osoby niepełnosprawne. Opowiadamy się za polityką sprzyjającą możliwości pełnego włączania się osób niepełnosprawnych w życie społeczne, zawodowe, polityczne i kulturalne. SdRP dążyć będzie do jak najpełniejszego wdrażania w życie przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych zasad wyrównywania szans osób niepełnosprawnych.
Szczególna jest odpowiedzialność społeczeństwa za los dzieci, których naturalni rodzice bądź nie żyją , bądź też nie mogą albo nie chcą ich wychowywać. Polityka państwa zmierzać musi do tworzenia mechanizmów ułatwiających rozwiązywanie problemów drogą adopcji. W dalszej kolejności opowiadamy się za tworzeniem niewielkich, rodzinnych domów dziecka. Żadne dziecko nie powinno być pozostawione bez należytej pomocy po opuszczeniu placówki opiekuńczo-wychowawczej z chwilą osiągnięcia pełnoletności.
stosunki pracy
i system wynagrodzeń
31. Opowiadamy się za takim systemem kształtowania wynagrodzeń, który będzie optymalnie kojarzyć dążenia płacowe pracowników z wymogami równowagi makroekonomicznej i potrzebami rozwoju przedsiębiorstw. Unowocześnienie prawa pracy, partnerskie stosunki pracy i regulacji wynagrodzeń, mechanizm trójstronnych negocjacji i umów zbiorowych powinny sprzyjać racjonalizacji zasad wynagradzania, w tym kształtowania poziomu płacy minimalnej i rozwiązywaniu konfliktów rodzących się na tym tle. Popieramy podstawowe prawa socjalne i obronę interesów ludzi pracy i ich rodzin oraz weteranów pracy. Socjaldemokracja RP podkreśla wielką rolę związków zawodowych w kształtowaniu stosunków pracy i systemów wynagrodzeń we wszystkich sektorach gospodarki. Za istotne zadanie uznajemy poprawę ochrony praw pracowniczych i warunków pracy.
Popierając przedsiębiorców w ich dążeniu do poprawy efektywności ich firm i tworząc po temu warunki, będziemy się przeciwstawiać realizowaniu korzyści gospodarczych kosztem naruszania podstawowych interesów pracowniczych i odcinania się pracodawców od odpowiedzialności socjalnej. Wyeliminowanie sytuacji rodzących konflikty na tym tle leży w dobrze pojętym interesie zarówno pracodawców, jak i pracobiorców.
XXI wiek -
wyzwanie młodego
pokolenia
32. SdRP będzie dążyć do tego, aby młodzież żyła w kraju otwartym na świat i zorientowanym na przyszłość. Młodzi ludzie muszą mieć perspektywy zdobycia wykształcenia, aby mogli nauczyć się ponosić odpowiedzialność za losu kraju.
Dążymy do:
- systematycznego zwiększania liczby osób studiujących,
- upowszechnienia znajomości języków obcych - według zasady "Każdy młody Polak zna język obcy",
- stworzenia systemu preferencji dla przedsiębiorstw zatrudniających absolwentów szkół zawodowych i szkół wyższych,
- zmniejszenia bezrobocia wśród ludzi młodych poprzez reformę edukacji, która uwzględni potrzeby rynku,
- upowszechnienia idei tworzenia szkół międzynarodowych dających możliwości wymiany poglądów i zdobytej wiedzy między młodymi ludźmi,
- wychowania młodego pokolenia w szacunku do własnego i innych narodów, tolerancji dla różnych postaw, poszanowania tradycji, tak aby idea zjednoczonej Europy nie budziła uprzedzeń.
powszechny dostęp
do oświaty
33. SdRP uważa, że inwestowanie w system edukacji musi być priorytetowym zadaniem współczesnego państwa. Inwestowanie w człowieka, w jego wiedzę i umiejętności jest najbardziej efektywnym - społecznie i ekonomicznie sposobem finansowania rozwoju. SdRP opowiada się za stopniowym dochodzeniem do powszechnego wykształcenia średniego oraz znaczącym upowszechnieniem szkolnictwa wyższego. Opowiadamy się za powszechnym, niezależnym od sytuacji materialnej, dostępem do szkolnictwa publicznego od szkoły podstawowej do wyższej. Jest to zasadniczy warunek równości startu życiowego. Dostęp do wykształcenia musi być zależny tylko i wyłącznie od indywidualnych predyspozycji. Sektor szkół niepaństwowych traktujemy jako ważny, uzupełniający element szkolnictwa w Polsce. Uważamy, że szkoły niepubliczne, które nie pobierają wysokich opłat za naukę, powinny być wspierane z budżetu państwa. Za niezbędne uważamy wzmocnienie systemu stypendialnego i systemu pożyczek przeznaczonych na cele edukacyjne i bytowe oraz wprowadzenie ulg podatkowych dla studentów płatnych studiów zaocznych.
reforma systemu
edukacji
34. Opowiadamy się za rozbudową infrastruktury szkolnictwa wyższego, która pozwoli w krótkim czasie wydatnie zwiększyć liczbę obywateli posiadających wyższe wykształcenie. Będziemy wspierać powstawanie wyższych uczelni regionalnych pierwszego stopnia w mniejszych ośrodkach, w pobliżu miejsca zamieszkania studentów. Obniży to koszty kształcenia oraz stworzy możliwość włączenia samorządów do współinwestowania i związania tych placówek z lokalnymi władzami i organizacjami pracodawców.
Opowiadamy się za taką reformą systemu edukacji narodowej, która prowadzi do:
- powiązania zdobywania wiedzy z kształtowaniem umiejętności: system edukacji powinien wyposażyć człowieka w wielorakie umiejętności niezbędne zarówno w życiu zawodowym, jak i społecznym i indywidualnym,
- szeroko rozumianego uspołecznienia szkół i systemu oświaty: otwartości szkół, ich związków ze środowiskiem lokalnym i współdziałania z innymi uczestnikami procesu kształcenia i wychowania,
- upowszechnienia znajomości języków obcych jako elementu wykształcenia,
- samodzielnego myślenia i przygotowania do dorosłego życia w zmieniających się warunkach gospodarczych i społecznych,
- nie czynienia z publicznych placówek oświatowo-wychowawczych miejsc nacisku światopoglądowego.
Uważamy, że nakłady na edukację narodową powinny być systematycznie zwiększane. Wzrost nakładów powinien z jednej strony zapewnić poprawę położenia materialnego pracowników oświaty i uczynić z zawodu nauczycielskiego atrakcyjną drogę kariery życiowej, z drugiej zaś poprawić wyposażenie szkół w nowoczesny sprzęt.
Nauka i działalność badawczo-rozwojowa będzie w coraz większym stopniu decydowała o konkurencyjności naszego kraju na rynkach zagranicznych i o naszej pozycji wśród innych narodów.
Aby nauka i szkolnictwo wyższe mogły spełnić te ambitne zadania, trzeba zmienić obecny podział dochodu narodowego w kierunku większego zasilania tych dziedzin w środki rozwojowe i radykalnie przeciwstawić się powstawaniu luki pokoleniowej wśród kadr naukowych.
prorodzinna
polityka społeczna
35. Opowiadamy się za prorodzinną polityką społeczną, za tworzeniem najkorzystniejszych warunków do zakładania i rozwoju rodziny oraz wypełniania przez nią wychowawczych funkcji, za ścisłą współpracą szkół z rodzicami.
W tym celu rodziny powinny być wspomagane odpowiednią polityką mieszkaniową państwa, zwłaszcza w zakresie taniego budownictwa czynszowego i o charakterze socjalnym. Opowiadamy się za ochroną praw lokatorskich - jesteśmy przeciwni eksmisji "do nikąd" oraz systemową pomocą rodzinom najuboższym w ponoszeniu kosztów użytkowania mieszkań.
Jesteśmy za rozwojem tanich i dostępnych instytucji opieki nad dziećmi. Istotną formą pomocy materialnej dla rodzin - zwłaszcza wielodzietnych, niepełnych i o niskich dochodach - powinny być zróżnicowane zasiłki rodzinne, pomoc rzeczowa dla dzieci (kolonie, dożywianie w szkołach, wyprawki szkolne) oraz właściwa opieka lekarska nad kobietą w ciąży oraz matką i dzieckiem. Uważamy, że fundamentalnym obowiązkiem polityki społecznej państwa jest tworzenie i kobietom i mężczyznom coraz lepszych warunków do wypełniania funkcji rodzicielskich i godzenia ich z obowiązkami zawodowymi czy działalnością społeczną.
równe prawa
dla kobiet i
mężczyzn
36. Równouprawnienie kobiet i mężczyzn uznajemy za jeden z najważniejszych warunków sprawiedliwych stosunków społecznych. Uważamy, że wiele jeszcze trzeba uczynić dla wzmocnienia roli zawodowej kobiet - zwiększenia ich szans na rynku pracy, usuwania barier w zatrudnieniu i awansie, promowania rozwoju ich przedsiębiorczości czy pracy na własny rachunek.
Naturalna wrażliwość na krzywdę i bezprawie, sprzeciw wobec brutalności i przemocy, gotowość niesienia pomocy innym to cenne wartości wnoszone przez kobiety do społeczeństwa.
SdRP zdecydowanie wspiera społeczną aktywność kobiet i pragnie usuwać przeszkody ekonomiczne, społeczne i psychologiczne na drodze do społecznego awansu kobiet, w ich dostępie do funkcji w życiu publicznym. Socjaldemokracja będzie zwiększać obecność kobiet na listach wyborczych. Oczekujemy, że system edukacji i działalność mediów bardziej zdecydowanie eliminować będą kreowanie stereotypów ról kobiet i mężczyzn, promować nowoczesne standarty równoprawności na polu zawodowym i społecznym.
Kobiety muszą mieć prawo do decydowania o sprawach ich dotyczących. Tej wizji powinno odpowiadać ustawodawstwo dotyczące planowania rodziny i warunków przerywania ciąży.
mecenat w
sferze kultury
37. Opowiadamy się za utrzymaniem mecenatu państwa w sferze kultury. Zapewnienie pełnej dostępności do dóbr kultury, domów kultury, bibliotek publicznych, taniej książki, ochrona podstawowych wartości kultury narodowej, wspieranie rozwoju wartościowej twórczości, ułatwianie startu młodym talentom, wspieranie ruchu społeczno-kulturalnego, w tym mniejszości etnicznych i narodowych, zapobieganie negatywnym skutkom komercjalizacji życia kulturalnego, a także ochrona rodzimych zasobów architektury, sztuki, kinematografii, teatrów - to, naszym zdaniem, najważniejsze zadania polityki kulturalnej państwa.
Jesteśmy za wolnością twórczą, bez jakiejkolwiek formy cenzury. Opowiadamy się również za stosowaniem zachęt finansowych dla mecenatu w kulturze ze strony osób fizycznych.
kultura fizyczna
i sport
38. Kultura fizyczna i sport są nie mniej ważnym niż inne elementem życia społecznego. Naszym zdaniem należy dążyć do pełniejszego obejmowania mecenatem państwa i samorządów lokalnych różnorodnych przedsięwzięć o charakterze rekreacyjnym i sportowym.
Opowiadamy się za stosowaniem zachęt finansowych dla osób fizycznych i prawnych wspierających zorganizowane formy działalności rekreacyjnej i sportowej. W sporcie wyczynowym postrzegamy też ważny element międzynarodowej promocji naszego kraju - stąd m.in. popierać będziemy polski ruch olimpijski.
system emerytalno -
rentowy
39. Obowiązkiem społeczeństwa jest zapewnienie każdemu człowiekowi godnej starości. Podstawowym elementem zapewniającym właściwe warunki życia ludziom starszym jest system emerytalny.
Ważnym celem reformy obecnego systemu zabezpieczenia społecznego powinno być obniżenie wysokości obowiązkowej składki na ZUS. Reformę tę należy tak przeprowadzić, aby nie uszczuplić dochodów obecnych emerytów i rencistów, zapewniając im jednocześnie korzyści ze wzrostu dochodu narodowego.
Konieczne jest także wprowadzenie ubezpieczeń kapitałowych i zakładowych planów emerytalnych aby obywatele obecnie czynni zawodowo mogli zapewnić sobie w przyszłości godziwy poziom świadczeń.
Wielkim wyzwaniem dla polskiego społeczeństwa, podobnie jak w innych krajach, są procesy demograficzne, powodujące wzrost udziału ludzi w wieku powyżej 65 lat w ogólnej liczbie mieszkańców kraju. Nie można tego traktować jako obciążenia, ale jako kapitał społeczny do wykorzystania w procesie rozwoju kraju.
Dlatego - niezależnie od warunków finansowych - niezbędne jest tworzenie emerytom możliwości kontynuowania różnorodnych form aktywności, uczestnictwa w życiu społecznym umożliwiającego wykorzystanie ich wiedzy i doświadczenia.
Ważnym problemem jest troska o ludzi, którzy wymagają systematycznej opieki. Uważamy, że wzrastać powinna liczba i standard ośrodków zaspokajających ich potrzeby i oczekiwania. Konieczna jest też pomoc państwa w utrzymaniu mieszkania i zakupie leków dla najuboższych .
system ochrony zdrowia
40. Dla SdRP ważnym zadaniem jest kontynuacja reformy całego systemu ochrony zdrowia. Każdy obywatel musi mieć poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego, czyli możliwości uzyskania w razie konieczności odpowiednich świadczeń medycznych zależnych jedynie od stanu zdrowia, a nie warunków materialnych, w jakich się znajduje.
Niepodważalnym założeniem reformy jest objęcie całego społeczeństwa powszechnym i obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym według jednolitych zasad. Zakres podstawowych świadczeń zdrowotnych musi być jednakowy dla wszystkich ubezpieczonych bez względu na wysokość wnoszonej składki oraz możliwość jej opłacania. Jednocześnie należy tworzyć warunki dla funkcjonowania dobrowolnych ubezpieczeń dodatkowych.
Reforma - tworząc warunki dla konkurencyjności placówek służby zdrowia - powinna przynieść w efekcie podniesienie jakości usług medycznych i zwiększenie dostępności świadczeń w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, jak i usług wysokospecjalistycznych. Za istotny element profilaktyki uznajemy rozwój systemu badań okresowych.
środki z budżetu państwa powinny być przede wszystkim kierowane na inwestycje - zakupy drogiego sprzętu diagnostyczno-leczniczego, kształcenie kadr medycznych oraz realizację narodowych programów zdrowotnych, szczególnie w odniesieniu do chorób nowotworowych, chorób układu krążenia, AIDS, zapobiegania i leczenia chorób zawodowych, społecznych i zakaźnych.
Obszarem naszego szczególnego zainteresowania jest polityka prorodzinna ukierunkowana na opiekę nad kobietą w ciąży, tworzenie odpowiednich warunków porodu, opiekę nad dziećmi, młodzieżą oraz osobami niepełnosprawnymi i ludźmi w podeszłym wieku.
Konieczne jest też tworzenie warunków dla zdrowego trybu życia, uprawiania sportu, rozwijania świadomości zdrowotnej, właściwie pojętego wypoczynku i ksztłtowania nawyków racjonalnego żywienia. Uważamy, że społeczeństwo podejmujące się zapewnienia każdemu bezpieczeństwa zdrowotnego ma obowiązek przeciwdziałać takim zachowaniom, które negatywnie wpływają na zdrowie /alkohol, nikotyna, narkotyki/.
Zdrowie człowieka jest wypadkową wielu czynników. Dlatego w jego utrzymaniu i poprawie powinni uczestniczyć wszyscy: społeczeństwo i jego instytucje przedstawicielskie, administracja rządowa, samorządowa i instytucje pozarządowe.
VI. Bezpieczeństwo obywateli i państwa
ograniczenie źródeł
przestępczości
41. Bezpieczeństwo osobiste jest jednym z podstawowych praw i wolności obywatelskich. Wzrost przestępczości, jej brutalizacja oraz międzynarodowy charakter stają się coraz groźniejszym społecznie zjawiskiem. Zapewnienie bezpieczeństwa indywidualnego i zbiorowego obywateli musi być ważnym priorytetem działalności państwa i zorganizowanego w nim społeczeństwa.
Niezbędne jest zwłaszcza pełniejsze diagnozowanie i obserwowanie wszelkich zjawisk społecznych i procesów ekonomicznych, wywołujących wzrost zagrożenia przestępczością (w tym np. wychowawczych aspektów programu telewizyjnego, czy też szczelności funkcjonowania systemów podatkowego i celnego), a na tej podstawie doskonalenie prawa, zwiększanie skuteczności organów ścigania oraz funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza poprzez uproszczenie i przyspieszenie procedur sądowych.
Konieczne jest opracowanie długofalowego programu i wdrożenie systemu działalności edukacyjno - wychowawczej dla ograniczania zjawisk patologicznych i kryminogennych. Jego elementami powinny być m.in.:
- oferta zajęć edukacyjnych, sportowych i innych - rozwijających zainteresowania - skierowana przede wszystkim do młodzieży uczącej się oraz bezrobotnych absolwentów, stanowiąca realną alternatywę wobec subkultur młodocianych środowisk przestępczych,
- przeciwdziałanie nadmiarowi scen przemocy w mediach elektronicznych,
- eliminowanie ze świata rozrywki dzieci i młodzieży motywów militarnych i odwołujących się do przemocy.
profesjonalna i
skuteczna policja
42. SdRP opowiada się za dalszym zwiększaniem (przy coraz bardziej racjonalnym wykorzystaniu) nakładów budżetowych na zapobieganie i zwalczanie przestępczości, w tym przede wszystkim zorganizowanej, zwłaszcza przestępczości nieletnich i wobec nieletnich oraz całej sfery negatywnych i przestępczych zjawisk, związanych z narkotykami. W tym celu policja i służby specjalne powinny korzystać z szerokich, demokratycznie kontrolowanych uprawnień.
W akcjach na rzecz przeciwdziałania i ograniczania przestępczości powinny zostać wykorzystane różnorodne instytucje i organizacje pozarządowe, gospodarcze, pedagogiczne itd. Uważamy, że również w tej dziedzinie dużą rolę, szczególnie profilaktyczną, mają do odegrania Kościoły i związki wyznaniowe.
Wśród podstawowych czynników, które mogą przynieść poprawę sytuacji wpatrujemy zwiększanie zatrudnienia w policji, odpowiadające standardom europejskim jej wyposażenie techniczne, współpraca z organizacjami międzynarodowymi takimi jak Interpol i Europol, intensyfikowanie procesu podnoszenia kwalifikacji zawodowych policjantów oraz - w powiązaniu z tym - kształtowanie etosu zawodowego policjanta jako sprawnego, sprawiedliwego i uczciwego stróża prawa i porządku
nieuchronność kary i
obywatelska samoobrona
43. Nieuchronność kary jest jednym z warunków ograniczenia fali przestępczości. Opowiadamy się przeciwko karze śmierci, ale kodeks karny musi przewidywać możliwość trwałego odseparowania od społeczeństwa najgroźniejszych przestępców.
Społeczeństwo nie może pozostawać bierne wobec narastających zagrożeń przestępczością. Na uznanie i wsparcie zasługują zorganizowane i indywidualne przejawy obywatelskiej samoobrony. Popieramy rozszerzenie granic obrony koniecznej, powinna ona zostać pełniej i precyzyjniej zdefiniowana.
Samorządowe straże gminne - o zwiększonych kompetencjach - powinny z jednej strony odciążyć policję od niektórych zadań, a z drugiej otworzyć się na społeczne i obywatelskie inicjatywy na rzecz bezpiecznych środowisk, osiedli i miast.
obronność państwa,
Polska w NATO.
44. O bezpieczeństwie państwa we współczesnym świecie rozstrzyga jego siła ekonomiczna, ład polityczny, międzynarodowe sojusze i gwarancje, ale także siła i nowoczesność uzbrojenia armii. Za niezbędne uważamy tworzenie coraz lepszych warunków dla spełniania funkcji obronnych oraz edukacyjnych i społecznych Wojska Polskiego. Zdecydowanie opowiadamy się za cywilną, demokratyczną kontrolą nad siłami zbrojnymi, za stopniowym uzawodowieniem armii oraz za jej apolitycznością.
Popieramy działania na rzecz dalszego ograniczania zbrojeń konwencjonalnych na naszym kontynencie, a także utworzenia skutecznego ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa. Podstawą takiego systemu powinien być reformujący się Pakt Północnoatlantycki, a przynależność Polski do NATO stanowi najpewniejszą gwarancją naszego bezpieczeństwa zewnętrznego. Z tą myślą bęziemy także działać na rzecz przyjęcia Polski do Unii Zachodnioeuropejskiej.
VII. Przemiany współczesnego świata. Polityka zagraniczna
rewolucja informatyczna
i technologiczna
45. Podstawowe zadania na drodze transformacji ustrojowej Polski splatają się z problemami globalnymi, z wyzwaniami niesionymi przez przeobrażenia współczesnego świata. Dlatego musimy zbudować nowoczesne przemysły odgrywające czołową rolę w cywilizacji informacyjnej, które pozwolą wykorzystać talenty i zdolności Polaków. Chodzi zwłaszcza o rozwiniętą elektronikę, informatykę i nowoczesne techniki informacyjne, o sieci komputerowe i infostrady, o nowoczesne technologie przetwórstwa przemysłowego oraz biotechnologię. Także o najnowszą infrastrukturę komunikacyjną i rynkową, której istotnym czynnikiem są dziś profesjonalne usługi biznesowe oraz rozwinięta sieć nowoczesnych banków i instytucji finansowych
rola nauki
46. Kluczem do osiągnięcia powyższych celów jest nauka i postęp techniczny oraz proces przekształcania społeczeństwa polskiego w społeczeństwo innowacyjne. Już w niedalekiej przyszłości nauka stanowić będzie podstawowy element wytwórczy, określający stan produkcji i konkurencyjności danego państwa. Stwarza to nowe szanse dla Polski, mającej w tej dziedzinie wielkie tradycje, rozwinięte struktury uniwersyteckie, prężne ośrodki naukowe oraz licznych wybitnych specjalistów.
SdRP uważa, że nauka może i powinna być jednym z największych atutów mających zapewnić Polsce godne miejsce wśród narodów świata. Dlatego też przezwyciężanie obecnej zapaści nauki polskiej, spowodowanej zwłaszcza przez jej niedofinansowanie, traktujemy jako jedno z pierwszoplanowych zadań. Ludzie nauki i jej organizatorzy powinni przy tym sami dokonywać głębokiej restrukturyzacji tej dziedziny dążąc m.in. do umacniania i unowocześniania uczelni oraz do wystąpienia nowej jakości powiązań między badaniami a praktyką.
W cywilizacji informacyjnej podstawowy konflikt będzie związany z dostępem do wiedzy i informacji. Tej rywalizacji nie możemy przegrać.
współzależność gospodarek
47. Przeciwstawiać się będziemy próbom przekształcenia Polski w "skansen", w którym wytwarzać się będzie tylko to, czego nauczyli się robić nasi dziadowie i ojcowie i konkurować wyłącznie tanią siłą roboczą. Wiedza to podstawowy kapitał jaki mamy. Pozycję Polaków na świecie określać będzie ich wiedza, a nie powierzchnia upraw rolnych czy surowce.
Przeciwstawiać się będziemy wszelkim próbom utrwalenia obecnej przestarzałej struktury gospodarczej Polski, płynącym z naiwnej wiary w niewidzialną rękę rynku lub działalność kapitału zagranicznego.
Nie zgodzimy się na rolę klientów drugiej kategorii we wspólnotach regionalnych. Stąd też unowocześnienie struktury gospodarczej i przemysłowej Polski - SdRP postrzega jako priorytetowe wyzwanie.
nowe sprzeczności
48. Wciąż aktualne pozostają wyzwania związane z dramatycznym podziałem świata na obszary bogactwa i nędzy oraz problemy migracji i uchodźców. Przemiany gospodarcze przesuwają centra światowej ekonomiki, wyłaniają nowe struktury interesów, rodzą nowe sprzeczności.
W krajach Europy Zachodniej rośnie strukturalne bezrobocie, wszechwładza korporacji ponadnarodowych, które wykazują skłonność do określania polityki rządów. Z kolei istnieje niebezpieczeństwo trwałego przeobrażenia się znacznej części Europy Wschodniej w slumsy gospodarcze, upadku wielu wartości moralnych, odradzania się fali nietolerancji, nacjonalizmu, rasizmu i ksenofobii. SdRP potępia te zjawiska i zdecydowanie przeciwstawia się wszelkim formom przemocy, terroryzmowi, przejawom niechęci czy wrogości wobec innych ras i narodów. Zasadą Socjaldemokracji jest kształtowanie postaw szacunku do własnego i innych narodów, zdolności do porozumiewania się w integrujących się społecznościach Europy i świata. SdRP opowiada się za braniem pod uwagę w polityce światowej kategorii wrażliwości i sprawiedliwości społecznej.
europejska integracja
gospodarcza
49. Trwałym priorytetem polityki gospodarczej i zagranicznej jest udział Polski w procesach europejskiej integracji gospodarczej i przystąpienie do Unii Europejskiej. Uważamy, iż jest to droga przyspieszenia rozwoju społeczno-ekonomicznego i awansu cywilizacyjnego. Oznacza to jednak konieczność podjęcia niezwykle trudnego zadania dostosowania struktury przemysłu i rolnictwa oraz zasad gospodarowania i systemów prawnych do standardów europejskich.
Uważamy za niezbędne prowadzenie szerokiej edukacji na tematy europejskie, a także szerokie informowanie społeczeństwa o wszelkich konsekwencjach integracji Polski z Unią Europejską - zarówno o korzyściach, jak kosztach i wyrzeczeniach. Pozwoli to na świadome podjęcie decyzji o wejściu naszego kraju do Unii, która powinna zapaść w trybie ogólnonarodowego referendum.
W naszym przekonaniu nie tylko Polska potrzebuje Unii Europejskiej, lecz i Unia potrzebuje Polski. Mamy ambicję, aby po uzyskaniu członkostwa wnosić istotny wkład w rozwój całej Wspólnoty.
Opowiadamy się przy tym za takim kształtowaniem przyszłej, zjednoczonej Europy, który będzie nie tylko przyczyniał się do rozwoju gospodarki rynkowej na kontynencie oraz koordynacji polityki zagranicznej i obronnej, ale sprzyjał także rozwiązywaniu najważniejszych z punktu widzenia obywateli spraw, np. walce z bezrobociem, ze zorganizowaną przestępczością, ochronie środowiska naturalnego. Socjaldemokracja RP jest za Europą socjalną.
SdRP w procesie integracji politycznej i gospodarczej z Europą będzie ochraniać tożsamość narodową i dbać o to, aby europejskość i polskość nie stały się pojęciami przeciwstawnymi, ale uzupełniały się i wzbogacały wzajemnie.
Żywotne interesy gospodarcze Polski leżą także na wschodzie. Dlatego wchodząc do Unii Europejskiej chcemy wykorzystać to dla promocji i przyspieszania handlu ze wschodem, dla którego Polska jako członek Unii powinna być pośrednikiem. W tym między innymi powinna się wyrażać specyfika naszej roli w UE.
Popieramy tendencje integracyjne pomiędzy państwami Europy środkowo-Wschodniej. W regionie tym mamy zbliżony poziom rozwoju gospodarczego, społecznego i technologicznego, a rozszerzenie współpracy może przyspieszyć rozwój wszystkich partnerów i ułatwić integrację w ramach Unii Europejskiej. Sprzyja temu strefa wolnego handlu CEFTA.
Opowiadamy się za współpracą regionalną na szczeblu lokalnym, w tym umacnianiem euroregionów, jako sposobem na przyspieszenie procesów integracyjnych.
W interesie polskiej gospodarki i z uwzględnieniem jej specyfiki pragniemy kontynuować współpracę z Bankiem światowym i Międzynarodowym Funduszem Walutowym.
polityka zagraniczna
50. SdRP uważa, że polityka zagraniczna powinna służyć kilku równoległym celom:
- umacnianiu niepodległości i suwerenności kraju, eliminacji zagrożeń zewnętrznych,
- wykorzystaniu międzynarodowej współpracy dla rozwoju gospodarczego Polski,
- udziałowi Polski w procesie kulturowego i cywilizacyjnego zbliżania narodów i w rozwiązywaniu globalnych problemów współczesności,
- obronie interesów obywateli polskich za granicą i ochronie praw mniejszości polskich za granicą.
Za istotny czynnik zbliżenia narodów i zapobiegania konfliktom w Europie i w świecie uznajemy ONZ i Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Duże znaczenie przywiązujemy do współpracy między Polską, Francją i Niemcami, w ramach Trójkąta Weimarskiego. Uważamy, że trzeba starać się o dynamizację współpracy subregionalnej w ramach Grupy Wyszehradzkiej, Inicjatywy środkowoeuropejskiej i Rady Państw Morza Bałtyckiego. To nasza szansa na polepszenie stosunków z najbliższymi sąsiadami, na skuteczne rozwiązywanie licznych wspólnych problemów.
Uważamy, że Polska powinna rozwijać dobre stosunki z wszystkimi centrami cywilizacyjnymi świata.
Polska racja stanu i bezpieczeństwo kraju oraz służąca im polityka obronna i międzynarodowa powinny pozostać sferą porozumienia politycznego. Nie wolno traktować ich instrumentalnie dla wygrywania wewnętrznych sporów.
Opowiadamy się za stworzeniem profesjonalnego korpusu służby zagranicznej, niezależnego od wewnętrznych zmian politycznych. Sprzyjać to będzie stabilności i trwałości polskiej polityki zagranicznej.
Stosunki z
sąsiadami
51. Za sprawę kluczową uznajemy dobre stosunki ze wszystkimi sąsiadami. W przypadku Niemiec, gdzie nastąpiła historyczna zmiana relacji z nieprzyjaznych na dobrosąsiedzkie chcemy przezwyciężać tradycyjne, wzajemne niechęci i urazy oraz pozyskiwać solidnego partnera w rozwoju gospodarki i postępie cywilizacyjnym.
Opowiadamy się za rozwojem dobrych, partnerskich stosunków z Rosją. Powtarzamy z całą mocą: Euroatlantycka orientacja Polski nie jest skierowana przeciwko komukolwiek i nie szkodzi czymkolwiek interesom. Bezzasadne są obawy przed takim zagrożeniem występujące u niektórych naszych sąsiadów na wschodzie. Trzeba je rozwiewać poprzez rozwój korzystnej współpracy, przezwyciężanie historycznych zaszłości i otwarcie na dobrosąsiedzką przyszłość.
VIII. Polsce potrzebna jest silna i nowoczesna lewica
Nasze cele, nasz program urzeczywistniamy w ramach demokratycznego systemu politycznego. Za szczególnie ważne forum naszej działalności uznajemy organy przedstawicielskie państwa i samorządu terytorialnego. W sojuszu z innymi ugrupowaniami lewicy ubiegamy się o poparcie wyborcze widząc w nim jedyną legitymację w sprawowaniu władzy. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej jest ruchem społecznym i politycznym rozwijającym wielostronną aktywność również na innych, niż państwowe i samorządowe, polach działalności. Nawiązujemy wielostronne kontakty ogniw partii z otoczeniem społecznym, rozwijamy ośrodki myśli programowej, dbamy o organizacyjną sprawność naszych struktur. Za niepodważalne normy organizacji i postępowania w życiu wewnętrznym uznajemy uspołecznienie i demokratyzm. Popieramy swobodę ideowych i politycznych poszukiwań oraz rozwój inicjatyw oddolnych. Widzimy w nich ważny czynnik aktywności partii a zarazem drogę do osiągnięcia jedności w sprawach podstawowych, najważniejszych. Jedność jest warunkiem zarówno tożsamości partii jako ruchu ideowego i politycznego, jak i skuteczności jej działania w życiu publicznym. Uważamy, że postanowienia programowe określające nasze stanowisko wobec głównych problemów kraju i naszą politykę są wiążące dla wszystkich członków SdRP. Ich przestrzegania i realizacji oczekujemy w szczególności od działaczy partii pełniących funkcje w organach państwa i samorządu oraz innych instytucji życia społecznego. Społeczeństwu potrzebna jest lewica silna, sprawnie działająca, skuteczna, zdolna do wzniesienia się dla dobra państwa i jego obywateli ponad podziały i partykularne dążenia. Umiejąca wyrazić, bronić i realizować interesy różnych grup społecznych i społeczeństwa jako całości. Jest to warunek społecznej równowagi i społecznego przyzwolenia dla trudnych przemian modernizujących gospodarkę i struktury państwa, otwierających przed Polską nowe możliwości cywilizacyjnego rozwoju.